| Tác giả |
|
nkd833
Hội viên
Đă tham gia: 04 December 2004
Nơi cư ngụ: Angola
Hiện giờ: Offline
Bài gửi: 1303
|
| Msg 21 of 72: Đă gửi: 26 February 2005 lúc 12:08am | Đă lưu IP
|
|
|
Trí và Nhân
Thầy Tử Lộ vào yết kiến đức Khổng Tử.
Khổng Tử hỏi: Thế nào là người trí ? Thế nào là người nhân ?
Tử Lộ thưa: Người trí là người làm thế nào để cho người ta biết ḿnh. Người nhân là người làm thể nào dể cho người ta yêu ḿnh.
Khổng Tử nói: Nhà người nói như vậy cũng khá gọi là người có học vấn.
Tử Lộ ra, Tử Cống vào, đức Khổng Tử lại hỏi người trí, người nhân là thế nào ?
Tử Cống thưa: Người trí là người biết người, người nhân là người yêu người.
Khổng Tử bảo: Nhà người nói như vậy cũng khá gọi là người có học vấn.
Tử Cống đi ra, Nhan Hồi vào, Khổng Tử lại đem trí, nhân ra hỏi.
Nhan Hồi thưa: Người trí là người tự biết ḿnh, người nhân là người tự yêu ḿnh.
Đức Khổng Tử bảo: Nhà ngươi nói như vậy đáng gọi là bậc sĩ quân tử.
Lời bàn: Cũng là một chữ Trí, một chữ Nhân mà ba người đáp mỗi người một khác. Không phải là Trí với Nhân có lắm nghĩa, thay đổi khác nhau, đó là tuỳ theo cái tŕnh độ học vấn, kiến thức của mỗi người mà tư tưởng thuyết minh có phần hơn kém nhau - Tử Lộ chỉ biết ḿnh, Tử Cống chỉ biết quên ḿnh mà yêu người, so với Tử Lộ th́ cao hơn một bậc song chưa bằng Nhan Hồi: Học như thế mới là học vị kỷ, nghĩa là học để biết ḿnh, yêu ḿnh trước rồi mới suy rộng ra đến biết người và yêu người.
Biết ḿnh, yêu ḿnh không phải là chỉ có ḷng tư kỷ hẹp ḥi, có biết ḿnh mới tu tỉnh được tâm tính, cải quá thiên thiện mà nên người hay, người giỏi, có yêu ḿnh mới biết trọng cái tư cách của ḿnh, quư phẩm giá của ḿnh rồi mới đến thân dân, ái vật.
Đạo học thật bao la lắm thay !
Chú thích
Tử Lộ: học tṛ giỏi của Khổng Tử, có tiếng về khoa chính sự.
Tử Cống: học tṛ giỏi của Khổng Tử, có tiếng về khoa ngôn ngữ.
Nhan Hồi: học tṛ giỏi nhất của Khổng Tử, có tiếng về khoa đức hạnh.
Sĩ quân tử: Bậc người thượng lưu trong xă hội, có đức hạnh, có học vấn, có kiến thức.
|
| Quay trở về đầu |
|
| |
nkd833
Hội viên
Đă tham gia: 04 December 2004
Nơi cư ngụ: Angola
Hiện giờ: Offline
Bài gửi: 1303
|
| Msg 22 of 72: Đă gửi: 26 February 2005 lúc 9:37pm | Đă lưu IP
|
|
|
Tham lợi trước mắt, quên hại sau lưng
Vua nước Ngô muốn đem quân đi đánh nước Kinh. Đă nhiều người can ngăn nhưng vua nhất định không nghe, sau lại hạ lệnh rằng: "Ai can ta đánh nước Kinh th́ phải xử tử".
Có một viên quan trẻ tuổi muốn can vua nhưng không dám nói, luôn ba ngày, cứ sáng sớm cầm cung tên đứng ở vườn sau của nhà vua, sương xuống ướt đầm cả áo.
Hôm thứ ba vua gặp mới hỏi rằng: "Ngươi đến đây làm ǵ mà để sương xuống ướt cả áo như thế?".
Viên quan thưa rằng: "Trong vườn có một cây cổ thụ. Chót vót trên ngọn cây có con ve sầu hút gió, uống sương, rả rích kêu đêm ngày tưởng đă được yên thân lắm. Biết đâu đằng sau có con bọ ngựa đang giơ hai càng chực bắt. Chính con bọ ngựa muốn bắt ve sầu lại đâu biết đằng sau nó có con chim sẻ nghển cổ chực mổ. Con chim sẻ ấy lại cũng không biết rằng dưới gốc cây có tôi cầm cung chực bắn. Chính tôi đây muốn bắn con chim sẻ, mà không để ư sương đă xuống ướt cả áo... Như thế đều là chỉ v́ tham cái lợi trước mắt mà quên hẳn cái hại ở sau lưng vậy".
Vua Ngô nghe nói tỉnh ngộ bèn thôi không đánh nước Kinh nữa.
|
| Quay trở về đầu |
|
| |
nkd833
Hội viên
Đă tham gia: 04 December 2004
Nơi cư ngụ: Angola
Hiện giờ: Offline
Bài gửi: 1303
|
| Msg 23 of 72: Đă gửi: 27 February 2005 lúc 11:37pm | Đă lưu IP
|
|
|
Khéo can được vua
Vua Cảnh Công nước Tề có con ngựa quư, giao cho một người chăn nuôi. Con ngựa tự nhiên một hôm lăn ra chết. Vua giận lắm, cho là giết ngựa, sai ngay quân cầm dao để phanh thây người nuôi ngựa. Án Tử đang ngồi chầu, thấy thế ngăn lại, hỏi vua rằng:
- Vua Nghiêu, vua Thuấn xưa phanh người th́ bắt đầu từ đâu trước?
Cảnh Công ngơ ngác một hồi rồi nói:
- Thôi, hăy buông ra, đem giam xuống ngục để rồi trị tội.
