tuetvnb Hội viên
Đă tham gia: 22 February 2007 Nơi cư ngụ: Vietnam
Hiện giờ: Offline Bài gửi: 924
|
Msg 24 of 39: Đă gửi: 20 May 2008 lúc 7:40am | Đă lưu IP
|
|
|
....
Chị Phepmau :
Cứ như những điều mà tôi đă được nghe chị kể, th́ phần nhiều, đương số bị bệnh động kinh. Đây là một bệnh khá phổ biến, đă được Y học biết đến từ lâu. Và hoàn toàn có thể điều trị được. Vấn đề xét chẩn đoán bệnh rất khó khăn, v́ đối với Y học hiện đại, phương pháp thường dùng là "Điện Năo Đồ". V́ chính thức của bệnh động kinh là do sự phóng điện quá mức ở vỏ năo gây ra những rối loạn năo bộ. Cho nên khi bệnh nhân ở trạng thái b́nh thường th́ rất khó kiểm tra, v́ lúc ấy mọi hoạt động của năo bộ hoàn toàn b́nh thường, các chỉ số không có ǵ thay đổi. Cho nên nếu đến bệnh viện trong t́nh trạng b́nh thường th́ sẽ không chẩn đoán ra bệnh. Muốn chẩn đoán chính xác, cần phải theo dơi chặt chẽ để gặp được lúc bệnh nhân lên cơn, khi ấy mới có thẻ kết luận được.
Đối với bệnh động kinh, chữa bằng Tây Y hoặc Đông Y đều được. Nhưng thực tế cho thấy Tây Y th́ kém hiệu quả hơn. Dùng Đông Y th́ sẽ phải mất thời gian khá dài, yêu cầu bệnh nhân phải kiên tŕ.
Tôi xin gửi đến chị 2 bài viết về vấn đề này, hy vọng giúp ích được cho chị. C̣n câu chuyện lư số, tôi không đặt thành vấn đề ở đây. Nếu cần, tôi sẽ trao đổi riêng.
NHỮNG HIỂU BIẾT CƠ BẢN VỀ BỆNH ĐỘNG KINH
Friday, 14. September 2007, 09:40:31
Động kinh là hiện tượng tế bào thần kinh vỏ năo phóng điện quá mức lặp đi lặp lại nhiều lần, biểu hiện bằng những cơn co giật toàn thân, cơn co giật một phần cơ thể hoặc cơn vắng ư thức.
Nguyên nhân dẫn đến Động kinh rất đa dạng và phức tạp, có thể động kinh không rơ nguyên nhân hoặc rơ nguyên nhân, thường hay gặp do u năo, nhiễm độc năo do thuốc, rối loạn chuyển hóa, viêm năo, viêm màng năo, chấn thương sọ năo, sốt cao co giật ở trẻ nhiều lần v.v... gây nên.
Ai cũng có thể từng lên cơn co giật, nhưng chỉ có những cơn co giật do hoạt động điện quá mức của vỏ năo lặp đi lặp lại nhiều lần định h́nh th́ đó mới là động kinh. Bệnh động kinh có rất nhiều nguyên nhân. Động kinh không rơ nguyên nhân gọi là động kinh tiên phát vô căn, loại động kinh này thường có tiến triển tốt. C̣n loại có thể xác định được nguyên nhân th́ gọi là động kinh thứ phát.
Động kinh toàn thể: có hai loại là cơn động kinh lớn và cơn nhỏ
* Động kinh cơn lớn: người bệnh mất ư thức hoàn toàn và co giật trong ṿng 5-10 phút. có thể trong lúc thức và có thể chỉ trong giấc ngủ. Cơn khởi phát rất đột ngột, bệnh nhân bỗng dưng kêu lên một tiếng rồi ngă vật ra. Bệnh diễn biến theo ba giai đoạn:
- Giai đoạn co cứng: toàn thân co cứng, răng cắn chặt, mặt tím tái, mắt trợn ngược, hai tay nắn chặt gấp sát vào ngực, chân duỗi thẳng, cổ ngửa, lưng ưỡn ra sau, người bệnh mất ư thức hoàn toàn lay gọi không biết ǵ.
- Giai đoạn co giật: Sau cơn co cứng, toàn thân người bệnh giật rung có nhịp cân xứng hai bên, hàm há ngậm đề pḥng người bệnh cắn vào lưỡi
- Giai đoạn doăi cơ và hồi phục: Cuối giai đoạn co giật người bệnh nằm im, các cơ doăi ra toàn thân mềm, ngủ thiếp, sùi bọt mép hoặc đôi khi đái dầm.
Khi tỉnh dậy, bệnh nhân hoàn toàn không nhớ chuyện vừa xảy ra, mệt mỏi, đau nhức đầu. Có trường hợp người bệnh rơi vào trạng thái hoàng hôn vùng bỏ chạy vấp ngă, hoặc có những hành vi bạo lực nguy hiểm.
* Động kinh cơn nhỏ: Hay gặp cơn vắng ư thức, thường gặp ở trẻ từ 4 đến 6 tuổi và mất đi ở tuổi dậy th́. Trẻ đột nhiên bị mất ư thức trong vài giây, bất động, mắt nh́n trừng trừng. Tuy nhiên, trẻ không bị ngă và không hay biết đang trải qua cơn động kinh, sau cơn trẻ trở lại b́nh thường.
* Động kinh cục bộ: gồm động kinh đơn giản và động kinh phức tạp.
- Động kinh đơn giản: người bệnh không rối loạn ư thức, song bị rối loạn vận động (co giật chỉ hạn chế ở một vùng của cơ thể hoặc rối loạn cảm giác.
- Động kinh phức tạp: người bệnh có rối loạn ư thức, có biểu hiện tâm thần vận động đơn giản như nhai tóp tép, giậm chân; hoặc bỏ nhà ra đi mà không hay biết.
Cách chẩn đoán bệnh động kinh:
- Chứng kiến cơn động kinh ( Trực tiếp hoặc qua camera ).
