Msg 61 of 118: Đã gửi: 12 July 2006 lúc 11:02pm | Đã lưu IP

Cửa Phật có đến tám vạn bốn ngàn pháp môn, một người học Phật dù cố gắng hành trì, tu tập trãi qua hằng hà sa số kiếp cũng không dễ gì có thể lãnh hội hết tất cả nội dung phong phú đó huống là chỉ một đời người. Cho nên, tùy theo căn cơ, duyên nghiệp, một khi đã phát tâm đi vào con đường giải thoát, hành giả hoặc nhờ phước duyên được chư Phật, chư Bồ Tát độ trì dẫn dắt, hoặc do minh sư chỉ bảo, mỗi người cần nên tự chọn cho mình một pháp môn để tu tập. Có rất nhiều pháp môn tu học phổ biến trong đại chúng hiện nay như Tịnh Độ, Mật Tông, Thiền Định... Pháp môn tuy có thể khác nhau, nhưng một khi đã tự xem mình là trưởng tử của Như Lai, hạnh nguyện của mỗi hành giả đều giống nhau, đó là noi theo ánh sáng của chư Phật, quyết tâm xé bỏ bức màn vô minh, đạp qua nẽo luân hồi sinh tử để đi vào con đường giải thoát, tiến đến đạo qủa bồ đề, hầu mang lại an vui, phúc lợi không những cho riêng mình mà còn cho toàn thể chúng sanh. 

"Chúng sanh vô biên thệ nguyện độ", đó là tâm nguyện chung của một người mang hạnh nguyện Bồ tát vào đời, dù khoác trên mình chiếc áo tăng sĩ hay hàng tại gia cư sĩ. Nhưng một người dù có thiện tâm, hảo ý đến bao nhiêu mà không có khả năng thực hiện được ý nguyện của mình thì thiện tâm hảo ý cũng trở thành vô ích. Như một người trông thấy kẻ bị nạn sắp chết đuối dưới dòng nước chảy xiết, nhảy xuống định cứu, thế nhưng bản thân mình lại không biết lội, chẳng những đã không cứu được người, vừa thiệt thân mạng mình một cách vô ích, lại còn gây trở ngại thêm cho công tác cứu hộ. Cho nên, muốn độ người trước hết phải độ ta, có nghĩa là phải xét xem ta có đủ khả năng, tư cách để độ người hay không? Muốn thế mỗi người phải luôn tích cực, tinh tấn tu tập không ngừng nghỉ mới có thể từng bước tiến dần đến ánh sáng giác ngộ.

Có thể nói một cách khẳng định rằng, để đạt được cứu cánh giác ngộ không có con đường tu tập nào khác hơn ngoài con đường Thiền định. Chư Phật, chư Bồ Tát, chư Tổ cũng đều đã phải trãi qua con đường đó. Chính Đức Thế Tôn đã từng nhấn mạnh đến lợi ích quan trọng của thiền định: "Thiền định là phương tiện duy nhất để thanh tịnh nội tâm, tiêu trừ phiền não." (Samyutta, 16:13 - Tạp A Hàm), và chính Ngài cũng đã trải qua 49 ngày đêm thiền định rốt ráo trước khi chứng đạt được đạo quả bồ đề. Chúng ta, những người học Phật, dĩ nhiên cũng không có một lựa chọn nào khác hơn. Tuy nhiên, một vấn nạn lớn đặt ra cho những người mới tập tểnh bước chân vào cửa Thiền, là làm sao tìm ra cho mình một phương pháp thích ứng để con đường tu chứng của mình mau đạt được kết quả mà không bị lạc lối trong rừng Thiền mênh mông, chẳng những đã không đạt được cứu cánh giác ngộ mà đôi khi lại còn có thể bị rơi vào con đường ma đạo. 

Muốn học đạo phải tìm thầy. Có rất nhiều minh sư ở khắp mọi nơi để Phật tử có thể tìm đến tham cầu, nhưng nếu vì một lý do nào đó mà hành giả không có cơ duyên hay phương tiện để gặp gỡ họ, hôm nay chúng tôi sẽ xin giúp hướng dẫn qúy vị đến gặp một vị Đại minh sư, một "Người" rất quen, luôn luôn gần gũi bên cạnh chúng ta, luôn luôn lắng nghe những lời khẩn cầu của chúng ta với tất cả sự quan tâm và tấm lòng thương yêu rộng lớn để saün sàng giúp đỡ mà không cần đòi hỏi một điều kiện thù đáp nào. Vị minh sư đó không ai khác hơn là Đức Bồ Tát Quán Thế Âm và với phương tiện thiện xão của Ngài, thần chú "Thiên Thủ Thiên Nhãn Vô Ngại Đại Bi Tâm Đà Ra Ni", sẽ giúp đỡ cho bất cứ ai khi trì tụng Thần chú này đúng phương pháp chắc chắn sẽ mau chóng bước chân vào cõi Thiền, cũng như đạt được mọi điều sở nguyện. 

Như người cùng tử, suốt một đời rong ruổi ngược xuôi, đến khi mang chiếc thân tàn trở về lại ngôi nhà cũ của Cha mình mới khám phá ra viên ngọc vô giá trong chiếc áo rách nát tả tơi theo năm tháng mà ngày xưa người cha vì lòng yêu thương đã khâu vào trước khi đứa con bỏ nhà đi hoang. Thần chú Đại Bi, chính là viên ngọc vô giá đó và hôm nay, như người cùng tử năm xưa, chúng ta bất ngờ khám phá lại kho tàng không những sẽ làm giàu có, phong phú cho tâm hồn đang khô kiệt của chúng ta, mà còn là chiếc chìa khóa mở cho ta vào cánh cửa thênh thang của đạo quả giác ngộ, vô thượng bồ đề.

1. Lý Do Ra Đời Của Thần Chú và

Phát Nguyện Của Bồ Tát Quán Thế Âm:

Thần Chú Đại Bi được rút ra từ Kinh Thiên Thủ Thiên Nhãn Quán Thế Âm Bồ Tát Quảng Đại Viên Mãn Vô Ngại Đại Bi Tâm Đà Ra Ni, do chính Đức Phật Thích Ca diễn nói trong một pháp hội trước mặt đông đủ các vị Bồ Tát, Thinh văn, Thánh chúng, Trời, Thần, Thiên, Long, các Đại thánh tăng như Ma-Ha Ca-Diếp, A-Nan... cùng câu hội, tại núi Bồ Đà Lạc Ca (Potalaka), một hải đảo ở về phía Nam xứ Ấn Độ, được coi như là nơi mà Đức Bồ Tát Quán Thế Âm thường trụ tích. Ta có thể tin chắc điều đó bởi vì Kinh Thiên Thủ Thiên Nhãn được mở đầu bằng câu nói quen thuộc của Ngài A Nan "Như thế tôi nghe" cũng như xuyên qua nội dung hỏi đáp giữa ngài A Nan và Đức Thế Tôn đã được ghi lại ở trong kinh.

Trong pháp hội này, Bồ Tát Quán Thế Âm vì tâm đại bi đối với chúng sanh, muốn cho "chúng sanh được an vui, được trừ tất cả các bệnh, được sống lâu, được giàu có, được diệt tất cả nghiệp ác tội nặng, được xa lìa chướng nạn, được tăng trưởng công đức của pháp lành, được thành tựu tất cả các thiện căn, được tiêu tan tất cả sự sợ hãi, được mau đầy đủ tất cả những chỗ mong cầu" mà nói ra Thần Chú này.

Ngài cho biết lý do ra đời của Thần Chú như sau: Vào vô lượng ức kiếp về trước, Phật Thiên Quang Vương Tịnh Trụ Như Lai, vì tâm thương tưởng đến chúng sanh nên đã nói ra thần chú Đại Bi và khuyến khích Bồ Tát Quán Thế Âm nên thọ trì tâm chú này để mang đến lợi ích an vui lớn cho chúng sanh trong đời vị lai. Bồ Tát Quán Thế Âm lúc bấy giờ mới ở ngôi sơ địa khi nghe xong thần chú này liền chứng vượt lên đệ bát địa. Vui mừng trước oai lực của thần chú, Ngài bèn phát đại nguyện: "Nếu trong đời vị lai, con có thể làm lợi ích an vui cho tất cả chúng sanh với thần chú này, thì xin khiến cho thân con liền sanh ra ngàn mắt ngàn tay". Lập tức, Ngài thành tựu ý nguyện. Từ đó, hình ảnh của vị Bồ Tát Quán Thế Âm ngàn tay ngàn mắt trở thành một biểu tượng cho khả năng siêu tuyệt của một vị Bồ Tát mang sứ mệnh vào đời cứu khổ ban vui cho tất cả chúng sanh. Ngàn tay, ngàn mắt nói lên cái khả năng biến hóa tự tại, cái dụng tướng vô biên của thần lực Từ bi và Trí huệ tỏa khắp của Bồ Tát Quán Thế Âm. Ngàn mắt để có thể chiếu soi vào tất cả mọi cảnh giới khổ đau của nhân loại và ngàn tay để cứu vớt, nâng đỡ, như Đức Phật giải thích với Ngài A Nan ở trong kinh, "tiêu biểu cho hạnh tùy thuận các sự mong cầu của chúng sanh".

Kinh và Thần chú Đại Bi sau đó đã được ngài Dà-Phạm-Đạt-Ma (Bhagavaddharma: có nghĩa là Tôn Pháp) một Thiền sư Ấn Độ, du hóa qua Trung Quốc vào niên hiệu Khai Nguyên đời nhà Đường dịch và chuyển âm từ tiếng Phạn qua tiếng Trung Hoa và được Hoà Thượng Thích Thiền Tâm chuyển ngữ qua tiếng Việt. Với oai lực và linh nghiệm đã được chứng minh qua không gian và thời gian, thần chú Đại Bi đã được trân trọng trì tụng trong các khoá lễ, các nghi thức tụng niệm chính của các quốc gia theo truyền thống Phật giáo Đại thừa như : Trung Hoa, Nhật Bản, Triều Tiên, Việt Nam,...

2. Công Năng, Oai Lực của Thần Chú Đại Bi.

Muốn biết công năng, oai lực của Thần Chú Đại Bi, ta nên tìm hiểu xem mục đích, hạnh nguyện của Bồ Tát Quan Thế Âm khi Ngài ban phát thần chú này. Bồ Tát Quán Thế Âm đã phát nguyện rằng: Nếu chúng sanh nào tụng trì thần chú Đại Bi mà còn bị đọa vào ba đường ác, không được sanh về các cõi Phật, không được vô lượng tam muội biện tài, Ngài thề sẽ không thành chánh giác. Ngài còn nhấn mạnh: Nếu trì tụng thần chú Đại Bi, mà tất cả những mong cầu trong đời hiện tại nếu không được vừa ý, thì thần chú này sẽ không được gọi là Đại Bi Tâm Đà Ra Ni, ngoại trừ những kẻ mong cầu những điều bất thiện hoặc tâm không được chí thành. Hơn thế nữa, Bồ Tát còn cho ta biết ngay cả đối với những kẻ phạm những tội ác nghiệp nặng nề như thập ác ngũ nghịch, báng pháp, báng người, phá giới, phạm trai, hủy hoại chùa tháp, trộm của tăng kỳ, làm nhơ phạm hạnh nếu trì tụng thần chú Đại Bi thảy đều được tiêu trừ. Vì sao thế? Kinh Đại Bi cho biết mỗi lần hành giả trì tụng thần chú này, tất cả mười phương chư Phật đều đến chứng minh, cho nên tất cả các tội chướng nhờ ân đức của chư Phật độ trì, thảy đều tiêu diệt. 

Oai lực lớn lao của Thần Chú đã được chính Đức Thế Tôn giảng rõ trong Kinh Đại Bi Tâm Đà-Ra-Ni:

-"Ngài A Nan bạch Phật rằng:

Bạch Đức Thế Tôn! Chú này tên gọi là chi? Con nên thọ trì như thế nào?

