vuivui đã viết: Ra đường, mà muốn không dẫm phải phân chó !. Nếu cứ nghĩ rằng, phải cấm chó ỉa, thì không bao giờ có thể làm được. Với cách nghĩ ấy thì cũng chẳng bao giờ nói được về Cải số. Nhưng nếu nghĩ rằng: Cần phải luôn làm vệ sinh đường phố, và khi đi đường cần phải chú ý đừng để dẫm phải phân chó. Thì sẽ không dẫm phải phân chó nữa. Ấy cũng như Cải số vậy !!! .

Chính xác như Bác VuiVui đề cập. Học tử vi mà không để cải được số thì chẳng thà không học thì tốt cho đương số hơn. Chứ xem tử vi xong , thấy những điều xấu, rồi than thân trách phận thì càng làm cho cuộc sống thêm ảm đạm , chẳng có chút ích lợi gì cả. tinkhang xem tử vi như là 1 bản đồ, nhìn được khái quát con đường dẫn đến mục đích của mình, biết được có những "ổ gà", hay ...mà tránh thì mới có ích khi học xem tử vi. Điều này mới đúng theo tinh thần CẢI SỐ mà Bác VuiVui nghĩ, theo thiển ý của tinkhang.Tiếc rằng Bác VuiVui chưa có dịp để trình bày phương pháp này 1 cách giáo khoa. Chỉ dám mong là một ngày đẹp trời nào đó có duyên được gặp

Con người từ khi bước chân vào đời ai cũng hăm hở, lạc quan và đầy lòng tự tin. Ở vào cái tuổi mà người ta gọi là “Tam Thập Nhị Lập” ít có ai nghĩ đến hai chữ “số mệnh”. Nhưng dần dần khi đã va chạm với cuộc sống, trải qua một vài lần thất bại đổ vỡ … thì lúc đó mới bắt đầu thấm mệt mới bắt đầu hiểu ý của Nguyễn Du, “có tài mà cậy chi tài” hoặc có phần khắt khe và hoàn toàn ràng buộc vào cái ý niệm “thiên mệnh” là “bởi số, chạy đâu cho khỏi số ?”

Tin hay không tin, tin ít hay nhiều, mức độ tin tưởng sẽ tỷ lệ theo tuổi đời, và có thể tin sớm hay tin muộn vào hai chữ ‘số mệnh” thì cũng còn tùy thuộc đường đời của mỗi người, là con đường đầy hoa lá hay sỏi đá chông gai ? Và người Á Đông của chúng ta cho rằng, vào khoảng lứa tuổi 40, có thể gọi là khoảng đời mà con người đã “tận nhân lực” cho nên có thể bắt đầu “tri thiên mệnh”

Như vậy biết số để làm gì? Và biết số rồi có cải được hay không?

Vấn đề đầu tiên, biết số để làm gì, biết số có lợi ích gì không, là những điều có thể có câu trả lời tương đối dễ dàng. Có người nói rằng:

- Tôi không bao giờ xem Tử Vi, biết rồi thêm buồn thêm lo mà thôi. Khi nói như vậy, họ đã hàm ý tin rằng mỗi người đều có số mệnh, và ít nhiều họ đã thấy hay cảm thấy được cuộc đời của họ không có gì lạc quan lắm, cho nên chấp nhận một cuộc sống “đến đâu hay đến đó” biết trước chỉ thêm lo nghĩ mà không làm được gì để thay đổi.

Nhóm người này rất ít và mang cái tâm trạng của loài đà điểu, sợ thì chui đầu xuống đất cát, còn hầu hết đều muốn biết số của mình như thế nào. Và những người này lại có hai quan niệm, một thụ động và một chủ động. Những người thụ động là khi biết số của mình rồi thì thôi, phó mặc cho số như “thuyền đời mười hai bến nước, trong nhờ đục chịu” ngược lại, những người có quan niệm chủ động thì họ tin vào số, dựa vào số, nương theo số để tránh hết những trở ngại mà họ đã biết trước. Đây chưa phải là một hình thức cải số mà chúng ta sẽ đề cập đến. Có thể nói đây là một hình thức tích cực của sự cải số, biết số và làm đúng với số cũng là một cách giúp chúng ta tránh được phần nào trở ngại, có thể là những trở ngại nhỏ nhặt, nhưng cũng có thể là những nguyên nhân đưa đến những sự thất bại to lớn. Ví dụ, người Mệnh Vô Chính Diệu, nếu biết số của người VCD là không nên đứng mũi chịu sào, có nghĩa là nếu trong quân đội thì không nên giữ chức vị trưởng, dù lớn hay nhỏ, hoặc bên hành chánh thì không nên giữ những chức vụ như trưởng phòng, giám đốc v.v… hoặc trong lãnh vực làm ăn kinh doanh thì không nên là người ra mặt điều hành. Một ví dụ khác, người làm ăn mua bán nếu biết hạn của mình năm nay không tốt thì họ chỉ giữ cơ sở của họ như cũ chứ không bỏ công bỏ của để khuếch trương phát triển rồi chuốc lấy sự thất bại lỗ lã. Còn ngược lại, nếu biết là hạn tốt, họ sẽ mạnh dạn mạo hiểm hơn mà vẫn gặt hái được những thành qủa như ý. Và trên khía cạnh tiêu cực, nếu mình biết trước số mình nghèo, tình duyên mình lận đận, con cái mình sẽ hư hỏng, về già mình sẽ cô đơn lẻ bóng v.v…thì ít ra mình đã biết, đã ít nhiều có sự chuẩn bị về tâm lý. Khi sự việc xảy đến, những ảnh hưởng về tinh thần sẽ có phần nhẹ nhàng, có thể chịu đựng được và có thể vượt qua dễ dàng hơn là trường hợp bất ngờ.

Đi xa hơn, bậc làm cha mẹ nếu biết được số mệnh là một điều rất hữu ích trong vấn đề giúp đỡ con cái của mình. Mặc dù chúng ta vẫn nói, không ai hiểu con cái bằng cha mẹ, nhưng thật ra sự hiểu biết của cha mẹ về con cái rất hạn hẹp. Ngoài tính tình và những sở thích hiện tại, có nghĩa là đang trong lứa tuối đó của mỗi đứa con, thì cha mẹ không thể nào nhìn thấy được những biến chuyển và những thay đổi trong tương lai của mỗi đứa con của mình. Nhưng khoa Tử Vi có thể nhìn thấy được những điều đó và giúp cho cha mẹ hiểu rõ năng khiếu, sở trường, sở đoản của mỗi đứa con để hướng dẫn con cái chọn ngành mà học, chọn nghề mà làm. Nói chung, nếu cha mẹ có thể nhìn thấy trước cuộc đời của con mình, sung sướng hay cực khổ, may mắn hay gian truân, tình cảm được hạnh phúc hay lận đận, thì ít ra cha mẹ cũng có sự bù đắp trước về mặt tâm lý giúp cho con cái khỏi bị ngỡ ngàng và thất vọng khi phải đối diện với nghịch cảnh của đời mình.

Trên một phương diện khác, biết số là một yếu tố hữu ích cho thuật dùng người. Ba chữ “thuật dùng người” không hẳn mình phải là một cấp lãnh đạo, chỉ huy v.v… nhưng trong vấn đề hợp tác làm ăn với nhau, biết rõ người hợp tác với mình cũng là một điều quan trọng. Hoặc trong vấn đề giao thiệp của cuộc sống hằng ngày, biết số giúp mình biết người và khỏi lầm người thì cũng tránh được sự ân hận về sau.

Những điều vừa nêu trên đề cập vấn đề chúng ta biết số và thuận theo số, như vậy biết số rồi, chúng ta có cải số được hay không?

Đối nghịch lại với quan niệm “thiên mệnh” là quan niệm “nhân định thắng thiên” Nhân sinh quan này phản ảnh phần nào khả năng tự tôn của con người, sự phấn đấu là tự tin của những tâm hồn lạc quan. Trong những bộ môn Khoa Học Huyền Bí thì môn Phong Thủy, Tướng Mệnh, và Tử Vi Đẩu Số đều đề cập đến phần nhân định, có nghĩa là con người có phần nào chủ động trong số mệnh của họ, chỉ khác nhau ở chỗ mức độ mà con người có thể cùng tạo hoá dự phần vào sự thay đổi số phận của mình.

Nói như vậy là chúng ta đã sớm có câu trả lời, con người có thể cải số được nhưng rất hạn hẹp và chỉ ở một mức độ nào đó thôi chứ không thể nào thay đổi, lật ngược lại cả 180 độ. Trong những môn vừa nêu trên thì khoa Phong Thủy có thể sửa đổi một cách dễ dàng nhất vì đối tượng của Phong Thủy là nhà ở, cơ sở thương mại hay mộ phần. Về khoa Tướng Mệnh, sự sửa đổi không thể nhờ vào khoa thẩm mỹ mà chỉ đặt trên yếu tố cái tâm của con người, “tướng tùy tâm sinh” Và khoa Tử Vi mà chúng ta đề cập ở đây chỉ dẫn cho chúng ta những trường hợp và phương cách cải số nhưng xét ra cũng rất hạn chế và kết qủa của cuộc cải số này vẫn còn ràng buộc chặt chẽ vào những yếu tố quan trọng mà con người khó lòng kiểm chứng được, đó là phúc đức của mỗi người. Khi nói phúc đức của mỗi người chúng ta đã hiểu rằng phúc đức tạo được do chính bản thân mình tạo ra và phúc đức mà mình thừa hưởng được từ cha mẹ, ông bà hay nói chung là của dòng họ.