Án Tử nói rằng:
- Tên này chưa biết rơ tội mà chịu chết th́ vẫn tưởng là oan. Tôi xin v́ vua mà kể rơ tội nó rồi hăy hạ ngục.
Vua đồng ư, Án Tử bèn kể tội rằng:
- Nhà ngươi có 3 tội đáng chết: Vua sai nuôi ngựa mà để ngựa chết là một tội. Lại để chết con ngựa rất quư của nhà vua là hai tội. Để vua mang tiếng v́ một con ngựa mà giết chết một mạng người, làm cho trăm họ nghe thấy ai cũng oán vua, các nước nghe thấy ai cũng khinh vua. Ngươi làm chết một con ngựa mà để đến nỗi dân gian đem ḷng oán hận, nước ngoài có bụng ḍm dỏ... là ba tội đáng chết, ngươi đă biết chưa. Bây giờ hăy tạm giam ngươi vào ngục...
Cảnh Công nghe nói ngậm ngùi than rằng:
- Thôi, tha cho nó. Tha cho nó kẻo ta mang tiếng bất nhân.
|
| Quay trở về đầu |
|
| |
nkd833
Hội viên
Đă tham gia: 04 December 2004
Nơi cư ngụ: Angola
Hiện giờ: Offline
Bài gửi: 1303
|
| Msg 24 of 72: Đă gửi: 28 February 2005 lúc 11:15pm | Đă lưu IP
|
|
|
Ǵ đáng sợ nhất?
Tại lầu sách nhà kia có con hồ tinh không hiện h́nh ra bao giờ, nhưng thường vẫn hay tṛ chuyện. Chuyện nói rất lư thú, ai nghe cũng phải phục.
Một hôm, tân khách họp đông, họ mời rượu ước với nhau rằng:
- Ai sợ ǵ th́ phải nói, mà nói vô lư th́ phải phạt rượu.
Bấy giờ, cử tọa lần lượt nói, nào sợ người học rộng, nào sợ người nhà giàu, nào sợ người quan to, sợ người nịnh giỏi, nào sợ người khiêm tốn quá, sợ người lễ phép câu nệ quá, nào sợ người thận trọng ít nói, sợ người hay nói nửa chừng...
Sau cùng hỏi đến hồ tinh, th́ hồ tinh đáp:
- Ta chỉ sợ hồ tinh.
Ai nấy đều cười, bảo rằng:
- Người ta sợ hồ tinh mới phải, anh là đồng loại can ǵ mà sợ? Phạt anh một chén rượu.
Hồ tinh cười nói:
- Thiên hạ duy có đồng loại là sợ nhau. Con cùng cha mới tranh gia sản; gái cùng chồng mới hay ghen tuông; kẻ tranh quyền nhau, tất là quan lại đồng triều, kẻ tranh lợi nhau tất là lái buôn một chỗ. Bức nhau th́ trở ngại nhau, trở ngại nhau th́ khuynh loát nhau. Nay lại c̣n người bắn con trĩ th́ dùng con trĩ làm mồi, không dùng con gà, con ngỗng, người săn hươu th́ dùng con hươu làm mồi, không dùng con dê, con lợn. Phàm những việc phản gián đều là phải dùng đồng loại cả. Cứ thế mà suy th́ tài nào mà chẳng sợ hồ?
Cử toạ đều cho câu nói của hồ tinh là xác đáng.
Sửa lại bởi nkd833 : 28 February 2005 lúc 11:23pm
|
| Quay trở về đầu |
|
| |
nkd833
Hội viên
Đă tham gia: 04 December 2004
Nơi cư ngụ: Angola
Hiện giờ: Offline
Bài gửi: 1303
|
| Msg 25 of 72: Đă gửi: 02 March 2005 lúc 12:00am | Đă lưu IP
|
|
|
Lời con can cha
Điền Văn là con Điền Anh, ít tuổi mà cực khôn ngoan, thấy cha làm quan mà hay vụ lợi riêng, một hôm thừa nhàn mới hỏi cha:
- Thưa cha, con của đứa con gọi là ǵ?
- Gọi là cháu.
- Thấy cháu của đứa cháu gọi là ǵ?
- Là chút.
- Vậy chút của đứa chút gọi là ǵ ạ?
- Ai biết gọi là ǵ được...
- Vậy cha là tướng một nước Tề đến nay đă trải ba đời vua, giàu có hàng ức vạn mà môn hạ không có một người nào là hiền tài cả. Con nghe nhà quan tướng vơ tất có quan tướng vơ giỏi, cửa quan tướng văn tất có quan tướng văn giỏi. Nay cha áo mặc gấm vóc mà người giỏi trong nước vẫn rách rưới, tôi tớ thừa ăn mà người giỏi trong nước vẫn đói khát. Cha quên hết cả việc công ích hiện thời của dân, của nước chỉ chăm chăm súc tích của cải muốn để dành cho những kẻ sau này không biết gọi nó là ǵ. Con trộm nghĩ như thế thật là quái lạ lắm...
Lời bàn: Người ta ai là chẳng v́ con v́ cháu mà cố sức làm ăn, mà súc tích tiền của. Cái sự lo cho ḿnh xong lo đến con cháu họ hàng là cái rất có thứ tự tự nhiên.
Tuy vậy, ai cũng nên biết có nhà, có họ, nhưng lại c̣n có nước, có xă hội nữa. Cho nên cái sự mưu cho nhà, cho họ cũng có chế hạn để c̣n có tâm, có sức mưu cho người cùng giống, cùng ṇi, cùng chung một nước, cùng sống trong một thời với ḿnh. "Đời cua cua máy, đời cáy cáy đào" ta lo quá xa mà cứ đem thân làm trâu ngựa giúp cho đến đứa cháu mấy mươi đời về sau này sao cho bằng ta lo ngay cho bao nhiêu sinh linh mắt ta trông thấy khốn khổ hàng ngày. Để của lại sau này sâu xuống không biết đến đâu là đáy, mà của ấy thường một hai đời đă hết, so với làm ơn rộng ra ngay cả hiện thời, ơn ấy đă thấm đến đâu th́ đằng nào hơn?
|
| Quay trở về đầu |
|
| |
nkd833
Hội viên
Đă tham gia: 04 December 2004
Nơi cư ngụ: Angola
Hiện giờ: Offline
Bài gửi: 1303
|
| Msg 26 of 72: Đă gửi: 02 March 2005 lúc 11:46pm | Đă lưu IP
|
|
|
Ba Con Rận Kiện Nhau
Ba con rận hút máu một con lợn, tranh nhau ăn, đem nhau đi kiện. Một con rận khác gặp, hỏi:
"Ba anh kiện nhau về việc ǵ thế?