- Ghi điện năo đồ có sóng bệnh lư động kinh( Có khoảng 20% số ca không có sóng BL động kinh ).
- Điều trị thử bằng thuốc kháng động kinh mà có kết quả.
- Chụp cắt lớn vi tính năo. Chụp năo bằng cộng hưởng từ để t́m nguyên nhân khi điều trị không có kết quả có nghi ngờ là u năo.
Cách điều trị:
- Cần đặt người bệnh nằm nghiêng về một bên, chèn bấc vào giữa hai hàm răng để tránh cắn vào lưỡi khi lên cơn ( Nếu có thể làm ). Nếu cần có thể sử dụng Seduxen hoặc Phenonbarbital tiêm 01 ống vào bắp thịt và đưa ngay người bệnh đến cơ sở y tế để được cấp cứu và điều trị.
- Củng cố điều trị chống tái phát bằng các thuốc chống động kinh như Tegretol, Depakine, Carbamazepin.....
Không được tự ư bỏ thuốc, tăng hoặc giảm liều thuốc, thay thuốc khác mà không có chỉ dẫn của các BS chuyên khoa. Thời gian dùng thuốc chống tái phát và việc ngừng điều trị khi đă hết cơn động kinh cần phải có ư kiến của BS chuyên khoa.
- Người bệnh cần ngủ đủ và đúng giờ, kiêng rượu và các đồ uống có cồn, kiêng chất kích thích thần kinh.
- Tránh căng thẳng tâm lư
- Không lao động quá mệt nhọc dưới trời nắng nóng, oi bức, dưới hầm ḷ, trên cao
- Bệnh nhân mắc bệnh động kinh nhạy cảm với ánh sáng, xuất hiện cơn khi có ánh sáng nhấp nháy, cần trận trọng khi xem vô tuyến và làm việc với máy tính, tṛ chơi điện tử.
- Không chơi những môn thể thao nguy hiểm đến tính mạng như lặn sâu, leo núi, không lái xe, không vận hành máy, không gần lửa, nước ....mà không có người giám hộ.
BS: BÙI HỒNG THANH
ĐỘNG KINH
Giản Chứng - Epilepsie - Epileepsy.
Đại Cương
- Thuật ngữ “Động Kinh” dịch từ chữ Hy Lạp Epilepsia, có nghĩa là ‘nắm bắt’, ‘ngă tội lỗi’, ư nói cơn xẩy ra bất chợt, không biết trước, do thần linh điều khiển.
- Từ thế kỷ 1, Arétée, Galien và sau đó là Jean K Fernel đă mô tả triệu chứng học của Động Kinh.
- Năm 1580 Rolando mô tả động kinh cơn quay.
- Cuối thế kỷ 20, Hughlings Jacksen (1874 - 1911) lần đầu tiên đưa ra định nghĩa về động kinh: Động kinh là 1 cơn kịch phát phóng điện đồng thời quá mức và tự duy tŕ của một quần thể Nơron trong chất xám của vỏ năo.
- Từ đời nhà Thanh (1644), Hà Mộng Giao trong sách ‘Y Biên’ đă mô tả khá rơ về cơn động kinh: ‘ Bịnh giản khi phát th́ hôn mê, ngă lăn ra, răng cắn chặt, đờm dăi kéo lên sặc sụa, nặng th́ chân tay run rẩy, co cứng, mắt trợn trừng, họng kêu như tiếng súc vật, khi hết cơn, người trở lại b́nh thường’.
- Bịnh có thể xuất hiện ở mọi lứa tuổi, từ trẻ rất nhỏ (vài tháng) đến người tuổi cao, nhưng động kinh thường khởi đầu ở tuổi trẻ (dưới 20 tuổi).
- Là 1 bịnh phổ biến ở nhiều nước, khoảng 0,5-2% dân số hoặc có từ 1-5 người bị động kinh trên 1000 dân. Theo sách Tâm Thần học của Kecbicôp.
- Cũng gọi là Điên Giản, Văn Chi, Dương Giản Phong.
Phân Loại
Tổ chức Y tế Thế Giới từ năm 1981 đă đưa ra bảng phân loại động kinh mà cho đến nay vẫn đang được dùng:
1- Phân loại theo cơn động kinh
+ Cơn động kinh cục bộ hoặc động kinh ổ: cơn cục bộ đơn thuần (cảm giác, vận động, thực vật, tâm thần), cơn cục bộ phức tạp (cơn tâm thần vận động hoặc cơn thùy thái dương), cơn cục bộ toàn hóa.
+ Cơn toàn bộ nguyên phát: cơn cứng giật (cơn lớn), cơn trương lực, cơn vắng ư thức không điển h́nh, cơn giật cơ, cơn mất trương lực, cơn co gấp trẻ nhỏ.
+ Động kinh trạng thái: thể cứng giật dưới dạng vắng ư thức, cơn cục bộ liên tục Kejewnikev.
+ Thể hồi quy: tản phát, chu kỳ, phản xạ (giật cơ ánh sáng, cảm giác bản thể do âm nhạc, động kinh khi đọc).
2- Phân loại theo nguyên nhân.
+ Động kinh nguyên phát (vô căn): không t́m được tổn thương thực thể của năo trong tiền sử và hiện tại.
+ Động kinh triệu chứng (thứ phát): có các tổn thương thực thể khu trú ở năo.
3- Phân loại theo điện năo đồ.
+ Loại cơn phóng điện cực phát, đồng thời, đối xứng, lan tỏa 2 bên, tương ứng với động kinh nguyên phát cơn lớn cơn nhỏ.
+ Loại cơn phóng điện khu trú 1 diện giới hạn vỏ năo, có hoặc không lan tỏa đến các phần c̣n lại của năo, tương ứng với 1 tập hợp các cơ, gọi là động kinh khu trú, động kinh ổ, động kinh cục bộ.
- Sách ‘ Chẩn Đoán Tật Bịnh Châm Cứu Trị Liệu Khái Yếu’ chia chứng Giản thành 2 loại lớn là Dương giản và Aâm giản.