Như vậy, chúng ta đã nói biết số và thuận theo số cũng là một hình thức cải số nhưng tiêu cực. Còn những cách cải số tích cực hơn nhưng cũng rất hạn hẹp, ví dụ, một vài trường hợp thấy trong các sách Tử Vi như nếu một đứa con nào đó có số khắc với cha mẹ thì đứa con ấy sẽ bị đau ốm, bệnh tật hoặc là có thể từ khi sinh ra đứa con này, cha mẹ của nó thường hay gặp những chuyện không may như mất việc, làm ăn thua lỗ v.v…Trong trường hợp này, cách hóa giải là cho đứa con ở với ông bà nội/ngoại, hay chú bác cô dì…

Cách hóa giải của khoa Tử Vi thoạt nghe thì có vẻ dễ dàng nhưng thực tế thì đây là một vấn đề rất tế nhị. Có cha mẹ nào sinh con ra mà không muốn chính tay mình nuôi con. ở đây chưa nói đến sự ảnh hưởng sâu xa về tâm lý sau này của đứa bé. Tuy vậy, nếu làm được thì đổi lại sự bình yên cho cả hai bên, cha mẹ và con cái.

Một ví dụ khác như đối với những người con gái mà khoa Tử Vi gọi là “cao số” hoặc có số hình khắc với chồng con, nặng nề hơn là số sát phu thì những lời khuyên thông thường là không nên cử hành đám cưới hỏi linh đình, mà càng nên đơn giản, càng lặng lẽ âm thầm càng tốt. Tùy theo mức độ khắc sát nặng nhẹ, hoặc lễ cưới không đốt đèn long phụng, không rướt dâu, hoặc có thể ở mức độ là cô dâu lặng lẽ xách vali về nhà chồng, hay một hình thức khác mà chúng ta thường nghe nói là cưới chạy tang. Cưới chạy tang là trường hợp đôi bên chưa có ý định làm đám cưới, nhưng nếu trong gia đình hai bên có tang, thì đây cũng là một cơ hội hóa giải sự khắc sát nặng nề, những giọt nước mắt ngày sau khóc chồng thì nay đã đổ xuống cho tang sự.

Như vậy, đối với khoa Tử Vi, chúng ta có thể cải số, nhưng chỉ ở một mức độ nào đó và cũng giới hạn trong một vài lãnh vực. Việc cải số đối với khoa Tử Vi vẫn đặt căn bản trên quan niệm phúc đúc là chính yếu, đức năng thắng số. Cái yếu tố phúc đức này có được hay không là tùy ở cái tâm, cái tánh và hành động của mỗi cá nhân. Ví dụ như một giai đoạn về đức năng thắng số là một cậu bé được ông thầy coi số và nói với cha mẹ cậu ta sẽ không sống qúa tuổi 17. Một ngày tình cờ đi qua con suối, cậu bé thấy tổ kiến có hàng ngàn con kiến đang bị cuốn trôi theo dòng nước. Cậu bé can đảm lội xuống suối để cứu tổ kiến. Và cha mẹ đã ngạc nhiên khi thấy cậu vẫn sống qua tuổi 17.

Còn thời Tam Quốc phân tranh, Khổng Minh Gia Cát Lượng, trên thông thiên văn, dưới rành địa lý, làm phép cầm sao bổn mạng của mình để sống thêm vài năm nữa mà thất bại. Người xưa đã nói: “Nhất tướng công thành vạn cốt khô” Gia Cát Lượng vì phò tá nhà Hán mà đã ra tay đốt chết 10 vạn quân đằng giáp của Mạnh Hoạch trong cốt Hồ Lô, rồi đốt luôn 80 vạn quân Tào trên sông Xích Bích thì như vậy phúc đức còn đâu mà toan cải số ?

Tóm lại, những phương pháp cải số của khoa Tử Vi vừa giới hạn, vừa khó thực hiện. Một cách được xem là căn bản và áp dụng tổng quát là quan niệm “đức năng thắng số”

Nhưng hai chữ phúc đức vừa khó đo lường, vừa có vẻ mơ hồ khiến cho con người đâm ra nghi ngờ và đưa đến những ý nghĩ có vẻ đùa giỡn nhưng cũng phần nào hàm ý sự hoài nghi như có câu “ người ngay thường mắc nạn, kẻ ác lại sống lâu.” Và nếu đem cái triết lý quả báo của nhà Phật thì lại đi vào một nghi vấn khác: đâu phải lúc nào cũng thấy “quả báo nhãn tiền” ? Nếu không “nhãn tiền” thì đến bao giờ? Đi xa quá sẽ làm lung lay niềm tin của con người.

Trích TrầnNT's blog

Cảm ơn Mạnh Thường Quân đã bỏ thời giờ viết bài rất hay.

Cảm ơn anh VuiVui đã mở 1 chủ đề rất quan trọng, có ý nghĩa và có giá trị thực tiễn.

Cháu xin phép chú Vuivui cho cháu được đóng góp bài này trong mục Cải số của chú.  Đây là một cách nhìn tích cực của Đạo Phật về Cải Số mà cháu tâm đắc.  Nếu chú không đồng ý hay Ban Quản trị không đồng ý, xin xóa bỏ bài này. 

Liễu Phàm Tứ Huấn - Phương pháp cải tạo vận mệnh

 
Liễu Phàm Tử Huấn
 
 
Hoà Thượng Thích Thiện Siêu dịch

 
Truyện tự thuật của ông Liễu Phàm


(Người tỉnh Giang Tô, đời Minh, đậu tiến sĩ)

( Một câu chuyện rất lý thú giúp cải tạo vận mệnh)


1. Cái học lập mạng

Tôi bị mồ côi cha từ nhỏ. Mẹ tôi cho theo nghề Y học và nói với tôi rằng: Học nghề làm thuốc vừa có thể nuôi sống vừa có thể giúp người. Vả lại luyện tập một nghề cho tinh vi có tăm tiếng, chính là sở nguyện của cha mầy khi trước.
Sau đó, có một hôm tôi đến lễ chùa Từ Vân, nhân gặp một cụ già râu dài tướng đẹp, dáng mạo phơi phới như tiên, tôi đem lòng kính mộ. Cụ nói với tôi: "Ta coi cậu là người trong chốn quan trường, sang năm đã đến khoa thi tấn học, sao cậu không chịu đọc sách?". Tôi trình bày lý do và hỏi thăm tên họ quê quán của Cụ.
Cụ bảo: Ta họ Khổng, người đất Vân Nam. Ta được chánh truyền phép lý số trong sách Hoàng Cực của Thiệu Ưng tiên sinh. Ta muốn truyền lại cho cậu.
Tôi liền dẫn Cụ về nhà giới thiệu với mẹ tôi, mẹ tôi dạy tiếp đãi Cụ rất hậu, và yêu cầu Cụ thử chấm số của tôi xem ra thế nào, thì quả nhiên từ những việc mảy may đều được Cụ đoán trúng rành mạch. Từ đó tôi nảy sanh ý muốn đọc sách, và đem chuyện bàn với người anh cô cậu là Trầm Sinh. Anh ấy bảo tôi: hiện nay có Úc Hải Cốc tiên sinh đang mở khóa giảng tại nhà ông Trầm Hữu Phu, để anh gởi em tới đó học, rất tiện. Sau đó tôi trở thành học trò của thầy Úc Hải Cốc.
Khổng tiên sinh chấm số tôi như vầy: Lúc nhỏ thi huyện đậu thứ 14, thi phủ đậu thứ 71, thi tỉnh đậu thứ 9. Quả nhiên năm sau tôi đi thi cả ba nơi đều có tên đậu đúng như lời đoán.
Cụ lại đoán cả việc lành dữ trong suốt đời tôi, rằng năm nào thi đậu thứ mấy, năm nào được bổ Bẩm sinh năm nào được bổ chức Cống sinh, sau đó năm nào được bổ Tri huyện tỉnh Tứ Xuyên, nhưng làm tri huyện đủ ba năm rưỡi lại nên cáo thối và thọ đến 53 tuổi, chết vào giờ sửu ngày 14 tháng tám. Chỉ đáng tiếc số người không con. Các lời đoán nầy tôi đều ghi lại và nhớ cẩn thận. Từ đó về sau, phàm mỗi lần thi cử, tên tuổi đậu đạt đứng trước đứng sau của tôi thế nào đều đúng như lời tiên sinh dự đoán, duy có điều nầy làm tôi hơi nghi là tiên sinh đoán tôi ăn lộc trong thời gian Bẩm sinh đủ số 91 thạch 5 đấu gạo thì được bổ Cống sinh, nhưng cập kỳ tôi mới tiêu hết số gạo 71 thạch, đã được Ðồ Tôn sư phê chuẩn cho tôi bổ Cống sinh, nên tôi nghi điều nầy tiên sinh đoán sai, không ngờ sau đó tôi bị quan đại lý Dương Công bác khước, phải kéo dài thời gian mãi đến năm Ðinh mão mới nhờ Minh Tôn sư thấy quyển văn thi của tôi tại khoa trường, khen rằng: Năm thiên sách nầy chính là năm thiên tấu nghị lên triều đình, người có tài văn bài thế nầy há lại để vùi lấp mãi ở chỗ song môn sao? Rồi ông trình văn bài của tôi lên quan huyện và tôi được phê chuẩn bổ Cống sinh. Kiểm điểm lại số gạo tiêu trong thời gian nầy cộng với số gạo 71 thạch khi trước thì vừa đủ số 91 thạch 5 đấu không sai; do đó tôi càng tin chắc đời người tiến thối có số mạng, mau chậm có vận thời, nên tôi cứ dửng dưng không còn để ý mong cầu một điều gì.