- Đức Phật bảo : Thần chú này có những tên gọi như sau :

• Quảng Đại Viên Mãn Đà-Ra-Ni
• Vô Ngại Đại Bi Đà-Ra-Ni
• Cứu Khổ Đà-Ra-Ni
• Diên-Thọ Đà-Ra-Ni
• Diệt-Ác-Thú Đà-Ra-Ni
• Phá Ác-Nghiệp-Chướng Đà-Ra-Ni
• Mãn-Nguyện Đà-Ra-Ni
• Tuỳ-Tâm Tự-Tại Đà-Ra-Ni
• Tốc Siêu Thượng Địa Đà-Ra-Ni."

Từ lời dạy trên của Đức Phật với ngài A Nan, chúng ta hiểu được những công năng chính của thần chú: 

Bất cứ một ai khi trì tụng thần chú Đại Bi với tất cả tâm thành, chắc chắn sẽ đạt được tất cả những điều mong cầu, ước nguyện bởi vì oai lực của Thần chú là rộng khắp, vô biên, không có gì có khả năng ngăn ngại nỗi. Trong cõi dục giới này, con người đâu có mong cầu điều gì hơn ngoài an lạc, hạnh phúc và sống lâu. Thần chú Đại Bi sẽ giúp mọi người đạt được những ước muốn này như Bồ Tát Quán Thế Âm đã khả hứa.

Một công năng khác của Thần chú là cứu khổ. Những lúc ta lâm cảnh hoạn nạn, đau thương, cùng khổ, tuyệt vọng, bi đát nhất; những lúc mà ta thấy mình rơi vào con đường cùng, bế tắc, không còn lối thoát; hãy vững niềm tin vào Đức Bồ Tát Quán Thế Âm, nhất tâm trì tụng Thần chú Đại Bi, chắc chắn Ngài sẽ giúp ta những phương tiện thiện xảo, đưa ta vượt qua cảnh khổ đến nơi an lạc, hạnh phúc. Tuy nhiên, để Thần chú phát huy được oai lực của nó, khi trì tụng ta phải tự mình quán chiếu tại sao ta lại rơi vào cảnh khổ mà người khác lại không, và tại sao Thần chú lại có công năng cứu khổ? Giáo lý của nhà Phật cho chúng ta biết rằng tất cả mọi việc trên cỏi đời này không có gì xảy ra một cách ngẫu nhiên. Tất cả những đau thương bất hạnh mà ta phải gánh chịu trong kiếp sống hiện tại: gông cùm tù tội, bệnh hoạn, nghèo hèn,... là kết quả của những ác nghiệp mà ta đã gây nên từ bao kiếp trước hoặc trong kiếp này, nay đến lúc ta phải trả. Sở dĩ Thần chú Đại Bi có khả năng đưa ta vượt qua khỏi cơn khổ nạn vì công năng siêu tuyệt của nó là Phá Ác Nghiệp Chướng như đã nói ở trên.

Thần chú này còn có tên gọi là Diệät Ác Thú. Nghe đến công năng này, một người saün mang tâm từ bi tất sẽ không khỏi sinh lòng nghi ngại. Ta đang trì tụng Thần chú Đại Bi vì phát khởi tâm Đại Từ Bi, nghĩa là yêu thương muôn loài không phân biệt thì tại sao lại phải Diệt Ác Thú trong khi ác thú cũng là một loại chúng sanh cần được thương yêu, cứu vớt? Tuy nhiên, muốn hiểu rõ công năng này, trước tiên ta hãy tự đặt mình vào hoàn cảnh sống của những cư dân ở những chốn rừng thẳm, non cao, đặc biệt là những quốc gia thuộc vùng nhiệt đới như Ấn Độ, nơi đầy dẫy những ác thú như hùm, beo, rắn rết... luôn luôn là một mối đe dọa lớn cho sinh mạng con người. Không phải từ thời Đức Phật còn tại thế mà ngay cả đến bây giờ, hàng năm đã có một số lượng lớn người bị mất mạng vì ác thú, vì thế để cho ác thú khỏi xâm phạm ta, Bồ Tát đã cho ta thần chú Đại Bi, không có nghĩa là mỗi khi gặp chúng, hành giả đọc thần chú này lên thì tất cả ác thú đều ngả lăn ra chết, mà phải nên hiểu rằng, đối với một người hành trì thần chú Đại Bi hằng ngày một cách nghiêm túc, bên cạnh oai lực che chở hộ trì của chư thần, long, thiên, hộ pháp, ở người trì chú cũng tự động phát ra một nguồn năng lực mà không phải chỉ riêng đối với ác thú, ngay cả các loài độc trùng khác cũng đều phải lánh xa.

Tuy nhiên, đối với người quyết chí dấn bước trên con đường tu học, hai công năng quan trọng nhất của Thần chú Đại Bi là tùy tâm tự tại và tốc siêu thượng địa. Ta đang gặp khó khăn trong Thiền định, tâm ta loạn động không an trụ, thần trí ta hoang mang hoảng hốt không thể nào tập trung được vào việc hành thiền, từ trước đến nay ta đã tìm thử đủ mọi phương pháp mà vẫn không kết quả, thì nay Thần chú Đại Bi sẽ là một phương tiện hiệu quả giúp ta an tâm, giải phóng tâm thức ta ra khỏi những vọng động, âu lo của cuộc sống thường nhật, chắc chắn đưa ta bước vào cảnh giới thiền một cách mau chóng và rốt ráo, rồi từ đó Thần chú sẽ giúp ta thăng tiến mau chóng vào những nấc thang thiền kế tiếp, vấn đề nhanh hay chậm là do duyên nghiệp của mỗi cá nhân, tuy nhiên kết quả là chắc chắn, vì trong Kinh Bồ Tát Quán Thế Âm đã từng cho chúng ta biết rằng Ngài chỉ mới nghe qua Thần chú này một lần, đã nhanh chóng chứng quả từ ngôi sơ địa lên ngôi bát địa. 

Vì những lý do trên mà thần chú này có tên gọi là Quảng-Đại Viên-Mãn Vô-Ngại Đại-Bi-Tâm Đà-Ra-Ni. Bởi vậy, Phật tử không nên khinh xuất khi trì tụng chú Đại Bi mà phải tinh tấn và chí thành, cung kính, giữ đúng lễ nghi. Tin tưởng vào lòng thương yêu chúng sanh và khả năng hộ trì của Bồ Tát Quán Thế Âm, hành giả có thể hành trì Thần chú Đại Bi như là phương tiện chính của Thiền định trong khả năng tập trung năng lực cũng như thiền quán hầu đạt đến an lạc hạnh phúc trong cuộc sống thường ngày và từng bước tiến đến cứu cánh giải thoát, giác ngộ.

3. Hình Trạng, Tướng Mạo của Đại Bi Thần Chú 

(Mười Đặc Tiùnh của Đại Bi Tâm).

Ta đang trì tụng Đại Bi Thần Chú. Vậy trước tiên ta cũng nên biết Chú là gì? Đại Bi Thần Chú liên hệ như thế nào đến Mật Tông?

Chú còn được biết dưới những tên gọi khác là Thần Chú, Chân Ngôn hay Mật ngôn, tiếng Phạn là Đà La Ni (Dhàrani), tức là những câu nói bí mật của chư Phật, chư Bồ Tát. Những mật ngôn này đối với phái Mật Tông được sử dụng như là những mật mã để chuyển âm những lời cầu nguyện của người hành trì đến với chư Phật, chư Bồ Tát trong khắp mười phương và được các ngài mau chóng cảm nhận để giúp đỡ hộ trì.

Đà La Ni được dịch qua tiếng Trung Hoa có nghĩa là Tổng Trì, tức là một loại thần lực có năng lực thâu nhiếp cùng bảo trì tất cả các pháp thế gian và xuất thế gian không cho các thiện pháp bị tán loạn và ngăn che các ác pháp không cho phát sanh.

Tuy thần chú là những lời nói nhiệm mầu, bí mật của chư Phật, chư Bồ Tát ta khó thể lãnh hội được nội dung, ý nghĩa nhưng điều này không có nghĩa là khi trì tụng Thần chú Đại Bi ta chỉ đọc tụng lên một cách máy móc. Một khi đã biết được công năng và oai lực của Thần chú Đại Bi sẽ giúp ta hiểu được tướng mạo của Thần Chú Đại Bi, hay nói một cách rõ ràng hơn, đặc tính của Đại Bi Tâm. Những đặc tính này đã được Bồ Tát Quán Thế Âm giải thích rõ ở trong kinh khi đáp lại lời thỉnh cầu của vua trời Đại Phạm Thiên Vương, đó là :

• Tâm Đại Từ Bi
• Tâm Bình Đẳng
• Tâm Vô Vi
• Tâm Chẳng Nhiễm Trước
• Tâm Không Quán
• Tâm Cung Kính
• Tâm Khiêm Nhường
• Tâm không Tạp Loạn
• Tâm Không Chấp Giữ
• Tâm Vô Thượng Bồ Đề

Tâm là đối tượng của Thiền định. An tâm hay định tâm là mục tiêu của hành giả khi hànhThiền. Trong những giai thoại liên quan đến Thiền học chắc chắn ta đã từng được nghe hơn một lần những mẫu chuyện liên quan đến đề tài này. Câu chuyện "an tâm" giữa Bồ Đề Đạt Ma và Tổ Huệ Khả là một thí dụ nổi tiếngï. 

Hành giả tu tập thiền định có thể nương vào thần lực của Thần Chú Đại Bi, như là một phương tiện để định tâm và do khả năng chuyên chở mầu nhiệm của những âm thanh vi diệu này, hoà nhập vào bản thể của chân tâm, đạt đến cứu cánh giải thoát, niết bàn. Chân tâm là Phật tánh, vốn thường hằng, hiện hữu trong mỗi chúng sanh. Ta không thấy được chân tâm của mình vì vô minh, vì tội ác, nghiệp chướng như rong rêu tích tụ từ hằng hà sa số kiếp đang bao phủ nó. Bồ Tát Quán Thế Âm hằng thương yêu lo lắng cho chúng sanh đã giúp ta phương tiện diệu dụng là Thần chú Đại Bi, như chỉ cho ta một con đường tắt để hành trì tu tập, mau chóng tiến đến niết bàn. Trì tụng Thần chú Đại Bi chắc chắn sẽ làm vỡ ra những mảng tội ác, nghiệp chướng đã đeo đẳng, dính cứng vào thân ta từ bao đời, oai lực của nó sẽ như ngọn đuốc bùng lên giữa đêm dài vô minh tăm tối, làm bừng sáng, tỏ ngộ chân tâm. Mỗi tướng mạo của Thần Chú Đại Bi vì thế có thể là một đề mục lớn về Thiền quán cho hành giả suy gẫm trong khi hành thiền đồng thời là một mục tiêu để vươn tới trong hành trì tu tập. 

Xuyên suốt và bao trùm lên tất cả là Tâm Đại Từ Bi, tức là tâm thương xót và ý hướng, quyết tâm cứu khổ. Khởi tụng thần chú Đại Bi cũng có nghĩa là khởi phát lòng thương xót đến tất cả chúng sanh. Trong cuộc sống đấùu tranh đầy khắc nghiệt để sống còn, khi "con người là chó sói của người", bất hạnh của kẻ khác đôi khi mang lại lợi lạc cho chính ta, lòng từ của con người đã bị thui chột. Nhưng nếu quả thật nhân loại cần tình thương như một chất liệu để nuôi dưỡng đời sống và để thăng hoa, Thần Chú Đại Bi chắc chắn sẽ là dòng nước cam lồ tưới lên cành cây khô thui chột, và từ đó hạt giống từ bi sẽ nẩy mầm trong mỗi chúng ta.

Mối liên hệ giữa Từ Bi và Trí Tuệ là một mối liên hệ duyên khởi. Thành tựu Tâm Đại Bi là điều kiện để phát sinh Trí Tuệ Bát Nhã, và Tâm Bình Đẳng tức Tâm "Vô phân biệt trí"cũng từ đó phát sinh. Tâm bình đẳng tức là tâm không phân biệt trong nhận thức và đối xử đối với chúng sanh. Không còn thân, không còn sơ, không còn màu da, chủng tộc, phái tính, không còn nghèo giàu sang hèn, không còn loài này và loài khác, chư thiên, trời, người, súc sanh, ngã quỹ... tất cả đều bình đẳng, đều là đối tượng được thương yêu và cứu trợ khi cần thiết, bởi vì tất cả đều mang Phật tánh, đều là những vị Phật tương lai. Với Tâm Bình đẳng phát triển, mỗi hành giả sẽ là một hiện thân của Bồ Tát Thường Bấùt Khinh với đầy đủ tâm cung kính, tâm khiêm nhường trong cung cách sống và cư xử với mọi loại chúng sanh.