Ngoài ra, dựa theo chứng trạng, đặc biệt là theo tiếng kêu phát ra khi lên cơn động kinh, sách này chia ra 5 loại, ứng với 5 tạng.
1- Mă giản: há miệng, lắc đầu, kêu như ngực hí (Tâm)
2- Ngưu giản: Mắt trợn ngược, bụng trướng, kêu như trâu rống (Tỳ)
3- Trư giản: Sùi bọt mép, tiếng kêu như heo (Thận)
4- Kê Giản: đầu lắc, thân người cong lên, kêu như gà (Can)
5- Dương giản: mắt trợn ngược, lưỡi thè ra, kêu như Dê (Phế)
Nguyên Nhân
a- Theo YHHĐ ( sách Bách Khoa Thư - Bịnh Học):
1- Do chấn thương sọ năo: cơn động kinh đầu tiên thường xẩy ra trong ṿng 5 năm sau chấn thương, rất hiếm gặp sau 10 năm.
2- Do u năo: Theo Brissaud E th́ 50% u năo có động kinh. Phần lớn các u này ở trên lều.
3- Do tai biến mạch máu năo: Theo Merritt H th́ 15% xuất huyết năo, 7% lấp mạch do xơ mỡ, 15% xuất huyết dưới màng nhện có động kinh. Theo Pertuiset th́ 155/222 trường hợp dị dạng năo có động kinh.
4- Do nhiễm khuẩn nội sọ: Theo Bonnal 26% các áp xe năo có động kinh. Ngoài ra thường gặp động kinh ở giai đoạn cấp của năo, màng năo, bị nấm, động mạch năo viêm tắc.
- Do di truyền : Lennox (1975) điều tra trên 20.000 người có quan hệ họ hàng gần với người bịnh thấy có 4.231 ngưới bị động kinh vô căn. Trên 95 cặp sinh đôi dị hợp tử, tỉ lệ cả 2 bị động kinh là 14,5%.
- Do các nguyên nhân khác:
+ Do rối loạn chuyển hóa: Hạ đường huyết, hạ calci huyết, thiếu Pyridoxin (B6), rối loạn nước, điện giải.
+ Do các bịnh nội khoa: Tim suy, thận suy, Urê cao, ngộ độc các loại.
+ Do ấu trùng sán gạo heo khu trú vào năo (nhất là ở VN).
b- Nguyên nhân theo YHCT
- Sách ‘ Lâm Chứng Chỉ Nam Y Aùn’ ghi:” Bịnh Giản hoặc do kinh sợ, hoặc do ăn uống không điều độ hoặc do khi c̣n ở trong thai đă bị động kinh làm cho tạng khí không b́nh thường, kinh mạch không điều ḥa, biểu hiện bằng đờm tích, quyết khí nội phong, hôn mê. Khi khí thông th́ tự khỏi”.
- Sách Nội Khoa Học của Thượng Hải và Thành Đô đều cho là do kinh sợ, ăn uống không điều ḥa làm cho tạng phủ bị rối loạn dẫn đến đờm bị tích tụ, nội phong gây ra bịnh.
- Sách Châm Cứu Học Giảng Nghĩa ghi: Bịnh do tiên thiên (ở trẻ nhỏ) hoặc thấy tụ lại ở Tỳ Vị thành đờm hoặc bị kinh sợ, Can uất không thông, dương bốc lên gây ra phong động, đàm che lấp thanh khiếu gây ra bịnh.
- Sách Châm Cứu Học Thượng Hải ghi: ‘ Bịnh thường do Can Thận bất túc, làm cho Can phong nội động, đàm nghịch lên trên, kinh khí bị xáo trộn, thanh khiếu bị che lấp gây ra bịnh.’
Cơ Chế Sinh Bịnh
Sách Nội khoa Học T.Hải và T. Đô giải thích như sau:
Bịnh động kinh phần lớn do tạng phủ mất quân b́nh, chủ yếu ở Can Tỳ Thận và ảnh hưởng đến tạng Tâm gây ra.
Kinh sợ hại đến Can Thận, Can Thận suy yếu, không liễm được dương, dương bốc lên sinh ra nhiệt. Nhiệt sinh phong làm cho Can phong nội động, hoặc do nhiệt nung nấu tân dịch gây thành đàm, hoặc do ăn uống không đều làm cho Tỳ Vị bị tổn thương, không sinh đủ các chất tinh hoa (Dưỡng trấp), đàm trọc tụ lại. Khi t́nh chí bị uất kết hoặc lai động quá sức làm cho khí nghịch lên hoặc Can phong hợp với đàm nhiễu lên gây ra trở ngại kinh lạc và Tâm khiếu, gây ra bịnh, hoặc do bẩm thụ tiên thiên gây ra, nhất là ở trẻ nhỏ.
- Sách YHC Mục ghi: ‘ Bịnh động kinh do tà nghịch lên phía trên làm cho mạch đạo bị bế tắc, khổng khiếu không thông, tai nghe không rơ, mắt nh́n không thấy, chóng mặt hôn mê.’
Triệu Chứng Lâm Sàng
a- Theo YHHĐ ( Sách Tâm Thần Học và Sổ Tay Y Học Thường Thức)
Trên lâm sàng thường gặp 3 loại động kinh sau:
1- Cơn Động Kinh Toàn Thể (Cơn Lớn)
Vài giờ hoặc vài ngày trước đă có 1 số dấu hiệu (tiền triệu) như cơn đau nửa đầu, cơn đau dây thần kinh, rối loạn cảm giác, rối loạn tiêu hóa, hồi hộp tim, tính t́nh thay đổi, trầm cảm, run...
Ngay trước khi bắt đầu lên cơn, có 1 số dấu hiệu báo trước như chớp mắt nhiều, nghiến răng hoặc cảm giác như kiến ḅ, cảm giác phỏng, cảm giác như có gió thổi qua người, hoặc hoa mắt, mắt nổi đom đóm, tai ù, tai nghe tiếng chuông, mũi ngửi mùi khét, lưỡi có vị khó chịu, hắt hơi, hồi hộp, ngực đau tức, muốn ói, ói hoặc lo lắng, giận dữ, mơ mộng.....