Sau khi bổ Cống sinh tôi phải vào yến đô học tại Quốc tử giám. Suốt một năm lưu lại kinh đô, tôi chỉ thường ngồi lẳng lặng, không buồn xem văn thư gì cả. Qua năm Kỷ tỵ đi dạo Nam Ưng. Trước khi vào Quốc tử giám, tôi có đến viếng thăm Thiền sư Vân Cốc Hội ở núi Thể Hà. Ngồi chung với Thiền sư một nhà suốt ba đêm ngày liền, mắt không hề nhắm. Thiền sư hỏi tôi: người ta ở cõi đời sở dĩ không làm được Thánh Hiền chỉ vì bị vọng niệm ràng buộc, nay ông ngồi suốt ba ngày mà không thấy khởi lên một niệm nào, là tại làm sao? Tôi trả lời: Thưa Thiền sư, tôi được Khổng tiên sinh chấm số, cho biết mọi điều vinh nhục tử sinh đều do số định, dầu có nóng lòng mơ tưởng điều gì cũng vô ích, vì vậy tôi không cần nghĩ tưởng điều gì. Thiền sư cười: Lâu nay tôi đãi ông như bậc hào kiệt, không ngờ ông chỉ là một kẻ phàm phu chay! Tôi giựt mình, hỏi Thiền sư cho biết lý do, Thiền sư dạy: những người chưa được "không tâm" mới phải bị âm dương chi phối, số mệnh buộc ràng. Nhưng số mệnh chỉ câu thúc kẻ phàm phu, không thể câu thúc được người cực thiện cũng như cực ác, ông suốt 20 năm nay chịu bó tay trước số mệnh không chuyển đổi được tí gì, như thế, há không phải phàm phu thì là gì?
 
Tôi hỏi: Thưa Thiền sư, vậy số mệnh có thể tránh được ư? Thiền sư dạy: Số mệnh do ta gây ra, họa phước chính ta tìm lấy. Ðó là điều sách vở đã dạy đành rành. Kinh Phổ Môn, Phật dạy: Cần giàu sang được giàu sang, cần con trai con gái, được con trai con gái, cần sống lâu được sống lâu. Ôi! Vọng ngữ là một giới cấm nặng của nhà Phật, há lẽ chư Phật Bồ-tát lại khi cuồng người đời mà nói ra câu ấy hay sao!

Tôi hỏi tiếp: Thầy Mạnh Tử nói: Hễ cầu thời được, ấy là nói cầu những điều chính nơi tâm mình có thể làm được kia, như điều đạo đức nhân nghĩa thời có thể ra sức mong cầu, còn như công danh phú quí là đều ngoài năng lực mình, làm sao mong cầu được? Thiền sư nói: Thầy Mạnh Tử nói không lầm, chỉ tại ông hiểu lầm thôi. Ông không nghe ngài Lục tổ Huệ Năng nói sao? Ngài nói: Hết thảy phước điền, không ngoài gang tấc, hễ tâm cầu chi đều cảm thông nấy. Cầu ngay nơi ta, không những được đạo đức nhân nghĩa, cũng được luôn công danh phú quý, hễ trong đạt được thì ngoài đạt được, nên càng thấy rõ hiệu nghiệm của tâm hướng nội mong cầu. Người nào không chịu khó ngó lui mình để tu tỉnh, cứ như một bề dong ruổi tìm cầu bên ngoài, tuy họ có lập cách tìm cầu thế nào chăng nữa, kết quả vẫn tùy số mệnh định đoạt cả thôi. Lối mong cầu nầy hoài công vô ích. Những người không chịu hồi tâm tu tỉnh, lo cầu mong phú quí công danh bằng con đường đạo đức nhân nghĩa, lại chỉ lo tìm cầu mọi thủ đoạn gian ác, rốt cuộc họ phải bị thiệt thòi cả hai mặt, là công danh phú quí không thành mà đạo đức nhân nghĩa cũng hỏng.

Thiền sư lại hỏi tôi về việc chấm số của Khổng tiên sinh, tôi thuật lại đúng cả mọi điều. Thiền sư hỏi lại tôi: Bây giờ ông thử xét lại ông còn có hy vọng thi đậu không? Tôi ngẫm nghĩ một hồi lâu rồi trả lời: Không thể. Người khoa giáp phải là người có phước tướng, còn tôi chỉ là kẻ bạc phước, lại không biết dồn chứa công hạnh làm nền tảng phước đức, không chịu khó giúp ai, không khoan dung đại độ, có khi còn cậy mình tài trí lấn lướt kẻ khác, nghĩ gì làm nấy, nói năng khinh suất dối trá, chẳng nể vì ai. Ðấy toàn là những tướng của kẻ bạc phước, làm sao tôi mong cầu được khoa giáp! Vả lại phàm đất nhớp mới có nhiều vi trùng sinh, nước trong thì đâu có cá lội, thế mà xét lại tính tôi vốn ưa tinh khiết, nên tôi không con là phải; phàm khí tiết ôn hòa mới nuôi dưỡng muôn vật, thế mà xét lại tính tôi hay nóng nảy, thế nên không con là phải; phàm nhân ái là gốc sinh hóa, nhẫn tâm là gốc suy tàn, thế mà xét lại tính tôi cứ khư khư danh tiết hão huyền, chẳng hề hy sinh giúp ai, thế nên tôi không con là phải. Ðó là chưa kể tôi còn có tật nói nhiều làm tổn khí, tật ưa uống rượu làm tán tỉnh, tật ưa ngồi suốt đêm không biết bảo tồn khí cốt và nếu kể hết tật xấu của tôi thì hẳn còn nhiều nữa...

Thiền sư nói: Không riêng gì một việc thi cử, chính tất cả mọi việc thế gian nầy thảy đều nằm trong lý nhân quả. Những người có được sản nghiệp trị giá ngàn vàng tức là người có được cái phước hưởng ngàn vàng đó, những người có được sản nghiệp trị giá trăm vàng tức là người có được cái phước hưởng trăm vàng đó, những người bị chết đói, tức là người có cái nghiệp chết đói đó. Thế mà người đời không nhận rõ lẽ nầy, cứ đổ dồn cho trời đất xui nên, kỳ thật trời đất bất quá chỉ gia thêm những điều mình đã tạo sẵn, chứ trời đất có bao giờ sanh được mảy may họa phúc nào cho ai đâu. Ngay đến việc sinh con cũng thế. Người nào có công đức trăm đời thời sẽ sinh con cháu trong mười đời kế tiếp gìn giữ; người nào có công đức ba đời, hai đời thời sẽ sinh con cháu trong ba đời, hai đời kế tiếp gìn giữ, còn người nào tuyệt nhiên không con, ấy là người chỉ có công đức mỏng manh vậy. Nay ông đã biết chỗ khuyết điểm của mình, ông hãy tận tình gột bỏ cái tướng không phát khoa giáp và không sinh con kia đi. Và muốn vậy, ông phải lo tích đức, phải mở lòng bao dung, phải giữ niệm hòa ái, phải yêu tiết tinh thần, bao nhiêu việc trước đập tan ngày qua đã chết, bao nhiêu việc sau phát khởi như ngày nay đã sinh, được vậy tức là ông tự làm một cuộc tái sinh đầy nghĩa lý đó.

Cái thân xác thịt còn có vận số, huống cái thân đầy nghĩa lý nầy lại không cảm thông cùng trời đất? Thiên thái giáp trong kinh Thi có câu: Trời làm ương nghiệt, mình có thể tránh, mình làm ương nghiệt không thể nào tránh. kinh Thi nói: Thường hay nói phối hợp thiên mạng chính là nói tự mình cầu được nhiều phước. Trước đây Khổng tiên sinh đoán số ông không phát khoa giáp, không sinh con, đó là điều ương nghiệt do trời đất gây ra, nó có thể tránh gỡ. Nếu ông mở rộng đức tính, gắng làm việc thiện, dồn chứa âm công, mình gây ra phước, há mình không được hưởng thụ hay sao?