Có thể xem Tâm Đại Từ Bi, Tâm Bình Đẳng là hành trang cần thiết để đi vào Tâm Không quán. Thực hiện Tâm không quán tức là bước đầu đi vào triết học tánh Không của đạo Phật, là bắt đầu bước vào cửa ngỏ "Vô Môn Quan", thấy được chân như, tự tánh. Có thể coi Bát Nhã Ba La Mật Đa Tâm Kinh là một diễn giải đầy đủ ý nghĩa của Tâm không quán: "Quán Tự Tại Bồ Tát -một tên gọi khác của Bồ Tát Quán Thế Âm- hành thâm Bát Nhã, thường chiếu kiến ngũ uẩn giai không, độ nhất thiết khổ ách": Bồ Tát Quán Thế Âm khi chứng được Trí Tuệ thâm sâu, Ngài thấy vũ trụ muôn sanh kết hợp trên dòng sông năm uẩn. Các pháp đều do nhân duyên sanh, không có tự tánh, không có sanh diệt, không có thêm bớt, không có tạo tác. Nhờ vậy Đức Quán Thế Âm thoát ra khỏi mọi khổ đau, ách nạn. 

Tâm Không quán vì thế cũng bao gồm cả Tâm không nhiễm trước, Tâm không tạp loạn, Tâm không chấp giữ, tức là thực chứng Trí Tuệ Bát Nhã để từ đây hành giả saün sàng tiến thêm một bước cuối cùng đạt đến Tâm Vô Vi, Tâm Vô thượng bồ đề, tức cứu cánh giác ngộ, giải thoát.

Một cách tóm tắt, khi thấy được tướng mạo của Thần chú Đại Bi, mỗi khi trì tụng thần chú này hành giả phải phát tâm bồ đề rộng lớn, thề độ tất cả muôn loài, đối với chúng sanh phải khởi lòng bình đẳng và phải thường nên trì tụng chớ nên gián đoạn. Thần Chú Đại Bi chắc chắn sẽ là phương tiện diệu dụng giúp hành giả mau chóng đạt đến kết qủa trong Thiền định.

4. Vận Dụng Thần Chú Đại Bi Vào Thiền Định

Như đã nói ở trên, muốn đạt đến cứu cánh giác ngộ không thể không thông qua phương pháp thiền định. Nhưng khi nghe nói đến Thiền, một người Phật tử bình thường khó hình dung ra nổi và nghĩ đến nó như là một cái gì đó mông lung, trừu tượng, huyền bí. Thậm chí Phật tử rất hoang mang vì trong thời đại hiện nay, có rất nhiều loại "thiền" khác nhau xuất hiện trên thị trường, được khai thác nhằm mục đích thương mãi hơn là giúp con người đạt đến bến bờ giải thoát, và đôi khi biến Thiền trở thành một cái "mốt" thời thượng làm người ta bối rối và dễ bị mê lầm. Cho nên, để có thể tu tập đúng hướng, hành giả cần phải có một số nhận thức căn bản đúng đắn về các loại Thiền Phật giáo.

Khái niệm về các loại Thiền Phật Giáo:

Thiền chỉ (Thiền định) và Thiền quán (Thiền minh sát).

Thông thường khi nói đến Thiền là người ta thường nghĩ ngay đến thiền đốn ngộ, đến "dĩ tâm truyền tâm", đến những công án hóc búa... Hình ảnh của những vị Thiền sư "hoát nhiên đạt ngộ" khi tâm thức bùng vỡ trước tiếng thét của một bậc minh sư, khi soi mặt mình trên một vũng nước mưa đọng trước hiên nhà... bỗng trở thành như những câu chuyện thần thoại, người căn cơ thấp kém khó mà lãnh hội được ý nghĩa của sự đạt ngộ này. Như vậy phải chăng Thiền là một thứ "xa xỉ phẩm" chỉ dành riêng cho những bậc thượng căn đã đứng mấp mé ở bên bờ giác ngộ, chỉ cần chờ một sự khai thị đúng lúc là tỏ ngộ chân lý? Dĩ nhiên Thiền không phải hoàn toàn như thế, bởi lẽ nếu hiểu Thiền theo cung cách này thì lịch sử của tông phái Thiền Phật giáo trong suốt bao nhiêu thế kỷ qua chỉ sản xuất ra được mấy chục vị Tổ! 

Phải nên hiểu rằng các pháp hành thiền, như đã được lưu truyền đến nay trong kinh điển, đều được căn cứ trên những phương pháp mà chính Đức Phật đã áp dụng, căn cứ trên sự kinh nghiệm của chính bản thân Ngài trong suốt quá trình tu tập, trau giồi và phát triển tâm, pháp môn hành thiền đó đã đưa Ngài đến đạo quả Vô Thượng Bồ Đề và Niết Bàn. 

Để kiểm soát, uốn nắn và giải phóng tâm Phật giáo có hai loại Thiền chính yếu sau đây:

- Thiền chỉ hay Thiền định(samatha bhavana hay samadhi): là gom tâm vào một điểm, hay thống nhất, tập trung tâm vào một đề mục (cittekaggata, Sanskrit là cittaikagrata, nhất điểm tâm), tức là an trụ tâm. 

- Thiền Quán hay Thiền Minh Sát (vipassana, Sanskrit là vipasyana hay vidarsana), - cũng gọi là thiền tuệ - tức là hướng tâm soi vào đời sống để chứng ngộ thực tướng của vạn pháp. 

Thiền quán đã được một vị danh tăng Phật giáo đương đại, Đại Đức Piyadassi giải thích như sau: 

"... Danh từ vipassanà (vi + passanà), trong một biến thể, có nghĩa là "thấy một cách phi thường", thấy khác với lối thấy thông thường, do hai thành phần "passati" là thấy và "vi" hàm ý đặc biệt, khác lạ hơn thông thường. Như vậy, vipassanà là thấy vượt ra ngoài cái gì thông thường, là minh tuệ. Đây không phải là nhìn thoáng qua. Cũng không phải chỉ nhìn bên trên bề mặt, ở mặt ngoài mà nhìn sâu vào bên trong Thực Tại của đời sống. Chính nhờ cái nhìn sâu sắc căn cứ trên tâm hoàn toàn vắng lặng ấy mà hành giả tẩy sạch mọi bợn nhơ, mọi ô nhiễm ngủ ngầm để thành mục tiêu cuối cùng, Niết Bàn. Thiền minh sát (vipassanà bhàvanà) là loại thiền mà chính Đức Phật đã tìm ra, đã thực hành, đã thành công và đã ban truyền, trước kia chưa từng có, và ngoài Phật Giáo không có ..." (*)

Pháp hành "thiền chỉ" trong Phật Giáo đưa đến tột đỉnh là đắc Thiền (Jhana), trong khi pháp hành "thiền quán" dẫn đến bốn tầng Thánh mà bậc Thánh cuối cùng là A La Hán, hay tiến thêm một bước nữa là đạt qủa vị Phật, giải thoát.

Cứu cánh tu tập của chúng ta dứt khoát là không nhắm đến trạng thái Định hay thư giản. Ta vận dụng công năng, oai lực của Thần Chú Đại Bi -bằng cách chuyên tâm trì tụng Thần chú này một số biến nhất định- như là một pháp hành của Thiền Chỉ, và chỉ xem đó như là một cổ xe đưa ta đến bến bờ giác ngộ. Cho nên, khi tâm đã an trụ vững vàng, chúng ta bắt đầu bước vào Thiền minh sát, lúc này dùng hình trạng và tướng mạo của Thần chú Đại Bi làm nội dung thiền quán: Tâm Đại Từ Bi, Tâm Bình Đẳng, Tâm Vô Vi,Tâm Không Quán... và nên được bắt đầu bằng Tâm Đại Từ Bi. 

Tại sao chúng ta bắt đầu nội dung Thiền quán bằng Tâm Đại Từ Bi? Trước tiên, đây là một yêu cầu của Bồ Tát. Trì Chú Đại Bi sẽ không linh nghiệm nếu không được phát khởi bằng Đại Bi tâm. Thứ hai, khi chọn phương pháp thiền định dùng Thần Chú Đại Bi như là phương tiện - vắn tắt xin được tạm gọi là Thiền Quán Âm- chúng ta đã phát tâm noi theo hạnh nguyện ban vui cứu khổ của Đức Bồ Tát Quán Thế Âm, tự nguyện trở thành một cánh tay, một chiến sĩ trong đạo quân tình thương của Ngài, đem gieo rắc ánh sáng từ bi đến khắp muôn loài chúng sanh, góp phần xây dựng một cỏi Tịnh Độ Nhân Gian trên cõi thế. Thiền Quán Âm như thế là một loại thiền tích cực, đi thẳng vào đời sống, tác động vào đồng loại, chúng sanh và môi trường sống. Hành giả khi dùng Thiền quán sẽ vận dụng Tâm Đại Bi làm ngọn đuốc soi đường, rọi chiếu vào tất cả ngỏ ngách tâm linh và hành động của chính mình trong từng mỗi phút giây hiện tại.

Làm Thế Nào Để Thực Hiện Đại Từ Bi Tâm Quán? 

Từ Bi Quán là phương thức để huân tập lòng Từ Bi. Trong Phật giáo có rất nhiều phương pháp Từ bi quán mà cố Hoà Thượng Thích Thiện Hoa đã giảng rõ trong cuốn "Phật Học Phổ Thông", ở đây xin được tóm tắt lại bằng ba phép quán từ thấp đến cao như sau :

1. Quán chúng sinh duyên từ : Quán sát cảnh khổ của chúng sinh ở trong cõi dục giới mà phát khởi lòng từ.

• những kẻ bị đọa ở địa ngục hiện đang bị hành phạt, loài ngạ quỷ đói khát..
• loài súc sanh (trâu, bò heo, gà...) bị hành hình, phân thây xẻ thịt làm thức ăn cho loài khác...
• loài a tu la phải đấu tranh chém giết
• chúng sanh ở cõi trời khi hết phước đức cũng phải bị đọa lạc
• những cảnh khổ của kiếp người...

Thấy được những cảnh khổ của chúng sinh, để cho lòng từ bi phát khởi, Phật dạy ta phải xem tất cả chúng sinh như là bà con thân thuộc trong một đại gia đình. Nhân loại như đang sống trong một ngôi nhà lớn và rộng ra các loài khác cũng là thành phần của một đại gia đình, do nghiệp duyên ràng buộc, có thể họ đã là bà con quyến thuộc của ta trong kiếp trước hoặc sẽ là anh em cha mẹ ta trong những kiếp tương lai...

1. Quán Pháp duyên từ :

Cao hơn một bậc, hành giả có thể quán sát thấy tất cả chúng sanh đều có chung pháp tánh cho nên nói như ngài Duy Ma Cật, "vì chúng sanh bệnh nên ta bệnh", chúng sanh khổ nên ta khổ và vì thế ta tìm cách cứu độ chúng sanh. Ta cứu khổ nhưng không cần biết đối tượng được cứu khổ và cũng không chấp rằng ta đang cứu khổ vì ta và chúng sanh đã đồøng một bản thể, đồng một pháp giới tánh.

3. Quán Vô duyên từ : Đây là lòng từ bi của chư Phật, theo thể tánh chơn tâm mà phát ra, bao la trùm khắp, không thiên lệch một nơi nào như ánh sáng mặt trời chiếu rọi khắp gần xa một cách vô tư, không dụng công và không bỏ sót một nơi nào. Loại này chúng ta chỉ biết qua chứ không áp dụng vào thiền tập vì quá cao siêu.