- Ba con rận đáp: Chúng tôi kiện nhau, v́ tranh nhau một chỗ đất mầu mỡ.
- Con rận kia nói: Tôi tưởng các anh chẳng nên tranh lẫn nhau thế làm ǵ. Các anh chỉ nên lo đến con dao của người đồ tể giết lợn, ngọn lửa của bó rơm thui lợn mà thôi."
Ba con rận nghe ra, biết là dại, thôi không đi kiện nữa, cùng nhau quần tụ, làm ăn với nhau, dù no, dù đói, cũng không bỏ nhau. Con lợn thành mỗi ngày một gầy, người ta không làm thịt cứ để nuôi, ba con rận nhờ thế mà no đủ măi.
Lời Bàn:
Nhân dân một xứ mà cứ tranh giành lẫn nhau cái lợi trước mắt, không nghĩ ǵ đến cái việc lâu dài cho cả toàn thể, th́ trí khôn thật không bằng mấy con rận nói trong truyện nầy.
Tranh nhau, căi nhau, đánh nhau, kiện nhau, th́ oan oan tương kết, lợi chẳng thấy đâu, chỉ thấy hại, hại cho một ḿnh lại hại cho cả đàn, cả lũ nữa. Sao không biết: Sâu đục cây, cây đổ th́ sâu cũng chẳng c̣n: trùng hại vật, vật chết th́ trùng cũng hết kiếp.
Chú thích:
Quần tụ: quây quần ăn ở bao bọc lấy nhau.
Đồ tể: người làm thịt các giống vật để bán.
|
| Quay trở về đầu |
|
| |
nkd833
Hội viên
Đă tham gia: 04 December 2004
Nơi cư ngụ: Angola
Hiện giờ: Offline
Bài gửi: 1303
|
| Msg 27 of 72: Đă gửi: 03 March 2005 lúc 11:22pm | Đă lưu IP
|
|
|
Đánh Dấu Thuyền T́m Gươm
Có người nước Sở đi đ̣ qua sông. Khi ngồi đ̣, vô ư, đánh rơi thanh gươm xuống sông. Anh ta vội vàng đánh dấu vào mạn thuyền, nói rằng: "Gươm ta rơi ở chỗ nầy đây".
Lúc thuyền đỗ vào bến, anh ta cứ theo chỗ đánh dấu, lặn xuống nước t́m gươm. Thuyền đă đi đến bến, chớ gươm rơi đâu th́ vẫn ở đấy, có theo thuyền mà đi đâu? T́m gươm như thế, chẳng khờ dại lắm ư!
Lời Bàn:
Thanh gươm rơi xuống sông, th́ ở ngay chỗ rơi. Nếu muốn t́m thấy gươm, tất phải lặn ngay xuống chỗ rơi mà t́m. Chớ sao lại đánh dấu vào thuyền, đợi đến lúc thuyền đỗ vào bến, mới lặn xuống bến t́m? Người t́m gươm nầy có khác nào như người đánh đàn sắt đem gắn cả ngựa lại, tưởng ngựa không di dịch được là các âm vận tự nhiên điều ḥa được đúng! Than ôi! người cố chấp bất thông, chỉ câu nệ biết giữ chặt một cái đă nắm chặt trong tay, chớ không hiểu nghĩa chờ "thời" là ǵ?
Chú thích:
Lă Thị Xuân Thu: Sách của Lă Bất Vi làm. Lă Bất Vi người đời nhà Tần thời Chiến quốc, trước là lái buôn to, sau làm tướng, chính là cha đẻ của Tần Thủy Hoàng. Khi làm quyển Lă Thị Xuân Thu xong, Bất Vi đem treo ở cửa Hàm Dương, nói rằng "Ai bớt được, hay thêm được một chữ, th́ thưởng cho ngàn vàng".
Sở: một nước lớn thời Xuân Thu ở vào vùng Hồ Bắc, Hồ Nam bây giờ.
Thanh gươm: tục xưa người ta đi đâu cũng hay đeo gươm để thủ thân mà lại giữ lễ nữa.
|
| Quay trở về đầu |
|
| |
chindonco
Trợ Giáo
Đă tham gia: 28 March 2003
Nơi cư ngụ: United States
Hiện giờ: Offline
Bài gửi: 5248
|
| Msg 28 of 72: Đă gửi: 04 March 2005 lúc 3:28am | Đă lưu IP
|
|
|
Truyện này có nghe một lần, đại khái là có một Công Tử cùng đoàn gia nhân đi săn bắn trong khu rừng rậm. Bỗng thấy một tiều phu ở trên cành cây bị rớt cây búa, người tiều phu mới cởi thắt lưng cột vào cành cây để làm dấu mà dễ t́m. Chàng công tử thấy vậy ghi nhớ trong ḷng và đinh ninh là học được một kinh nghiệm sống rất hay.
Một hôm, nhân ngày rằm trăng sáng chàng công tử cùng với các bạn dạo thuyền trên sông để uống rượu ngâm thơ. Do rượu làm cho phấn chấn, chàng công tử mới rút kiếm để múa may. Chẳng may kiếm bị tuột tay rớt xuống sông, gia nhân theo hầu định nhảy xuống sông để ṃ kiếm, nhưng chàng công tử c̣n nhớ chuyện người tiều phu rớt búa trong rừng, nên ngăn lại rồi đánh dấu vào mạn thuyền chỗ kiếm bị rơi xuống sông để tàn cuộc vui chơi trở về mới t́m cũng không muộn.
