| Tác giả |
|
phoquang
Hội viên
Đă tham gia: 14 November 2005
Nơi cư ngụ: Vietnam
Hiện giờ: Offline
Bài gửi: 511
|
| Msg 21 of 23: Đă gửi: 05 April 2006 lúc 10:03pm | Đă lưu IP
|
|
|
TÔN GIÁO :
CON ĐƯỜNG ĐỂ THAM VẤN
Con người có rất nhiều quan điểm khác nhau về tôn giáo nói chung và Phật giáo nói riêng. Những người chỉ hiểu tôn giáo và Phật giáo một cách bề ngoài hay thuần lư trí, cả hai đều không thể hiểu được ư nghĩa chân thật của nó. Những người quan niệm tôn giáo một cách dễ dăi hơn th́ lại coi Phật giáo không phải là một tôn giáo.
Trước nhất, trong Phật giáo, chúng tôi không muốn chỉ nói về Đức Phật. Ngay cả Ngài cũng vậy, Ngài không muốn chúng ta chỉ tin vào Ngài, v́ thế cho đến ngày hôm nay, Phật giáo không bao giờ khuyên phật tử chỉ đơn giản tin vào Đức Phật. Chúng tôi luôn luôn coi vấn đề t́m hiểu tâm lư con người, t́m hiểu tâm bản nhiên của con người là quan trọng hơn cả. Do đó, những người thật sự thực hành Phật giáo luôn luôn cố gắng t́m hiểu những thái độ tinh thần, những ư niệm, những tri giác và những ư thức của riêng chính họ. Đó là những vấn đề thực sự quan trọng.
Ngoài ra, nếu chúng ta bỏ quên chúng ta, những ảo tưởng, những sai lầm của chúng ta mà chỉ chú tâm đến những tư tưởng cao siêu - như “ Phật là ǵ? ” - th́ cuộc hành tŕnh tâm linh sẽ giống như một giấc mơ, đầy huyễn ảo. Điều đó có thể có, hăy thận trọng! Nếu như vậy, ở trong tâm chúng ta sẽ chẳng có một mối liên hệ ǵ giữa Phật, Chúa và chúng ta. Chúng hoàn toàn cách biệt: chúng ta ở tận dưới này; Phật, Chúa ở măi tận trên kia. Không liên lạc được. Không thực chút nào cả, nếu chúng ta cứ măi suy nghĩ theo kiểu này. Nó quá cực đoan. Chúng ta đặt một vật ở dưới tận cùng này, c̣n vật kia lại ở tột đỉnh trên kia. Phật giáo gọi đó là tâm tách biệt, tâm nhị nguyên.
Nói xa hơn nữa, nếu con người tự bản tính, tự căn để đă có tội rồi th́ cái căn bản, cái khả năng đi t́m kiếm những tư tưởng cao thượng là ǵ? Nhưng dầu sao đi nữa, tư tưởng là không thật. Con người có khuynh hướng luôn luôn muốn biết tất cả những ǵ về sự giác ngộ tối thượng hay những ǵ là bản tính của Thượng Đế, nhưng những sự hiểu biết đó không giúp thay đổi được ǵ trong đời sống của chúng ta và chẳng chuyển hóa được ǵ trong tâm của chúng ta. Một tôn giáo đúng nghĩa, chân thật nên tự t́m một sự thật cho chính nó, hơn là cứ đi trau dồi, thực hiện, sử dụng và thi hành trong việc góp nhặt những hiện tượng xẩy ra.
Trong Phật giáo, chúng tôi không chỉ thích thú đến những việc t́m kiếm sự hiểu biết cao xa, những tư tưởng siêu h́nh, mà chúng tôi đặc biệt lưu ư, đặc biệt thích thú trong lănh vực t́m hiểu những ǵ đang xẩy ra ở đây, ngay bây giờ, trong sự nhận thức kinh nghiệm hiện tại của chính chúng tôi, chúng tôi là ǵ ngay trong lúc này, bản tính tự nhiên của chúng tôi ngay bây giờ là ǵ? Chúng tôi muốn biết làm thế nào để thỏa măn, làm thế nào để hạnh phúc, để an lạc, thay v́ bị đau khổ, bị trầm uất, làm thế nào để vượt thắng được những cảm nghĩ tội lỗi nói ở trên kia?
Chính Đức Phật cũng dạy về những vấn đề căn bản này, tự tính của con người th́ trong sáng, vô ngă, như bản tính của bầu trời là trong sáng, không mây. Mây đến rồi đi nhưng bầu trời trong xanh vẫn luôn luôn ở đó, mây không làm thay đổi được bản tính tự nhiên của bầu trời. Cũng giống như vậy, tính bản nhiên của con người luôn luôn trong sáng, không có một “cái tôi” nào ở đó. Dù chúng ta theo một tôn giáo hay không theo một tôn giáo nào, nếu chúng ta không buông bỏ “cái tôi” th́ chúng ta luôn luôn bị hướng dẫn sai lạc; chúng ta sẽ luôn luôn sáng tạo ra những triết lư sống không đúng với sự thật và cũng chẳng bao giờ chúng ta đối diện được với sự thật.
Thay v́ dùng trí thông minh để chiếm hữu, tranh giành, để t́m biết những triết lư xa vời, những lối sống siêu thực, tốt hơn chúng ta hăy cố gắng t́m hiểu tâm bản nhiên của chúng ta và làm thế nào thường xuyên trực diện với nó. Làm sao để thực hành giáo lư tôn giáo có hiệu quả: tất cả mọi tôn giáo cần phải có những phương pháp thực hành, những phương pháp tu tập. Phương pháp tu tập là chiếc ch́a khóa cần thiết cho tôn giáo ! Đó là vấn đề quan trọng.
Thí dụ, chúng ta nghe nói có một kho tàng quí báu dành cho mọi người nhưng chúng ta không có ch́a khóa để mở cửa th́ tất cả thời giờ đi t́m kiếm kho tàng chỉ là huyễn ảo xa vời, vô ích, không thật. Cũng vậy, một tôn giáo được đánh bóng, được hứa hẹn đến đâu đi nữa mà không mang lại một lợi ích thiết thực, không có một phương pháp thực hành hướng dẫn tới một sự giải thoát, giác ngộ th́ đó hoàn toàn là giả tạo, không có thật. Nếu tôn giáo mà chúng ta đang theo không có một phương pháp rơ rệt, không có một chiếc ch́a khóa, không có một con đường dẫn chúng ta vào đời sống thực tế hạnh phúc hàng ngày th́ tốt hơn chúng ta hăy uống, hăy thưởng thức một lon Coca cho rồi. Ít ra cũng đă khát! Nếu tôn giáo mà chỉ có triết lư, tư tưởng thôi th́ cũng rỗng như không khí. Chúng ta nên thận trọng để hiểu rơ tôn giáo của chúng ta là ǵ và sự thực hành, sống đạo như thế nào.
Chính Đức Phật đă nói, “ Niềm tin không quan trọng. Đừng tin những ǵ ta nói, đừng tin chỉ v́ ta nói!” Đây là những lời dậy bảo tâm huyết của Ngài: “ Thầy đă dậy rất nhiều phương pháp, bởi v́ chúng sinh có quá nhiều tŕnh độ, cá tính khác nhau. Trước khi con thực hành chúng, con hăy dùng trí tuệ của con để kiểm soát xem nó có thích hợp với cá tính của con không, nó có hợp với tâm hồn của con không. Nếu phương pháp của thầy thích hợp và mang lại ơn ích cho con, con hăy chăm chú thực hành nó. Nhưng nếu nó không thích hợp, không mang lại kết quả ǵ cho con, con hăy rời xa nó, mặc dù nó nghe hợp lư, xuôi tai; nó được dành cho người khác.”
Ở thời đại này, chúng ta không thể nói mọi người nên tin và nghe theo chỉ v́ đó là Phật bảo, Chúa dạy. Những lời nói đó không đủ để họ tin. Họ sẽ từ chối, họ muốn bằng chứng. Những người đó không hiểu tâm bản nhiên của họ trong sáng, họ không nh́n ra được cái khả năng khám phá sự tiềm ẩn trong sáng của chính họ thành ra họ đă làm mất rất nhiều cơ hội. Nếu chúng ta nghĩ rằng từ nguyên thủy chúng ta đă có tội th́ chúng ta đă mất hết hy vọng.
Dĩ nhiên, tâm của con người có hai phần tốt và xấu, tích cực và tiêu cực, trong sạch và ô nhiễm. Phần tiêu cực th́ nhất thời, rất ngắn ngủi. Những cảm xúc lên xuống của chúng ta cũng giống như mây bay trong bầu trời; phía bên kia của chúng là một sự thật hiển nhiên: tâm của chúng ta hoàn toàn trong sáng!
Rất nhiều người đă hiểu lầm Phật giáo. Ngay cả một số giáo sư Phật học, họ nh́n vào những ǵ Phật dạy rồi diễn dịch một cách vô cùng văn chương, bóng bảy. Họ đă không hiểu ǵ về những phương pháp của Ngài, họ đă không hiểu được những ư nghĩa thâm sâu của những lời dạy bảo. Theo ư kiến của riêng tôi, điều vô cùng quan trọng của mỗi một tôn giáo là ở những phương pháp của nó: làm thế nào để chuyển tôn giáo thành những kinh nghiệm sống của riêng mỗi người. Tốt nhất chúng ta nên hiểu để thực hành nó, như vậy tôn giáo mới có ích, mới có hiệu quả. Sự thực hành sẽ trở nên tự nhiên hơn, thật hơn; nó sẽ giúp chúng ta hiểu được bản tính nguyên thủy của chúng ta, tâm bản nhiên của chúng ta và chúng ta sẽ chẳng c̣n ngạc nhiên khi biết được có những ǵ ở trong đó. Rồi, khi đă hiểu được tâm bản nhiên, chúng ta có thể kiểm soát, có thể theo dơi nó một cách rất tự nhiên; chúng ta sẽ không phải cố gắng quá độ, sẽ không c̣n cần một sự thúc đẩy nào, sự hiểu biết tự nhiên sẽ mang lại sự kiểm soát tự nhiên, sự tỉnh thức tự nhiên.
Nhiều người tưởng rằng sự kiểm soát tâm là một việc làm chặt chẽ lắm, nghiêm chỉnh lắm, mănh liệt lắm. Thực ra, việc kiểm soát là một tiến tŕnh đến rất tự nhiên. Nhưng quư vị không đồng ư, phải không? Quư vị sẽ nói rằng tâm không kiểm soát được bởi sự tự nhiên v́ quư vị tin rằng t́nh trạng tự nhiên của tâm là không có sự kiểm soát. Thật ra không phải vậy. Khi chúng ta nhận thức được sự tự nhiên của một cái tâm không kiểm soát, th́ sự kiểm soát đang đến một cách tự nhiên, như t́nh trạng không kiểm soát hiện tại của chúng ta đang xẩy ra cũng một cách rất tự nhiên. Hơn nữa, chỉ có một cách để nhận ra sự kiểm soát đang tràn qua tâm chúng ta là chúng ta nên hiểu rơ bản tính của nó. Chúng ta đừng bao giờ cưỡng bức, đừng bao giờ bắt buộc tâm -thế giới nội tại- của chúng ta phải thay đổi. Cũng như chúng ta không thể thanh tẩy tâm của chúng ta bằng sự hành xác, bằng sự đánh đập thân thể. Điều đó chắc chắn không thể được. Nghiệp chướng, ô trược, tội lỗi, hay bất cứ cái ǵ chúng ta gọi cho những hiện tượng tâm lư này đều không thể chấm dứt bằng những sự kiện vật lư. Sự thanh tẩy đ̣i hỏi một sự hợp tác của cả trí tuệ lẫn phương pháp.