5. Thần Chú Đại Bi,

Một Con đường tắt đến Tịnh Độ

Nói đến Thần Chú Đại Bi, nói đến tu tập Thiền định, ta không thể không nói đến Tịnh Độ. Tại sao? Bởi vì chuyện sinh tử là chuyện quan trọng của đời người. Ta nhận thức được rằng kiếp sống thế gian rất ngắn ngủi và ta cũng không muốn luẩn quẩn mãi trong cảnh luân hồi sinh tử cho nên ta tu tập để mong cầu vươn đến một cảnh giới đích thực, vĩnh cữu. Cảnh giới đó có thể mang tên là Niết Bàn. Cảnh giới đó cũng có thể là Tịnh Độ.

Trước hết, khi nói đến Tịnh Độ, Phật tử thường liên tưởng ngay đến một cảnh giới cực lạc. Đó là một cảnh giới lý tưởng, đẹp đẽ, an lành mà bất cứ người con Phật nào cũng thường ước mơ được vãng sanh đến sau khi từ giã cõi đời. Đức Thế Tôn đã tuyên xưng rất nhiều cảnh giới Tịnh Độ trong các kinh sách, mà đặc biệt là cảnh giới Tây phương Cực lạc của Phật A Di Đà. Để đạt đến cảnh giới này, pháp môn Tịnh Độ đặt nền móng tu tập trên ba nguyên tắc căn bản: Tín, Nguyện và Hạnh. Trước hết là lòng tin. Ta tin có sự hiện hữu của cõi Tịnh Độ Tây phương do Đức A Di Đà làm giáo chủ. Tin như thế ta Nguyện sẽ được vãng sanh về cảnh giới này. Nguyện được thể hiện bằng Hạnh qua phương thức trì danh, tức là trong suốt hành trình tu tập của mình ta phải hành trì pháp môn niệm Phật A Di Đà cho đến "nhất tâm bất loạn", thì chắc chắn sẽ được Ngài tiếp dẫn ta về cảnh giới này sau khi ta từ giã cõi đời. 

Một cảnh giới Tịnh Độ khác cũng thường được Đức Thế Tôn nhắc tới đó là cung trời Đâu Suất (Tutsia) của Di Lặc, vị Bồ Tát đã được Phật Thích Ca thọ ký sau này sẽ trở xuống cõi trần thành lập hội Long Hoa và trở thành vị Phật tương lai. Nỗ lực của Ngài là hóa độ quần sanh, biến cõi nhân gian thành Tịnh Độ. Quan niệm Tịnh Độ này rất phù hợp với niềm tin và hạnh nguyện của người tu tập theo pháp hành Thiền Quán Âm bởi tính tích cực của nó. Bắt nguồn từ phương châm "Học Phật đạo, hành Bồ Tát đạo", ta sẽ không bao giờ mong cầu mình được sanh về một thế giới cực lạc, hoặc Niết Bàn cho riêng mình. Đây là thông điệp chính yếu của Thần chú Đại Bi, tiếng Phạn là Maha Karuna, mà Karuna có nghĩa là "ngưng tìm kiếm hạnh phúc". Ta ngưng tìm kiếm hạnh phúc, Niết bàn cho chính ta khi muôn loài chúng sanh chưa hạnh phúc, an lạc, chưa đạt được cảnh giới Niết Bàn, như Đức Di Lặc đã thuyết trong kinh Trang Nghiêm Minh Giác: "Với từ bi ta không trụ nơi cực lạc an bình", có nghĩa là với Đại Từ Bi ta không mưu cầu sự giải thoát cá nhân. 

Như vậy, nếu hiểu Tịnh Độ là pháp môn dựa trên căn bản Tín, Nguyện, Hạnh, thì phương pháp hành Thiền sử dụng Thần Chú Đại Bi cũng không xa lìa pháp môn Tịnh Độ, chỉ khác một điểm nhỏ là thay vì trì tụng danh hiệu Phật A Di Đà, chúng ta trì tụng danh hiệu Bồ Tát Quán Thế Âm và Đại Bi Thần Chú. Đến đây, những hành giả bị ảnh hưởng sâu đậm bởi tư tưởng Tịnh Độ -những người thường lo lắng đến hậu sự- chắc chắn sẽ nêu ra câu hỏi: Nhưng rồi sau khi quá vãng, chúng ta, những người tu tập Thiền định -Thiền Quán Âm, nếu không đạt được giác ngộ trong hiện kiếp sẽ vãng sanh về đâu? Thưa bạn, câu hỏi đặt ra thật đúng lúc, vì qủy vô thường có thể đến thăm viếng ta bất cứ lúc nào, tốt hơn hết là ta nên chuẩn bị. Tuy nhiên, bạn cũng đừng phí thì giờ để lo nghĩ nhiều đến vấn đền này vì bạn nhớ không, trong kinh Đại Bi, Bồ Tát Quán Thế Âm đã khả hứa với chúng ta rằng những người trì tụng thần chú Đại Bi chắc chắn sau khi chết sẽ không bị rơi vào con đường ác đạo. Những điều Bồ Tát đã hứa là chắc chắn không thể nào thay đổi, có nghĩa là bạn đã biết chắc một điều rằng mình sẽ không bao giờ bị rơi vào con đường ngạ quỹ, địa ngục hay súc sanh. Như vậy vấn đề còn lại quả thật rất đơn giản: Bạn có quyền tự do lựa chọn cảnh giới Tịnh Độ mà mình mong muốn để được vãng sanh kể cả về Tây Phương Cực Lạc của Đức Phật A Di Đà. Tuy nhiên, do noi theo hạnh nguyện cứu khổ cứu nạn của Bồ Tát Quán Thế Âm, người hành Thiền Quán Âm như đã nói ở trên, không phải chỉ mưu cầu giải thoát cho riêng cá nhân mình mà còn muốn bắt tay vào việc cãi thiện xã hội, môi trường, xây dựng một cõi Tịnh Độ nhân gian trên cõi thế, cho muôn loài chúng sanh, trong thời đại mà chúng ta đang sống cho nên gần gũi hơn với Tịnh Độ Di Lặc. Do tính cách tích cực đó, xin được đề nghị thêm với bạn ba cảnh giới sau đây để suy nghĩ và chọn lựa. Sau khi đã có quyết định, bạn phải phát nguyện ngay cùng Bồ Tát Quán Thế Âm để Ngài thọ ký cho và chắc chắn bạn sẽ được Ngài hiện đến tiếp dẫn trước phút lâm chung, hướng dẫn bạn đến cảnh giới mong cầu:

• Tái sanh trở lại cõi trần tiếp tục hành Bồ tát đạo, hoằng pháp lợi sanh, biến cõi nhân gian thành Tịnh Độ.
• Về cảnh giới của Bồ Tát Địa Tạng, tức là xuống cõi địa ngục tiếp tục tu tập cùng Bồ Tát, thực hành công hạnh theo lời nguyện: "Nếu con hướng về cõi địa ngục, địa ngục liền mau tự tiêu tan".
• Về cõi Trời Đâu Suất của Bồ Tát Di Lặc để tiếp tục tu học, cho đến khi nào Bồ Tát giáng trần ta sẽ cùng theo chân Ngài trở lại cõi thế dự hội Long Hoa.

Tuy nhiên, xin được nhắc lại một lần nữa, điều quan trọng nhất là chúng ta hiện đang sống trong cõi thế này, trong giây phút hiện tại này, cho nên công việc trước mắt của người Phật tử chúng ta là phải bắt tay ngay vào việc xây dựng một cõi Tịnh Độ Nhân Gian, tức cũng là cõi Tịnh Độ Di Lặc mà mọi Phật tử đều mong cầu, mơ ước. Đó cũng chính là thông điệp của Thần Chú Đại Bi. 

Xin chắp tay trì tụng và hồi hướng công đức vô lượng của Thần Chú này đến muôn loài chúng sanh...

Tâm Hà Lê Công Đa

Nhân ngày Vía Bồ Tát Quán Thế Âm Thành Đạo, 19/6.

(*) trích dẫn từ bản dịch của Cư sĩ Phạm Kim Khánh.

  TVHS

Msg 62 of 118: Đã gửi: 18 July 2006 lúc 12:53am | Đã lưu IP

Vài lời dẫn nhập

Tánh "không" (S. 'Suunyataa, P. Su~n~nataa) là một trong các học thuyết quan trọng bậc nhất của Phật giáo và cũng là học thuyết bị người khác đạo hiểu sai lầm nhiều nhất. Các tác giả chống Phật giáo thường không hiểu rõ hay ngộ nhận ý nghĩa của hai chữ sắc và không trong đạo Phật. Họ lẫn lộn hoặc lợi dụng vào hiện tượng đồng âm dị tự trong tiếng Việt và Hán Việt, đánh đồng hai khái niệm hoàn toàn khác nội dung làm một, để bôi bác giáo lý của đạo Phật. Hai khái niệm đó là (i) phủ định từ "không [có] (natthitaa) đối lập với có (atthitaa), và (ii) [tính] "không" ('suunyataa) tức tính không thực thể của mọi sự vật hiện tượng. Ngoài ra, một số tác giả cũng vận dụng lối chơi chữ ngụy biện để đánh đồng hai khái niệm "khác nhau" khác có liên hệ mật thiết với hai khái niệm trên là "có" (atthitaa) và "sắc" (ruupa). Có (atthitaa) là trợ động từ xác định, đối lập với "không có" (natthitaa), trạng từ phủ định. Sắc (ruupa) là thuật ngữ Phật giáo chỉ cho "vật thể, xác thân hay bốn yếu tố đất, nước, gió, lửa." Hai khái niệm này mang 2 nội dung khác nhau hoàn toàn, ấy thế nhiều tác giả có ác kiến với đạo Phật thường cố giải thích sai lệch cho chúng đồng nhau để xuyên tạc Phật giáo. Sau đây là vài giải thích sơ bộ về ý nghĩa chữ không trong đạo Phật. 

1. "Không" và thiền định

Trong kinh điển Nikaaya và Aagama, thuật ngữ "không" (S. 'suunyataa, P. su~n~nataa) thường được mô tả gắn liền với sự thực hành thiền định. Chẳng hạn như ở S. V. 311, từ "không" với ý nghĩa "trống rỗng, cô tịch, tỉnh lặng, vắng vẻ" được gắn liền với "phương pháp tu chánh niệm tỉnh thức qua hơi thở ra vào" (aanaapaanasati): 

"Này các tỳ-kheo, hãy đi đến rừng (ara~n~naagato) hay đi đến gốc cây (rukkha-muulagato) hay đi đến một nơi trống rỗng (su~n~naagaara-gato), ngồi xếp bằng, giữ thân ngay thẳng, đặt chánh niệm trước mặt, thở ra vào một cách tỉnh thức." Cũng cần nói thêm rằng "nơi trống rỗng" (su~n~naagaara-gato) có nghĩa là nơi không có cư dân, nơi hoang vắng, nơi cô tịch, chỉ chung cho các khu đồi núi (pabbata), hang động (kandara), rừng rậm (vanapattha) hay các khoảng trống (abbhokaasa). (Xem A. IV. 436-7; A. V. 207; M. III. 115-6; S. I. 180-1, 106-7; M. I. 56; D. II. 291; A. V. 111). 

Từ đó, mệnh đề cầu khiến "hãy đi đến một nơi trống rỗng" (su~n~naagaara-gato) đã mặc nhiên trở thành thành ngữ diễn tả sự thực hành thiền chánh niệm trong từng hơi thở ra vào, hay nói chung, tu tập thiền định Phật giáo. Trạng thái thiền định này thường được gọi là "an trú vào tánh không" (su~n~nataa-vihaara). Đức Phật thường tán thán rằng: 

"vị thánh nào sống an trú ở nơi trống rỗng hay tánh không (su~n~na-gehaani) thì thật là siêu tuyệt. Đó là cái rỗng không của ngã (atta-su~n~nato) . . . Vị thánh sống ở nơi trống rỗng (su~n~naagaara) sẽ trở nên bất động cho đến ngay cả một sợi lông cũng không lay động" (S. I. 106-7; T. 2. 285b, 382a-b). 