Chỉ nhớ ư câu chuyện vậy thôi. C̣n lời bàn th́ không nhớ.
|
| Quay trở về đầu |
|
| |
nkd833
Hội viên
Đă tham gia: 04 December 2004
Nơi cư ngụ: Angola
Hiện giờ: Offline
Bài gửi: 1303
|
| Msg 29 of 72: Đă gửi: 05 March 2005 lúc 5:37am | Đă lưu IP
|
|
|
Liêm, Sỉ
Liêm, sỉ là tính rất hay của loài người, v́ người mà không liêm th́ cái ǵ cũng lấy, không sỉ th́ việc ǵ cũng làm. Người mà đến thế là người bỏ đi, không khác ǵ giống vật. Nhất những bậc đứng chủ trương việc nhà, việc nước mà vô liêm, sỉ th́ nhà phải suy bại, nước phải nguy vong.
Nghĩ cho kĩ, th́ sỉ cần hơn liêm: người không liêm làm những việc bất nghĩa, căn nguyên cũng ở vô sỉ mà ra.
Khổng nói: “Hành kỉ hữu sỉ” nghĩa là nghĩ ḿnh biết làm xằng là xấu hổ. Thầy Mạnh nói: “Nhân bất khả vô sỉ” nghĩa là người ta không biết xấu hổ th́ không được.
Than ôi! Thế mà ngày nay, nhân t́nh phản trắc, phong tục suy đồi, người ta quên cả liêm, sỉ. Không kể chi người thường, thậm chí đến bọn sĩ phu cũng như thế cả. Ôi! Nếu cho là sự xấu hổ chung cho cả nước, cũng không phải là nói ngoa.
Tuy vậy, mùa đông rét mướt, tùng, bách vẫn xanh; mưa gió tối tăm, gà sống vẫn gáy. Đời tuy hôn mê, vẫn có người tỉnh.
Ông Nhan Chi Suy làm sách “Gia huấn” có thuật câu chuyện rằng:
Một viên quan nói với ông: “Tôi có đứa con 17 tuổi học đă thông. Tôi cho nó học tiếng nước Tiên Tri, tập gảy đàn t́ bà, lớn lên theo hầu đám công khanh, th́ thế nào rồi cũng được sung sướng”.
Nhan Chi Suy nghe nói, nín lặng không trả lời. Sau về nhà, bảo con cháu rằng:
“Người này dạy con lạ thay. Như ta, nếu học cách ấy, dù cho được phú quư đến đâu, ta cũng không mong cho các con vậy”.
Những kẻ mất hết liêm, sỉ, chỉ biết chăm chăm xu thời nịnh đời, xem câu chuyện này, nghĩ chẳng đáng thẹn lắm sao!
Lời bàn: Bài này thực đă như một tiếng than cho đời mà ngán cho người. Than ôi! Người đời bấy giờ có phải đa số là người “vô liêm sỉ”, “bất trí sỉ” không? Nếu quả thật th́ người ta ngậm ngùi than thở rất là phải. V́ “liêm”, “sỉ” là nền tảng của đạo làm người. Ở đời c̣n có sỉ th́ hiếu, để, trung, tín, lễ, nghĩa, liêm c̣n được chớ liêm, sỉ đă mất, nhất là sỉ, th́ c̣n ǵ là luân thường đạo lư, và mong cậy vào đâu nữa. Con người mà đă đến vô sỉ th́ tuy mặc áo, đội mũ mà như con chim, con muông, c̣n cái ǵ là kiêng nể là không dám làm!
Sửa lại bởi nkd833 : 05 March 2005 lúc 5:39am
|
| Quay trở về đầu |
|
| |
nkd833
Hội viên
Đă tham gia: 04 December 2004
Nơi cư ngụ: Angola
Hiện giờ: Offline
Bài gửi: 1303
|
| Msg 30 of 72: Đă gửi: 06 March 2005 lúc 5:34am | Đă lưu IP
|
|
|
Yêu Nên Tốt, Ghét Nên Xấu
Trước, vua nước Vệ rất yêu Di Tử Hà(1). Phép nước Vệ ai đi trộm xe của vua, th́ phải tội chặt chân(2). Mẹ Di Tử Hà ốm nặng. Đêm khuya có người đến gọi, Di Tử Hà vội vàng lấy xe vua ra đi. Vua nghe thấy khen rằng:
“Có hiếu thật! V́ hết ḷng với mẹ, mà quên cả tội chặt chân”.
Lại một hôm, Di Tử Hà theo vua đi chơi ở ngoài vườn, đang ăn quả đào thấy ngọt c̣n một nửa đưa cho vua ăn. Vua nói:
“Yêu ta thật! Của đang ngon miệng mà biết để nhường ta”. Về sau, vua không có ḷng yêu Di Tử Hà như trước nữa. Một hôm phạm lỗi, vua giận nói rằng:
“Di Tử Hà trước dám thiện tiện(3) lấy xe của ta đi. Lại một bận dám cho ta ăn quả đào thừa. Thực mang tội với ta đă lâu ngày”. Nói xong bắt đem ra trị tội. Ôi! Di Tử Hà ăn ở với vua trước sau cũng vậy, thế mà trước vua khen, sau vua bắt tội, là chỗ tại khi yêu khi ghét khác nhau mà thôi. Lúc được vua yêu, chính đáng tội th́ lại hóa công thần; lúc phải vua ghét, chính không đáng tội th́ lại hóa ra sơ; cho nên người muốn can ngăn, đàm luận với vua điều ǵ, th́ trước phải xem xét cái ḷng vua yêu hay ghét ḿnh thế nào rồi hăy nói.