Để thanh tẩy tâm hồn, chúng ta không cần phải tin vào những ǵ đặc biệt ở măi tận trên kia như Thượng Đế, Phật. Đừng quá quan tâm về những vấn đề đó. Một khi chúng ta đă thật sự nhận thức được những đặc tính lên xuống trong đời sống hàng ngày của chúng ta, thật sự thấu hiểu được những bản tính tự nhiên của thái độ tinh thần chúng ta, th́ chúng ta sẽ tự động ước muốn hoàn thành một giải pháp.
Ở thời đại này, có rất nhiều người muốn xét lại những vấn đề của tôn giáo, h́nh như họ nghĩ rằng tôn giáo không c̣n giá trị. Thực ra tôn giáo vẫn có giá trị. Tôn giáo giúp cải thiện đời sống. Tôn giáo có những phương pháp tuyệt hảo giúp giải quyết những vấn đề của xă hội. Vấn đề là con người đă không hiểu được những đặc tính căn bản của tôn giáo, v́ thế họ không thể có được những ước muốn hoàn thành sự thực tập những phương pháp của tôn giáo dạy bảo.
Hăy thử nh́n vào đời sống vật chất. Đó là một thế giới của bạo động và xung đột. Chúng ta không bao giờ thay đổi được chúng như ư muốn của chúng ta. Mỗi buổi sáng thức dậy, chúng ta không thể xác quyết một cách chắc chắn rằng hôm nay tôi muốn mọi việc phải như thế này, thế kia. Chúng ta không thể xác định trước một ngày đừng nói chi đến trước một tuần, một tháng, một năm. Nếu tôi yêu cầu qúy vị ngay bây giờ hăy cho tôi biết cái ǵ sẽ xẩy ra hôm nay, chuyện ǵ sẽ xẩy ra cho chúng ta, qúy vị sẽ cảm thấy những giây phút sắp tới như thế nào ...vân vân... Qúy vị có thể nói cho tôi biết không? Chắc chắn là không. Chúng ta không thể trả lời được, phải không qúy vị?
Không cần biết chúng ta sẽ tạo cho chúng ta một đời sống vật chất thoải mái như thế nào, cũng không cần biết chúng ta trang hoàng nhà cửa của chúng ta như thế nào -tôi có cái này, tôi có cái kia, tôi đặt cái này ở đây, cái kia ở đó...- Chúng ta vẫn không thể xếp đặt tâm của chúng ta giống như vậy. Chúng ta không thể qủa quyết ngày hôm nay tôi phải như thế này. Làm thế nào chúng ta có thể sắp xếp tâm của chúng ta như vậy được? Làm sao chúng ta có thể nói được: “ ngày hôm nay tôi sẽ như thế này?” Tôi có thể nói cho qúy vị biết chắc chắn một điều, cho tới khi nào tâm của chúng ta c̣n ở ngoài tầm kiểm soát, c̣n loạn động và c̣n phân biệt chia rẽ th́ chúng ta sẽ không bao giờ làm được điều đó, không thể được. Nói vậy không có nghĩa là tôi chê bai qúy vị, tôi chỉ muốn nói lên một vấn đề là: tâm của chúng ta làm việc như thế nào!
Tất cả những điều nói ở trên chỉ nhấn mạnh một vấn đề: không cần biết chúng ta có một đời sống vật chất thoải mái, tiện nghi như thế nào; không cần biết chúng ta tự an ủi: “ồ, điều này tôi hài ḷng, điều này làm tôi vui, tôi sẽ hạnh phúc cả ngày hôm nay!” như thế nào, chúng ta vẫn không thể xác định được đời sống của chúng ta sẽ xẩy ra y như vậy. Những cảm xúc luôn luôn thay đổi, thay đổi, tự động thay đổi một cách liên tục không ngừng nghỉ. Sự kiện này nói lên đời sống vật chất không giúp ǵ được trong tiến tŕnh thay đổi tâm lư đó. Tuy nhiên, tôi không có ư khuyên qúy vị phải từ bỏ đời sống vật chất mà hăy sống khổ hạnh. Tôi hoàn toàn không muốn nói như vậy. Quan điểm của tôi là nếu chúng ta thực sự hiểu được vấn đề tâm linh và sống theo nó th́ chúng ta sẽ t́m được những sự thỏa măn lớn lao hơn, cao cả hơn, sẽ có một đời sống ư nghĩa hơn là cứ chạy theo những cảm xúc trần gian. Hạnh phúc trần gian không bao giờ thỏa măn được tâm của con người.
V́ thế, sự có mặt của tôn giáo với mục đích chính của nó là giúp chúng ta thấu hiểu được tâm bản nhiên của chúng ta và những cảm tính riêng của chúng ta. Chúng ta muốn gọi con đường tâm linh của chúng ta bằng tên ǵ cũng được, nhưng điều quan trọng nhất vẫn là từ nó chúng ta có thể học hỏi được kinh nghiệm cho riêng chúng ta và có hiểu được cảm tính riêng tư của chúng ta hay không. V́ lư do đó, kinh nghiệm của Lạt ma về Phật giáo là thay v́ chú trọng đến tín ngưỡng, các ngài lại đặc biệt chú ư đến vấn đề chứng nghiệm cá nhân, thực hành đạo pháp trong đời sống và xác định được những kết qủa trong tâm của chúng ta như: phương pháp này có mang lại lợi ích không? tâm chúng ta có chuyển hóa không hay vẫn ở ngoài ṿng kiểm soát như trước kia? Đó là Phật giáo ! và cái phương pháp để kiểm soát tâm được gọi là thiền định.
Đây là vấn đề hoàn toàn cá nhân, chúng ta không thể tổng quát hóa, không thể tập thể hóa vấn đề này được. Nó thuần túy là sự hiểu biết cá nhân, kinh nghiệm của từng người. Nếu con đường chúng ta đang theo, đang thực hành không mang lại cho chúng ta một sự thay đổi nào, không giải quyết được vấn đề ǵ, không có câu trả lời cho những khúc mắc của đời sống, không thỏa măn tâm chúng ta th́ chúng ta nên xét lại, nên đặt lại vấn đề. Có một điều ǵ sai lầm trong con đường chúng ta đang theo hay không? hay là chúng ta đă hiểu sai vấn đề? Chúng ta không nên vội vàng kết luận tôn giáo mà chúng ta đang theo là sai lầm bởi v́ chúng ta đă thử mà không thành công. Cá tính khác biệt mang đến những tư tưởng khác biệt, mang đến những quan điểm khác biệt, mang đến những sự hiểu biết về tôn giáo khác biệt nên có thể có những nhận xét sai lầm. V́ thế, hăy thận trọng, hăy thấu triệt những giáo lư và những phương pháp mà chúng ta đang theo, trước khi phê phán nó. Nếu chúng ta thực sự nắm được những căn bản giáo lư của nó, chúng ta sẽ thực sự kinh nghiệm và hài ḷng trong tận đáy ḷng của chúng ta. Từ đó, chúng ta sẽ chứng nghiệm được sự thỏa măn của tâm không phải từ những vật bên ng̣ai. Sự thỏa măn chân thật chỉ có ở bên trong, ở tâm bản nhiên của chúng ta. Sự an lạc chỉ đến từ bên trong!
Chúng ta thường đau khổ và nh́n thấy một thế giới đảo điên, chỉ v́ chúng ta tin tưởng rằng chúng ta có thể thay đổi được những sự vật bên ngoài theo ư muốn của chúng ta, theo hoạch định của chúng ta. Chúng ta đ̣i hỏi sự vật phải thay đổi trong khi bản tính của chúng không thay đổi; sự vật phải tồn tại, phải thường hằng trong khi bản tính của chúng là vô thường. Rồi, khi chúng đổi thay là chúng ta không bằng ḷng, chúng ta nổi giận. Chúng ta tức giận khi một vật nào đó trong nhà hư hại, bể vỡ, chỉ v́ chúng ta không hiểu được bản tính vô thường của nó. Khi thời điểm đến, mọi vật đều biến đổi dù chúng ta muốn hay không muốn. & nbsp;
Tuy nhiên, chúng ta vẫn đ̣i hỏi sự vật phải tồn tại, phải ở với chúng ta. Điều đó không thể được, không có vật ǵ có thể tồn tại măi măi. Do đó, để t́m kiếm sự thỏa măn vĩnh cửu, chúng ta nên chú tâm vào sự thực hành tâm linh và thiền định hơn là đi t́m ở những sự vật chung quanh chúng ta. Sự thỏa măn vĩnh cửu chỉ đến từ tâm, từ bên trong chúng ta. Vấn đề then chốt và là căn nguyên của tất cả mọi đau khổ, buồn bực, chán đời là chúng ta có một cái tâm không tỉnh thức, một cái tâm bất măn, bám víu.
Biết như vậy th́ mỗi khi rắc rối xẩy ra, thay v́ bực tức nóng giận v́ những việc không vừa ư, v́ những hành động bám víu bên ngoài, chúng ta hăy thư dăn, thoải mái, ngồi xuống và bắt đầu khám xét xem thực trạng nào đang diễn ra ở trong tâm ta. Hành động này rất có lợi để đối trị những rắc rối đang tràn đến đồng thời làm êm dịu tâm ta. Hơn nữa, khi chúng ta thực tập như vậy, chúng ta giúp cho trí tuệ ngày càng thêm lớn mạnh. Trí tuệ không bao giờ phát triển trong một cái tâm bấn loạn, lộn xộn và hay thay đổi !
Một tinh thần bấn loạn là một chướng ngại lớn cho việc phát triển trí tuệ. Cũng giống như vậy, ngă chấp là chướng ngại cho việc phát hiện tâm bản nhiên. Nếu v́ những quan niệm sai lầm mà chúng ta cho rằng bản ngă và tâm là một, giống như nhau, th́ chúng ta sẽ không bao giờ tách chúng ra được và cũng không bao giờ khám phá ra được phía bên kia của bản ngă là ǵ. Cho tới khi nào chúng ta c̣n tin vào sự sai lầm này th́ chúng ta và tội nguyên tổ là một và sẽ chẳng bao giờ chuyển hóa được chúng. Tin vào cái ǵ th́ cái đó trở nên quan trọng và nó sẽ ảnh hưởng muôn đời đến tất cả những quan niệm sống của chúng ta. Người Tây phương thường quan niệm rằng nếu chúng ta không là một với bản ngă th́ chúng ta không thể có một đời sống, không thể có công ăn việc làm và không thể hoàn thành một việc ǵ. Đó là một ảo nghĩ vô cùng nguy hiểm - họ tưởng rằng chúng ta không thể tách cái tôi ra khỏi tâm, cái tôi ra khỏi đời sống. Họ cho đó là điều vô cùng rắc rối. Nếu mất cái tôi, chúng ta sẽ mất hết cá tính, mất cả bản tính tự nhiên của con người. Điều đó hoàn toàn sai lầm, chúng ta không nên lo lắng về những vấn đề này. Thật ra, nếu bỏ mất cái tôi chúng ta sẽ thực sự hạnh phúc. Chúng ta nên có hạnh phúc! Nhưng “cái tôi” là ǵ? Người Tây phương có rất nhiều danh từ nói về cái tôi, nhưng người ta có thực sự hiểu cái tôi là ǵ không? Không cần biết sự hoàn hảo của những danh từ đó như thế nào, cái tôi không phải là ngôn từ, ngôn ngữ chỉ là một biểu tượng. Họ nghĩ có một “cái tôi” thực đang ở trong chúng ta. Đây là một quan niệm hoàn toàn sai lầm về một cái “tự ngă độc lập, thường hằng và hiện hữu.” Trong thực tế, những cái ǵ chúng ta tin tưởng về cái tôi đều không hiện hữu, không có thực.