Một cơn động kinh thường xuất hiện với 3 giai đoạn:
- Giai đoạn cường: Thường bắt đầu bằng 1 tiếng kêu rồi ngă ngay xuống đất bất tỉnh, chân tay cứng đờ, lồng ngực và cơ hoành giữ yên, không thở trong vài giây, mắt thâm tím do ngạt, hàm cắn chặt, răng nghiến lại. Giai đoạn này trung b́nh dài 30 giây.
- Giai đoạn giật: người bịnh bất ngờ co giật, nhịp nhàng, cơn giật ngày càng mạnh và thưa hơn, lưỡi thè ra và dễ bị cắn môi và mặt trong má cũng có thể bị cắn chảy máu. Các cơ mặt cũng bị co giật, nước miếng tiết ra nhiều dưới dạng sủi bọt. Các cơ ṿng dăn ra, v́ vậy hay đái ra quần. Giai đaọn này dài 2-3 phút và kết thúc bằng 1 tiếng rên, thở sâu và thư giăn.
- Giai đoạn hôn mê: nằm yên, thư giăn, mất cảmm giác và ư thức, mặt đỡ tím dần, có cảm tưởng là người bịnh ngủ say. Giai đoạn này dài từ 15 phút tới vài giờ. Sau đó, ư thức trở lại dần, lúc đă tỉnh đa số người bịnh vẫn có ư thức u ám, cơ thể đau nhức và không nhớ ǵ về cơn đă xẩy ra.
- Sau cơn: Có thể những dấu hiệu liệt, bán liệt, co cứng, mất cảm giác hoặc giảm cảm giác, nh́n kém nghe giảm, ói mửa, khó thở, Albumin/niệu trạng thái tâm thần u ám, hay giận dữ có thể bỏ nhà ra đi và sau đó cũng không nhớ rơ sự việc ǵ hết.
- Nhịp các cơn: Cơn hay xẩy ra ban đêm nhiều hơn, các cơn ban ngày cũng thường hay xuất hiện buổi sáng sớm nhiều hơn. Nhịp cơn thay đổi tùy mức độ nặng nhẹ. Lúc đầu thưa, 1 năm 2-3 cơn, sau đó dầy dần: hàng tháng hoặc hàng ngày, có những đợt nghỉ. Cơn dầy th́ người bịnh bị loạn thần.
2- Cơn Động Kinh Nhỏ.
Thường là loại động kinh vô căn, hay gặp ở trẻ nhỏ. Đặc điểm là có những cơn vắng, những cơn co giật hoặc những cơn vô lực. Thời gian mỗi cơn không quá 30 giây nhưng xẩy ra nhiều lần trong ngày.
- Loại cơn vắng: là 1 biểu hiện của động kinh vô căn. Mất ư thức chốc lát trong 15_30 giây, trong khi đó, người bịnh ngừng mọi hoạt động nhưng các động tác tự động đơn giản th́ vẫn c̣n, ví dụ như tiếp tục đi... Người bịnh không biết và nhớ ǵ về cơn vắng. Cơn vắng bắt đầu và chấm dứt đột ngột, không có ǵ báo trước. Người bịnh không bị ngă.
- Loại co giật cơ: Trong 3% cơn bé thấy có những co cứng cơ từng phần với những động tác của đầu và chi trên, ít khi mất ư thức.
- Thể vô lực: Trong 15% trường hợp người bịnh đột nhiên mất trương lực cơ, đánh rơi vật đang cầm trong tay, ngă khụy xuống trong khi ư thức vẫn tỉnh, và chỉ kéo dài 30 giây- 1 phút.
3- Cơn Động Kinh Cục Bộ (Bravais Jacksen)
Không có động kinh toàn thân mà chỉ có co giật, thường bắt đầu ở ngón tay cái, ngón chân cái rồi lan rộng thêm đến các vùng chung quanh. Thường ư thức vẫn c̣n, thời gian cơn ngắn chỉ vài phút.
b- Theo YHCT
Sách Nội Khoa Học Thành Đô và Thượng Hải đều giới thiệu 2 thể loại Giản chứng (động kinh) như sau:
1- Do Can Phong Đờm Trọc: Trước khi phát bịnh thường thấy chóng mặt, đầu đau, hông ngực đầy tức, buồn bực nghiến răng, trợn mắt, chân tay run giật, đờm dăi kéo lên, thở kḥ khè, có lúc hôn mê, lưỡi nhạt, mạch huyền hoạt (T. Hải). hoạt (T.Đô)
Biện chứng: Chóng mặt, đầu đau, buồn bực là do phong đờm bốc lên. Can phong nội động ảnh hưởng đến phong đờm, phong đờm bốc lên làm cho Tâm khiếu bị che lấp gây nên động kinh. Can bị uất sẽ làm hại Tỳ, Tỳ bị tổn thương không kiện vận được, đờm trọc sẽ sinh ra, phong đờm kéo lên làm đờm dăi tiết ra nhiều (kḥ khè, sùi bọt ở mép....) lưỡi nhạt, mạch Huyền là biểu tượng của Can, mạch Hoạt biểu hiện của đờm trọc.
Điều trị:
NKHT. Đô: Tức phong, khoát đờm, trấn tâm, khai khiếu dùng bài: Định Giản Hoàn (Y Học Tâm Ngộ Q. IV): Thiên ma 40g, Phục linh 40g, Viễn chí 28g, Bối mẫu 40g, Thạch xương bồ 20g, Toàn yết 20g, Đởm nam tinh 20g, Mạch môn 80g, Cương tằm 20g, Bán hạ 40g, Phục thần 40g, Hổ phách 20g, Trần b́ 28g, Đan sâm 80g, Thần sa 12g. Tán bột. Dùng Trúc Lịch 100ml, nước cốt gừng 20ml, Cam Thảo 120g, sắc đặc thành cao, trộn với thuốc bột, làm hoàn, dùng Thần Sa bọc ngoài làm áo. Mỗi lần dùng 8-12g, ngày 2 lần.