Phương pháp thiền quán về tánh không như vậy được gọi là "không tam-muội" ('suunyataa-samaadhi, concentrative meditation of emptiness), tức thiền quán về tính không thực thể của ngã và các sự vật. Đức Phật cũng khẳng định rằng an trú vào tính không (su~n~nataa-vihaara) chính là nơi an trú của các bậc vĩ nhân về tu tập (mahaapurisa-vihaara). (xem M. III. 293-7; T. 2. 773b-c).

2. Tánh không tức vô ngã

Vì tánh không ('suunyataa // su~n~nataa) là tính không thực thể của ngã và các sự vật, nên tánh không còn được hiểu là "vô ngã" (anatta). Điểm quan trọng này được đức Phật dạy trong Kinh Tập qua đoạn trích sau đây: 

"Này Mogharaja, hãy nên luôn luôn chánh niệm và tỉnh thức để từ bỏ quan niệm về ngã (attaanudi.t.thi"m uubacca) và hãy nhìn thế giới rỗng không, không có thực thể (su~n~nato loka"m avekkhassu)" (Sn. v. 1119). 

Điều này cho thấy rằng có mối liên hệ vô cùng chặt chẽ về "sự từ bỏ một quan niệm ngã" và "nhận ra được thế giới không có thực thể." Nói cách khác thấy được tính không của thế giới được lập cước trên thấy được vô ngã. Được Aananda hỏi "thế nào gọi là thế giới không có thực thể (su~n~no-loko)?" đức Phật trả lời rằng: 

Này Aananda, gọi thế giới là không có thực thể là vì thế giới không có ngã và những gì thuộc về ngã (su~n~na"m attena vaa attaniyena vaa). . . Này Aananda, con mắt không có/phải ngã, không có những gì thuộc về ngã (cakkhu su~n~na"m attena vaa attaniyena vaa). Sắc thể (ruupa) không có ngã và những gì thuộc về ngã. Nhận thức của con mắt (cakkhu-vi~n~na.na"m) không có ngã và những gì thuộc về ngã. Sự tiếp xúc của con mắt cũng không có ngã và những gì thuộc về ngã. Tương tự, tai, mũi, lưỡi, thân, ý cũng không có ngã, những gì thuộc về ngã. Các cảm giác (vedayita"m) đau khổ, hạnh phúc hay trung tính phát sanh từ sự tiếp xúc của ý (manosamphassa-paccayaa) cũng không có ngã và những gì thuộc về ngã (S. IV. 54).

Cũng cần nói thêm rằng trong triết học Phật giáo, khái niệm thế giới (loka) chỉ cho 6 giác quan, 6 đối tượng của giác quan, 6 nhận thức của giác quan, 6 tiếp xúc và 6 cảm giác từ sự tiếp xúc của 6 giác quan với 6 đối tượng tương ứng của chúng. Do đó, "thế giới không có thực thể (vô ngã) và không có những gì thuộc về ngã" có nghĩa là "6 giác quan, 6 đối tượng của giác quan, 6 nhận thức của giác quan, 6 tiếp xúc và 6 cảm giác từ sự tiếp xúc của 6 giác quan với 6 đối tượng tương ứng của chúng" đều không phải ngã, không có ngã và những gì thuộc về ngã. Nói cách khác "tính không" của thế giới hay các sự vật cũng chính là "tính vô ngã, tính không thực thể của ngã hay những gì thuộc về ngã."

3. Tánh không tức duyên khởi, vô thường, vô ngã

Điểm quan trọng mà những người xuyên tạc Phật giáo không biết đến đó là tánh không ('suunyataa // su~n~nataa) cũng chính là duyên khởi (pa.ticca-samuppaada), và ngược lại, cái gì duyên khởi cái đó không thực thể. Theo Phật giáo, tính duyên khởi của mọi sự vật hiện tượng cũng chính là đặc tính của sự vật (S. dharma-sthititaa, P. dhamma.t.thitataa). Vì duyên khởi cũng chính là tính "không" cho nên tính "không" chính là đặc tính của sự vật. Nói cách khác, đặc tính của sự vật là không thực thể (không, 'suunyataa) hay duyên khởi hay vô ngã. Chính vì thế đức Phật đã xác định rằng "những lời dạy của đức Như Lai sâu sắc, thâm áo, siêu tuyệt (lokuttaraa) đều có liên hệ đến tính không (su~n~nata-pa.tisa"myuttaa)" (S. II. 267; T. 2. 345b). Ở một đoạn kinh khác, sự liên hệ giữa tính không và duyên khởi được xem là đặc điểm của giáo pháp của đức Phật, khác hẳn với giáo pháp của Bà-la-môn và triết thuyết ngoại đạo: 

"Ta [Phật Thích-ca] dạy cho các tỳ-kheo giáo pháp này, thánh thiện, siêu việt, có liên hệ đến tính không và phù hợp với luật duyên khởi" (S. II. 25, 267; T. 2. 84b, 345b).

Theo lời Phật dạy, cái gì duyên khởi (pa.ticcasamuppanna) cái đó là vô thường (anicca) và vô ngã (anatta). Nhận thức này được diễn tả qua mối quan hệ không gian và thời gian của các sự vật. Về phương diện không gian, tất cả các sự vật là không thực thể hay vô ngã (sabbe dhammaa anattaa), trong khi về phương diện thời gian, tất cả các sự vật duyên khởi đều là vô thường" (sabbe sa"nkhaaraa aniccaa). Phương diện đôi "vô thường và vô ngã" của sự vật sẽ dẫn đến sự không thỏa mãn "(sabbe sa"nkhaaraa dukkhaa)" (xem Dhp. 277-9. Cf. S. II. 26f; A. I. 286; GS. I. 264 ). Triết lý này được xem là đặc điểm duy nhất của giáo pháp của Phật Thích-ca (M. I. 380: buddhaana"m saamukka"msikaa desanaa), so với các học thuyết của các tôn giáo khác. Nói tóm lại, cái gì duyên khởi cái đó là tính "không," và cái gì duyên khởi cái đó vô thường và vô ngã. Cho nên, cái gì tính không cái đó là vô thường và vô ngã, và ngược lại, cái gì vô thường, vô ngã, cái đó là duyên khởi và tính không. Chính vì thế, kinh Tăng Nhất A-hàm đã định nghĩa: "Tính không là ‘cái này không phải bản ngã của tôi, cái này không phải là tôi, và cái này không phải thuộc về tôi" (T. 2. 715b-c)

4. Tánh không và trung đạo

Theo đức Phật, phương pháp thiền quán về tính không và duyên khởi của các sự vật hiện tượng là một trong các cách trừ diệt các chấp thủ, tham ái và dẫn đến sự an tịnh các hành một cách có hiệu quả. Sự an tịnh hành, chấm dứt tham ái, hướng đến ly tham và diệt khổ là con đường dẫn đến niết-bàn (sabbasa"nkhaara-samatho sabbupadhi-pa.tinissaggo ta"nha-kkhayo viraago nirodho: nibbaana"m, xem S. I. 136; M. I. 167; T. 2. 593a). Quá trình nhận thức này được diễn ra qua hai giai đoạn, trước là nhận thức được tính chất của các pháp và sau là nhận chân được niết-bàn (pubbe kho Susiima dhamma.t.thiti~n~naa.na"m pacchaa nibbaane ~naa.nanti, xem S. II. 124; T. 2. 97b). Nhận thức được tính chất của sự vật (dhamma-.thiti-~naa.na) tức là nhận thức được các sự vật là duyên khởi hay tính không (xem S. II. 25; T. 2. 84b). Kinh điển Phật giáo gọi người có được trí tuệ về tính chất duyên khởi và tính không của các pháp là người giải thoát bằng trí tuệ (P. pa~n~naa-vimutta, S. praj~naa-vimukta), hay người thể nhập được "trung đạo" (P. majjhimaa pa.tipadaa, S. madhyamaa pratipadaa). Nói cách khác, thấy được tính duyên khởi và tánh không là thấy được "trung đạo."

Đức Phật gọi duyên khởi là con đường trung đạo (majjhimaa pa.tipadaa) vì nó tránh được hai cực đoan quan niệm (dvaya-nissito) của hiện hữu (atthitaa) và phi hiện hữu (natthitaa). Cho rằng mọi sự vật hiện hữu (sabba"m atthiiti) là một cực đoan (eko anto) dẫn đến chủ trương thường kiến (sassatadi.t.thi). Cho rằng mọi sự vật không hiện hữu (sabba"m natthiiti) là một cực đoan đối lập (dutiyo anto) dẫn đến chủ trương đoạn diệt luận (ucchedadi.t.thi). Từ bỏ hai cực đoan (ubho ante anupagamma) này, đức Phật giảng trung đạo hay duyên khởi: "cái này có nên cái kia có, cái này sanh nên các kia sanh, tức do vô minh nên hành hiện hữu; do hành nên thức hiện hữu; do thức nên tổ hợp tâm vật lý hiện hữu . . . đây là toàn bộ khối đau khổ." Tương tự, do cái này không có nên cái kia không có và do cái này hoại diệt nên cái kia hoại diệt, tức do vô minh diệt nên hành diệt, do hành diệt nên thức diệt . . . đó là sự chấm dứt toàn bộ khối đau khổ" (S. II. 17, 75).

5. Phương pháp quán "không, giả và trung"

Chính vì tánh không ('suunyataa // su~n~nataa) là duyên khởi (S. pratiityasamutpanna), là vô ngã, là không thực thể, là khái niệm mặc ước (giả danh, S. praj~naptir upaadaaya), và là con đường trung đạo (S. madhyamaa pratipat) để thoát khỏi các cực đoan quan niệm, phương pháp quán của Trung Quán Luận (Madhyamaka-Kaarikaa 'Saastra) và các tông phái lập cước trên Trung Quán Luận có tên gọi là "không, giả, trung." Khái niệm "giả" trong "giả danh" ở đây không có nghĩa là "giả" đối lập với "thật" mà là "tính mặc ước" tức "tính không thực thể" của các sự vật hiện tượng. Bồ-tát Long Thọ phát biểu trong Trung Quán Luận của mình về mối quan hệ ba này như sau: 

Ya.h pratiiyasamupaada.h 'suunyataa"m taa"m pracak.smahe/ saa praj~naptir upaadaaya pratipat saiva madhyamaa// Apratiitya samutpanno dharma.h ka'scinna vidyate/ yasmaat tasmaad a'suunyo hi dharma.h ka'scin na vidyate// [kệ 18-9, chương xxiv].

Ngài Cưu-ma-la-thập dịch sát ra Hán văn: 

Chúng nhân duyên sanh pháp, ngã thuyết tức thị "không," diệc vi thị "giả danh," diệc thị "trung đạo" nghĩa. Vị tằng hữu nhất pháp, bất tùng nhân duyên sanh, thị cố nhất thiết pháp, vô bất thị "không" giả." 

Tạm dịch ra tiếng Việt: 

Tất cả các sự vật hiện tượng đều do duyên mà hình thành, do đó, tôi gọi đó là không (tức không thực thể) hay cũng còn gọi là giả danh hay trung đạo. Vì chưa từng có một sự vật hiện tượng nào mà không sanh ra từ duyên khởi, cho nên tất cả các sự vật hiện tượng đều là không." 

Quán tánh không của con người và các sự vật hiện tượng cũng chính là quán tính không thực thể hay mặc ước (giả danh) của chúng hay cũng chính là hướng đến con đường duyên khởi trung đạo. 