Nếu tôi hỏi tất cả mọi người có mặt ở đây đi t́m kiếm tận trong đáy sâu thẳm, phía bên kia của ngôn ngữ, cái tôi là ǵ, th́ mỗi người sẽ có một câu trả lời khác nhau. Tôi không nói đùa đâu, đây là kinh nghiệm của tôi, qúy vị nên tự t́m hiểu lấy. Chúng ta vẫn thường nói một cách bao quát: “đó là cái tôi của anh”, nhưng chúng ta thực sự không có một ư niệm ǵ về bản tính đích thực của cái tôi là ǵ ? Đôi khi chúng ta c̣n dùng một câu rất ư là châm biếm: “Ồ, không sao, đó chỉ là cái tôi của anh thôi mà !” hay những câu đại khái như vậy. Nhưng nếu chúng ta t́m hiểu sâu xa hơn, chúng ta sẽ nh́n thấy những người trung b́nh thường nghĩ rằng đó là cá tính của họ, đời sống của họ. Đàn ông có cảm tưởng rằng nếu họ làm mất bản ngă họ sẽ mất hết cá tính, họ sẽ không c̣n là đàn ông nữa; nữ giới có cảm tưởng rằng nếu họ làm mất cái tôi của họ, họ sẽ mất hết phẩm cách của đàn bà. Điều đó hoàn toàn không có thật, hoàn toàn sai lầm. C̣n nữa, vẫn dựa trên căn bản diễn dịch về đời sống và bản ngă của người Tây phương, th́ nó c̣n tệ hơn nữa : họ nghĩ bản ngă là một thái độ tích cực cần phải có cho đời sống xă hội, nếu không có bản ngă, không thể sống ḥa đồng với xă hội. Nếu chúng ta cứ tiếp tục t́m hiểu một cách sâu xa hơn trong lănh vực tinh thần, chúng ta sẽ c̣n khám phá ra nhiều điều thích thú hơn nữa.
Ngay cả những nhà tâm lư học cũng định nghĩa bản ngă một cách rất nông cạn, hời hợt, làm chúng ta có cảm tưởng nó hoàn toàn có tính cách vật chất. Theo quan điểm của Phật giáo, “bản ngă” hay “cái tôi” là một ư niệm thuộc phạm vi tinh thần, không phải vật chất. Dĩ nhiên, những hoạt động của một biểu tượng “tôi” có thể được thị hiện ra bên ngoài, thí dụ, khi một người giận dữ th́ thân xác của họ phản ảnh những rung động giận dữ chứ không phải có một “cái dữ ” tự nó hiện hữu, tự nó xuất hiện. Đó chỉ là một biểu hiện của sự giận dữ. Cũng giống như vậy, “cái tôi” không phải là sự thị hiện từ bên ngoài mà là những yếu tố, động lực của tinh thần, một thái độ tâm lư ở bên trong. Chúng ta không thể nh́n thấy chúng từ bên ngoài.
Trong lúc thiền định, chúng ta có thể nhận ra hôm nay chúng ta lên tinh thần, ngày mai xuống tinh thần : những hiện tượng chao đảo là do tâm. Một người không theo dơi bên trong của họ sẽ có những ư kiến rất nông cạn, như “ hôm nay tôi không vui v́ mặt trời không sáng.” Tất cả những hiện tượng lên xuống của chúng ta đều phát xuất từ những yếu tố tâm lư, ở bên trong.
Khi một làn gió mạnh thổi qua, mây tan đi và bầu trời trong xanh trở lại. Tương tự như vậy, khi trí tuệ -sự hiểu biết về tâm bản nhiên- đến, đám mây đen tối bản ngă liền tan biến. Phía bên kia của “bản ngă”, của “cái tôi” -sự loạn động, tâm không kiểm soát, tâm không tỉnh thức- là sự an lạc vĩnh cửu, là sự thỏa măn hoàn hảo bất tận. Đó là tất cả sự dạy bảo của Đức Phật, đó là tất cả sự diễn giảng, phân tích của Ngài về cả hai mặt tốt xấu, tích cực và tiêu cực của chúng ta. Đặc biệt, mỗi khi tâm tiêu cực xuất hiện, thay v́ sợ hăi, chúng ta nên phân tích nó, khám xét nó, theo dơi nó một cách gần hơn nữa, một cách xác thực hơn nữa.
Đó, qúy vị thấy không, Phật giáo không phải là một tôn giáo thuần túy, nó luôn luôn cố gắng tránh những sự công kích, xung đột. Phật giáo chỉ chú trọng đến việc t́m hiểu chúng ta là ai và tâm của chúng ta hoạt động, làm việc như thế nào ngay bây giờ, ở đây. Điều đó làm cho Phật giáo trở nên hấp dẫn và thích thú cho nhiều người. Chúng ta không thể lúc nào cũng chỉ đ̣i hỏi nghe những điều tốt đẹp, những điều vừa ư, những vấn đề tích cực. Tôi biết qúy vị là những người tốt, chúng ta luôn tích cực, chúng ta thích đứng về phía ánh sáng, nhưng c̣n bản tính tiêu cực -phần tối tăm - của chúng ta th́ sao? Để có thể hiểu được cả hai phía một cách ngay thẳng công bằng, để có thể thấu triệt được toàn diện bản tính của chúng ta, chúng ta phải t́m hiểu, phải nh́n nhận cả hai, bên xấu cũng như bên tốt, phần tích cực cũng như phần tiêu cực, và một điều vô cùng quan trọng là không bảo vệ, không thiên vị bên nào !
Tôi xin chấm dứt ở đây và rất hân hạnh được trả lời những câu hỏi của qúy vị.
Hỏi: Thưa Lạt ma, ngài nói rằng chúng ta nên bày tỏ, biểu lộ những hành động tiêu cực của chúng ta ra hơn là bưng bít, che dấu nó ? Phải chăng chúng ta nên để chúng đi ra?
Lạt ma: Tùy theo. Có hai vấn đề. Nếu những cảm xúc tiêu cực đă lộ ra bên ngoài, tốt hơn nên t́m cách để giăi bày nó ra nhưng tôi đề nghị nên đối diện với nó trước khi để nó xuất hiện ra. Dĩ nhiên, với những cảm xúc tiêu cực quá mạnh mà chúng ta cố gắng chịu đựng, đè nén nó th́ đây lại là nguyên nhân cho một sự nguy hiểm sau này, thí dụ, sự bùng nổ một cơn giận dữ tích tụ lâu ngày có thể vác súng đi giết người. Phật giáo có những phương pháp để khảo sát những cảm xúc này bằng trí tuệ và bằng cách tiêu hóa chúng qua thiền định, hăy thiền định để những cảm xúc tan biến một cách êm thắm. Sự giăi bày những cảm xúc tiêu cực mạnh ra bên ngoài sẽ để lại những dấu ấn sâu đậm trong tâm thức của chúng ta. Những dấu ấn này, những kinh nghiệm này sẽ giúp chúng ta giải quyết một cách dễ dàng hơn khi những cảm xúc tiêu cực đó trở lại, mặc dầu lần trở lại này có thể c̣n mănh liệt hơn lần trước. Những dấu ấn này tạo thành một chuỗi nghiệp lực nhân quả mà nó sẽ ảnh hưởng lâu dài trên những hành vi tiêu cực của chúng ta. Do đó, chúng ta phải biết trau dồi bản lănh và phải quyết liệt khi đối diện với những âm lực này. Hăy học hỏi để biết khi nào nên giăi bày nó ra, làm thế nào để giăi bày tâm sự và đặc biệt làm thế nào để nhận diện được nó trước khi nó thành h́nh để tiêu hóa nó trong trí tuệ.
Hỏi: Xin Ngài giải thích sự liên hệ giữa phương pháp thiền của Phật giáo và Hatha yoga?
Lạt ma: Trong Phật giáo chúng tôi chú trọng nhiều đến sự ḥa nhập nội tâm hơn là sự chuyển động của thân xác, mặc dầu có những sự thực hành thiền định qua việc thực tập thân xác. Nói chung, sự thiền định của Phật giáo dạy chúng ta nh́n vào bên trong xem chúng ta là ǵ, để hiểu được bản tính thực của riêng chúng ta. Thiền Phật giáo không nhất thiết phải ngồi yên một chỗ trong tư thế liên hoa với đôi mắt nhắm lại, thiền có thể thực hiện trong tất cả mọi trạng huống của đời sống. Điều quan trọng là phải tỉnh thức trên từng công việc chúng ta làm v́ thế chúng ta không nên làm buồn ḷng chính ḿnh và những người chung quanh một cách vô ư thức. Chúng ta có thể thiền trong lúc đang đi, đang nói chuyện, đang làm việc, đang ăn...trong bất cứ lúc nào, hăy tỉnh thức trong từng hành động của thân, khẩu và ư của chúng ta.
Hỏi: Phật tử có hoàn toàn kiểm soát khí lực (prana) của họ qua tâm không?
Lạt ma: Có. Nếu chúng ta kiểm soát được tâm, chúng ta sẽ kiểm soát được tất cả mọi sự kiện. Không thể kiểm soát được thân xác nếu không kiểm soát được tâm trước. Nếu chúng ta cố gắng kiểm soát thân bằng sức mạnh, nếu chúng ta tự đưa chúng ta lên mà không hiểu sự liên hệ giữa tâm và thân th́ đó là một việc làm rất nguy hiểm mang lại nhiều điều khổ tâm.
Hỏi: Ngài có thể đi vào đại định trong khi ngài đang đi, giống như trong lúc ngài ngồi thiền không?
Lạt ma: Chắc chắn được, lư thuyết là như vậy nhưng tùy theo mỗi cá nhân. Với người mới tập, sẽ đạt được cảnh giới này dễ dàng bằng cách ngồi thiền. Tuy nhiên, với người có kinh nghiệm, họ có thể duy tŕ t́nh trạng tâm tập trung này ở tất cả mọi nơi, ngay cả khi họ đang đi. Dĩ nhiên, nếu một người có tâm hồn bấn loạn, dù có ngồi thiền đi nữa họ cũng không thể giữ tâm yên tịnh. Một điểm quan trọng trong Phật giáo là chúng ta không thể bắt tất cả mọi người phải làm điều này, tất cả mọi người phải như vậy, nó tùy thuộc vào cá tính mỗi người. Tuy nhiên, chúng tôi cũng khẳng định con đường thực hành thiền định như sau: bước thứ nhất chúng ta nên phát triển như thế này, kế tiếp đi theo con đường này rồi tiếp tục tiến lên những giai đoạn tập trung khác nhau...vân vân... Tương tự như thế, toàn thể con đường tu tập đến giác ngộ - chúng tôi gọi là lam-rim, từng bước tu tập - được đặt ra từng cấp bậc, từng lư thuyết thích hợp cho từng người, giúp họ có thể dễ dàng t́m được tŕnh độ của họ, rồi họ sẽ bắt đầu từ đó.