(Trúc Lịch, Nam Tinh, Xương Bồ, Bán Hạ để trừ đờm, khai khiếu, Thiên Ma, Toàn Yết, Cương Tằm để b́nh Can tức phong. Hổ Phách, Thần Sa,Phục Thần, Viễn Chí để an thần).
Ghi chú: trước khi phát cơn nên dùng thuốc sắc, sau khi hết cơn, nên chuyển sang dạng thuốc viên.
- NKHT. Đô: Khoát đờm, tuyên khiếu, tức phong, định giản, dùng bài Định Giản Hoàn (xem trên).
- Sách TGD.Phương dùng bài Định Giản Thang (Cúc Hoa, Câu Đằng, Phục Linh, Cương Tằm, Trúc Nhự, Mộc Qua, Ty Qua Lạc, Đạm Trúc Diệp đều 12g, Bạc Hà, Nam Tinh, Bán Hạ, Trần B́, Chích Thảo, Thiên Trúc Hoàng đều 4g- Sắc uống.
- Sách TQĐĐDYNPĐToàn dùng bài Điên Giản Phương: Tây dương sâm 60g, Bạch thược 60g, Bán hạ (chế) 40g, Phục linh 100g, Bạch truật (sao đất) 100g, Viễn chí (bỏ lơi, nướng mật) 60g, Hổ phách 60g, Toan táo nhân (sao) 100g, Quất hồng 60g, Thiên ma 60g, Đương quy 60g, Câu đằng 80g, Thiên trúc hoàng 80g, Đởm nam tinh 40g, Sài hồ 12g, Chích thảo 40g, Chu sa 40g, Ngưu hoàng 6g, Xạ hương 4g, Xích kim 50 miếng.
2- Do Can Hỏa Đờm Nhiệt: trước khi phát bịnh thấy chóng mặt, đầu đau, hông ngực đầy tức, buồn bực nghiến răng, trợn mắt, chân tay run giật, đờm dăi kéo lên, thở kḥ khè có khi bị hôn mê, tính t́nh thường hay nóng nảy, cáu gắt, ít ngủ, miệng khô, táo bón, lưỡi đỏ, mạch Huyền Sác.
Biện chứng: Can hỏa bốc lên, hỏa động sinh phong thiêu đốt tân dịch, làm tân dịch khô lại thành đờm. Phong động khiến cho đờm bốc lên che lấp thanh khiếu gây ra động kinh. Can khí vượng th́ tính t́nh nóng nảy, hỏa quấy nhiễu tâm thần th́ tâm phiền, mất ngủ. Lưỡi đỏ, rêu vàng, mạch Huyền sác là Can hỏa đờm nhiệt quá mạnh gây ra.
Điều trị:
NKHT.Hải: Thanh tả Can hỏa, hóa đờm, khai khiếu dùng bài Long Đởm Tả Can Thang hợp với bài Dịch Đàm Thang.
Long Đởm Tả Can Thang (Y Phương Tập Giải): Long đởm thảo (sao rượu), Cam thảo
Hoàng cầm (sao), Xa tiền tử, Chi tử (sao rượu), Đương quy (tẩy rượu), Trạch tả, Sinh địa (sao rượu), Mộc thông, Sài hồ. Sắc uống.
Dịch Đàm Thang (Kỳ Hiệu Lương Phương): Nam tinh (chế gừng) 4g, Thạch xương bồ 4g, Bán hạ (nấu sôi 7 lần) 4g, Nhân sâm 4g, Chỉ thực (sao khô) 8g, Trúc nhự 2,8g, Phục linh (bỏ vỏ) 8g, Cam thảo 2g, Quất hồng 6g. Thêm Sinh khương 5 lát, Sắc uống.
(Long Đởm Thảo, Hoàng Cầm, Chi Tử, Mộc Thông để thanh Can tả hỏa, Bán Hạ,Quất Hồng, Đởm Nam Tinh, Xương Bồ để hóa đờm khai khiếu).
- Sách NKHT. Đô: thanh Can, tả hỏa, hóa đờm, khai khiếu dùng bài: Đạo Đờm Thang thêm Uất Kim, Chi Tử, Thạch Xương Bồ (Đạo Đờm Thang ‘Tế Sinh Phương’: Bán Hạ, Trần B́, Phục Linh, Cam Thảo, Chỉ Thực, Nam Tinh).
- Sách LSĐKTHTL. Học: Từ Chu Hoàn (Từ Thạch 40g, Tần 20g, Kiến Khúc 40g. Tán bột, làm hoàn. Ngày uống 2 lần, mỗi lần 12g).
Hoặc bài Từ Chu Hoàn Gia Vị (Từ Thạch 80g, Giả Thạch 80g, Bán Hạ 80g, Chu Sa 40g. Tán bột, làm hoàn. Ngày uống 2 lần, mỗi lần 8g).
- Sách TGD.Phương dùng bài: Tức Phong Định Giản Phong Gia Vị (Trần B́, Sài Hồ, Hoàng Cầm đều 4g, Bán Hạ, Nam Tinh, Hóa B́, bạch truật, Can Khương đều 8g, Đương Quy, Câu Đằng, Đảng Sâm đều 12g, Thanh Đại, Lô Hội đều 2g, Chích Kỳ 20g- Sắc uống)
- Sách TQĐĐDYNPĐ.Toàn dùng bài: Kim Bạc Trấn Tâm Đơn (Chu Sa 12g, Hổ Phách. Thiên Trúc Hoàng đều 12g, Đởm Tinh, Trân Châu, Kim Bạc đều 4g, Ngưu Hoàng 2g, tán bột, làm hoàn, ngày uống 8-12g.