Lời Bàn:
Sự yêu, ghét thường làm cho người ta mờ mắt đi, không rơ hẳn được cái giá trị của nguời được yêu hay bị ghét ra thế nào. Không nói ǵ yêu người này, ghét người nọ, cũng chỉ một người ấy, lúc yêu cho ra thế này, lúc ghét cho ra thế kia. Cái thói thường: yêu th́ nên tốt, ghét th́ nên xấu, khen chanh th́ chanh ngọt, chê hồng th́ hồng chua. Trong bụng đă thế, th́ cư xử chắc cũng theo như thế, lúc yêu hậu bao nhiêu, th́ đến lúc ghét lại bạc bấy nhiêu. Yêu nhau cau bảy bổ ba, ghét nhau cau bảy bổ ra làm mười. Lại chẳng những yêu ghét riêng một người ấy thường yêu ghét đến cả những sự hay những người có can thiệp đến người ấy, yêu nhau yêu cả tông chi, ghét nhau ghét cả đường đi lối về. Sự yêu, ghét làm cho ta thiên và nhầm như thế, cho nên ta muốn công bằng, khi yêu khi ghét phải nên rơ cái giá trị của người được yêu hay bị ghét, biết chỗ phải cũng phải biết chỗ trái, biết chỗ trái cũng phải biết chỗ phải cho người ta mới được.
Chú thích:
(1) Người thời Xuân Thu, làm quan Đại phu nước Vệ.
(2) Một thứ h́nh trong năm hạng trọng h́nh đời cổ.
(3) Chính ḿnh không được làm như vậy mà cứ làm càn.
|
| Quay trở về đầu |
|
| |
nkd833
Hội viên
Đă tham gia: 04 December 2004
Nơi cư ngụ: Angola
Hiện giờ: Offline
Bài gửi: 1303
|
| Msg 31 of 72: Đă gửi: 08 March 2005 lúc 8:07am | Đă lưu IP
|
|
|
Bệnh Quên
Nước Tống có anh đứng tuổi, tự nhiên mắc phải bệnh quên; buổi sáng lấy ǵ của ai, buổi chiều đă quên; ngày nay cho ai cái ǵ, ngày mai đă quên; ra đường quên cả đi, ở nhà quên cả ngồi; trước có làm những ǵ, bây giờ đă quên hết, bây giờ đang làm ǵ, sau này cũng quên hết.
Cả nhà anh ta lấy làm lo. Xem bói không tốt, đi cúng không đỡ, đón thầy chữa thuốc cũng không khỏi.
Sau có ông đồ nước Lỗ đến xin đám nói rằng chữa được.
Vợ người có bệnh hứa với ông đồ hễ chữa khỏi, th́ chia cho nửa cơ nghiệp.
Ông đồ nói:
- Bệnh này bói không ra được, cúng không khỏi được, thuốc không chữa được. Nay tôi thử hóa cái tâm tính biến cái trí lự anh ta, may mà khỏi chăng.
Nói đoạn, ông đồ liền sai lột áo để cho rét, th́ thấy anh ta xin áo, sai cấm ăn, để cho đói th́ thấy anh ta xin ăn, sai đem vào chỗ tối, th́ thấy anh ta xin ra chỗ sáng.
Ông đồ hớn hở bảo con anh ta rằng :
- Bệnh chữa được, song môn thuốc của tôi bí truyền không thể nói cho ai biết.
Rồi ông đuổi cả người chung quanh đi, chỉ một ḿnh ông ở với người có bệnh trong bảy ngày. Chẳng ai biết ông đồ chữa, chạy ra thế nào, mà cái bệnh lâu năm như thế khỏi phăng.
Khi anh có bệnh đă tỉnh như thường, anh liền nổi cơn giận, chửi vợ, đánh con, cầm giáo đuổi ông đồ.
Người ta bắt anh hỏi v́ cớ ǵ mà anh giận như vậy, anh ta nói:
“Lúc trước ta có bệnh quên, th́ trong ḷng ta thản nhiên khoan khoái, giời đất có hay không, ta cũng chẳng biết. Nay ta hết bệnh, ta lại nhớ cả những việc vài mươi năm về trước, việc c̣n, việc mất, việc được, việc hỏng, việc thương, việc vui, việc yêu, việc ghét trong ḷng lại muôn mối ngổn ngang bời bời nổi lên vậy. Ta e sau này, những việc c̣n, mất, được, hỏng, thương, vui, yêu, ghét ấy cứ vướng vít trong ḷng ta măi măi, th́ bấy giờ dù muốn quên cả đi một phút, một lát, liệu c̣n có được nữa chăng?”
Lời bàn: Ḷng người đen trắng, việc đời đảo điên lắm nỗi trái ngang tai, trái mắt làm cho người ta không muốn trông, không muốn nghe, thậm chí đến không muốn biết đến, chỉ muốn quên sạch. Bởi thế Liệt Tử thành ra chán đời, mới đặt ra câu chuyện này để tỏ hết cái nỗi bực tức đau thương trong ḷng. Ôi! Chẳng ǵ cái đời cổ tự Liệt Tử cũng c̣n chất phác, mà đă khắt khe đáng chán như thế, huống chi cái đời bây giờ là cái đời mỗi ngày gian trá quái ác thêm sinh, th́ phỏng c̣n có ǵ làm cho người biết nghĩ đáng yêu, đáng quí nữa:
Nghĩ thân phù thế mà đau,
Bọt trong bể khổ bèo đầu bến mê!
|
| Quay trở về đầu |
|
| |
nkd833
Hội viên
Đă tham gia: 04 December 2004
Nơi cư ngụ: Angola
Hiện giờ: Offline
Bài gửi: 1303
|
| Msg 32 of 72: Đă gửi: 09 March 2005 lúc 1:26am | Đă lưu IP
|
|
|
Khấu Chuẩn Thương Nhớ Mẹ
Ông Khấu Chuẩn(1) thuở nhỏ, tính hay du đăng, không giữ lễ phép lại thích chơi chim, chơi chó. Bà mẹ ông vốn là người nghiêm khắc, thấy con thế quở phạt luôn, mà ông vẫn không chừa.