Hỏi: Thưa Lạt ma, những tư tưởng tiêu cực (xấu) xẩy ra trong tâm của chúng ta, chúng có thể đến từ những nguyên nhân bên ngoài chúng ta, từ người khác hay từ một thể tinh thần nào đó hay không?
Lạt ma: Ồ, đó là một câu hỏi rất hay. Nguyên nhân chính, gốc rễ thâm sâu của những căn nguyên tiêu cực nằm ở trong tâm của chúng ta, nhưng điều kiện để nó thị hiện ra bên ngoài thường thường đ̣i hỏi một sự tác dụng hỗ tương, nguyên nhân bên ngoài, từ người khác hay từ những cảnh vật chung quanh. Thí dụ, một vài người có những kinh nghiệm về thuật phong thủy, chiêm tinh bói toán quan niệm: khí lực (chấn động của những hành tinh khi nó chuyển vận) thay đổi làm ảnh hưởng đến con người. Những cảm xúc thay đổi v́ những kích thích tố trong người thay đổi. Những kinh nghiệm này không chỉ đến từ tâm của chúng ta mà c̣n qua những tác động vật chất hay tinh thần. Dĩ nhiên chúng ta cũng có thể nói rằng tất cả những sự kiện trong cơ thể mà nó là nguyên nhân của một đổi thay đều đến từ tâm chúng ta. Nhưng tôi không nghĩ rằng Đức Phật chấp nhận ư kiến cho rằng có một thể tinh thần bên ngoài gây đau khổ cho chúng ta. Điều này cũng có thể xảy ra nếu tâm lực của anh có liên hệ đến một lực nào đó ở bên ngoài và đó chính là sự tác dụng hỗ tương làm anh đau khổ.
Qua những kinh nghiệm trong cuộc sống, chúng ta đă biết được chúng ta bị ảnh hưởng rất nhiều bởi những sự kiện ở chung quanh. Trong bầu không khí vui tươi, an lành và thương yêu, con người tự cảm thấy hạnh phúc. Trong bầu không khí nóng giận, gần những người năng động, gần những người hiếu thắng chúng ta dễ bị lôi cuốn theo họ. Tâm của con người như cái gương soi. Chiếc gương không phân biệt, không kỳ thị, nó phản chiếu tất cả những ǵ đàng trước nó, không kể tốt xấu. Giống như thế, tâm của chúng ta nhận tất cả những cảnh ở chung quanh, nếu chúng ta không biết kiểm soát, không tỉnh thức với những sự kiện xẩy ra, tâm của chúng ta có thể sẽ nhận đầy rác rưởi. V́ thế, hăy thận trọng, hăy ư thức những ǵ xẩy ra ở chung quanh ta và nhận thức xem nó ảnh hưởng đến tâm chúng ta như thế nào.
Vấn đề mà chúng ta cần phải hiểu về tôn giáo là xem nó liên hệ thế nào với tâm của chúng ta, nó có thể hướng dẫn đời sống của chúng ta như thế nào. Nếu chúng ta có thể thực hành nó, điều đó thật tuyệt diệu, sự thật nằm ngay ở đó. Chúng ta không cần phải đặc biệt chú ư đến ḷng tin vào Thượng đế, vào Phật hay quan tâm đến tội lỗi, đừng quá lo sợ về những vấn đề đó. Hăy hành động đúng theo sự hiểu biết của chúng ta càng nhiều càng tốt, như vậy chúng ta sẽ gặt hái được kết quả ngay ngày hôm nay. Hăy quên đi những vấn đề siêu h́nh, siêu thực hay những ǵ vĩ đại cao xa như t́nh yêu bao la --t́nh cao thượng, ḷng từ bi sẽ đến, sẽ lớn mạnh từ từ, một cách chắc chắn nhưng từ từ.-- Tuy nhiên, nếu chúng ta chỉ chú trọng đến những vấn đề, như “ Ồ, tuyệt diệu quá! siêu việt quá! mănh liệt quá!” là chúng ta đang đi trong một cuộc hành tŕnh về quyền lực. Dĩ nhiên sức mạnh của tinh thần sẽ đến nhưng chỉ có một cách mà chúng ta có thể đạt được là chúng ta phải thấm nhuần đạo pháp và chuyên cần thực hành nó trong đời sống. Sức mạnh đến từ bên trong chúng ta. Đừng nghĩ rằng quyền năng thật phải ở trên kia, một chỗ nào đó trong bầu trời. Quyền năng thật đang ở đây, tâm của chúng ta!
Hỏi: Theo giáo lư Phật giáo, tri giác (tưởng) là một trong năm uẩn (ngũ uẩn: sắc, thọ, tưởng, hành và thức), chúng ḥa hợp làm thành thân tâm của con người. Tri giác làm việc như thế nào? Thưa Ngài.
Lạt ma: Lại một câu hỏi rất hay. Hầu như trong mọi lúc, tri giác của chúng ta đều hăo huyền, huyễn ảo; chúng ta không nhận thức đúng sự thật. Đúng vậy, chúng ta nh́n thế giới cảm giác -h́nh thể hấp dẫn, mầu sắc đẹp, món ăn tuyệt hảo...vân vân... - nhưng chúng ta không thực sự nhận biết được sự thật của chúng, bản chất thực của h́nh thể, của mầu sắc và của mùi vị.... Đó là lư do tại sao chúng ta luôn luôn có những nhận xét sai lầm. Những nhận biết sai lầm của chúng ta là một tiến tŕnh cung cấp tin tức sai lạc từ năm giác quan chuyển vào tâm, rồi nó được diễn lại dưới ảnh hưởng của “cái tôi”. Kết quả là chúng ta luôn luôn ở trong huyễn ảo, chúng ta không nh́n ra được bản tính thực của sự vật, chúng ta chỉ đứng bên lề của sự thật, ngay trong thế giới cảm giác.
Hỏi: Nghiệp quá khứ có ảnh hưởng đến tri giác của chúng ta không?
Lạt ma: Dĩ nhiên là có. Nghiệp quá khứ ảnh hưởng rất nhiều đến những nhận thức của chúng ta. Cái tôi của chúng ta ôm giữ, nắm bắt tất cả những nhận thức không được kiểm soát và tâm của chúng ta chỉ chạy theo chúng: toàn thể t́nh trạng không kiểm soát đó được gọi là nghiệp. Nghiệp không chỉ đơn giản là những lư thuyết, đó chính là những tri giác hàng ngày của chúng ta trong cuộc sống.
Hỏi: Thưa Lạt ma, sự liên hệ giữa tâm và thân là ǵ? chẳng hạn như thức ăn có liên hệ ǵ không?
Lạt ma: Thân không phải là tâm, tâm cũng không phải là thân, nhưng cả hai có một liên hệ rất đặc biệt. Chúng rất gần nhau, rất ảnh hưởng đến nhau. Thí dụ, khi một người dùng ma túy th́ vật chất không ảnh hưởng đến tâm một cách trực tiếp, nhưng v́ tâm liên hệ với hệ thần kinh của thân và những cơ quan trong người, nên sự thay đổi v́ thuốc khiến cho hệ thần kinh không c̣n ḥa hợp, đó là nguyên nhân để tâm có những ảo giác. V́ biết có một sự liên hệ sâu xa giữa thân và tâm nên mật tông du già Tây Tạng mới lợi dụng cơ hội này : tập trung sự chú ư vào những trung tâm thần lực trong cơ thể để gây ảnh hưởng tâm. Do đó, ngay cả thức ăn thường ngày hay bất cứ ǵ thân xác đụng đến cũng đều có ảnh hưởng đến tâm chúng ta.
Hỏi: Thưa ngài, nhịn ăn có tốt không?
Lạt ma: Việc nhịn ăn không quan trọng lắm, trừ khi chúng ta đang trong thời kỳ thực tập một vài phương pháp đặc biệt th́ sự nhịn ăn lại rất cần. Đó là kinh nghiệm của một số lạt ma. Thí dụ, nếu chúng ta ăn uống cả ngày rồi ngồi thiền vào buổi tối th́ sự tập trung thiền định rất khó. V́ thế, nếu muốn thiền một cách đúng đắn, chúng tôi chỉ ăn ngày một bữa. Buổi sáng chúng tôi uống trà, ăn buổi trưa, buổi tối uống trà. Với chúng tôi, sống như vậy để cuộc đời đơn giản hơn, thân xác nhẹ nhàng hơn. Nhưng với những người không thấy cần thiết phải luyện tâm th́ họ lại cho đó là một cực h́nh. Thường thường chúng tôi không nhịn ăn. Chúng ta không nên tự hành hạ ḿnh, nên sống đơn giản, vui vẻ và hợp lư để giữ cho thân thể luôn khỏe mạnh. Nếu thân thể yếu đuối, tâm cũng trở nên vô dụng. Khi tâm vô dụng, đời sống cũng trở nên vô dụng. Trong một vài trường hợp, nếu nhịn đói để thăng tiến việc thực tập thiền định hay để tiến xa hơn trong một vài lănh vực th́ nhịn ăn là một điều tốt.
Xin cám ơn qúy vị, nếu không c̣n câu hỏi nào khác, xin kính chào qúy vị.
Lama Yeshe thuyết giảng tại Brisbane, Australia, ngày 28 tháng 4 năm1975
|
| Quay trở về đầu |
|
| |
phoquang
Hội viên
Đă tham gia: 14 November 2005
Nơi cư ngụ: Vietnam
Hiện giờ: Offline
Bài gửi: 511
|
| Msg 22 of 23: Đă gửi: 05 April 2006 lúc 10:05pm | Đă lưu IP
|
|
|
MỘT CÁI NH̀N THOÁNG QUA
VỀ
TÂM LƯ HỌC PHẬT GIÁO
Người ta thường nghĩ, nghiên cứu Phật giáo th́ không khô khan, đó là một sự chọn lựa khôn ngoan hay là một sự phân tích hời hợt về một vài điểm của tôn giáo hoặc đó là những học thuyết về triết lư, đạo học. Nhưng trái lại, khi chúng ta nghiên cứu Phật giáo, học hỏi về thiền định là chúng ta đi thẳng vào vấn đề cốt tủy của con người: tâm bản nhiên của chúng ta là ǵ? bản tính nguyên thủy của chúng ta là ǵ?
Phật học là một phương pháp kiểm soát tâm rối loạn, tâm vô kỷ luật, để hướng dẫn nó đi từ đau khổ đến hạnh phúc. Trong một lúc nào đó, tất cả chúng ta đều có một cái tâm rối loạn, nhưng nếu chúng ta trau dồi một sự hiểu biết đúng đắén về bản tính tự nhiên của tâm, th́ sự kiểm soát sẽ đến một cách tự nhiên và chúng ta có thể cởi bỏ được những cảm xúc vô minh cùng những đau khổ mà chúng đă mang lại. V́ thế, không cần biết chúng ta có tín ngưỡng hay không có tín ngưỡng, theo đạo hay không theo một tôn giáo nào, dù là Thiên Chúa giáo, Aán độ giáo hay là một khoa học gia, dù là đen hay trắng, dù người Đông phương hay người Tây phương..., một điều vô cùng quan trọng cần biết là tâm của chúng ta là ǵ? nó làm việc như thế nào?