CHÂM CỨU TRỊ ĐỘNG KINH
- Sách CCT. Hải: khai khiếu, hóa đờm, b́nh can, tức phong. Thường dùng Phong phủ, Phong tŕ, Nhân trung, Đại chùy, Yêu kỳ.
. Nếu cơn nặng:
+ Phát vào ban ngày thêm Thân mạch, Nội quan (Gian sử), Thần môn (Thông lư)
+ Phát vào ban đêm thêm Chiếu hải, Nội quan(Giản sử), Thần môn (Thông lư).
. Nếu cơn nhẹ: thêm Nội quan, Thần môn, Thần đ́nh.
. Động kinh cục bộ thêm Hợp cốc, Thái xung, Dương lăng tuyền, Tam âm giao.
. Cơn vắng ư thức: thêm Gian sử, Thần môn, Phong long, Cự khuyết hoặc Trung quản.
Ngoài ra có thể phối hợp Bá hội, Tâm du, Can du.
. Lúc phát cơn, châm kích thích mạnh, mỗi ngày hoặc cách 1 ngày châm 1 lần, 10 lần là 1 liệu tŕnh.
Lúc chưa phát cơn có thể châm hoặc cứu Quan nguyên, Thái khê.
Ư Nghĩa: Bịnh động kinh chủ yếu do phong động, đàm nhiễu, âm dương nghịch loạn, thần minh bị che lấp gây nên, v́ vậy dùng Phong tŕ, Phong phủ, Đại chùy để thanh tiết phong dương, định thần, tỉnh năo. Thêm Nhân trung để điều tiết khí âm dương, khai khiếu, giải co giật. Yêu kỳ là huyệt theo kinh nghiệm của người xưa dùng chữa chứng giản, phát bịnh vào ban ngày là bịnh tại Dương kiều v́ vậy dùng huyệt Chiếu hải.
Phát cơn nhẹ thêm Nội quan, Nhân trung, Thần môn, Thần đ́nh để an thần, tỉnh năo.
Cơn vắng ư thức dùng Phong long, Cự khuyết, Trung quản là để khoan hung, giáng đờm, thêm Gian sử, Thần môn để tỉnh thần.
Phát cơn cục bộ thêm Hợp cốc, Thái xung để khai tứ quan (ở tay và chân) thêm Dương lăng tuyền (h. hội của cân) để thư giăn, Tam âm giao để điều khí ở kinh âm ở chân, Bá hội để tỉnh năo, Tâm du để an thần, Can du để b́nh Can, tức phong.
- Bộc tham, Kim môn (trị mă giản) (Giáp Ất Kinh).
- Thiên tĩnh, Thiếu hải hoặc Cân súc, Khúc cốt, Âm cốc, Hành gian (Thiên Kim Phương).
- Thân mạch, Hậu khê, Tiền cốc (Tư Sinh Kinh).
- Dũng tuyền, Tâm du, Túc tam lư, Cưu vĩ, Trung quản, Thiếu thương, Cự khuyết hoặc Chiếu hải, Cưu vĩ, Tâm du (trị mă giản) (CCĐ.Thành).
- Thần Đạo, Tâm Du BC. Phú:.
- Trung quản, cứu 50 tráng (BTT. Thư).
- Cưu vĩ, Hậu khê, Dũng tuyền, Tâm du, Dương giao, Túc tam lư, Thái xung, Gian sử, Thượng quản (YHC.Mục).
- Toán trúc, Thiên tĩnh, Thiếu hải, Thần môn, Kim môn, Thương khâu, Hành gian, Thông cốc, Tâm du (cứu 100 tráng), Hậu khê, Quỷ nhăn (T.Ư. Kinh).
- Nội quan, Hậu khê, Thần môn, Tâm du, Quỷ nhăn (CCĐ.Toàn).
- Cứu Kim môn, Bộc tham, Côn lôn, Thần môn, Giải khê (TCK.Luận).
- 1- Nhân trung,Hậu Khê, Thân Mạch (lên cơn)
2- Bá Hội, Trung Quản, Phong Long (ngoài cơn)
3- Tâm Du, Can Du, Tam âm giao (TQCCHK.Yếu).
- 1- Thiên Xung, Phong tŕ, Bá hội, Tâm du, Hậu khê. 2- Thân mạch, Bá hội, Tâm du, Hậu khê. 3- Ty trúc không, Nhân trung, Bá hội, Hợp cốc. 4- Côn lôn, Bá hội, Phong tŕ, Hợp cốc, Hậu khê, Thân mạch (CCHG. Biên).
- Cưu vĩ, Đại chùy, Yêu kỳ, Gian sử, Phong long (TBGTCC. Học).
- Huyệt chính: Phong tŕ, Phong phủ, phối hợp với Thông lư, Tam âm giao, Nội quan, Thái xung. Mỗi lần dùng 1 huyệt chính và 2 huyệt phụ. Kích thích mạnh, 10 lần là 1 liệu tŕnh, nghỉ 3 ngày lại tiếp tục. Khí phát cơn châm Nhân Trung, Dũng Tuyền (TDYLPT. Sách).
- Huyệt chính: Á môn, Hậu khê. Phối hợp với Phong tŕ, Yêu kỳ, Nhân trung, Nội quan (KTCTL.Pháp).
- Phong long, Cưu vĩ, Thần môn, Gian sử, Cân súc, Yêu kỳ (CCHG.Nghĩa).
- Tân Trung Y số 29/1985:
1- Đại chùy, Điên giản, Yêu kỳ. 2- Đào đạo, Cách du, Mệnh môn. 3- Thân trụ, Can du, Yêu dương quan.
- Tứ Xuyên Trung Y Số 29/1985: Yêu kỳ, Bá hội, Ngoại quan, phối hợp với Cưu vĩ, Đại chùy, Trường cường, Chiên trung, Trung quản, Khí hải, Nội quan.
. Sách TDCCĐ. Toàn:
+ Lúc lên cơn: Nhân Trung, Dũng Tuyền, Hợp Cốc, Thái Xung, Hậu Khê, Thân Mạch.