Một hôm, ông bỏ học đi chơi, bà mẹ giận lắm, cầm cái quả cân ném ông, trúng phải chân, máu chảy đầm đ́a… ông bị đau, ít lâu mới khỏi. Từ bấy giờ, ông không dám lêu lổng, phóng túng, chỉ chuyên cần học tập. Về sau, thi đỗ, làm quan đến tể tướng. Lúc ông quư hiển, th́ mẹ ông đă tạ thế rồi. Mỗi khi ông sờ đến vết thương ở chân, th́ ông lại nức nở khóc lóc và nói rằng: “Chính cái vết thương này làm cho ta nên người đây”.
Lời bàn:
Mẹ làm cho con đến chảy máu chân, đến thành vết thương cũng là quá. Nhưng chẳng qua cũng là một cơn giận dữ, bất ngờ đến nỗi thế. Chớ thực bản tâm là có ư muốn răn bảo con, cố làm cho con chừa được những nết xấu đi, thực là một bà hiền mẫu biết dạy con vậy. C̣n ông Khấu Chuẩn, v́ cái vết thương ấy mà thành ra học tập, trở thành một người quư hiển, mỗi khi trông thấy vết thương lại ngậm ngùi nhớ đến mẹ th́ cũng là một người con khá biết nghe lời mẹ và thương mẹ suốt đời.
Chú thích:
(1) Khấu Chuẩn: Người đời nhà Tống đỗ tiến sĩ, làm quan đời vua Chân Tôn đến chức tể tướng, có công đánh giặc Khiết, Đan.
|
| Quay trở về đầu |
|
| |
nkd833
Hội viên
Đă tham gia: 04 December 2004
Nơi cư ngụ: Angola
Hiện giờ: Offline
Bài gửi: 1303
|
| Msg 33 of 72: Đă gửi: 10 March 2005 lúc 1:46am | Đă lưu IP
|
|
|
Tài Ứng Xử
Thiệu là con vua Nguyên đế nhà Tần, lúc nhỏ đă cực kỳ thông tuệ. Một hôm, có sứ thần ở Trường An đến, vua Nguyên đế hỏi thử rằng: “Trường An gần hay mặt trời gần hơn?”
Thiệu đáp: “Trường An gần hơn”.
Tại làm sao?
Tôi chỉ thấy nói có người ở Trường An lại, chớ chưa từng thấy nói có người ở mặt trời lại đây bao giờ”.
Vua nghe câu nói lấy làm lạ.
Cách mấy hôm sau, vua đem câu chuyện kể lại cho quần thần nghe. Nhân Thiệu đứng hầu bên lại hỏi đùa: “Trường An gần hay mặt trời gần hơn?”
Thiệu đáp: “Mặt trời gần hơn”.
Vua ngạc nhiên hỏi: “Sao hôm nay lại trả lời khác hôm nọ như thế?”
Tôi ngửng đầu lên, trông thấy ngay mặt trời chớ không thấy Trường An đâu cả.
Vua nghe, lại càng lấy làm lạ.
Lời bàn: Thiệu đối đáp lanh lợi như vậy, thực đáng khen là đĩnh ngộ. Khi ai hỏi ǵ, mà đối đáp được xác lư là đă khó, đă xác lư mà lại mau trí khôn lại càng khó hơn nữa. Lẽ phải không cùng, ứng đối mau mắn và xác đáng, thế mới là người thông tuệ có tài.
Chú thích:
Tần: tên một triều đại bên Trung Quốc (265 – 419)
Thiệu: sau nối ngôi Nguyên đế làm vua gọi tên là vua Minh Đế.
Trường An: tên một đô thành cũ bên Tàu, tức là Tây Bắc, huyện Trường An, tỉnh Thiểm Tây bây giờ.
|
| Quay trở về đầu |
|
| |
nkd833
Hội viên
Đă tham gia: 04 December 2004
Nơi cư ngụ: Angola
Hiện giờ: Offline
Bài gửi: 1303
|
| Msg 34 of 72: Đă gửi: 11 March 2005 lúc 12:53am | Đă lưu IP
|
|
|
Can Ǵ Mà Phá Đi.
Dân nước Trịnh thường hay đến trường học thôn quê để nghị luận những chính sách hay dở của quan liêu.
Nhiên Minh bảo Tử Sản rằng:
- Tôi định phá hết cả các trường thôn quê, ông tính sao?
Tử Sản nói: “Để chứ. Phá đi làm ǵ? Dân sự người ta sớm tối đến trường học để nghị luận điều phải điều trái của quan liêu làm. Cái ǵ người ta cho là dở, ta liệu mà đổi đi. Những kẻ nghị luận ấy tức là những ông thầy của ta. Can ǵ mà phá trường học.
Vả chăng, tôi nghe nói hết ḷng làm điều phải, th́ mới đỡ được người ta oán trách ḿnh. Tôi chưa từng nghe nói: chỉ nạt nộ ra oai, mà tuyệt được hết sự oán trách của người. Cũng như phải đắp đê mà giữ nước, chớ bỏ đê đi, th́ nước vỡ tứ tung, bao nhiêu người chết, không thể cứu lại được. Nay ta hẳn cứ để trường học, khiến thường được nghe những câu chê bai để làm thuốc chữa cho ta th́ hơn”.
Nhiên Minh nghe Tử Sản xong, nói rằng: “Nay tôi mới biết ông là ông quan thầy đáng tôn vậy. Tôi thật là kẻ bất tài. Ông làm được như vậy, th́ chẳng những một đám chúng tôi được trông cậy mà cả nước cũng được nhờ vậy”.
Lời bàn:
Người ta càng cao xa, càng tôn quư bao nhiêu, th́ càng xa sự thực bấy nhiêu. Sự thực hay tin hay thực, song lại hay làm cho mất ḷng, nên những người có địa vị cao, ít khi được nghe sự thực. Thiên hạ không ai muốn mất ḷng ḿnh, th́ ai dám nói sự thực cho ḿnh biết.