Dịch là bộ kinh mưu tính việc sưu các ty hung giúp cho người quân tử - hạng người biết phản tỉnh tu đức. Nếu thật có cái thiên mạng cố định, ai tốt cứ tốt, ai xấu cứ xấu, thì đâu có thể nói đến chuyện mưu tính sưu các ty hung? Mở đầu kinh Dịch còn có câu: Nhà nào chứa điều thiện sẽ có thừa điều phúc (tất thiện chi gia tất hữu dư khánh), ông có tin nỗi điều ấy chăng?

Tôi tin lời Thiền sư nói, nên thành tâm bái lãnh. Tôi liền đến trước Phật đài tận tình phát lộ sám hối bao nhiêu tội cũ của mình, và dâng một sớ bạch, trước hết cầu được đăng khoa giáp, tiếp phát nguyện làm ba ngàn điều lành, để báo đáp ân đức của trời đất tổ tông.

Thiền sư đưa bảng "Công hóa cách" chỉ cho tôi, khiến cứ mỗi ngày có công việc thiện ghi vào, còn làm ra mấy việc ác thì thối trừ và gắng chuyên trì chú Chuẩn-đề, như thế sở nguyện của ông tất có hiệu nghiệm.

Thiền sư lại dạy tiếp: Một nhà Phù lục thường nói rằng: Người họa phù mà không hiểu cách thức, tất bị quỷ thần chê cười, song bí truyền của cách họa phù không chi lạ, chỉ cốt giữ tâm không lay động mà thôi. Khi cầm bút họa phù, điều cần thiết trước tiên phải dũ sạch muôn mối duyên lự trong lòng, tâm đừng khởi lên mảy may tưởng nghĩ nào cả. Ngay khi tâm bất động ấy, hạ bút chấm một chấm gọi là hỗn độn khai cơ, rồi từ đó tiếp huơ bút họa viết, không để một tư lự nào móng lên, được như thế là điệu phù thành linh nghiệm. Phàm người kỳ đảo trời đất cầu sửa đổi số mệnh cũng phải làm như thế, phải do từ cái tâm không vọng động, không loạn tưởng khởi mới có cảm cách.
Khi thầy Mạnh Tử luận đến cái học lập mạng có câu: yểu và thọ không hai. Thực tế ta thấy chết yểu và sống lâu hai điều khác xa nhau, tại sao thầy Mạnh lại nói khác? Nên biết khi tâm không vọng niệm, thì ngay đó đâu có phân chia số mạng thọ yểu, giàu nghèo, cùng thông... Chỉ từ tâm móng khởi thiện ác mới tạo nên những số mệnh sai khác giữa giàu nghèo v.v... Nhưng phàm đã sinh ra ở đời, ai không coi việc chết sống là quan trọng, nên trên đây chỉ nói đến việc sống lâu và chết yểu, kỳ thật ý đã bao gồm tất cả mọi sự thuận nghịch xảy ra trên suốt cả đời người.
Ðến như câu "Tu thân dĩ sĩ chi" mà Mạnh Tử đã nêu lên, là cốt nhắc người đời nhớ lấy điều tích đức tu nhân làm hệ trọng.

 
Hễ tu được nhân đức thời dầu có mọi tội lỗi vẫn cải bỏ được hết, và nói chờ đợi (sĩ) tức có ý nói gắng lo tu nhân tích đức đến khi công phu sâu dầy, tự nhiên số mệnh thay đổi, chớ không phải chỉ đem cái hy vọng suông cầu cho được thế nầy thế kia mà được kết quả thế nầy, thế kia. Người thông đạt đạo lý, dù một mảy may hy vọng cũng chẳng để dính mắc trong lòng, được như thế mới đạt đến cảnh giới bất động niệm hồn nhiên, mới đạt đến chỗ thật học cao siêu.

Nay Ông chưa được "không tâm", Ông hãy trì niệm chú Chuẩn-đề, cần niệm mãi không gián đoạn, không cần kể số ít nhiều, trì niệm đến khi nào được thuần thục, trong trì niệm mà không trì niệm, trong không trì niệm mà trì niệm, thì bây giờ được tâm không lay động, mà có sự ứng nghiệm rõ ràng.
 
Sau khi được Thiền sư chỉ dạy, tôi liền đổi hiệu Học Hải trước kia để lấy Liễu Phàm, vì từ đây đã hiểu cái lý nghĩa lập mạng là thế nào, không muốn để mình rơi vào sào huyệt phàm phu nữa. Từ nay trở đi, suốt ngày gìn giữ cẩn thận, do đó tôi tự thấy ngày nay khác xa ngày trước. Ngày trước tôi chỉ là con người lêu lỏng buông xuôi, nhưng từ nay tôi đã biết lo gìn lòng giữ ý, cẩn thận từng khắc từng giờ, dẫu ở chỗ kín đáo riêng tư, lòng vẫn sợ lỡ làm điều chi sai quấy, mắc tội với trời đất, hoặc dẫu gặp ai ganh ghét, phá phách, tôi cũng cố giữ tánh điềm nhiên hỷ xả.
Bước sang năm sau, bộ Lễ mở khoa thi, Khổng tiên sinh đoán bộ sẽ khảo thí từ tên đậu ba trong khóa trước trở xuống, nhưng nay bộ lại khảo thí từ tên đậu nhất. Thế là lời dự đoán của Khổng tiên sinh lần nầy không ứng nghiệm; và Tiên sinh không đoán tôi được đậu Cử nhân thế mà tôi đã đậu Cử nhân trong kỳ Hương thi mùa thu!
Tuy nhiên tôi tự xét việc hạnh nghĩa mình làm chưa thuần thục, sai sót còn nhiều. Hoặc có khi thấy việc lành mà làm không hăng hái, hoặc có khi cứu giúp người mà tâm còn do dự, hoặc có khi thân gắng làm lành mà miệng có nói ác, hoặc khi tỉnh thì tháo vác mà khi say lại phóng dật... tôi đem tội chiết tính bù trừ với công, thì thấy hẳn có nhiều ngày mình sống uổng! Tôi phát nguyện từ năm Kỷ tỵ mà mãi đến năm Kỷ mão, suốt 10 năm, mới hoàn thành ba ngàn việc thiện! Khi rời Lý Tiệm Am tiên sinh để vào Bản bộ Trung Quốc, tôi chưa kịp làm lễ hồi hướng ba ngàn việc thiện kia, năm Canh thìn có dịp trở lại Nam Biên, tôi mới thỉnh các Hòa thượng Thánh Không, Huệ Không đến Ðồng tháp Thiền đường chứng minh cho lễ hồi hướng, nhân đó tôi lại phát nguyện làm thêm ba ngàn điều lành khác để cầu sinh con, và đến năm Tân tỵ, tôi đã may mắn hạ sinh một quý tử.

Mỗi lần làm một việc gì, tôi liền lấy bút ghi vào sổ, vợ tôi không viết được, nên hễ làm được việc gì thì lấy nắp bút chấm son ấn vào tờ lịch một khoanh tròn. Chẳng hạn như bố thí cho người nghèo, mua vật phóng sinh, tính ra mỗi ngày có đến mười khoanh. Sang tháng tám năm Quí mùi, tính lại đủ số ba ngàn điều lành, sau khi đã khấu trừ các điều ác. Tôi lại thỉnh các Hòa thượng Thánh Không, Huệ Không đến nhà chứng minh lễ hồi hướng. Ngày 13 tháng 9, tôi lại phát nguyện làm thêm một vạn điều lành, cầu thì đậu Tiến sĩ, quả nhiên năm Bính tuất tôi thi đậu và được bổ làm Tri huyện Bửu Ðê.

Trong lúc làm Tri huyện, tôi sắm sẵn một tập sách để ghi thiện ác, đặt tên là Trị Tâm Thiền (sách sửa lòng). Cứ mỗi sáng dậy, gia nhân đem nó giao lính hầu đem đến để trên án làm việc. Nếu trong ngày, tôi làm được điều lành điều dữ nào dù lớn dù nhỏ đều ghi rõ ràng vào sách, đêm đến thiết án giữa trời, bắt chước ông Triệu Duyệt Ðào thắp hương cáo với trời đất (1). Vợ tôi thấy đã lâu mà chẳng làm được bao nhiêu việc lành, mới chau mày buồn bã nói: Trước Ông ở nhà có tôi giúp sức, nên Ông đã làm đủ ba ngàn điều lành theo sở nguyện. Nay Ông nguyện làm thêm một vạn điều, nhưng ở tại công đường chẳng có việc gì để làm, thì biết bao giờ Ông mới làm đủ số ấy.

Ðêm đó, mộng thấy một Thần nhân, tôi mới than thở về lý do khó là đủ các điều lành minh đã hứa. Thần nhân bảo: Chỉ một việc giảm khinh tiền thuế cho dân của Ông vừa rồi, cũng đủ sánh bằng một vạn điều lành. Nghe lời Thần nhân bảo, tôi liền xét lại nhớ mình có làm việc đó thật. Vì khi trước thuế ruộng của huyện Bửu Ðê, mỗi mẫu phải đóng 2 phân 3 ly 7 hào, xét ra quá nặng đối với muôn dân nên tôi đã khu xữ làm cho giảm xuống mỗi mẫu chỉ đóng 1 phân 4 ly 6 hào. Tuy vậy, tôi vẫn hồ nghi không hiểu tại sao việc làm đó lại có thể sánh bằng một vạn điều lành, may đâu gặp được Huyền Như Thiền sư vừa từ núi Ngũ Ðài đến, tôi đem chuyện nằm mộng ra hỏi có đáng tin không, Thiền sư trả lời: Hễ có thiện tâm chân thiết, thì một việc lành có thể đương được muôn việc lành, huống chi giảm thuế cho cả một huyện, muôn dân đều chịu ơn. Tôi liền cúng một số tiền lương, nhờ Thiền sư đem về Ngũ Ðài trai Tăng một vạn vị sư, gọi là để làm lễ hồi hướng cho tôi.