Nếu chúng ta không hiểu tâm của chúng ta, th́ tất cả những ư niệm sai lầm của chúng ta sẽ ngăn cản không cho chúng ta nh́n thấy được sự thật. Mặc dầu chúng ta nói rằng chúng ta đang thực hành giáo lư tôn giáo này, tôn giáo kia, nếu chúng ta thành thật khám nghiệm sâu xa hơn nữa, chúng ta sẽ thấy chúng ta chẳng theo một tôn giáo nào cả. Hăy thận trọng! Không có một tôn giáo nào ngăn cấm chúng ta t́m hiểu bản tính tự nhiên của chính chúng ta, nhưng phần đông chúng ta chỉ đổ xô đi t́m hiểu những vấn đề như lịch sử tôn giáo, giáo lư tôn giáo hay những vấn đề triết học mà quên hẳn đi vấn đề tự t́m hiểu chính chúng ta là ǵ, chúng ta hiện hữu như thế nào? Thay v́ dùng tôn giáo để thực hiện những mục đích như -làm việc thiện, tự do nội tại, giải phóng tâm, phúc lạc trường cửu- họ lại chơi những đ̣n tiểu xảo qua tôn giáo của họ như xây dựng công danh, tích tụ tài sản vật chất.
Nếu không hiểu tâm của chúng ta tham gia vào đời sống như thế nào th́ làm sao chúng ta có thể khám phá ra phúc lạc vĩnh cửu cho chúng ta? Phúc lạc thường hằng ở đâu? Nó không ở trong bầu trời kia cũng không ở trong rừng sâu, chúng ta không thể kiếm nó trong không khí hay trong ḷng đất sâu. Hạnh phúc vĩnh cửu đang nằm trong chúng ta, ở bên trong nội tâm của chúng ta, nó chính là tâm thức của chúng ta. Đó là lư do vô cùng quan trọng tại sao chúng ta phải nghiên cứu, phải t́m hiểu tâm bản nhiên của chính ḿnh.
Nếu những lư thuyết tôn giáo mà chúng ta đă học không mang lại phúc lạc cho đời sống thường ngày của chúng ta, th́ mục đích chính của nó là ǵ? Mặc dầu chúng ta vẫn thường nói: “ Tôi đang thực hành giáo lư tôn giáo này, tôn giáo kia,” hăy kiểm soát những ǵ chúng ta đă làm, chúng ta đă hành động như thế nào, chúng ta đă khám phá được những ǵ từ khi chúng ta theo nó? Đừng sợ, hăy tự hỏi ḿnh trong từng chi tiết. Nó rất có lợi ích v́ nó sẽ cho chúng ta những kinh nghiệm của riêng chúng ta. Hăy thành thật tự hỏi tất cả những ǵ chúng ta đă làm, nếu không, chúng ta sẽ không hiểu được chúng ta đă làm như thế nào và đă làm những ǵ? Và tôi chắc chắn rằng chúng ta đă biết tất cả, đă hiểu tất cả, niềm tin mù quáng vào bất cứ một tôn giáo nào sẽ không bao giờ giúp chúng ta giải quyết được những vấn đề rắc rối của chúng ta.
Có rất nhiều người trả lời không được tự nhiên về sự thực hành tâm linh của họ: “ Dễ thôi, tôi đi chùa, đi nhà thờ mỗi tuần. Thế là đủ rồi! ” Đó không phải là câu trả lời. Mục đích của tôn giáo chúng ta theo là ǵ? Chúng ta có câu trả lời cho những câu hỏi, cho những thắc mắc của chúng ta hay không? hay đó chỉ là một sự thực hành hời hợt, thực hành cho có lệ? Chúng ta hăy kiểm soát xem. Tôi không muốn diễu qúy vị, tôi không muốn làm buồn ḷng qúy vị, nhưng chúng ta phải biết chắc chắn rằng chúng ta đang làm ǵ? Chúng ta có đi lạc đường không? chúng ta có vào mê hồn trận không? hay chúng ta đang đi đúng đường? Nếu con đường chúng ta đang theo dạy chúng ta hành động, khuyến khích và hướng dẫn trực tiếp chúng ta đến lănh vực tâm linh như phát triển trí tuệ, t́nh yêu thương và ḷng từ bi đến muôn loài chúng sinh th́ đó thực là có gía trị, thật là tuyệt hảo. Nếu không như vậy, chúng ta chỉ mất thời giờ vô ích.
Một tinh thần bị ô nhiễm bởi những ư niệm sai lầm th́ nguy hiểm hơn là ảnh hưởng bởi ma túy rất nhiều. Tư tưởng sai lầm, thực hành không đúng cách tạo nên những căn bản sai lầm sâu đậm trong tâm, rồi cứ tiếp tục như vậy, chúng ta mang ra áp dụng trong đời sống từ thế hệ này qua thế hệ khác. Điều đó cho chúng ta thấy nó c̣n nguy hiểm hơn những nguyên nhân vật chất rất nhiều.
Tất cả chúng ta, dù theo tôn giáo hay không theo một tôn giáo nào, dù Đông hay Tây, chúng ta đều muốn sống hạnh phúc. Ai cũng t́m kiếm phúc lạc, nhưng chúng ta có đi t́m đúng chỗ hay không? Có khi hạnh phúc ở đây, chúng ta lại đi t́m ở kia. Hăy chắc chắn rằng chúng ta đi t́m đúng chỗ, đúng nơi.
Chúng ta nên biết rằng những lời dạy bảo của Đức Phật rất gần với tâm lư học và triết học hơn là những giáo điều, những mơ tưởng cao siêu của tôn giáo. H́nh như rất nhiều người quan niệm rằng tôn giáo phần nhiều đ̣i hỏi sự tin tưởng, nhưng nếu việc thực hành tôn giáo của chúng ta chỉ đặt trên ḷng tin th́ đôi khi cũng chỉ v́ một lời nói nghi ngờ của bạn bè như: “ Hăy thực tế, anh chị đang làm cái ǵ trên qủa đất này? ” là chúng ta sẽ bị lung lay, gẫy đổ ngay: “ Trời ơi, vậy là những ǵ tôi đă làm đều sai hết rồi! ” V́ thế, trước khi chúng ta quyết định đi theo một con đường tâm linh nào, chúng ta phải hiểu cho thấu đáo, phải biết chắc ḿnh sẽ làm ǵ.
Tâm lư học Phật giáo dạy rằng tất cả những t́nh cảm bám víu vào những rung cảm thế gian đều bắt nguồn từ vật chất và từ những rung động tinh thần. Năm giác quan của chúng ta cung cấp những dữ kiện cho tâm, kèm theo sự rung cảm của chính nó, tất cả những sự kiện này được chia thành ba nhóm: hài ḷng (cảm thọ dễ chịu, lạc thọ), bất măn (không hài ḷng, cảm thọ khó chịu, khổ thọ) và dửng dưng (cảm thọ trung tính, không hài ḷng cũng không bất măn). Những loại cảm xúc này xẩy ra để đáp ứng những kích thích của vật chất hay tinh thần.
Mỗi khi chúng ta kinh nghiệm (có) loại cảm xúc hài ḷng là t́nh cảm bám víu xuất hiện liền theo đó, rồi nó lắng đọng, khi ḷng ham muốn phát khởi, chúng ta lại muốn kinh nghiệm (có) nó nữa. Bản tính của cái tâm tham này không bao giờ được thỏa măn, nó luôn luôn quấy rầy sự yên tĩnh tinh thần của chúng ta v́ bản tính của nó là náo động. Mỗi khi chúng ta kinh nghiệm loại cảm xúc không hài ḷng, th́ tự nhiên (một cách rất tự nhiên) chúng ta không thích và muốn chạy xa chúng; sự kinh tởm, chán ghét liền phát khởi (sân), nó lại quấy rầy sự yên tĩnh tinh thần của chúng ta. Mỗi khi chúng ta có thái độ dửng dưng, chúng ta liền (rất tự nhiên) bỏ qua những sự kiẹân đang xẩy ra và không muốn nh́n sự thật (si). Do đó, bất cứ một loại t́nh cảm nào khởi lên trong đời sống hàng ngày của chúng ta -hài ḷng, bất măn, dửng dưng- cũng đều quấy phá sự yên tĩnh, như vậy là có một t́nh trạng mất cân bằng hay mất thanh tịnh hiện diện ở trong tâm rỗng lặng của chúng ta.
Như vậy, sự khám xét những cảm xúc riêng của chúng ta bằng cách này sẽ chẳng liên hệ ǵ đến vấn đề đức tin một chút nào, phải không quư vị? Cũng chẳng dính dáng ǵ tới những người Đông phương hay những người trên dăy Hy Mă Lạp Sơn. Đó chính là chúng ta, sự việc của chúng ta, tâm của chúng ta. Quư vị không thể bắt bẻ những điều tôi vừa tŕnh bày bằng cách trả lời: “ tôi không có cảm nghĩ, không có ư kiến ǵ cả.” Nó quá đơn giản phải không quư vị?
Nói xa hơn, có rất nhiều hành động tiêu cực của chúng ta là những phản ứng của t́nh cảm. Hăy thử nh́n vào chúng ta, khi chúng ta cảm thấy hài ḷng về sự quen biết với một vài người hay một vài sự việc vừa ư, hăy thành thật phân tích xem tại sao chúng ta hài ḷng. Sự cảm thấy hài ḷng đó không phải ở những đối tượng bên ngoài, phải không? Nó ở trong tâm chúng ta. Tôi chắc chắn rằng chúng ta đều đồng ư sự hài ḷng này không phải ở bên ngoài chúng ta. Vậy, tại sao chúng ta lại cảm thấy như thế? Nếu chúng ta thí nghiệm như vậy, chúng ta sẽ khám phá ra rằng phúc lạc, đau khổ hay t́nh cảm dửng dưng đều ở trong tâm của chúng ta. Chúng ta sẽ nhận ra rằng chính chúng ta trực tiếp có trách nhiệm về tất cả những cảm xúc mà chúng ta kinh nghiệm và chúng ta không thể đổ lỗi cho người khác: “ anh ta làm tôi đau khổ, cô ta làm tôi đau khổ, sự việc đó làm tôi đau khổ.” Chúng ta không thể đổ lỗi cho xă hội về những vấn đề của chúng ta, mặc dầu chúng ta vẫn thường đổ lỗi như vậy, phải không? Điều đó không hợp lư chút nào, không thật chút nào.
Có rất nhiều người, ngay cả một số tâm lư gia cũng nghĩ rằng chúng ta có thể dập tắt những t́nh cảm tham muốn bằng cách thay thế chúng bằng những sự vật khác hay người khác, như: “ nếu anh khổ v́ vợ anh, chị khổ v́ chồng chị, hăy đi kiếm người khác là hết khổ ngay.” Điều đó không thể được, chắc chắn không giải quyết được ǵ. Nếu chúng ta không hiểu tận gốc rễ bản tính của t́nh cảm hài ḷng, của bất măn và của t́nh cảm dửng dưng, chúng ta sẽ không bao giờ khám phá ra được những căn nguyên cốt tủy của những thái độ tinh thần của chúng ta; nếu không khám phá ra chúng, chúng ta sẽ chẳng bao giờ dập tắt hoặc chuyển hóa được những ngọn lửa cảm xúc này.