+ Ngoài cơn: Phong Tŕ, Thần Môn,Nội Quan, Cưu Vĩ, Dương Lăng Tuyền, Thái Xung, Phong Long, Thân Mạch, Chiếu Hải, Bá Hội, Tam Aâm Giao, Yêu Kỳ.
Ghi Chú: Phát cơn ban ngày châm Thân Mạch.
Phát cơn ban đêm châm Chiếu Hải.
CÁC Y ÁN VỀ ĐỘNG KINH
+ Y Án Cơn Động Kinh Lớn
(Trích trong Trung Quốc Đương Đại Danh Y Nghiệm Phương Đại Toàn)
“ Hiệp, nữ, 7 tuổi, khám bịnh ngày 27/3/1982. Mỗi năm vào mùa xuân đều phát cơn ngă lăn ra bất tỉnh, đờm dăi trào ra ở miệng, tay chân co rút, ngày phát 4-5 cơn, trước ngày phát cơn thường đau đầu, trí nhớ giảm, tiêu tiểu b́nh thường, rêu lưỡi trắng bệu, mạch Huyền Hoạt, gần ngày phát cơn th́ mũi nghẹt, sổ mũi họng đỏ, ho không ngừng.
Điều trị: thanh tuyên,khoát đờm, b́nh Can, trấn tĩnh.
Xử phương: Câu Đằng, Bạch Tật Lệ đều 12g, Thiên Tùng (chế), Trúc Lịch, Bán Hạ, Tang Diệp,Hạnh Nhân, Bối Mẫu đều 8g, Thiên Ma, Quất Hồng, Thiên Trúc Hoàng đều 6g, Tô Ngạnh 4g, Thuyền Thoái 2 cái. Uống hơn 1 tháng, đến sáu năm sau không thấy tái phát.
+ Y Án Động Kinh Do Can Đờm Trọc
(Trích trong Trung Quốc Đương Đại Danh Y Nghiệm Phương Đại Toàn)
“ Trương X, nam, 8 tuổi, 1 năm trước, v́ sợ hăi, đột nhiên hôn mê, co giật. Gần 2 tháng nay, cứ 7-8 ngày lại phát cơn 1 lần. Diện mạo kém tươi, đêm ngủ mồ hôi ra nhiều, mạch Huyền hoạt, lưỡi hồng, rêu lưỡi nhạt. Điện năo đồ thấy trung độ khác thường, cho dùng Khoát đờm Định Giản Tán (Xương Bồ, Thái Tử Sâm, Phục Linh, Đởm Tinh, Bán Hạ, Lục Khúc, Chỉ Xác đều 12g, Quất Hồng, Thiên Ma, Xuyên Khung, Khương hoạt đều 8g, Thanh Quả 10g, Trầm Hương 2g, Hổ Phách 1g. Tán bột, làm viên 0,5g). Cho uống ngày 3 lần, mỗi lần 10 viên. Uống liền 2 tuần th́ không c̣n co giật nữa. Sau đó cho uống mỗi lần 6 viên. Một năm rưỡi sau không thấy tái phát.
+ Y Án Động Kinh Thể Can Hỏa Đờm Nhiệt
(Trích trong Thiên Gia Diệu Phương, q Thượng)
“ Bạch X, nữ, 32 tuổi, khám ngày 5-4-1969, đă bị động kinh hơn 10 năm. Trước khi lên cơn thường rú lên như Heo Dê kêu, sau đó bị hôn mê, ngă xuống miệng sùi bọt trắng, 2 mắt trợn ngược, chân tay co giật, ỉa đái dầm dề. Lúc bịnh nặng mỗi ngày lên cơn mấy lần, thường cơn kéo dài từ vài phút đến hơn 30 phút. sau khi tỉnh lại, thấy người mệt mỏi ră rời, không thấy triệu chứng ǵ khác. Mạch Huyền sác mà hoạt, rêu lưỡi vàng bẩn.
Chẩn đoán: Can hỏa hóa đờm nhiệt hợp với phong làm nhiễu loạn bên trong, che mờtâm khiếu.
Điều trị: Thanh Can, tả hỏa, hóa đờm tuyên khiếu, tức phong chỉ kinh. Cho dùng bài Tức phong định Giản thang gia vị (Trần B́, Sài Hồ, Hoàng Cầm đều 4g, Bán Hạ, Nam Tinh, Hóa B́, Bạch Truật, Can Khương đều 8g, đương quy, Câu Đằng, Đảng Sâm đều 12g Thanh đại Lô Hội đều 2g, Chích Kỳ 20g- Sắc uống, ngày 1 thang. Uống tất cả 50 thang, bịnh hết, khỏe mạnh như thường. Theo dơi 10 năm không thấy tái phát.
+ Y Án Động Kinh Do Can Hỏa Vượng
(Trích trong Thiên Gia Diệu Phương, q Thượng)
“ X nam, 6 tuổi, sau khi sinh được 1 năm bỗng nhiên 1 hôm thấy người không tỉnh táo, hôn mê, ngă lăn ra đất, chân tay co giật, miệng sùi bọt. Từ đó về sau có ngày lên cơn động kinh đến 10 lần. Thường thấy đầu bị thương do ngă, răng cửa găy hết, bịnh nhân rất đau khổ, gia đ́nh phải chịu gánh nặng đă nhiều năm, chẩn đoán lâm sàng là bịnh động kinh, đă Điều trị dài ngày ở địa phương chưa thấy có kết quả. Trước khi tới khám lần này, bịnh nhi lên cơn, bât ngờ ngă nhào, bất tỉnh, sùi bọt mép, 2 mắt trợn ngược, 2 tay co giật, kéo dài đến 15 phút mới tỉnh lại. Sau khi tỉnh, người mệt mỏi ră rời, sắc mặt không tươi, chât lưỡi đỏ, rêu vàng, trắng bẩn, gốc lưỡi hơi dầy, mạch Huyền hoạt hữu lực.
Chẩn đoán: Can hỏa thiên thịnh, hỏa sinh phong, phong động đờm đưa lên trên làm nhiễu loạn thần minh gây ra bịnh.