Khổng tiên sinh trước kia đoán tôi đến năm 53 tuổi gặp tai nạn, nhưng đến năm đó chẳng có gì xảy ra, dù tôi không hề cầu đảo xin tăng thọ, và nay thì tuổi tôi đã 69 rồi. Trong Kinh Thi có câu: Trời không dễ tin, mạng không định thường, lại có câu: Vận mạng chẳng nhất định. Những câu ấy đâu phải là lời dối trá! Do đó tôi biết chắc rằng, họa phúc đều phải cầu ngay nơi mình, đó mới thật đúng ý của Thánh Hiền, ngược lại người nào nói họa phúc do mệnh trời, thì đó là lối suy luận thông thường của kẻ thế tục.

Hiện tại số mệnh mỗi người thế nào chưa dễ biết được. Vậy đang khi được hiển vinh hãy tưởng như gặp điều không vừa ý, đang khi được thuận lợi hãy tưởng như gặp điều trái nghịch, đang khi được sung túc hãy tưởng là thiếu nghèo, đang khi được mọi người ái kính hãy tưởng khi bị khuất phục, đang khi gia thể trọng vọng hãy tưởng như mình ở hạng thấp hèn, đang khi có chút học vấn uyên thâm hãy tưởng mình còn thiển cận. Xa về trước, nghĩ tới công đức tổ tiên để lo kế tuyên dương, gần hiện tại, nghĩ tới lầm lỗi của cha mẹ mà tìm cách bồi bổ, trên lo đền ơn trước, dưới lo tạo phước gia đình, ngoài thì giúp người tai nạn, trong thì lo ngăn ngừa tà ác chính mình. Cốt phải ngay thấy chỗ sai quấy của mình để lo toan hối cải. Nếu một ngày không tự biết mình quấy tức một ngày an lòng tự cho mình là phải, một ngày không ăn năn hối quá tức một ngày không tiến bộ.

Hạng người thông minh tuấn kiệt trong thiên hạ đâu phải hiếm, nhưng nếu họ không gắng lo tu đức, mở mang thiện nghiệp, họ cũng chỉ sống một đời đình trệ, an phận dật dờ gặp chăng hay chớ mà thôi!

Cái thuyết lý an thân lập mạng của Vân Cốc Hội Thiền sư trao dạy trên đây thật là chí tình, chí lý, chí chân, chí chánh. Nếu biết ngẫm kỹ và thực hành sẽ khỏi một đời luống trôi vô ích vậy.

 
2. Hối cải lỗi lầm

Những quan đại phu thời Xuân Thu, thường quan sát sự nói năng hành động của mọi người để đoán định điều họa phúc của họ, phần nhiều đúng nghiệm cả. Những điều nầy đều có ghi trong các bộ Tả truyện, Quốc ngữ, hãy đọc đến tất thấy.
 
Hầu hết những triệu chứng tốt xấu, đều manh nha từ trong tâm ý rồi hành động ra tay chân. Nếu một người thiên hẳn về phúc hậu họ thường gặp phước, một người thiên hẳn về khắc bạc họ thường mang họa. Song người phàm mắt tục ít ai thấy rõ điều nầy, mới vội cho họa phúc báo ứng mâu thuẫn khó lường!

Hễ người nào đem tâm thành tín làm việc thiện tất yếu việc làm của họ hợp cùng chân lý, mà hạnh phúc sẽ đến với họ, trái lại thì tai họa theo chân. Cứ xem ở điều lành điều ác của họ làm, người ta cũng biết trước việc đó. Nhưng những người muốn lánh họa cầu phúc, hãy lo ăn năn cải quá, trước khi nói tới việc làm lành.

Theo pháp cải hoá, đầu tiên phải có tâm biết hổ thẹn, nghĩ rằng ta cũng là bậc trượng phu nam tử như cổ Thánh tiên Hiền, thế sao các ngài làm thầy cả thiên hạ, được muôn đời tôn thờ, còn ta lại cứ lẹt đẹp thấp hèn một đời ngói bể, cứ lo say đắm dục tình, thầm lén làm điều bất nghĩa, còn cho là không ai biết, Vễnh mặt ngạo nghễ không chút thẹn thùng, đến đổi mỗi ngày mỗi sa đọa xuống hàng cầm thú mà không tự biết, thật chẳng còn chi hổ nhục cho bằng!
 
Thầy Mạnh Tử nói: Ðiều lớn lao khẩn yếu nhất đối với con người là tâm biết hổ. Vì rằng hễ người nào giữ được tâm đó thì trở nên Thánh Hiền, kẻ nào bỏ mất tâm đó thì chẳng khác chi cầm thú. Cho biết tâm hổ thẹn là động cơ chính trong việc cải hoá tự tâm.

Thứ hai, phải có tâm sợ hãi. Hãy nghĩ rằng mình làm việc gì đều có Thánh thần ở trên mình, xung quanh mình biết rõ, không dối trá được. Dẫu mình có phạm tội lỗi nhỏ nào, người đời đều không thấy, Thánh thần đâu có mù mờ. Hễ tạo tội nặng, có trăm họa kéo theo, gây tội nhẹ thì giảm mất phước báo hiện tiền. Như vậy sao được không dè dặt sợ hãi.

Chẳng những thế thôi, ngay lúc nhàn cư, thần linh càng thấy rõ. Mặc dù ta có che dấu những điều mình làm kín đáo đến đâu, trau chuốt khéo léo thế nào, oan trường vẫn bị bại lộ, cuối cùng không thể tự dối; huống chi đã bị mọi người dòm thấy thì dù một chút giá trị chẳng còn, như vậy há không đáng cẩn thận sao?

Vả lại, khi còn hơi thở, dù có gây ác tày trời vẫn còn mong hối cải, nên lắm người một đời tạo ác, đến phút lâm chung biết hối ngộ, nhất một niệm thiện tâm mãnh liệt, họ vẫn có thể hưởng được một cái chết an lành. Cổ đức nói: Một niệm lành mãnh liệt đủ rửa sạch tội trăm năm, ví như cái hang sâu tối ngàn năm, chỉ rọi một ngọn đèn, bóng tối kia liền biến mất. Vậy không kể tội lỗi đã tạo lâu hay mới tạo, miễn biết thành thật hối cải là tội hết. Trần thế vô thường, mạng người chẳng mất, khi hơi thở ra không vào, dù muốn hối cải chẳng kịp nào. Kẻ làm ác đã phải mang tiếng ác suốt trăm ngàn năm trên dương thế, không con hiền cháu thảo nào rửa sạch, lại phải chịu ngục báo trầm luân muôn vạn đời, dù Thánh hiền, Phật, Bồ-tát cũng khó lòng cứu vớt.

Như thế là không kiêng sợ được ư?

Thứ ba, phát tâm dõng mãnh: những người không ăn năn hối hoá, phần nhiều là những người dần dà có tánh thụt lui. Biết vậy, ta cần phải dũng mãnh hăng hái, đừng nên do dự, đừng nên chần chờ, hãy xem tội nhỏ như bị mũi nhọn châm làm thúi thịt, mau mau khoét vất, sợ tội lớn như bị rắn độc cắn tay, mau mau cắt bỏ, không được trì trễ phút nào. Càng trễ càng nguy, càng mau càng có lợi.

Những người có đủ ba thứ tâm nói trên, dù có tội lỗi đến đâu vẫn cải đổi được như băng sương gặp ánh mặt trời làm sao không tan biến. Nhưng nên biết có những tội lỗi được cải đổi do việc làm thực sự, có những tội lỗi được cải đổi do triệt ngộ đạo lý, có những tội lỗi được cải đổi do tận tâm. Công phu không đồng nên hiệu quả cũng khác.
Chẳng hạn ngày trước sát sanh nay sẽ răn dè đừng giết, ngày trước nóng giận nay phải răn dè đừng nóng... đó là cách hối lỗi do việc làm thực sự. Lối nầy chỉ mới là lối cưỡng chế bên ngoài, khó lòng sạch tội, vì bệnh căn còn chất chứa trong lòng, thì tội dù diệt bên Ðông lại mọc bên Tây, nên hối cải hoá nầy chưa phải là hoàn hảo cứu cánh. Vậy muốn dứt lỗi triệt để, trước khi cưỡng chế sự việc phải thấu rõ đạo lý. Như muốn chừa bỏ tội sát sanh trước hãy rõ lẽ nầy:

Trời đất vốn hiếu sinh, muôn loài đều tiếc mạng, giết vật để nuôi mình, làm sao yên lòng được. Vật bị giết đã đành phải chịu cắt xẻ, nếu đau đớn tận xương tủy, ảo não muôn phần, mà ta ăn vào dù béo bổ ngon bùi đến đâu hễ nuốt khỏi cổ liền trở thành đồ hôi thối rồi tiêu ma, chi bằng rau dưa vẫn no bụng, còn tránh khỏi cái tội sát sanh làm tổn phước mình không ít.