6. Ý nghĩa chữ "Sắc" trong "Sắc tức thị Không"

Chữ "không" như vừa nói không có nghĩa là "không có" (natthitaa) đối lập với "có" (atthitaa) mà là "tính không thực thể, duyên khởi, vô thường và vô ngã" của các sự vật hiện tượng trong thế giới. Chữ "sắc" (ruupa) trong các mệnh đề "sắc tức thị không, không tức thị sắc" trong Bát-Nhã Tâm Kinh hoàn toàn không có nghĩa là "có" (atthitaa) như nhiều tác giả chống đạo Phật đã ngộ nhận và xuyên tạc. Sắc là thuật ngữ Phật giáo chỉ cho các hình thái hay tổ hợp vật chất (P. ruupakkhandha, S. ruupaskandha, material form / aggregate) nói chung. Sắc hay sắc uẩn (P. ruupakkhandha, S. ruupaskandha) có thể dịch nôm na là "hình thể" hay "vật chất," hay "hình hài con người" trong ngữ cảnh "sắc uẩn trong ngũ uẩn." Sắc bao gồm 4 yếu tố căn bản (tứ đại, P=S mahaabhuuta-ruupa) là đất (pa.thavi//p.rthivii), nước (aapa//aap), lửa (teja//tejas) và gió (vaaya//vaayu). Bốn chất này cung ứng nguyên tử tạo thành các đặc tính (S. lak.sa.na) hay hoạt động (S. v.rtti) của cơ thể con người, chẳng hạn như chất rắn (S. khakkha.tatva), chất lỏng (S. dravatva), nhiệt lượng (S. u.s.nataa) và không khí hay sự vận động (S. iira.nakarman/ laghusamudiira.natva). Từ 4 yếu tố vật chất này có các yếu tố phát sanh (upaadaaya-ruupa) như 5 cơ quan nhận thức (indriya), đó là mắt (cakkhu//cak.sur), tai (sota//'srotra), mũi (ghaana//ghraa.na), lưỡi (jivhaa//jihvaa), thân (P=S kaaya), và 5 đối tượng của chúng là hình thể (P=S ruupa), âm thanh (sadda//'sabda), mùi (P=S gandha), vị (P=S rasa), vật xúc chạm (pho.t.thabba//spra.s.tavya), và các bộ phận của thân thể.

Theo đức Phật, nhóm tổ hợp vật chất (sắc uẩn) trong 5 nhóm nhân tính (năm uẩn) được hình thành từ các yếu tố vật lý, được tinh cha trứng mẹ tạo ra, được thức ăn nuôi sống, luôn trong tình trạng thay đổi liên tục. Khi phân tích về sắc hay sắc uẩn, đức Phật không thừa nhận có một thực thể (substantial entity) độc lập mà trái lại ngài khẳng định tổ hợp vật chất (sắc uẩn) này chỉ đóng vai trò chức năng và tùy thuộc vào mối quan hệ tương duyên và nhân quả với các hoạt động của tinh thần (naama-kkhandha) đó là cảm thọ (thọ), ý niệm hóa (tưởng), sự vận hành (hành) và nhận thức (thức). Chính vì sắc là tùy thuộc, duyên khởi nên chúng không có thực thể (không): sắc tức thị không. Nói dễ hiểu hơn, tất cả các hình thái vật chất (sắc) đều là duyên khởi, vô ngã, và không có thực thể (không). Chân lý này cũng đúng với quy trình ngược lại là "không tức thị sắc" có nghĩa là "các sự vật duyên khởi, không thực thể (không) cũng chính là các hình thái tổ hợp vật chất (sắc) mà thôi. Nói đến vật chất (sắc) là nói đến tính vô ngã, vô thường và duyên khởi (không) của chúng, cho nên nói rằng: "sắc bất dị không." Tương tự theo chiều ngược lại, đề cập đến tính vô ngã, vô thường và duyên khởi của các sự vật (không) cũng chính là nói đến bản chất của vật chất (sắc) không có thực thể, cho nên nói là "không bất dị sắc." 

Nói tóm lại, trong Phật giáo, khái niệm "sắc" (ruupa) không thể bị đồng hóa với "có" (atthitaa), và tánh "không" ('s'uunyataa) không thể bị đồng hóa với "không có" (natthitaa). Hai cặp từ này có ý nghĩa hoàn toàn khác nhau. Do đó các giải thích mang tính cách lạc dẫn cũng như xuyên tạc Phật giáo của người khác đạo về ý nghĩa chữ "không" như "ngoan không" hay "không có gì" không chỉ là các giải thích sai lầm mà còn thiếu hẳn cơ sở để tồn tại.
 

Viết tắt 
A. = A"nguttara-Nikaaya, I-V, ed. R. Morris, E. Hardy, C. A. F. Rhys Davids. (London: PTS, 1885-1900) 
D. = Diighanikaaya, I-III, ed. T. W. Rhys David and J. E. Carpenter, (London: PTS, 1889-1910) 
M. = Majjhimanikaaya, I-IV, ed. V. Trenckner, R. Chalmers, Mrs. Rhys Davids. (London: PTS, 1888-1902) 
S. = Sa"myuttanikaaya, I-V, ed. L. Féer and Mrs. Rhys Davids. (London: PTS, 1884-1898) 
T. = Taishoo Shinshuu Daizookyoo, ed. J. Takakusu. (Japan: 1924-32) 

TVHS

Msg 65 of 118: Đã gửi: 10 August 2006 lúc 11:45pm | Đã lưu IP

"Rồi cánh cửa thời gian vô tình mở
Chúng mình vào thăm thẳm chẳng đường ra
Tóc bạc tơ mềm ba ngăn bảy trở
Nếu còn thương thôi thế cũng như là... "

Msg 66 of 118: Đã gửi: 10 August 2006 lúc 11:51pm | Đã lưu IP

thơ: Trần Thái Vân

ảnh: dalatrose.com

Msg 67 of 118: Đã gửi: 13 August 2006 lúc 3:21am | Đã lưu IP

"Rồi cánh cửa thời gian vô tình mở
Chúng mình vào thăm thẳm chẳng đường ra
Tóc bạc tơ mềm ba ngăn bảy trở
Nếu còn thương thôi thế cũng như là... "

Msg 69 of 118: Đã gửi: 06 October 2006 lúc 9:59pm | Đã lưu IP

“Cô Tấm” đất Lâm Đồng

Trúng tuyển Trường ĐH Kinh tế TPHCM năm 2006 nhưng thay vì háo hức gọi điện thoại báo tin cho bạn bè, người thân, cô bé Phương Trinh, lại ngậm ngùi ngước nhìn người cha tật nguyền nhọc nhằn lê từng bước chân sang nhà hàng xóm trò chuyện giải khuây như thường lệ, rồi lặng lẽ gục đầu xuống bàn nức nở...

Mới 19 tuổi đầu, Võ Ngọc Phương Trinh thường trú tại thôn Bắc Hội, xã Hiệp Thạnh, huyện Đức Trọng (Lâm Đồng) đã trải qua 7 năm trời đằng đẵng vừa bươn chải mưu sinh  và gánh vác tất thảy công việc gia đình. Nuôi dưỡng người cha già nua bệnh tật cùng đứa em gái thơ dại, khắc phục mọi khó khăn trong cuộc sống để theo đuổi việc học tập.

Cảnh đời éo le bao trùm tuổi thơ Bất hạnh xảy ra từ năm 1997, trong một lần ra ruộng thu hoạch lúa về, khi ngang qua quốc lộ 27 đoạn gần nhà thì ông Võ Lại (cha của Phương Trinh – NV) bị tai nạn giao thông chấn thương sọ não, phải chữa trị dài ngày tại Bệnh viện Chợ Rẫy TP HCM. Hồi phục nhưng tâm thần bất ổn, trí nhớ thất thường. Là lao động chính trong gia đình, kéo xe thồ chở thuê nuôi sống gia đình 6 người, trong đó 3 con đang tuổi ăn học, sau khi ông bị tai nạn gánh nặng lo toan kinh tế dồn hết sang vợ là bà Nguyễn Thị Triều, người phụ nữ chân yếu tay mềm. Năm 1999, bà Triều đột ngột ra đi vì tai nạn giao thông, trong một chiều mưa tầm tã đến Trường tiểu học Bắc Hội đón con gái út Võ Ngọc Ánh Dương. Không thể bỏ mặc đàn con bơ vơ, ông Lại gượng đứng dậy lao động sản xuất, ngoài việc canh tác 2 sào lúa nước, ông chỉ dẫn con trồng rau màu kiếm cái ăn cái mặc qua ngày. Vậy mà định mệnh nghiệt ngã vẫn không chịu buông tha, năm 2000 khi leo lên cây mít sau vườn mót những quả trái mùa, bán kiếm thêm tiền đong gạo: ông bị ngã từ trên cao xuống nền đất đỏ bazan khô cứng bể xương chậu, gãy xương sườn và mang thương tật suốt đời. Con gái lớn lấy chồng xa quê, con trai gia nhập quân ngũ, chỉ còn hai chị em Phương Trinh, Ánh Dương ở nhà, khốn đốn trăm bề bởi thời gian này ông nằm bất động, ăn uống, sinh hoạt cá nhân đều trông cậy vào Phương Trinh. Để tìm lối thoát, ông quyết định ăn chay trường, tâm niệm nương nhờ chốn linh thiêng cầu nguyện cho những đứa con đừng bao giờ gặp vận hạn như cha mẹ chúng... “Cô Tấm” giữa đời thường Nguồn tài chính trong gia đình giờ đây chủ yếu dựa vào 800 ngàn đồng/tháng cho thuê ruộng nước, trong khi chi phí tối thiểu cần thiết: ăn uống, thuốc men... làm sao cân đối? Nhớ tiếc mẹ khôn nguôi, thương cha lận đận chịu muôn nỗi đắng cay, sớm ý thức được mình phải làm gì để duy trì sự sống cho cha, việc học hành của bản thân và em gái. Phương Trinh quyết không đầu hàng số phận. Em lập nhật trình cụ thể, sáng thức dậy từ 4 giờ rưỡi nấu cơm, đun nước pha trà đổ vào bình thủy, đồng thời tranh thủ ôn bài, đợi cha thức giấc giúp cha đánh răng, lau mặt, rồi vệ sinh cho cha. Lo ăn uống, thuốc men cặn kẽ đến từng việc nhỏ xong, chở Ánh Dương tới trường rồi đạp xe đi học. Trưa về lại bếp núc, cơm nước, chạy ù ra vườn xem buồng chuối đã tới độ già chưa, cây ổi hôm nay hái được bao nhiêu quả, giàn mướp ra thêm mấy trái, nhẩm tính số tiền có thể thu được để gọi người tới mua. Nhiều hôm chờ mãi xế chiều “mối” vẫn không tới lấy hàng, Phương Trinh bắc thang hái ổi, hái mướp, hái chè xanh mang ra chợ bán, chắt chiu nhặt nhạnh từng đồng ít ỏi mua thức ăn cho ngày mai. Cơm tối xong Phương Trinh giặt giũ, dọn dẹp, mở tivi điều chỉnh chương trình, âm thanh vừa phải để cha xem cho khuây khỏa rồi mới vào phòng riêng học và kèm cặp bài tập cho em. Giống như cô Tấm trong chuyện cổ tích, tuổi thơ của Phương Trinh cứ điệp khúc dằng dặc, triền miên như thế đó. Thương con vất vả, ông Lại bàn bạc gửi Ánh Dương cho con gái lớn (đã có gia đình riêng – NV) ở Vũng Tàu nuôi dạy. Nghẹn lòng chia ly, nhưng đó cũng là giải pháp giúp Phương Trinh có điều kiện chăm sóc cha tốt hơn, hy vọng một ngày nào đó ông  đi lại được. Nhằm giúp cha có thêm sức chống chọi bệnh tật, Phương Trinh thường xuyên thay đổi khẩu vị, chế biến rau quả, mộc nhĩ, nấm hương thành món ăn ngon miệng giàu chất bổ dưỡng phù hợp tuổi già. Lúc rảnh rỗi em dìu cha tập đi, và diệu kỳ thay, gần 70 tuổi, tựa vào con gái, người cha chập chững từng bước, đến nay tự mình chu tất mọi sinh hoạt cá nhân, trong niềm vui khôn tả của người thân, chan chứa tình phụ tử khiến bà con lối xóm hết sức cảm phục. Hoàn cảnh như vậy nhưng Phương Trinh luôn nỗ lực vươn lên trong học tập, rèn luyện, là tấm gương sáng nhiều năm được nhà trường biểu dương khen ngợi, Phương Trinh vinh dự được đại diện cho giới trẻ học đường huyện Đức Trọng được nhận học bổng, dự giao lưu chương trình “Hoa Cúc Trắng” do Đài Phát thanh – Truyền hình Lâm Đồng tổ chức năm 2005. Suốt 12 năm phổ thông em đều đạt học sinh xuất sắc, liên tục làm lớp trưởng, cán bộ Đoàn, tham dự kỳ thi học sinh giỏi môn Hóa khối 12 cấp tỉnh năm học 2005 – 2006, tốt nghiệp THPT đạt loại giỏi, trúng tuyển đại học ngay lần thi đầu tiên. Mong sao có nhiều ông Bụt giúp “cô Tấm” Đậu đại học vào ngành nhiều học sinh khao khát, Phương Trinh vẫn chưa thể quyết định tương lai sự nghiệp của mình. Em thổ lộ: Ước mơ vào đại học nung nấu trong em bấy lâu, nhưng theo đuổi 5 năm học, lấy đâu mỗi năm gần chục triệu đồng nộp học phí, mua tài liệu sách vở, ăn ở đi lại... Và ai sẽ thay em chăm sóc cha? Đến thăm ông Lại, tôi hỏi: - Cháu vào đại học, ý bác thế nào? - Phải chi nhà có điều kiện một chút để cho con học, để có tương lai. Nó chịu quá nhiều thiệt thòi. Được như vậy tui sẵn lòng lên chùa Bồng Lai tá túc, sống tháng ngày cuối đời cũng mãn nguyện, “đi” lúc nào cũng vui vẻ chú ơi... Mười hai năm học ở bậc phổ thông em chưa chịu bó tay trước bất cứ một bài toán nan giải nào, nhưng bài toán đường đời của Phương Trinh trước cửa giảng đường đại học thực sự quá sức của em, gia đình em chắc chắn không thể nào giúp em tìm ra lời giải. Hy vọng rằng, với nghị lực của một cô gái nghèo ngoan hiền, chăm học, hiếu thảo... sẽ giúp Phương Trinh thêm vững bước trên đường đời