Nhiên Minh đây bảo phá nhà trường là v́ nghe sự thực mà mất ḷng. Tử Sản đây bảo giữ nhà trường là v́ yêu sự thực, được nghe sự thực ấy làm vui sướng. Các nhà trường nước Trịnh bấy giờ có phải như các tờ báo ngày nay, là những cơ quan để cho dân chúng được tự do mà đàm luận về những chính sách hay dở hay không? Nếu như vậy, th́ ra xưa nay dân sự vẫn có cách làm cho những nguyện vọng của ḿnh đạt được tới chính phủ, mà chính phủ khôn khéo, tưởng cũng nên lợi dụng cái cách ấy, không nên tuyệt đi vậy. Những câu Tử Sản nói ví như giữ để cho nước chảy để pḥng sự lụt ngập tràn trụa rất nguy, hết ḷng làm phải chớ không phải ra oai nạt nộ mới tuyệt được sự oán trách của dân, thực là những câu nói rất đúng với chân lư. Ôi! Một chính phủ mà vững bền hay hư hỏng có thể nghiệm ở ḷng dân yêu hay ghét. Nếu dân chúng đă ghét những chính sách không ra ǵ, chúng dám nói ra miệng, mà lại chỉ thị oai như muốn bưng miệng chúng, chớ không muốn sửa đổi lỗi ḿnh, th́ có khác ǵ thấy nồi nước sôi trào ra ngoài không biết rút củi ra, lại cứ cầm que mà khuấy nước cho đỡ sôi không.
|
| Quay trở về đầu |
|
| |
Hoang Hoa Lan
Hội viên
Đă tham gia: 30 December 2004
Nơi cư ngụ: Vietnam
Hiện giờ: Offline
Bài gửi: 281
|
| Msg 35 of 72: Đă gửi: 11 March 2005 lúc 8:33am | Đă lưu IP
|
|
|
THUẬT XEM TƯỚNG
Nước Kinh có người xem tướng giỏi, nói câu nào trúng câu ấy. Trong nước xa gần đâu cũng biết tiếng.
Vua Trang Vương thấy thế vời lại hỏi:
- Nhà ngươi dùng thuật ǵ mà xem tướng giỏi như thế?
Người xem tướng thưa rằng:
- Thần không có thuật ǵ là lạ cả. Thần chỉ xem bạn người ta mà biết được người ta hay, hay dở. Như thần xem cho thường dân, mà thấy chơi với những người bạn hiểu dễ, thuần cẩn biết giữ phép nước, th́ thần đoán người dân ấy là người hay, thân tất một ngày được vẻ vang, nhà tất một ngày một thịnh vượng. Như thần xem cho quan lại, mà thấy chơi với những bạn thành tín, có phẩm hạnh, thích điều phải th́ thần đoán cho ông quan ấy là người tốt, làm quan tất mỗi ngày một cao thăng, giúp Vua tất mỗi ngày một ích lợi. Như thần xem cho vua chúa mà thấy quan gần có lắm người hiền, quan xa có lắm người trung, lúc có lỗi nhiều người can ngăn, th́ thần đoán là ông Vua giỏi, vua tất mỗi ngày một tôn trọng, nước tất mỗi ngày một trị yên, thiên hạ tất mỗi ngày một quy phục ... Thần quả không có thuật ǵ lạ, chỉ xem người mà biết được người hay dở.
Vua Trang Vương cho là phải. Bấy giờ kíp thu dùng những người tài giỏi, sau nước Sở thành cường thịnh nhất thời Chiến Quốc.
Lă Thị Xuân Thu
LỜI BÀN:
Đại ư bài này cốt nói làm bạn với ai, th́ rồi giống người ấy; làm bạn với người hay, th́ thành hay, làm bạn với người dở th́ hoá dở, cũng như những câu phương ngôn của ta "Gần mực th́ đen, gần đèn th́ rạng", "Ở bầu th́ tṛn, ở ống th́ dài". Cái thuật xem tướng đây thực ám hợp với câu ngạn ngữ Tây: "Dis mois qui tu hantes, je te dirai qui tu es" nghĩa là: anh nói anh chơi với ai, th́ tôi nói được anh là người thế nào. Bài này lại c̣n có ư chú trọng khuyên những người cầm vận mệnh một nước phải tín nhiệm hiền tài, để đồng công cộng tác và sửa đổi luôn luôn những quá ác cùng công việc sai nhầm th́ nội trị mới khá, ngoại giao mới hay được.
Sửa lại bởi Hoang Hoa Lan : 11 March 2005 lúc 8:34am
|
| Quay trở về đầu |
|
| |
nkd833
Hội viên
Đă tham gia: 04 December 2004
Nơi cư ngụ: Angola
Hiện giờ: Offline
Bài gửi: 1303
|
| Msg 36 of 72: Đă gửi: 11 March 2005 lúc 9:13am | Đă lưu IP
|
|
|
Hi hi, thanks tỷ tỷ Hoàng Lan nhiều nha. Mai mốt lúc nào rảnh tỷ giúp đệ một tay nghe?
Chúc tỷ tỷ weekend dzui dzẻ!
|
| Quay trở về đầu |
|
| |
Hoang Hoa Lan
Hội viên
Đă tham gia: 30 December 2004
Nơi cư ngụ: Vietnam
Hiện giờ: Offline
Bài gửi: 281
|
| Msg 37 of 72: Đă gửi: 11 March 2005 lúc 9:30am | Đă lưu IP
|
|
|
Thấy Lớp trưởng vất vả, giúp 1 chút thui mừ!
Có đáng kể chi đâu?
|
| Quay trở về đầu |
|
| |
thienkhoitimvui
Hội viên
Đă tham gia: 30 November 2004
Nơi cư ngụ: Vietnam
Hiện giờ: Offline
Bài gửi: 2445
|
| Msg 38 of 72: Đă gửi: 11 March 2005 lúc 2:06pm | Đă lưu IP
|
|
|
Những bài học trên, kể không đọc kĩ cũng biết hay rồi.