Vả chăng, phàm là loài huyết khí đều có tính linh tri, đã có tính linh tri thì cùng ta không khác (vật ngã nhất thể). Ví bằng không thực hành nổi những điều chí đức khiến chúng nó kính ta, thân ta, thì cũng chớ nên mỗi ngày sát phạt sinh linh, khiến chúng nó mãi oán ta thù ta đời đời kiếp kiếp! Người nào đã nghĩ được như thế thì dẫu muốn giết vật ăn thịt, cũng thấy thương tâm chẳng ham ăn nữa.

Lại nếu muốn trừ bỏ tật hay nóng giận thì trước hãy suy nghĩ: Người có chỗ hư hỏng không bằng ta là người đáng thương, còn người trái lẽ xâm phạm ta, lỗi ấy thuộc về họ, chớ ta can dự gì mà nổi cơn giận dữ. Huống hồ trong thiên hạ không đáng hào kiệt nào là người nặng tánh tự thị, cũng không bậc học thức nào là người hay oán trách tha nhân, vì họ biết rõ việc mình làm không thành là bởi đức tu của mình chưa thấu đáo, cho cảm ứng chưa tới nơi, họ luôn luôn phản tỉnh, nên đối với họ dù gặp những điều hủy báng, cũng xem như cơ hội tốt để mà luyện tâm đức, mà luôn luôn hoan hỷ đón nhận không hề phẫn nộ.

 
Khi nghe lời hủy báng mà không phẫn nộ thì dù ngọn lửa bài báng cao ngất trời xanh cũng tự nhiên tắt biến như phóng lửa đốt hư không.

 
Trái lại hễ nghe lời dèm chê vội nóng giận thì dù có khôn ngoan xảo biện đến đâu, cũng chỉ như tằm xuân kéo kén, càng kéo lại càng buột chặt mình. Nóng giận, chẳng những vô ích mà còn gây nên tai hại đến thế.

Ngoài các tính nóng giận còn bao nhiêu tính xấu khác đều có thể suy biết, và hễ rõ thấu lẽ nầy thì tội lỗi nào cũng trừ diệt được.

Thế nào là tội từ tâm cải? Tội lỗi vô vàn đều do tâm tạo, tâm không vọng động thì tội lỗi dựa vào đâu phát sinh? Kẻ học thức không cần phải phanh tìm từng bệnh hiếu sắc, hiếu danh, hiếu tài, hiếu nộ, nhưng chỉ cần nhất tâm hành thiện, giữ gìn chánh niệm tự khắc tiêu tan như vầng thái dương chiếu giữa hư không, mọi thứ ma mị đều bặt dấu.

Tội lỗi do tâm tạo tất cũng do tâm cải đổi, như muốn chặt cây độc, chỉ chặt ngay gốc nó, chớ cần chi phải tỉa từng nhánh lá nhọc công lâu lắc.

Ðại để cách đối trị tâm bệnh hay nhất là giữ lòng cho thanh tịnh. Hễ tâm vừa móng động liền giáo biết, biết tất liền tiêu. Hoặc nó không tiêu, hãy quán xét lý lẽ nói trên để trừ đoạn, nếu cũng không trừ được, thì lại lấy sự để cấm chỉ. Trước lo tu tâm sau lo khởi công hạnh sự. Như thế mới là lối sửa chữa tội lỗi đắc sách nhất.

Khi phát nguyện cải quá cần phải nhờ thiện hữu đề huề, cầu Hiền Thánh chứng tri. Nhất tâm sám hối ngày đêm không giải đải, trải qua một thất (bảy ngày), hai thất, cho đến một tháng, ba tháng, tất sẽ có hiệu nghiệm rõ ràng, hoặc tự thấy tâm thần thoải mái, trí tuệ mở mang, hoặc đang trong chỗ phiền toái rối ren mà gặp đâu thông suốt đó, hoặc gặp oán cừu mà họ bỏ giận làm lành, hoặc mộng thấy khạc nhổ vật đen, mộng thấy được các bậc Thần, Thánh, Tiên, Hiền đề huề tiếp dẫn, hoặc mộng thấy bay đi giữa hư không, mộng thấy tràng phan bảo cái đưa rước, tóm lại là gặp được các chuyện tốt lành nhờ lỗi tiêu, tội diệt hiện ra. Tuy nhiên, không được cố chấp lấy đó để tự cao tự đại, lãng quên bề tiến hóa.

Xưa ông Cừ Bá Ngọc, đang lúc 20 tuổi đã biết xét tội lỗi lúc thiếu thời để lo chừa bỏ, đến lúc 21 tuổi vẫn thấy rõ lỗi trước chưa sạch, đến 22 tuổi lại thấy lúc 21 tuổi còn như kẻ ở trong mộng. Cứ mỗi năm lại mỗi năm, ông không ngớt cải đổi, đến lúc 50 tuổi ông còn thấy gì sai quấy lúc 49 tuổi. Cái lối cải quá của người xưa như thế thật đáng phục thay!
 
Chúng ta hiện mang thân phàm tục, tội ác dập dồn, thế mà ít ai xét thấy, đó phải chăng là vì tâm còn thô và mắt bị lòa? Dù thấy không thấy mặc lòng, hễ đã tạo tội ác sâu dầy tất không tránh khỏi những điều bất hảo, hoặc tâm thần hôn muội, chưa nhớ đã quên, hoặc thường sinh phiền não dẫu không việc gì xúc động, hoặc gặp người quân tử thì hoảng sợ mặt đỏ hồn tiêu, hoặc chẳng ưa nghe lời hay lẽ phải, hoặc giúp người mà lại bị người oán, hoặc mộng thấy điên đảo, đến nỗi nói cuồng thất chí... đó toàn là các tướng quái nghiệt của tội ác hiện ra, người nào gặp cảnh như thế nầy cố gắng dõng mảnh cải quá tự tân, may ra mới khỏi điều mê hoặc.
 
 
3. Chứa đức làm lành

Kinh Dịch nói: Nhà nào chứa lành sẽ có dư phúc.

Xưa nhà họ Nhan trước khi muốn gả con gái cho Thúc Lương Ngột đã không quên tra xét công việc chứa đức của Tổ tông nhà ấy để suy xét con cháu về sau chắc chắn hưng xương.

Ðức Khổng Tử có lời khen vua Thuấn là đại hiếu rằng: Ông Thuấn mà tế Tổ tông thì Tổ tông chứng hưởng, phước để con cháu thì con cháu được trông nhờ.

Ông Thiếu sư Dương Vinh người đất Kiên Ninh, nhà đã nhiều đời sống với nghề đưa đò, có một lần xảy ra cơn mưa lụt nước ngập tràn phá hại dân cư, nhiều người bị trôi theo dòng nước. Trong lúc đó, mọi kẻ khác lo bơi thuyền vớt của, riêng ông cố và ông nội của Thiếu sư lại lo tìm vớt người, chẳng chút để tâm tới tài vật, người chung quanh thấy thế chê là ngu, nhưng từ ngày thân phụ Thiếu sư ra đời, nhà ông dần dần thịnh vượng. Có một Thần nhân gia hình Ðạo sĩ đến nói với ông rằng: Tổ phụ nhà người có âm đức, con cháu sẽ nên quý hiển. Quả thật sau sinh Thiếu sư, mới 20 tuổi đã đậu đại khoa, làm quan tới chức tam công, và cả ông cố, ông nội và thân phụ của Thiếu sư đều được phong chức quan lớn. Ai cũng biết dòng dõi nhà nầy đến nay vẫn phát nhiều người hiền tài xuất chúng.

Ông Dương Tự Trưng, người huyện Cần, lúc đầu được làm huyện Lại, giữ lòng nhân hậu, xử đoán công minh, nhân một lần ông gặp quan Tri huyện đánh khảo một tên tù máu tuôn lai láng mà vẫn chưa đã giận. Dương Tự Trưng mới quỳ gối khuyên giải, ông Tri huyện trả lời: Những kẻ làm điều vượt pháp trái lẽ thế nầy, khiến ai không giận được.

Dương Tự Trưng cúi đầu nói: quan trên đã bỏ rơi pháp luật, khiến dân lý tán lâu ngày rồi, nay giả sử quan huyện xét thấy người kia quả có tội phạm, động lòng thương xót buồn bã, thế mà xử trị sợ còn chưa được công minh, huống lại nổi giận đùng đùng, làm sao công minh được. Nghe câu ấy quan huyện liền dịu lòng thôi giận.
Dương Tự Trưng tuy nhà rất nghèo, nhưng ai tặng biếu gì cũng không nhận. Hễ gặp tù nhân thiếu thốn ông thường tìm cách giúp đỡ.