Nguyễn Tiến Đạt http://www.cand.com.vn/vi-vn/thoisuxahoi/phongsughichep/2006 /10/87514.cand

Msg 70 of 118: Đã gửi: 06 October 2006 lúc 10:38pm | Đã lưu IP

Người đàn bà can đảm

và những đứa con tật nguyền

Mong ước lớn nhất của chị Hìu giờ đây là đứa con lành lặn duy nhất có được một việc làm ổn định để chị đỡ day dứt lương tâm. Sau khi tốt nghiệp cấp 3, Hạnh đã phải khăn gói xuống Hà Nội rửa chén bát thuê để lấy tiền phụ giúp mẹ nuôi các anh, chị bị tàn tật.

Chúng tôi gọi chị là người đàn bà can đảm bởi một lẽ đơn giản rằng: Nếu chỉ có tình mẫu tử mà không có nghị lực phi thường để gánh gồng một nỗi bất hạnh quá lớn thì có lẽ người phụ nữ đó đã không thể trụ vững đến ngày hôm nay. Chị là một trong hai người may mắn lành lặn trong một gia đình có chồng và 4 đứa con tật nguyền đặt đâu ngồi đấy.

Chúng tôi về xã Hương Vỹ, Yên Thế, Bắc Giang để tìm đến gia đình chị Trần Thị Hìu - một gia đình có 7 người thì 5 người trong số đó bị chứng bệnh nan y teo cơ toàn thân, đặt đâu ngồi đấy. Đi đã nhiều nơi, từng chứng kiến nhiều mảnh đời tận cùng bất hạnh, nhưng có lẽ chưa bao giờ chúng tôi được tận thấy những số phận, những con người phải chịu quá nhiều khổ đau đến vậy.

Trong căn nhà quạnh quẽ và vắng lặng nằm khuất nẻo sau phía chân đồi xã Hương Vỹ, suốt chục năm nay, chị Hìu vẫn gạt nước mắt nhìn bốn đứa con và một người chồng teo tóp, thảm thương ngồi im bất động một góc nhà trong nỗi tuyệt vọng đến cùng cực.

Có lẽ vì đã chịu đựng quá nhiều khổ đau và nín chặt những nỗi cùng cực tận đáy lòng nên khi gặp chúng tôi, người đàn bà lam lũ và đắng cay này òa khóc. Nỗi bất hạnh của gia đình bất hạnh đó chúng tôi được nghe qua lời kể đầm đìa nước mắt của chị.

Chị đã lập gia đình với anh Vũ Văn Kỳ từ năm 1971. Anh là người khỏe mạnh nên thời gian đầu còn đảm nhận việc chạy văn thư cho ngành Bưu điện mấy năm liền. Được một thời gian, bỗng dưng anh lăn ra ốm yếu, chân tay ngày càng teo tóp lại, không cử động được, chạy chữa thuốc men đủ khắp mọi nơi nhưng càng ngày tình trạng càng yếu dần thêm.

Sau khi bố trở thành người tàn phế ngồi một góc nhà, những đứa con bình thường khỏe mạnh, đang học lớp 4, lớp 5 bỗng dưng bị sốt một trận, sau đó chân tay teo tóp, thịt da dúm dó và trở nên bất động như bố. Bắt đầu từ Vũ Thị Huệ (29 tuổi), Vũ Thị Hồng (27 tuổi), Vũ Thị Việt (24 tuổi) và Vũ Văn Hào (22 tuổi) đều mắc bệnh, chỉ còn lại cô con gái út Vũ Thị Hạnh (18 tuổi) may mắn khỏe mạnh. Bán tống bán tháo tất cả số tài sản ít ỏi trong nhà mang các con đi khắp nơi để chữa chạy nhưng rốt cuộc chị chỉ nhận được những cái lắc đầu tuyệt vọng.

Cách đây ba năm, cháu Vũ Thị Việt cũng đã qua đời và năm ngoái, chồng chị, anh Vũ Văn Kỳ cũng không chống chọi lại được sự nghiệt ngã của số phận bỏ mẹ con chị ra đi. Căn nhà côi cút ở dưới chân đồi Hương Vỹ đã quạnh quẽ nay càng cô đơn và lạnh lẽo hơn. Nhiều đêm, chị đứng ngửa mặt lên trời rồi nuốt nước mắt và tự hỏi, không biết dưới bầu trời này còn có gia đình nào, phận người nào bất hạnh như mẹ con chị. Phận chị đành chịu nhưng còn những đứa con dứt ruột đẻ đau, cuộc đời của chúng nó sau này sẽ ra sao?

Chị Hìu tâm sự với chúng tôi rằng, điều mong ước lớn nhất của chị giờ đây là mong muốn các nhà hảo tâm, các tổ chức, cá nhân giúp đỡ để cháu Hạnh có được một việc làm ổn định. Sau khi tốt nghiệp cấp 3, mấy tháng nay, Hạnh đã phải khăn gói xuống Hà Nội rửa chén bát thuê để lấy tiền phụ giúp mẹ nuôi các anh, chị.

Chị nói rằng: Đời chị coi như bỏ đi nhưng nếu lo cho cháu Hạnh có được việc làm ổn định chị đỡ day dứt với lương tâm của người làm mẹ. Hạnh vừa tranh thủ về giúp mẹ và cô bé này đã trò chuyện với chúng tôi trong những dòng nước mắt tuôn dài trên gò má.

Cả gia đình tật nguyền, chỉ trông vào hai con người khỏe mạnh nên mới học cấp hai nhưng Hạnh đã phải đi đóng gạch thuê, phải đi cày, đi bừa như một người đàn ông thực sự. Hạnh nói với chúng tôi, nếu học cao đẳng, trung cấp hay đại học thì làm sao em có tiền, vả lại nếu em đi học thì lấy ai đi làm để phụ giúp mẹ? 

Trong câu chuyện thường xuyên bị ngắt quãng bởi những dòng nước mắt đắng cay, tủi nhục, chị Hìu kể lại rằng: Năm người tật nguyền ngồi bất động trong căn nhà vào mùa nóng còn đỡ chứ vào mùa rét, những đứa con của chị nằm co quắp vào chăn mà không chịu nổi.

Nhiều hôm đi làm về, chị phải "nhặt" những đứa con lăn lóc ở những góc nhà để vệ sinh, tắm rửa và lo cơm cháo cho từng đứa. Đằng đẵng cả chục năm nay, một mình người đàn bà hơn 53 tuổi ấy phải lam lũ quần quật với 7 sào ruộng, chống chọi lại nỗi cô đơn cùng cực để lo toan cho những đứa con tật nguyền cùng khổ.

Chúng tôi rời khỏi vùng đồi Hương Vỹ khi trời đã ngả bóng chiều mang theo nỗi day dứt khôn nguôi về hoàn cảnh cùng cực của mẹ con chị Hìu. Cho đến ngày 12/9, Báo CAND - Chuyên đề ANTG đã chuyển đến mẹ con chị Hìu số tiền 13.550.000đ, đây là số tiền của các nhà hảo tâm, bạn đọc gần xa gửi về ủng hộ. Vợ chồng ông Lâm Tấn Lợi, chủ Doanh nghiệp Võng xếp Duy Lợi cũng đã kịp thời có mặt và giúp đỡ mẹ con chị Hìu số tiền 5 triệu đồng và một chiếc võng xếp

Xuân Luận

http://www.cand.com.vn/vi-vn/thoisuxahoi/phongsughichep/2006 /9/85947.cand

Msg 71 of 118: Đã gửi: 06 October 2006 lúc 10:43pm | Đã lưu IP

Vượt lên số phận

Lại liều"… là biệt danh do chính những người hàng xóm ở xã Lâm Hoá, huyện Tuyên Hóa, tỉnh Quảng Bình đặt cho anh Đinh Văn Lại. "Mỗi lần Lại ra một quyết định là cả nhà thấp thỏm lo. Người ta hai mắt sáng chưa dám nghĩ tới, vậy mà Lại vẫn cứ làm bất chấp những can ngăn của người thân. Đã nói là làm, mà làm cho kỳ được mới thôi!"

Người chị ruột của anh Lại đã nói những lời trên về con người gầy gò mù cả 2 mắt đang mò mẫm sửa chiếc xe đạp trong quán như thế. Đó là những nỗ lực không mệt mỏi, đó là ranh giới để anh bước qua sự tuyệt vọng... và tìm thấy được "ánh sáng" trong bóng tối đã bao trùm lên cuộc đời anh.

Xe đạp made in… "Lại mù"!

Năm 1998, một sự kiện làm chấn động cả xã Lâm Hóa: Anh mù Đinh Văn Lại đã tự mình ráp được chiếc xe đạp mới cứng! Tiếng lành đồn xa, tiệm sửa và lắp ráp xe đạp của anh ngày một đông khách, cuộc đời của anh rẽ sang một lối mới. Nhưng ít ai biết được rằng, để có thể kiếm sống như một người bình thường, "Lại liều" đã bao phen làm người thân hú vía…

Lần đầu tiên đó là năm 1980, sau bữa cơm chiều, Lại ra một quyết định làm cả nhà bật ngửa: "Ngày mai con sẽ đi buôn!". "Trời ơi, người sáng mắt mà còn bị lỗ lên lỗ xuống đến sạt nghiệp chứ nói gì như cậu Lại. Cả nhà tôi khuyên ngăn mãi nhưng không có cách nào cản được cậu" - người chị của anh nhớ lại cái ngày em mình biết… liều như thế. Khuyên mãi cũng không xong, người chị đầu của Lại đành cử một đứa cháu còn đang học đi theo dẫn đường cho cậu.

Vì cháu còn phải đến trường nên hai cậu cháu chỉ có thể đi lấy hàng mỗi tuần một chuyến vào ngày cuối tuần. Thời điểm đó đường sá và phương tiện đi lại còn rất thiếu thốn và khó khăn, để xuống được thị trấn Đồng Lê lấy hàng, Lại phải mất cả ngày đường đi bộ và hôm sau mới trở về được. "Lúc đầu mình chỉ buôn hàng một chiều, lấy những thứ như bánh kẹo, xà phòng, muối... về bán lại cho bà con trong xã. Thấy vẫn còn sức, mình lại quyết định thu gom nông sản của bà con gùi về thị trấn bán", anh Lại kể.