Điều trị: Thanh Can, tả hỏa, trừ đàm, tức phong, trấn tâm, an thần.
Xử phương: Cho dùng bài Điên Giản Thang
Bạch Phụ Tư,û Nam Tinh (chế), Bán Hạ,Mông Thạch đều 10g, Long Cốt, Mẫu Lệ đều 30g, Xương Bồ 6g, Qua Lâu 16g, Hổ phách, Toàn Yết, Trầm Hương, cam thảo đều 4g - Sắc uống ngày 1 thang. Uống liên tục 12 thang, bịnh t́nh dần dần có chuyển biến tốt, từ hơn 10 cơn/ ngày giảm c̣n 1-2 cơn. Thời gian lên cơn mỡi lần cũng rút ngắn. Mạch chuyển sang Huyền Tế Sác, lưỡi đỏ, rêu chuyển vàng mỏng, gốc rêu bẩn đă hết. Vẫn dùng bài thuốc này, thêm Sâm Tu 4g để tăng chính khí. Cho uống liên tục 20 thang, các triệu chứng đều hết, bịnh khỏi. Theo dơi 5 năm không thấy tái phát.’
+ Y Án Động Kinh Do Hàn Uất Hóa Nhiệt
(Trích trong Thiên Gia Diệu Phương, q Thượng)
“ Sái X, nam, 25 tuổi, khám bịnh ngày 6-9- 1978, bị động kinh đă 9 năm, chữa trị bằng nhiều cách nhưng chưa có kết quả. Trước khi đến khám, ngày nào cũng uống Dilantin, nhưng cứ khoảng 10-20 ngày lại lên cơn 1 lần. Khi lên cơn bao giờ cũng bắt đầu bằng 1 tiếng kêu thét, sau đó hôn mê ngă xuống, mép sùi bọt trắng, chân tay co giật.
Chẩn đoán: Hàn uất hóa nhiệt, tâm âm khí hư, can phong nội động hợp với đờm ngược lên gây ra bịnh.
Điều trị: Hóa đờm, tức phong, tư âm, định kinh.
Cho dùng Giản chứng hoàn (Thiên Trúc Hoàng 16g (tán mịn để riêng) thiên môn, bạch thược, Hương Phụ (chế) đều 90g, Phục Thần 12g, Tuyền Phúc Hoa 48g, Tô Tử, Bán Hạ(chế) đều 30g, Viễn Chí nhục (nấu chín), Tạo Giác Giáp (bỏ vỏ đen, bỏ hột rồi sao) đều 60g, Trầm Hương 10g, Chích Thảo 8g, dùng bột Hoài Sơn trộn với nước, hồ làm hoàn, dùng Chu Sa bọc ngoài).
Uống khoảng hơn 1 tháng, trong suốt thời gian này không thấy lên cơn. Cho uống tiếp 2 thang nữa và khuyên nên kiên tŕ uống liên tục. Uống hết thuốc, bịnh khỏi, theo dơi gần 2 năm không thấy tái phát.’
+ Y Án Động Kinh Thể Can Giản
(Trích trong Tạp Chí Đông Y số 197/1986)
“ Nguyễn X, 13 tuổi, đẻ đủ tháng nhưng phải can thiệp bằng Phorcep, lúc 10 tuổi xuất hiện động kinh. Mỗi tháng lên cơn 2 lần, co giật chân tay trái, mắt trợn, tinh thần b́nh thường, sắc da nhuận, thể lực trung b́nh, không phù, chất lưỡi đỏ, bệu, tiếng nói b́nh thường, hô hấp, hơi thở b́nh thường, lồng ngực 2 bên cân đối, không có ral. Aên ngủ được, đại tiện b́nh thường, hay ra mồ hôi, mạch Huyền.
Bệnh Viện Bạch Mai khi làm điện tâm đồ, kết luận có sóng động kinh.
Chẩn đoán: động kinh thể Can (Can Giản)
Điều trị: b́nh can, trấn kinh, an thần.
Châm Bá Hội, Cưu Vĩ, Yêu Kỳ, Giáp Tích D9-D12 (châm luồn kim) châm b́nh bổ b́nh tả. Ngày châm 1 lần. Sau 1 tháng (29-6-1985 đến đầu tháng 8-1985) không lên cơn động kinh nữa. Ngày 23-9-1985 cho xuất viện.
+ Y Án Động Kinh Vô Căn
(Trích trong Tạp Chí Đông Y số 161/1979)
“ Hồ Văn Y, 23 tuổi, bị động kinh từ 3 tuổi, không rơ nguyên nhân. Mỗi tháng có khoảng trên 50 lần động kinh cơn lớn. Người gầy ốm xanh xao, tâm trí lờ đờ, khờ khạo.
Điều trị: châm cứu + uống thuốc.
Thuốc uống: Thủy Xương Bồ 500g, Phèn Phi 37,5g tán bột làm thành 125 gói (mỗi gói có 4g Thủy Xương Bồ và 0,3g phèn phi). Ngày uống 3 lần, mỗi lần 1 gói.
Châm cứu: Thủy châm B12 vào các huyệt Điên Giản, Cân Súc, Đại Chùy, Phong Tŕ và dùng thuốc Nhau (Filatop) vào huyệt Yêu Kỳ. Cứ 7 ngày là 1 liệu tŕnh.
Trong liệu tŕnh II có 3 lần động kinh/tuần. Sau 1 tháng có 12 lần động kinh/tháng.
Sang tháng thứ 2, chỉ c̣n 8 lần lên cơn nhưng tương đối nhẹ so với tháng trước (tháng thứ 2 mỗi lần chỉ thủy châm 1 lần).
Bắt đầu từ tháng thứ 3, không lên cơn nào nữa.’
Sửa lại bởi tuetvnb : 20 May 2008 lúc 7:44am
__________________ Truc Phong An Si
http://chimviet.free.fr/dangnet/vietanh/lhduc1/03.htm
|