Một lần nọ có vài người tù đang đói đến xin, gặp lúc nhà ông thiếu gạo, nếu giúp cho tù thì người nhà phải nhịn đói, còn để cho người nhà ăn thì cảnh tù đói đáng thương, ông mới thương lượng với vợ.

Vợ ông hỏi: Các người tù ấy đâu đến? Ông đáp: Từ Hàng Châu đến. Nhận thấy họ đi xa đói khát, mặt mày xanh xao hốc hác đáng thương, vợ chồng ông liền đem phần gạo của mình nấu cháo cho họ ăn.

Về sau hai vợ chồng sinh được hai trai, một tên Thủ Trần, một tên Thủ Chí. Cả hai đều làm quan tới chức Lại bộ tả hữu thị lang. Cháu trưởng làm Hình bộ thị lang, cháu thứ làm chức Liêm hiến tỉnh Tứ Xuyên, toàn là những vị triều thần tên tuổi còn để tiếng đời nay.

Khoảng niên hiệu Chánh Thống đời Minh, có Ðặng Mậu Thất nổi loạn tại tỉnh Phúc Kiến, sĩ dân trong xứ theo rất đông, triều đình cử quan Ngự sử Trương Giai dùng mưu bắt giặc, sau ông nầy lại ủy quan Bố chánh họ Tạ làm chức Ðô sự tìm giết đảng giặc. Tạ xét trong sổ hễ thấy người nào nghi không thực sự oan phạm, thì âm thầm trao cho một lá cờ nhỏ vải trắng, dặn khi nào quân binh đi đến thì cắm cờ ấy ra trước cửa, đồng thời ra lệnh cho quân lính không ai được giết càn, nhờ đó hàng vạn người sống sót khỏi bị chết oan. Về sau con của Tạ là Thiên, thi đỗ Trạng nguyên, làm Tể tướng, cháu Tạ tên Phỉ, thi đỗ Thám hoa.
 
Nhà họ Lâm ở huyện Phố Ðiển, nhiều đời trước trong nhà có một bà lão ưa làm việc thiện. Bà thường lấy bột gạo làm thành từng vắt để bố thí. Hễ ai đến xin là cho, không hề tỏ vẻ buồn chán. Có một vị Ðạo nhơn hằng ngày đến xin sáu, bảy vắt, bà lão vẫn vui lòng cho, suốt ba năm liền như thế. Vị Ðạo nhân biết bà ta thật có lòng thành, mới bảo rằng: Tôi ăn của bà suốt ba năm, bây giờ biết lấy gì báo đáp, thôi tôi chỉ cho bà biết ở sau phủ bà ở có chỗ đất tốt, bà hãy dặn con cháu say nầy đem bà đến đó, chôn, tất con cháu sẽ phát tước lộc lớn. Về sau con cháu y lời dặn chôn bà. Quả thật đời thứ nhất có tới chín người đỗ đạt, và tiếp tục nhiều đời nhà nầy trở thành một nhà thế kiệt trâm anh, đến đỗi tại tỉnh Phúc Kiến có câu ca dao: Thiếu mặt người họ Lâm thì bảng vàng không nở.

Tóm lại những điều trên, tuy thi hành với nhiều lối, nhưng rốt lại đồng là việc thiện. Những việc thiện nầy nếu gia tâm xem xét kỹ sẽ thấy có chân có giả, có thẳng có công, có âm có dương, có thị có phi, có thiên có chánh, có nửa có toàn, có lớn có nhỏ, có khó có dễ.
 
Nếu làm lành mà không thấu đạt lý lẽ nầy, nhiều khi khổ công nhọc trí, chẳng đem lại lợi ích gì.
 

4. Ðức khiêm hư

Kinh Dịch có câu: Thiên đạo thường làm khuy tổn chỗ dinh kiêu mà ích bồi nơi khiêm hư, địa đạo làm biến cải chỗ dinh kiêu mà lưu nhận nơi khiêm hư, quỷ thần thường làm hại trừ chỗ dinh kiêu mà tăng phúc nơi kiêm hư, nhân đạo thường chán ghét chỗ dinh kiêu mà ưa chinh nơi khiêm hư. Thế nên trong một quẻ Khiêm mà sáu hào đều tốt.
Kinh Thư nói: người tự kiêu tự mãn thường bị nạn, kẻ khiêm nhượng hư tâm thường đắc ích.

Tôi từng cùng bạn bè nghiệm thử, thường thấy kẻ hàn sĩ khi sắp hiển đạt, bao giờ cũng có một lúc đức khiêm tốn hiện trên nét mặt.

Khoa thi năm Tân mùi, tôi cùng mười người bạn ở huyện Gia Thiện đi thi, trong đó có anh Ðinh Kính Vũ, người tuy trẻ mà rất có tính khiêm nhượng hư tâm. Tôi nói với anh Phí Cẩm Pha, thế nào khoa nầy anh Ðinh Kính Vũ cũng đỗ. Anh Phí gạn lại: làm sao biết? Tôi đáp: chỉ người có đức khiêm hư mới được phước. Anh thử xem trong bọn mười người chúng ta có ai có tính khiêm nhượng bằng anh Ðinh Kính Vũ đâu?  Có ai bị chơi chọc mà không đối trả, bị chê bai mà không biện bạch như anh Ðinh Kính Vũ đâu? Người có đức nết như thế, thế nào cũng được trời đất hộ độ, làm sao không phát được. Quả nhiên lúc treo bảng thấy có tên anh Ðinh đậu cao!

Năm Ðinh sửu tôi ở chung với anh Bằng Dữ Chi tại Kinh đô, bỗng thấy anh có phong độ khiêm tốn hư tâm khác hẳn tính tình hồi nhỏ.  Bạn anh ta, ông Lý Tế Nham, là người cương trực mà thành thực, thưởng thẳng thắn chỉ lỗi anh ngay mặt, nhưng lúc nào cũng thấy anh bình tĩnh nghe theo chẳng hề thốt một lời cãi cọ. Thấy vậy tôi nói thầm phước có phước hiện ra sau họa có họa phát ra trước, anh nầy quả có hư tâm khiêm tốn như thế, anh chắc chắn gặp được điều hay, thế nào anh ta cũng đậu kỳ nầy. Sau quả thật đúng như lời tôi dự đoán.

Ông Trương Úy Nham người huyện Giang Âm, học rộng văn hay, có nhiều tiếng tăm trong văn giới. Năm Giáp ngọ ông đến thi Hương tại Nam Kinh, nhân ở lại một ngôi chùa. Khi treo bảng thấy không có tên mình, mới nổi nóng mắng nhiếc giám khảo là đồ lòa mắt chẳng trông thấy văn mình. Một vị Ðạo nhân gần bên nghe thấy mỉm cười, Trương giận luôn vị Ðạo nhân.

Vị Ðạo nhân nói: Văn của tướng công chắc không hay lắm.

Trương càng giận, nộ rằng: Ông không thấy văn tôi, sao biết văn tôi không hay.

Vị Ðạo nhân nói: Tôi từng nghe kẻ làm văn quý hồ tâm khí bình hòa, nay thấy tướng công nóng giận mắng nhiếc lung tung, không có chút chí hòa khí thì văn hay vào đâu được.

Trương bỗng đổi giận, tỏ lòng kính phục và xin chỉ giáo.

Ðạo nhân nói: Thi hỏng hay đậu là do mạng. Mạng không đậu thì dù văn hay cũng vô ích, vậy ông cần để ý chuyển biến mạng mình.

Trương nói: đã là mạng thì làm sao chuyển biến được?
Ðạo nhân nói: tạo mạng do nghiệp xưa, lập mạng do nghiệp nay, nếu ông gắng làm việc thiện, dồn chứa âm đức, thì có phước gì mà không cầu được.

Trương nói: Tôi chỉ là một tên bần sĩ, làm sao làm được sự nầy.

Ðạo nhân nói: việc lành, âm đức đều do tâm tạo, thường bảo tồn tâm đó thời công đức vô lượng. Ngay như đức tính khiêm hư đâu phải mất tiền mới làm được, thế mà ông không biết tự tỉnh để mà làm, lại giận trách quan trường dốt nát, phải chăng đó chỉ là tự ông không muốn làm chớ không phải không thể làm?

Từ đó Trương để ý kiềm chế kiêu khí, ngày ngày tu nhân bồi đức. Năm Ðinh dậu, Trương mộng thấy đi đến một căn phòng cao lớn, gặp được một bảng ký lục chuyện thi, thấy ở giữa có nhiều hàng bỏ trống không tên. Một người đứng bên nói: đây là bảng ghi chép khoa thi năm nay. Trương hỏi: sao bỏ trống nhiều chỗ không tên? Người ấy đáp: về việc thi cử cứ ba năm xét một lần, hễ người nào chứa nhiều công đức, thì mới có tên vào đó. Chỗ bỏ trống trong bảng ký lục nầy là tại trước kia người có công đức đáng đậu, sau vi phạm tội ác mà tên bị xóa đi. Cuối cùng lại thấy một dòng chữ rằng: người ba năm lại đây giữ thân cẩn thận, tên ngươi có thể được điền vào bảng nầy, hy vọng ngươi cố gắng. Quả nhiên khoa ấy, Trương được đậu thứ 105 trên bảng vàng.