Thí dụ, Phật giáo dạy chúng ta nên cảm nhận, nên gửi ḷng từ bi, t́nh yêu thương đến muôn loài chúng sinh; làm sao chúng ta có thể cảm nhận được điều đó trong khi sự vô minh, ḷng kỳ thị đang hoành hành trong tâm của chúng ta, mặc dù chúng ta chỉ cảm nhận một cách kín đáo, thầm lặng? Không thể được, chúng ta không thể làm được bởi v́ tâm chúng ta đang náo động. Với một đối tượng mà chúng ta đang say mê, đang có thiện cảm với nó th́ nó rất dễ làm tăng cường độ hài ḷng, tăng sự vừa ư của chúng ta lên, ngay chính chúng ta cũng muốn những cảm xúc này tăng lên. Khi chúng ta gặp được đối tượng là tất cả những t́nh cảm này diễn ra một cách mănh liệt, nồng nàn. Nhưng chúng ta nên biết rằng “cái-tâm-này” của chúng ta không thể tăng theo như vậy được, “cái-tâm-này” có giới hạn, nó vô thường, nó nhất thời, nó chóng qua, nó thay đổi, nên chẳng bao lâu t́nh cảm này sẽ tan vỡ. Lúc đó, cũng một cách rất tự nhiên, cái tâm không cân bằng của chúng ta sẽ rơi vào t́nh trạng bất an, hụt hẫng, đau khổ, trầm uất. Chúng ta đă tốn rất nhiều năng lực cho loại t́nh cảm này, cũng như đă tiêu phí rất nhiều sức lực để chạy trốn nó, chúng ta nên thấu hiểu sự kiện này. Như vậy là chúng ta đă đi đến đầu của một cực điểm, đă mất cân bằng. Chúng ta nên đi con đường trung dung, trung đạo th́ cân bằng hơn.
Nếu nh́n vào sâu hơn một chút, chúng ta sẽ nhận thấy những loại t́nh cảm này ảnh hưởng đến tất cả những sinh hoạt, những xung đột trên thế giới, từ sự kiện hai đứa trẻ tranh nhau một cục kẹo đến việc hai đại cường đánh nhau v́ muốn có sự hiện diện của ḿnh. Họ gây chiến v́ lư do ǵ vậy? Chỉ v́ một lư do: t́nh cảm ham muốn vừa ḷng. Ngay cả những đứa bé c̣n rất trẻ cũng nói rằng chúng đánh nhau v́ chúng muốn vui, muốn vừa ḷng.
Qua thiền định, chúng ta sẽ nh́n ra được sự thật này một cách dễ dàng. Thiền định sẽ phát hiện ra tất cả những sự kiện này trong tâm của chúng ta: tất cả những rác rưởi, tất cả những điều tốt, tất cả những hiện tượng đều được nh́n ra trong thiền định. Đừng nghĩ rằng thiền là kiếm một chỗ nào đó, ngồi trong thế liên hoa rồi chẳng làm ǵ cả. Ư thức, tỉnh thức trên tất cả mọi vấn đề trong khi đi, trong lúc làm việc, trong lúc nói chuyện, trong khi đang ăn....vân vân.... đó là thiền! Càng nh́n ra được vấn đề này sớm bao nhiêu, càng nhận ra được trách nhiệm của chúng ta trong từng hành động nhanh bấy nhiêu. Chính chúng ta tự mang trách nhiệm trên tất cả những t́nh cảm vui mà chúng ta muốn cũng như những t́nh cảm bực bội, bất măn mà chúng ta không muốn. Chẳng ai gây ra, chẳng ai mang lại cho chúng ta cả, cũng như chẳng ai kiểm soát chúng ta cả. Chính chúng ta là chủ nhân của tất cả những t́nh cảm đó.
Khi một t́nh cảm vui chợt đến -như bản tính tự nhiên của nó- rồi nó lắng ch́m xuống, làm cho chúng ta buồn chán khi chúng ta muốn nó trở lại mà không được. Điều này chẳng phải tại Chúa, chẳng phải tại Phật, chẳng phải tại Krishna, cũng chẳng phải tại một lư do bên ngoài nào... Nó tại chính chúng ta. Điều này khó phát hiện ra phải không? Những người có tâm mềm yếu thường nghĩ rằng: “ Ồ, anh ta làm tôi buồn qúa, cô ta làm tôi đau khổ qúa! ” Những tâm hồn yếu đuối thường đổ lỗi cho người khác, vật khác. Một điều hợp lư, theo tôi nghĩ, chúng ta nên khám nghiệm đời sống thường ngày của chúng ta để nh́n ra được những t́nh cảm vật chất hay tinh thần khởi phát ra như thế nào, đó là một công việc vô cùng quan trọng và hữu ích. Chúng ta luôn luôn học hỏi, không có một giây phút nào trong đời mà chúng ta không học hỏi, không gặp những điều mới lạ. Trong chiều hướng đó, qua việc áp dụng kinh nghiệm của riêng chúng ta, chúng ta sẽ khám phá ra những nguồn an lạc, những nguồn hạnh phúc vĩnh cửu đang ở trong tâm của chúng ta. Đáng tiếc thay, những tâm hồn yếu đuối không có được những nguồn trí tuệ đó, chúng ta hăy thực tập, chúng ta hăy nuôi dưỡng, chúng ta hăy phát triển những nguồn năng lực này ra trong tâm của chúng ta.
Tại sao Phật giáo Đại thừa lại dạy chúng ta nên phát triển loại t́nh cảm thanh tịnh, an b́nh này đến muôn loài chúng sinh? Trong đời sống thường ngày, chúng ta hay có thói quen chọn một hành vi coi như có vẻ đơn giản, một “hạt-nhân-tí-hon”, một sự kiện “đơn-giản-kinh-khủng”, chúng ta nghĩ: “ cái này dành cho tôi, đây là cái tốt nhất.” Có phải chúng ta đang sáng tạo một gía trị cực đoan một chiều: chúng ta thêu dệt một gía trị quá lố cho cái mà chúng ta thích, đồng thời chúng ta tạo ra một sự khinh miệt cho những cái c̣n lại? Điều này không tốt, hoàn toàn không tốt cho sự an b́nh, cho sự cân bằng của nội tâm. Thay v́ như thế, chúng ta nên kiểm chứng tư cách của chúng ta: “tại sao tôi làm như vậy? Đó là một cái tâm gỉa dối, một cái tâm ngă chấp đang che lấp, đang đánh lừa tâm thức của tôi! ” Rồi cùng với sự thiền định về thanh tịnh - tất cả muôn loài chúng sinh cũng đều muốn an tịnh và hạnh phúc - chúng ta sẽ học cách làm giảm bớt từ từ những bám víu mạnh mẽ vào một đối tượng hay giảm bớt những bực bội với người khác. Bằng cách này, chúng ta có thể dễ dàng giữ tâm của chúng ta cân bằng và khỏe mạnh. Rất nhiều người đă có kinh nghiệm này.
Do đó, tâm lư học của Đức Phật rất có lợi cho chúng ta trong những sinh hoạt thường ngày mà chúng ta phải đối diện với, như những khổ đau và rắc rối của cuộc sống. Hăy nhớ rằng, mỗi khi t́nh cảm vui tươi xẩy ra th́ ḷng ham muốn, ḷng khao khát thụ hưởng và sự bám víu cùng xẩy ra một lúc (tham); mỗi khi t́nh cảm bất măn (không hài ḷng) xẩy ra th́ sự ganh ghét, sự bực tức và sự nóng giận (sân) cũng xuất hiện ngay ở đó và khi t́nh cảm dửng dưng, hờ hững xẩy ra th́ vô minh và mù quáng (si) cũng tràn ngập tâm chúng ta ngay lúc đó. Nếu qua bài diễn giảng này, qúy vị có thể học hỏi được một sự thật về sự phát khởi của t́nh cảm ở trong nội tâm chúng ta và làm thế nào để phản ứng lại mỗi khi nó xuất hiện th́ đời sống của chúng ta sẽ tinh tiến hơn, sẽ vui tươi hơn và an lạc hơn.
Qúy vị có câu hỏi ǵ không?
Hỏi: Thưa Lạt ma, Phật giáo luôn luôn nói về nghiệp, nghiệp là ǵ?
Lạt ma: Nghiệp (karma) là những kinh nghiệm của chúng ta qua thân khẩu và ư. Đó là một danh từ chữ Phạn, nó có nghĩa là nhân qủa. Những kinh nghiệm của chúng ta về những vui buồn của tinh thần lẫn vật chất là hậu qủa của một nguyên nhân nào đó, nhưng chính những hậu qủa này lại trở thành nguyên nhân cho một kết qủa khác trong tương lai. Một hành động (action) sản xuất một phản ứng (reaction), đó là nghiệp. Cả triết học Đông phương cũng như khoa học ngày nay đều giải thích rằng tất cả sự vật đều có một sự liên hệ nội tại. Nếu chúng ta hiểu được điều này, chúng ta sẽ hiểu được nghiệp làm việc như thế nào. Tất cả mọi hiện hữu, dù bên trong hay bên ngoài, đều không xẩy ra một cách không có lư do; năng lực của tất cả mọi hiện tượng bên trong hay bên ngoài đều liên quan, tùy thuộc lẫn nhau (duyên khởi). Thí dụ, năng lực của thân xác chúng ta có liên hệ đến năng lực của thân xác cha mẹ chúng ta; năng lực của thân xác cha mẹ chúng ta có liên hệ đến năng lực của thân xác ông bà chúng ta...vân vân...Sự phát triển nối tiếp này gọi là nghiệp.
Hỏi: Thưa ngài, niết bàn là ǵ, có nhiều người đạt được không?
Lạt ma: Mỗi khi chúng ta dồn hết năng lực vào sự tập trung tại một điểm th́ chúng ta sẽ từ từ hóa giải được những ngă chấp cho tới khi chúng tan biến, hoà nhập cùng với nhau. Tại thời điểm đó, chúng ta sẽ chuyển hóa được “cái tôi” của chúng ta, đồng thời chúng ta sẽ khám phá được một sự bất diệt, thường hằng, đó là cảnh thanh tịnh, an lạc của tâm chúng ta. Cảnh giới đó chúng tôi gọi là niết bàn. Đă có rất nhiều người đạt được cảnh giới này và cũng có rất nhiều người khác đang trên đường tiến tới đó.
Hỏi: Trong niết bàn, chúng ta có thoát ra khỏi thân xác này không, phải chăng h́nh thể con người biến mất?
Lạt ma: Không, chúng ta vẫn c̣n h́nh thể, nhưng nó không có một hệ thần kinh bấn loạn, không có một hệ thần kinh vô ư thức như chúng ta đang có. Đừng qúa lo lắng, chúng ta vẫn hiện hữu khi chúng ta đạt cảnh giới niết bàn, một cảnh giới hoàn toàn hạnh phúc. Hăy cố gắng đạt được cảnh này càng sớm càng tốt.
Hỏi: Có phải Đức Phật nói rằng Ngài sẽ không tái sinh khi Ngài đă nhập niết bàn?
Lạt ma: Có thể là như vậy, nhưng Ngài có ư nói ǵ đây? Ngài có ư nói rằng Ngài sẽ không tái sinh dưới sự lôi cuốn, ảnh hưởng của nghiệp lực, đây là con đường tái sinh vào các cơi giới luân hồi như chúng ta và các chúng sinh khác. Thay v́ như vậy, Ngài có thể tái sinh một cách hoàn toàn được kiểm soát, hoàn toàn tỉnh thức với mục đích duy nhất để cứu độ chúng sinh.