Tiền lời từ những món hàng nhỏ nhoi đó cũng chẳng đáng là bao, nhưng đối với anh lại là một nguồn động viên vô cùng lớn. Số tiền kiếm được anh chi tiêu một cách dè xẻn để dành vốn cho những ước mơ lớn hơn… Khi nhu cầu đi xe đạp của bà con trong xã tăng lên, ngoài những thứ hàng tạp hoá trước đây, anh còn mua thêm phụ tùng xe đạp về bán. Và rồi những lúc rảnh rỗi, anh Lại lấy chiếc xe đạp cũ ra quờ quạng, mày mò học sửa xe.

Năm 1980 Lại đã cho "xuất xưởng" chiếc xe đạp "made in… Lại mù" đầu tiên! Không chỉ có vậy, năm 2002, khi con đường *** vừa hoàn thành, anh lại có thêm một quyết định táo bạo làm mọi người không khỏi ngạc nhiên, đó là bỏ ra 50 triệu đồng mua chiếc ôtô 15 chỗ để chở khách tuyến Lâm Hóa - Tân Ấp. Đến lúc này thì cái biệt danh "Lại liều" lại có cơ hội để nhiều người bàn tán. Nhưng đối với Lại, đó là một sự tính toán kỹ càng.  Chiếc xe của "anh mù liều" không chỉ đem lại một khoản thu nhập khá cho gia đình anh mà còn là niềm vui của cả làng.

Mù nhưng không… lòa!

Sinh ra trên mảnh đất miền núi nghèo khó, thủa thiếu thời Lại vốn là một chàng trai khỏe mạnh và đầy ước mơ. "Tuy nghèo nhưng quê mình rất đẹp", đó là hình ảnh quê hương mà anh còn lưu được sau hơn 30 năm chìm đắm trong bóng tối! "Tôi mồ côi cha khi vừa mới lên ba, một mình mẹ tần tảo nuôi năm anh em khôn lớn dù rằng nhiều bữa khoai sắn cũng không đủ ấm lòng", anh Lại kể về gia cảnh của mình như thế.

Trút một hơi thở dài, anh kể tiếp: ''Năm 1975, tôi là Đội phó Đội thủy lợi của xã Lâm Hóa. Khi đội thủy lợi của chúng tôi đang đào mương dẫn nước về làng thì vấp phải một tảng đá lớn. Không thể bỏ phí công sức của anh em bấy lâu, tôi và đội trưởng quyết định dùng mìn để phá đá. Tôi là người trực tiếp kích mìn nổ, khi mọi việc đã xong xuôi và tôi chuẩn bị rút lui thì bỗng ùm… một tiếng! Tôi bị văng ra mấy mét, đất đá ào ào rơi xuống thân tôi, trời đất tối sầm lại. Sau hai tháng điều trị, tôi trở về quê nhà với màn đêm tuyệt vọng. Năm ấy, tôi mới 18 tuổi…".

"Đã nhiều lần tôi định tìm đến cái chết, nhưng cứ nghĩ đến những giọt nước mắt của mẹ khi hay tin hai anh đã hi sinh thì lòng tôi se lại. Thương tôi, mẹ gom góp ngô khoai đem đi bán để mua chiếc radio cho tôi làm bạn. Và qua đó tôi bắt đầu biết nhìn xuống để bắt đầu một cuộc sống mới…".

Ngộ ra lẽ sống, anh lại mò mẫm tìm đến những người già trong làng học cách làm ống điếu để mẹ đem ra chợ bán. Sau đó, anh lại đi xin những vỏ lon sữa bò hiếm hoi trên vùng núi Lâm Hóa về để đục thành những cái bàn mài sắn (mì) bán cho bà con. Nhưng rồi nhu cầu của làng cũng có hạn, thế là anh quyết định đi buôn!

Có vợ cũng nhờ… liều! 

Sinh năm 1957 nhưng vì hoàn cảnh nên đến năm 34 tuổi anh Lại mới xây dựng gia đình. Chuyện anh Lại đi hỏi vợ cũng không giống ai. Theo anh, có được người vợ ngoan hiền cũng nhờ nước… liều của mình. Anh lém lỉnh kể: ''Hồi đó, đi buôn tôi thường lấy hàng ở nhà Duyên (chị Hoàng Thị Duyên, vợ anh bây giờ). Mấy anh em trong nhà Duyên muốn giữ mối nên thường gán ghép tôi với Duyên. Không ngờ, Duyên lại có cảm tình với tôi thật. Thế mà khi tôi đặt vấn đề muốn cưới Duyên làm vợ thì mọi người trong gia đình Duyên quay lại phản đối một cách quyết liệt. Thuyết phục mãi không được, tôi đành dùng chiêu… liều: đem sính lễ đến nhà Duyên, tự kề dao vào cổ mình và nói: Nếu không cho tôi lấy Duyên thì tôi sẽ chết tại đây! Gia đình Duyên thấy vậy hoảng quá mới chấp nhận cho Duyên làm vợ tôi''.

Chị Duyên xoa đầu thằng bé đang học lớp ba sụt sùi: "Tôi chưa bao giờ cảm thấy hối hận khi phải làm vợ anh. Chỉ thương anh không thấy được mặt vợ và đứa con yêu của mình!". Nghe tiếng nấc của chị Duyên, anh Lại xiết chặt tay vợ. Những giọt nước mắt hạnh phúc lăn dài trên má chị!

Msg 76 of 118: Đã gửi: 20 December 2006 lúc 9:58pm | Đã lưu IP

Ngươi là ai ?

(câu chuyện hạt muối)

Thích Trí Tài

 

         Khao khát duy nhất của một hạt muối là được xem thấy biển, bằng mọi giá nó muốn khám phá thế nào là biển ? Ngày kia nó ra đi, vừa đến bờ biển nó khám phá ra một cái gì mênh mông, xanh ngắc, và sống động. Nó thốt lên :

-         “Biển ơi, hãy nói đi, ngươi là ai ?”.

Một đợt sóng trả lời :

-         “Hãy chạm đến ta rồi ngươi sẽ hiểu”.

Hạt muối mới trườn người xuống nước. “Ô kìa ! ” nó cảm thấy ngất ngây, niềm vui tột cùng làm nó cảm thấy như không còn đứng vững được nữa. Nó cảm thấy như đang hòa lẩn từ từ trong nước. Niềm vui dâng trào, nó lại hỏi một lần nữa:

-         “Biển ơi, hãy nói đi, ngươi là ai ?”. Một đợt sóng cuối cùng ôm ghì lấy nó, và nó từ từ tan biến trong nước. Nó chợt reo lên lần cuối cùng :

-         “A ! Bây giờ ta mới hiểu thế nào là biển ? Biển là một phần của chính ta”.

(Theo Lẽ Sống – Đài tiếng nói Á châu phát từ Phi Luật Tân)

lời bình:

Hạt muối chỉ có thể hiểu được thế nào là biển ? khi nó được hòa tan trong nước. Có chìm ngập trong biển, có đi vào biển mới hiểu thế nào là biển ?

Trên bước đường tìm cầu chân lý, chúng ta đã đôi lần gặp Đức thế tôn mà không biết hay vì hững hờ lại ngó lơ ! Đạo Phật không phải đến để ngắm, Đạo Phật chỉ có giá trị khi chúng ta hiểu và thực hành. Phải thật sự hoà nhập vào biển pháp, sống với chánh pháp, mới có thể hiểu được phật là ai ! “Con người là nguồn ánh sáng rực rở mà không tự biết, đi tìm ánh sáng bên ngoài để nhìn mình chỉ chồng chất thêm những màn đêm, làm mờ đi ánh quang minh của tự thân. Phật không ngoài tâm con, đừng ngoài tâm mà tìm phật. Nếu biết đi như một “người tự do” sự sự vô ngại thì chính mình đang đi bằng bước chân Như Lai đó. Chúng ta phải có cái nhìn thật sáng để rọi tìm chân lý, một tấm lòng thật lớn để nhiếp chứa muôn loài, và một nụ cười thật trầm tỉnh uy hùng để đối diện với cuộc đời tranh đấu.” (HT.NH)

Nhớ lời Di Giáo cuối cùng của Như Lai: “ Những giáo pháp của ta có những lợi ích, các con hãy cố gắng học và làm theo. Ở núi rừng, nơi bùn lầy nước đọng, bên bờ sông, dưới gốc cây, trong tĩnh thất, hoặc bất cứ nơi nào trầm lặng, các con hãy tưởng nhớ giáo pháp của ta. Đừng sao nhãng, vì một đời luống qua, không làm gì... chỉ kết liễu trong ân hận và hối qúa ! Hãy mở cuộc hành hương đi vào cội nguồn của tâm thức, tìm lại chính mình, song hành cùng Như Lai với bước chân tĩnh thức. Đừng như con rối cứ mặc định cho vòng xoay tạo hóa. Thế mới biết :

“Ý Phật nhiệm mầu trông như mây phủ đầu non, đến được đầu non mây xa tít.

Cơ thiền bảng lảng tưởng chừng trăng trôi mặt nước, hớt tan mặt nước mây sâu mù”.

(HT. Thích Từ Thông) 

http://www.buddhismtoday.com/viet/cuocsong/nguoi_la_ai.htm

Msg 78 of 118: Đã gửi: 05 January 2007 lúc 7:29pm | Đã lưu IP

Xin hãy giúp đỡ vợ chồng anh Hoè

Gia đình vợ chồng anh Trần Văn Hòe (37 tuổi), ở tổ 2, thôn 4, Hòa Khương, Hòa Vang, Đà Nẵng có hai con đều bị nhiễm chất độc da cam. Cháu lớn là Trần Thị Thương đã 8 tuổi rồi mà mới nặng chỉ 11kg, còn cháu nhỏ 5 tuổi nặng 10kg.

Anh Trần Văn Hòe (37 tuổi) và vợ Ngô Thị Tình (28 tuổi), ở tổ 2, thôn 4, Hòa Khương, Hòa Vang, Đà Nẵng, có hai con, song cả hai đều bị nhiễm chất độc da cam. Cháu lớn là Trần Thị Thương đã 8 tuổi rồi mà mới nặng chỉ 11kg, còn cháu nhỏ 5 tuổi nặng 10kg.

Hai cháu đau ốm liên miên, nhất là vào tiết trời lạnh, có gió, cả hai thường khó thở, nóng sốt. Căn bệnh suy tuyến nội giáp không những hành hạ các cháu mà cả với vợ chồng anh Hòe.

Gia đình anh rất nghèo, vợ anh không làm được gì cả vì ở nhà chăm sóc, thuốc thang cho hai con, còn anh thì làm công nhân tận Khu công nghiệp Điện Ngọc, Điện Bàn, Quảng Nam, cách nhà trên 30km mà lương tháng không tới 1 triệu đồng, trong khi hai con của anh lại khó nuôi.

Thương hai con bị khuyết tật, vợ chồng anh chạy vạy, vay mượn nuôi hai cháu nên càng phần túng bấn, nợ nần. Trước tình cảnh thiếu may mắn và khó khăn của gia đình anh Hòe, rất mong những tấm lòng nhân ái chia sẻ nỗi đau bất hạnh để vợ chồng anh được ấm lòng, hai cháu có cuộc sống tốt hơn.

Mọi sự giúp đỡ xin gửi về địa chỉ trên hoặc Báo CAND 66 Thợ Nhuộm, Hoàn Kiếm, Hà Nội

Msg 79 of 118: Đã gửi: 27 January 2007 lúc 10:06pm | Đã lưu IP

Hạnh phúc đến sau gian truân thử thách

Em - mùa xuân thứ nhất của tình yêu

Msg 80 of 118: Đã gửi: 01 February 2007 lúc 11:29am | Đã lưu IP

The pool players.  Seven at the golden shovel.

We real cool.  We

Left school. We

Lurk late.  We

Strike straight.  We

Sing sin.  We

Thin gin.  We

Jazz June.  We

Die soon

by:  Gwendolyn Brooks

toi3uon mới vừa được bà giáo văn cho đọc, thấy rất là hay nên đem lên đây để các bạn cùng tham khảo...