Có điều mềm cứng thế nào, xuất xử ra sao... đều tùy khi tùy việc, người xưa nói chữ là "đáo sự nhi hành, tùy nghi nhi biện" có nghĩa đạih khái là "gặp việc th́ làm như thế, tùy thích hợp là làm nên như thế" lại có câu "đáo sự tùy biện" (việc đến tùy thích hợp mà làm). Dân VN ta th́ có câu như là "đi với Bụt th́ thế này, đi với ma thế kia". Cũng đều nói lên cái ư không có KINH NGHIỆM KHUÔN MẪU. Kinh nghiệm hay lúc này có khi lại là dở lúc khác, không có nhất định.
|
| Quay trở về đầu |
|
| |
nkd833
Hội viên
Đă tham gia: 04 December 2004
Nơi cư ngụ: Angola
Hiện giờ: Offline
Bài gửi: 1303
|
| Msg 39 of 72: Đă gửi: 12 March 2005 lúc 9:05am | Đă lưu IP
|
|
|
Nghĩa Công Nặng Hơn T́nh Riêng
Quân nước Tề sang đánh nước Lỗ. Khi đến chỗ giáp giới, trông thấy người đàn bà một tay bồng một đứa bé, một tay dắt đứa nữa. Người đàn bà thấy quân kéo tới, vội vàng bỏ đứa đang bồng trên tay xuống mà bồng đứa bé đang dắt rồi chạy trốn vào trong núi. Đứa bé kia chạy theo khóc, người đàn bà cứ chạy không ngoảnh lại.
Một viên tướng nước Tề cho bắt đến hỏi:
- Đứa bé nàng bế chạy là con ai? C̣n đứa trẻ nàng bỏ liều là con ai?
Người đàn bà thưa: “Đứa tôi bế là con anh cả tôi; đứa tôi bỏ lại là con tôi. Tôi thấy quân lính kéo đến, sức tôi không thể bảo toàn được cả hai đứa, cho nên tôi đành phải bỏ con tôi lại”.
Viên tướng nước Tề nói: “Con với mẹ kể t́nh thân yêu th́ đau xót lắm. Nay bỏ con ḿnh lại mà chạy lấy con anh là cớ làm sao?”.
Người đàn bà nói: “Con tôi là “t́nh riêng”, con anh tôi là “nghĩa công”. Con đẻ tuy đau xót thật nhưng đối với việc nghĩa th́ tính làm sao. Cho nên tôi đành bỏ liều con tôi mà làm việc “nghĩa”. Tôi không thể nào chịu tiếng “vô nghĩa” mà vác mặt sống ở nước tôi được”.
Viên tướng nước Tề dừng quân lại, sai người tâu với vua Tề rằng:
- Nước Lỗ chưa thể đánh được. Quân ta mới đến chỗ cương giới, đă thấy con mụ đàn bà xó rừng c̣n biết làm điều “nghĩa” chẳng chịu đem “t́nh riêng” mà hại “nghĩa công”, huống chi là những bậc quan lại, sĩ phu ở trong nước. Xin kéo quân về”.
Vua Tề cho là phải.
Sau vua Lỗ biết chuyện này, thưởng người đàn bà một trăm tấm lụa và phong cho hai chữ “Nghĩa cô”.
Lời bàn: T́nh với nghĩa cùng là quư, không quyết hẳn được bên nào nặng hơn bên nào. Cho nên ta phải cân nhắc cho cẩn thận: t́nh nặng hơn nghĩa th́ ta giữ t́nh; nghĩa nặng hơn t́nh th́ ta trọng nghĩa.
Như người đàn bà nói trong truyện đây là so cái “t́nh riêng” đối với “nghĩa công”, th́ không c̣n phải do dự ǵ nữa. Thế nào là t́nh riêng? Là cái ḷng yêu riêng của một ḿnh ḿnh. Thế nào là nghĩa công? Là cái việc phải đối với nhà, với nước, với thiên hạ. T́nh riêng cứ kể cũng là nặng, nhưng so với nghĩa công th́ nghĩa công c̣n nặng gấp mấy mươi. Nghĩa công đă nặng th́ đến cái thân là của yêu nhất của mính ở c̣n có thể hy sinh để mà giữ nghĩa, huống chi là những thứ ngoài thân. Người đàn bà đây hiểu thấu lẽ ấy nên mới đành đem nghĩa để đoạn t́nh, chẳng v́ t́nh mà hại nghĩa để giữ lấy ṇi giống ông cha nhà chồng. Ngờ đâu cái ảnh hưởng của việc nghĩa ấy c̣n làm quân ngoại xâm Tề phải kéo nhau vè, v́ chúng nghĩ: “Nước người có thể cướp được, ḷng dân có nghĩa không thể cướp được, về mới cao, sống chung sao được”. Thế mới hay, làm dân một nước mà không biết trọng “nghĩa” là người dân tai hại to cho tổ quốc vậy.
|
| Quay trở về đầu |
|
| |
nkd833
Hội viên
Đă tham gia: 04 December 2004
Nơi cư ngụ: Angola
Hiện giờ: Offline
Bài gửi: 1303
|
| Msg 40 of 72: Đă gửi: 12 March 2005 lúc 9:13am | Đă lưu IP
|
|
|
Pác Thiên Khôi uiiii, vậy tổng kết lại là typing mấy cái này lên th́ dễ (hihi, với em hơi khó 1 tí v́ em "mổ c̣") nhưng hiểu nó th́ không dễ, học theo nó lại càng khó hơn, học theo nó mà không làm sai lại càng khó hơn nữa, làm không sai mà không bị người chê cười chỉ trích lại càng khó hơn nữa nữa, không bị người chê cười chỉ trích mà ỷ vào đấy mà tinh tướng kiêu ngạo lại càng khó nữa nữa nữa.... Vậy em pít phải làm sao bi giờ? Trót dại rùi! Hic
|
| Quay trở về đầu |
|
| |
|
|
Diễn đàn bị khoá)
Chủ đề: Cổ học tinh hoa