Hỏi: Ngài đă nói rất nhiều đến vấn đề lạc thú và hạnh phúc, tôi đă cố gắng hiểu hai vấn đề này. Thưa ngài, chúng có giống nhau không? Một người có thể bám víu vào khoái lạc mà không bám víu vào hạnh phúc không?
Lạt ma: Chúng giống nhau, chúng ta bám víu vào cả hai. Hăy kinh nghiệm niềm hạnh phúc nhưng đừng bám víu vào chúng. Chúng ta nên hưởng hạnh phúc trong khi hiểu thấu được bản tính tự nhiên của chủ thể, tâm chúng ta, của đối tượng và của những t́nh cảm này. Những người đạt cảnh niết bàn có thể làm được những việc này.
Hỏi: Tôi muốn hiểu rơ ràng vấn đề thiền của Phật giáo. Thưa ngài, có phải như là “ quan sát sự di chuyển, sự chuyển hoá của tâm ?”
Lạt ma: Đúng, có thể hiểu như vậy. Như tôi đă tŕnh bày trước đây, thiền của Phật giáo không chỉ có nghĩa là ngồi khoanh chân, nhắm mắt. Một cách rất đơn giản là chúng ta hăy theo dơi, quan sát xem tâm của chúng ta phản ứng như thế nào mỗi khi nó đối diện với thế giới cảm xúc; giống như một người đang ngồi quan sát những người đang đi siêu thị, đang nói chuyện, đang mua hàng, đang làm việc...vân vân.... Đó có thể là một sự thiền định hoàn hảo mang lại rất nhiều kết qủa.
Hỏi: Về vấn đề tái sinh, cái ǵ tái sinh? Thưa ngài.
Lạt ma: Khi chúng ta chết, thần thức của chúng ta tách rời khỏi thân xác, nó vào một trạng thái trung gian (cơi trung ấm, bardo) và từ đó nó sẽ đi vào một thể vật chất khác. Chúng ta gọi là tái sinh. Năng lực tinh thần khác năng lực vật chất. Năng lực vật chất th́ rất giới hạn trong khi năng lực tinh thần th́ liên tục không ngừng.
Hỏi: Thần thức có thể phát triển sau khi chết không? hay nó chỉ có thể phát triển trong đời sống mà nó đang sống?
Lạt ma: Trong tiến tŕnh của sự chết, thần thức của chúng ta tiếp tục, liên tục trôi chạy, như ḍng điện từ máy phát điện cứ tiếp tục trôi chảy đến từng nhà, đến từng chiếc máy...vân vân... nó chiếm cứ từng sự vật khác nhau. Như vậy, nó có thể phát triển ở cơi trung gian.
Hỏi: Nếu vậy, tâm thức có thể phát triển mà không cần một thân xác?
Lạt ma: Có một cái thân ở cơi trung gian, nhưng không giống thân của chúng ta. Nó rất nhẹ, đó là thể tinh thần.
Hỏi: Khi ngài tụng mật chú, ngài có tập trung vào những cơ quan trong người không? hay chỉ tập trung vào tâm? Ngài có tập trung vào những luân xa hay vào những trung tâm năng lực không?
Lạt ma: Có thể là như vậy, nhưng chúng ta cần nhớ một điều là có rất nhiều phương tiện, có rất nhiều phương pháp khác nhau cho những mục đích khác nhau. Đừng nghĩ rằng Đức Phật chỉ dạy, chỉ để lại một phương pháp. Phật giáo có hàng ngàn, hàng ngàn, không đếm hết được, hàng ngàn cách thiền định khác nhau, tất cả chỉ với một mục đích là để thích hợp với từng căn cơ, từng khuynh hướng của mỗi chúng sinh.
Hỏi: Có phải thần thức phát triển trong lúc sống và rời thân xác lúc chúng ta chết là một phần của siêu thần thức? như Thượng Đế hay một loại thần thức siêu vũ trụ nào đó?
Lạt ma: Không phải vậy, nó rất b́nh thường, rất đơn giản trong một chiều hướng liên tục không ngừng với tâm mà chúng ta đang có ngay bây giờ. Sự khác biệt là nó sẽ tách rời khỏi thân xác và đi t́m một thân xác khác. Ở cơi trung gian, nó chịu ảnh hưởng, chịu sự kiểm soát của nghiệp, ở đây rất náo động, nên rất dễ có những nhận xét lầm lẫn. Chúng ta không thể gọi nó là siêu việt tính được.
Hỏi: Thưa ngài, ngài có quan niệm ǵ về một Atman (linh hồn) hay một Brahman của Aán Độ giáo ?
Lạt ma: Trong khi Aán Độ giáo chấp nhận tư tưởng có một linh hồn, th́ Phật giáo không chấp nhận chúng ta có một linh hồn. Chúng tôi hoàn toàn không đồng ư chúng ta có một linh hồn độc lập, một tự ngă hiện hữu, thường hằng, bất biến. Tất cả những cảnh giới của tâm và của thân đều vô thường: thay đổi, thay đổi và luôn luôn thay đổi....Phật giáo cũng phủ nhận, không chấp nhận có một hỏa ngục đời đời kiếp kiếp. Tất cả những đau khổ, tất cả những khoái lạc mà chúng ta kinh nghiệm được đều nằm trong một thể liên tục chuyển biến không ngừng nghỉ; rất thay đổi, vô thường, luôn luôn chuyển hóa, không bao giờ ngừng. Do đó, chúng ta hăy nhận diện ra những đặc tính tự nhiên hay thay đổi của bất măn trong đời sống hàng ngày và đừng bám víu vào những gía trị vật chất, đó chỉ là những đối tượng cảm xúc nhất thời, tác động trên những cơ quan xúc cảm nhất thời của cơ thể, để cho chúng ta những t́nh cảm cũng nhất thời. Tất cả những sự kiện đó đều không có một gía trị vĩnh cửu để chúng ta bám víu vào, thay vào đó, chúng ta hăy đi t́m những gía trị thường hằng, phúc lạc trường cửu trong sự giác ngộ hay trong niết bàn.
Hỏi: Để giúp những người Tây phương cố gắng thực hành Phật Pháp như người Đông phương, ngài có nghĩ rằng họ cần những nghi lễ đặc biệt không?
Lạt ma: Nó tùy thuộc vào từng hoàn cảnh đểø chúng ta áp dụng. Thiền định Phật giáo không đ̣i hỏi chúng ta phải kết hợp nó (thiền) với những đối tượng vật chất, chỉ có một điều quan trọng duy nhất là tâm của chúng ta. Chúng ta không cần phải rung chuông hay phất cờ. Đó có phải là ư của anh về nghi lễ không? --(Dạ phải)-- Tốt, anh không cần phải bận tâm qúa về vấn đề này, nếu cần, nó sẽ được áp dụng giống nhau cho cả người Đông phương cũng như người Tây phương. V́ thế, có những người cần những nghi lễ này, có những người không cần, mỗi người cần một phương tiện khác nhau. Thí dụ, anh đang đeo kính. Nó không quan trọng nhưng có người không có nó là không được. Cũng giống như vậy, những tôn giáo khác nhau trên thế giới giảng dạy những phương pháp khác nhau để thích hợp với khả năng của mỗi người, với tŕnh độ hiểu biết khác nhau của mỗi tín đồ. V́ thế, chúng ta không thể tuyên bố: “Đây là sự thật, tất cả mọi người phải theo đạo của tôi ! ”
Hỏi: Có cần một phương pháp mới cho người Tây phương không?
Lạt ma: Không. Theo tôi nghĩ, chúng ta không cần một phương pháp mới nào nữa. Tất cả mọi phương pháp cần thiết đă có rồi, chúng ta chỉ cần t́m ra chúng.
Hỏi: Tôi đă cố gắng t́m hiểu mối liên quan giữa thân và tâm trong Phật giáo. Phải chăng tâm quan trọng hơn thân xác? Thí dụ, trường hợp một số tu sĩ mật tông tụng kinh bằng những âm điệu rất cao, họ hát để khai mở những trung tâm năng lực trong cơ thể, vậy, thân thể quan trọng như thế nào?
Lạt ma: Tâm quan trọng hơn thân, nhưng có một vài phương pháp thực hành thiền được thăng tiến bằng cách thực tập thân xác. Nếu thân xác chúng ta bệnh tật, tâm chúng ta cũng bị ảnh hưởng. Như vậy chúng ta hăy cố gắng giữ thân xác khoẻ mạnh luôn. Nhưng nếu chúng ta chỉ lo săn sóc thân thể mà thiếu sót trong vấn đề t́m hiểu bản tính của tâm th́ đó là một điều chẳng khôn ngoan chút nào, nó không được cân bằng, không thực tế. Tất cả chúng ta đều đồng ư tâm quan trọng hơn thân, nhưng chúng ta nên quan tâm đến cả hai. Tôi biết có rất nhiều người Tây phương qua Đông phương để học hỏi, khi họ biết có nhiều vị Lạt ma Du ǵa Tây Tạng sống trên những đỉnh núi cao mà không cần ăn, họ liền thốt ra: “ôi, tuyệt diệu qúa! Tôi cũng muốn như Milarepa!” Đó là một ư nghĩ sai lầm. Nếu anh sinh ra là người Tây phương, cơ thể anh đă thích hợp với môi trường sinh sống ở đây, để được khỏe mạnh, anh chỉ cần sống thích hợp với những điều kiện anh đang có. Hăy khôn ngoan, đừng qúa cực đoan!
Hỏi: Có phải khi mới sinh ra, tâm chúng ta hoàn toàn trong sạch và vô tội?
Lạt ma: Như chúng ta đă biết, khi mới sinh ra, tâm chúng ta không qúa bận rộn với những phiền phức trí thức. Khi khôn lớn hơn, chúng ta bắt đầu suy nghĩ. Do đó, tâm chúng ta bắt đầu nhồi nhét rất nhiều thứ: triết học, tôn giáo, cái này cái kia, cái này tốt cái này xấu, tôi nên có cái này tôi không nên có cái kia; chúng ta thông minh hoá tất cả mọi vấn đề một cách qúa độ, chúng ta dồn vào tâm toàn rác rưởi. Những cái đó làm cho tâm chúng ta càng ngày càng trở nên tồi tệ. Lại nữa, điều đó không có nghĩa là chúng ta sinh ra hoàn toàn trong sạch và tất cả những điều tồi tệ kia đều là kết qủa của công việc học đ̣i trí thức. Nó hoàn toàn không có nghĩa như vậy. Tại sao? Bởi v́ nếu ngay từ ban đầu chúng ta không vô minh, không bám víu th́ bất cứ loại rác rưởi nào đến cũng không thể lọt vào tâm chúng ta được. Đáng tiếc thay, chúng ta đă không như vậy. Từ căn bản, chúng ta không những mở cửa cho tất cả mọi loại rác rưởi vào mà chúng ta c̣n cắm bảng đón chào chúng một cách rất nồng nhiệt. Thế rồi với thời gian, càng ngày càng nhiều rác rưởi thấm nhập vào tâm của chúng ta. Do đó, chúng ta không thể nói rằng một đứa trẻ sinh ra là hoàn toàn trong sạch. Điều đó sai. Đứa bé vừa mới chào đời đă bật lên tiếng khóc, bởi v́ chúng có cảm giác. Khi một cảm giác không vừa ư xẩy ra - có thể v́ đói, đ̣i sữa mẹ- là chúng khóc.
Hỏi: Chúng ta biết thần thức di chuyển từ thân này qua thân khác, từ đời này qua đời khác, đó là một sự di chuyển liên tục không ngừng nghỉ, vậy tại sao chúng ta không nhớ được những kiếp trước của chúng ta?
Lạt ma: Có lẽ có qúa nhiều tin tức về chợ, về thị trường, về siêu thị... dồn vào tâm chúng ta làm chúng ta quên đi những kinh nghiệm của kiếp trước chăng? Mặc dầu khoa học nói rằng bộ óc của chúng ta có giới hạn nên những dữ kiện mới tới sẽ khai trừ những dữ kiện cũ. Họ nói vậy nhưng không hoàn toàn đúng. Vấn đề căn bản là tâm của con người thường vô ư thức, vô minh, không tỉnh thức, lại có qúa nhiều lo lắng, bận bịu về những vấn đề mới nên chúng ta quên đi những chuyện cũ. Hăy thử ôn lại trong tháng vừa qua, những ǵ đă xẩy ra, những cảm xúc nào, những t́nh cảm nào đă xẩy ra trong từng ngày? Chúng ta không nhớ nổi phải không? Hăy kiểm chứng xa hơn một chút nữa về qúa khứ, về thời gian mà chúng ta mới chỉ có một vài bộ phận nhỏ xíu trong bụng mẹ; rồi lại trở về xa hơn nữa, xa hơn nữa... Khó qúa phải không qúy vị? Nhưng nếu chúng ta cứ cố gắng thực tập như vậy, từ từ, từ từ, tiếp tục từ từ, từ từ kiểm chứng trong tâm của chúng ta, th́ một lúc nào đó chúng ta có thể nhớ được những kinh nghiệm của chúng ta từ những kiếp trước.
Có rất nhiều người trong chúng ta kinh nghiệm được những hành động lạ lùng, khác thường hoặc những phản ứng mà chúng ta chưa hề học, chưa hề biết qua. Những sự kiện này chứng minh một điều là có những vấn đề mà chúng ta hoàn toàn không có một căn bản hiểu biết nào trong hiện tại. Trong những lúc đó, chúng ta thường hay nói: “ thật là lạ lùng, tại sao tôi lại phản ứng được như vậy, tại sao tôi lại hành động được như vậy, tôi hoàn toàn không có ư kiến ǵ về những điều xẩy ra đó.” Những điều đó xẩy ra v́ chúng ta đă có kinh nghiệm trong những kiếp trước. Tâm lư học ngày nay không thể giải thích được những hiện tượng này v́ họ không hiểu sự liên tục của tinh thần, bản tính tự nhiên không có khởi đầu của tâm mỗi cá nhân. Họ không hiểu được những phản ứng tinh thần có thể là kết qủa của những rung động đă phát ra từ hàng ngàn, hàng ngàn năm về trước. Nếu chúng ta tiếp tục theo dơi tâm qua việc thiền định, chúng ta có thể hiểu được tất cả những sự kiện này qua kinh nghiệm riêng của mỗi người chúng ta.
Hỏi: Phải chăng biết được qúa khứ là một điều không tốt? Nó có quấy rầy, có ảnh hưởng đến đời sống hiện tại không?
Lạt ma: Nó có thể là những kinh nghiệm tốt mà cũng có thể là những kinh nghiệm xấu. Nếu chúng ta biết được kiếp trước, đó là một điều rất tốt. Bị ảnh hưởng là do vô minh. Chúng ta nên cố gắng t́m hiểu tất cả những đặc tính tự nhiên của những hiện tượng xấu, của những sự kiện tiêu cực. Khi làm như vậy, những rắc rối, những vấn đề sẽ được giải quyết ngay. Hiểu được bản tính của sự kiện, hiểu được những căn nguyên của sự kiện th́ sẽ chặn đứng được những hậu qủa mà nó mang lại. Do đó, hiểu đúng là một phương thuốc tốt nhất để diệt trừ mọi rắc rối của cả thân và tâm. Chúng ta hăy luôn luôn tỉnh thức trong tất cả mọi hành động của chúng ta: nó có đem lại hạnh phúc cho chúng ta không? Trách nhiệm này vô cùng quan trọng, qúy vị có đồng ư như vậy không? Đây là sự chọn lựa: đi con đường trí tuệ hay đi con đường vô minh?
Hỏi: Ư nghĩa của đau khổ là ǵ?
Lạt ma: Một tinh thần loạn động là đau khổ, bất măn là đau khổ. Thực ra, điều quan trọng là nên t́m hiểu những cấp độ khác nhau của sự đau khổ, một số người nói rằng: “tại sao Đức Phật nói mọi người đều đau khổ mà tôi lại hạnh phúc qúa!” Khi Đức Phật nói về khổ đau, Ngài không có ư nói về cái đau của vết thương hay những kiểu đau tinh thần mà chúng ta thường gặp. Chúng ta nói rằng chúng ta hạnh phúc, nhưng nếu t́m hiểu sâu hơn một chút, chúng ta sẽ t́m thấy rất nhiều điều không vừa ư, rất nhiều bất măn đang chồng chất trong tâm của chúng ta. Nói một cách đơn giản, theo quan điểm của Phật giáo th́ tất cả những sự kiện không được kiểm soát bởi tâm đều mang lại đau khổ. Cái đau của tinh thần th́ khổ gấp nhiều lần cái đau của thể xác, đó là một sự thật! Do đó, khi Phật giáo nói về đau khổ, nó nhấn mạnh đến lănh vực tinh thần hơn là vật chất, đó là lư do tại sao Phật giáo luôn luôn đặc biệt chú trọng đến những vấn đề căn bản tâm lư trong việc thực hành Phật Pháp. Phật giáo dạy về bản tính tự nhiên của khổ đau trong lănh vực tinh thần và dạy những phương pháp chế ngự nó cũng như tẩy trừ nó.
Hỏi: Chúng ta ai cũng có kinh nghiệm về khổ đau mà tại sao chúng ta không học hỏi được ǵ về những kinh nghiệm đó?
Lạt ma: Điều đó qúa dễ hiểu, phải không? Tại sao chúng ta khổ? Bởi v́ chúng ta tham gia vào những hành động vô minh, vô ư thức và chỉ biết tranh giành, bám víu. Nếu chúng ta biết được khổ đau đến từ đâu và biết chính xác cái ǵ làm chúng ta đau khổ th́ chúng ta sẽ học hỏi được nó. Trong những kiếp dài vô tận, chúng ta đă có biết bao kinh nghiệm, nhưng chúng ta vẫn chẳng học được bao nhiêu. Rất nhiều người thường tự hào họ đă học được rất nhiều kinh nghiệm nhưng thực sự họ chẳng học được ǵ. Họ có cả một kho tàng kinh nghiệm vô tận trong vô thức nhưng họ vẫn chẳng biết ǵ về bản tính chân thật của tâm họ.
Hỏi: Tại sao chúng ta có cơ hội để bám víu?
Lạt ma: Bởi v́ chúng ta mơ tưởng hăo huyền; chúng ta không nh́n ra được sự thật của cả chủ thể lẫn đối tượng. Mỗi khi chúng ta thấu triệt được bản tính tự nhiên của vật (đối tượng) bị bám víu th́ cái tâm bám víu (chủ thể) sẽ tự động biến mất. Tâm bám víu là một cái tâm đầy sương mù che phủ, nó bị lôi cuốn, bị hấp dẫn bởi những đối tượng, từ đó nó tạo ra những dự phóng không thực, tạo ra những giấc mộng không bao giờ đến (vọng tưởng), điều đó làm chúng ta khổ. Tất cả chỉ là như vậy, qúa đơn giản! phải không qúy vị?
Hỏi: Tôi có được chứng kiến những cảnh thần linh của người Tây Tạng xuất hiện, mặc dầu trông họ có vẻ hung bạo nhưng họ không giống ma qủi. Điều này làm tôi ngạc nhiên, phải chăng Phật giáo chú trọng đến ma qủi và những h́nh ảnh xấu?
Lạt ma: Phật giáo không bao giờ chú trọng đến sự hiện hữu ngoại tại của ma qủi. Ma qủi là những phóng chiếu của chính tâm chúng ta. Nếu ma qủi có thực, hiện hữu, th́ nó đến từ tâm của chúng ta. Không có một con qủi thực nào ở ngoài đời. Những vị thần hung bạo là sự thị hiện của trí giác ngộ, với mục đích giúp những người không kiểm soát được sự hung dữ của chính họ. Trong thiền định, một người có tâm nóng giận sẽ chuyển hóa sự nóng giận vào trí tuệ, khi đó nó được quán tưởng như một vị thần hung bạo; như vậy năng lực của sự nóng giận sẽ được tiêu hóa bởi trí tuệ. Tóm lại, đó là tất cả sự thực hiện, sự làm việc của phương pháp! Phương pháp chuyển hóa là như vậy !
Hỏi: Ngài cảm thấy thế nào khi một người phải giết người v́ tự vệ? Ngài có nghĩ rằng con người có quyền bảo vệ chính họ, ngay cả việc xâm lấn vào mạng sống?
Lạt ma: Trong hầu hết các vụ giết người đều lấy lư do tự vệ, đó vẫn là hành động của một cái tâm không kiểm soát được sự nóng giận. Chúng ta vẫn có thể bảo vệ chúng ta một cách tốt đẹp mà không cần phải giết người. Thí dụ, nếu anh tấn công tôi, tôi có trách nhiệm phải bảo vệ, nhưng tôi không giết anh.
Hỏi: Nếu giết tôi là một phương cách duy nhất để ngài có thể ngăn cản hành động của tôi, ngài có thực hiện không?
Lạt ma: Nếu vậy th́ tốt hơn anh hăy giết tôi.
Nếu không c̣n một câu hỏi nào nữa, xin kính chào qúy vị và cũng xin cám ơn qúy vị rất nhiều.
Lama Yeshe thuyết giảng tại Christchurch, New Zealand, ngày 14 tháng 6 năm 1975
MUỐN GIẢI THOÁT: HĂY TỰ CHỮA BỆNH TÂM
Nguyên tác Becoming your own therapist của Lama Yeshe,
do Trung Tâm Lama Yeshe Wisdom Archive xuất bản.
Vô Huệ Nguyên dịch.
Email: josephdynh@hotmail.com
XIN HỒI HƯỚNG TẤT CẢ CÔNG ĐỨC ĐẾN MUÔN VÀN CHÚNG SINH TRONG MƯỜI PHƯƠNG PHẬT VÀ MƯỜI PHƯƠNG BỒ TÁT, CON KHÔNG GIỮ LẠI MỘT CHÚT G̀ CHO RIÊNG CON.
|
| Quay trở về đầu |
|
| |
Learner
Hội viên
Đă tham gia: 09 February 2006
Nơi cư ngụ: United States
Hiện giờ: Offline
Bài gửi: 673
|
| Msg 23 of 23: Đă gửi: 05 April 2006 lúc 11:49pm | Đă lưu IP
|
|
|
Trong bài giảng nhân dip đầu năm Bính Tuất, Thầy Thích Chân Quang có nói rằng :
"Yêu điều thiện, ghét điều ác NHƯNG kính trọng kẻ làm điều lành và thương xót người làm điều xấu. Hăy t́m mọi cách cảm hóa họ."
Ngắn gọn mà thấm chứ dài ḍng văn tự dễ quên tuốt luốt 
|
| Quay trở về đầu |
|
| |
|
|
Diễn đàn bị khoá)
Chủ đề: Chánh và Tà