Lời xưa nói: Người có chí ở công danh tất được công danh, người có chí ở giàu sang tất được giàu sang. Người có chí như cây có gốc. Khi đã lập chí phải thường nên tập tính khiêm hư, dè chừng mọi điều hành động, được như thế tự nhiên cảm động đất trời mà phúc đức đầy đủ nơi ta vậy.

 

Phương pháp tích thiện
 
1. Bàn luận rõ ràng về thiện

Nếu xét một cách tinh tường mà nói, thì thiện có chân có giả, có ngay thẳng có khuất khúc, có âm dương, có phải hay chẳng phải, có thiên lệch hay chính đáng, có đầy có vơi, có tiểu có đại, có dễ hay khó, đều cần bàn luận rõ ràng.
Làm việc thiện mà không hiểu rõ đạo lý, cứ tự cho việc mình làm là hành thiện, ắt không khỏi tạo nghiệp, uổng phí mất tâm tư một cách vô ích.

------Thế nào là chân thiện và giả thiện?

Xưa có một số nho sinh yết kiến Trung Phong hoà thượng (một vị cao tăng triều đại nhà Nguyên), mà hỏi: Nhà Phật bàn thiện ác báo ứng như bóng theo hình, tức làm lành gặp lành, làm ác gặp ác, nay có người nọ thiện mà con cháu không được thịnh vượng, mà kẻ kia ác thì gia đình lại phát đạt, vậy là Phật nói về việc báo ứng thực vô căn cứ sao?

Hoà thượng nói: Người phàm tâm tính chưa được tẩy sạch, chưa được thanh tịnh, tuệ nhãn chưa khai, thường nhận thiện làm ác, cho ác là thiện; người như vậy không phải là hiếm có, đã tự mình lẫn lộn phải trái cho ác là thiện, cho thiện là ác, điên đảo đảo điên mà không hay lại còn oán trách trời cho báo ứng là sai, là không công bằng ư.

Bọn nho sinh lại hỏi: Mọi người thấy thiện thì cho là thiện, thấy ác thì cho là ác, sao lại bảo là lẫn lộn đảo điên vậy?

Hoà thượng bảo họ thử thí dụ xem sự tình thế nào là thiện thế nào là ác. Một người trong bọn nói : mắng chửi đánh đập người là ác , tôn kính lễ phép với người là thiện.

Hoà thượng nói không nhất định là như vậy.

Một người khác cho là tham lam lấy bậy của người là ác, gìn giữ sự thanh bạch liêm khiết là thiện.

Hoà thượng cũng bảo không nhất định là như vậy.

Mọi người đều lần lượt đưa ra thí dụ về thiện và ác, nhưng Trung Phong hoà thượng đều bảo là không nhất định là như vậy.

Nhân thế bọn họ đều thỉnh hoà thượng giảng giải cho.
 
2. Định nghĩa chữ thiện
 
Hoà thượng Trung Phong chỉ dạy rằng: Giúp ích người gọi là thiện, chỉ vì ích mình gọi là ác. Vì giúp ích người cho nên dù có đánh mắng cũng vẫn là thiện, trái lại chỉ vì ích mình nên dù có kính trọng người cũng vẫn là ác. 
 
(1). Vì vậy người làm thiện đem lại ích lợi cho người là công, mà công tức là chân, còn vì lợi mình ấy là tư, mà tư tức là giả.
 
Lại việc thiện tự lòng phát ra là chân, tập theo thói cũ là giả, không trước tướng mà làm chân, trước tướng mà làm giả...

Lại nữa làm việc thiện mà xuất phát từ tấm lòng thành là chân thiện, còn hời hợt chiếu lệ mà làm là giả thiện.  Hơn nữa hành thiện mà không nghĩ đến một sự báo đáp nào cả là chân thiện, trái lại còn hy vọng có sự đền đáp là giả thiện, đó là những điều tự mình cần khảo sát kỹ lưỡng.
   
--------Thế nào là âm thiện,dương thiện?

Phàm làm việc lành mà người ngoài biết được là dương thiện, làm việc lành mà người ngoài không biết được là âm đức. Âm đức được phúc báo, dương thiện hưởng danh thơm. Nhưng danh thơm thường là điều đáng húy kỵ vì xưa nay biết bao nhiêu người vì háo danh thành thử bị danh làm hại, lâm vào cảnh tai họa, ngược lại những người không tội lỗi mà cứ bị thiên hạ chê oan, thì lắm lúc con cháu họ được phát đạt.

Cái lẽ âm dương như thế, phải để tâm nhiều mới hiểu hết.

------Thế nào là phải và chẳng phải ?

Nước Lỗ xưa có luật người Lỗ nào chuộc được người bị bắt làm kẻ hầu hạ ở nước khác về thì được quan phủ thưởng tiền. Tử Cống(học trò đức Khổng Tử tên là Tứ) chuộc người về mà không nhận tiền thưởng.

Đức Khổng nghe biết lấy làm buồn phiền mà bảo rằng: Tứ làm việc thất sách rồi. Ôi thánh nhân xử sự nhất cử nhất động có thể cải sửa phong tục thay đổi tập quán, làm gương mẫu cho bách tính noi theo, chẳng phải cứ nhiệm ý làm những việc thích hợp với riêng mình.
Nay nước Lỗ người giàu thì ít người nghèo thì nhiều,nếu nhận thưởng cho là tham tiền là không liêm khiết còn không lãnh thưởng thì người nghèo sao có tiền tiếp tục chuộc người? Từ nay về sau chắc không ai chuộc người ở các nước chư hầu về nữa.

Tử Lộ (tên Do,học trò đức Khổng) cứu người khỏi chết đuối, được tạ ân một con trâu, Tử Lộ nhận lãnh. Khổng Tử hay chuyện hoan hỷ bảo rằng:Từ nay về sau ở nước Lỗ sẽ có nhiều người lo cấp cứu kẻ chết đuối.
 
Cứ lấy mắt thường tình mà xem, việc Tử Cống không nhận tiền bồi thường là cao quí, Tử Lộ nhận trâu là thấp hèn, nhưng Ðức Khổng Tử lại khen Tử Lộ mà chê Tử Cống.
 
Vậy nên biết người không nên chỉ nghĩ đến lợi ích trước mắt mà cần xét xem hành động đó có ảnh hưởng tệ hại gì về sau nầy không.

Không nên bàn tới lợi ích nhất thời ở đời nầy mà phải nghĩ tới tương lai xa, mà cũng chẳng nên chỉ nghĩ riêng cho cá nhân mình mà phải nghĩ cho cả thiên hạ đại chúng nữa.

Việc làm hiện nay tuy bề ngoài là thiện nhưng trong tương lai lại di hại cho người, thì thiện mà thực chẳng phải thiện.

Còn việc làm hiện thời tuy chẳng phải thiện nhưng về sau nầy lại có lợi ích cứu giúp người thì tuy ngày nay chẳng phải thiện mà chính thực là thiện vậy.

Ở đời có nhiều sự tình tương tự,chẳng hạn như tưởng là hợp lễ nghĩa, là có trung tín, từ tâm mà thực ra lại trái lễ nghĩa, không phải trung tín hay từ tâm, đều phải quyết đoán chọn lựa kỹ càng .

------Thế nào là thiên lệch và chính đáng?

Xưa ông Lã Văn Ý, lúc mới từ chức tể tướng , cáo lão về quê, dân chúng 4 phương đến nghênh đón như thái sơn bắc đẩu. Nhưng có một người làng say rượu mạ lỵ ông. Lã công điềm nhiên bất động bảo gia nhân: kẻ say chẳng chấp làm gì , đóng cửa lại mặc kệ hắn.

Qua một năm sau,người đó phạm tội bị tử hình. Lã công hay biết sự tình mới hối hận rằng : giá mà ngày ấy ta bắt hắn đưa quan nha xử phạt thì hắn có thể bị phạt một tội nhẹ mà tránh khỏi phạm trọng tội về sau.

Ta lúc đó chỉ muốn giữ lòng nhân hậu tha thứ cho hắn, không ngờ hoá ra nuôi dưỡng tính ngông cuồng của hắn để phạm tội tử hình như ngày nay vậy.

Đó là một sự việc do lòng thiện hoá ra làm ác. Cho hay có khi tâm lành mà hành sự lại ác, có khi tâm ác mà hành sự lại lành.

-------Thế nào là đầy và vơi (bán và mãn)

Kinh dịch nói việc thiện mà không tích luỹ cho nhiều không đủ để được danh thơm tiếng tốt, việc ác mà không đọng lại nhiều chẳng đủ để mang hoạ sát thân.

Kinh thư có nói nhà Thương tội ác quá nhiều như nước vỡ bờ vì thế mà Trụ Vương bị diệt. Việc tích thiện cũng như lưu trữ vật dụng, nếu chăm chỉ cất giữ ắt sẽ đầy kho, còn biếng nhác không chịu tích lại thi vơi chứ không đầy.

Chuyện làm thiện được đầy hay vơi bán hay mãn là vậy.

Xưa có một nữ thí chủ vào chùa lễ Phật, muốn cúng dường nhưng lại nghèo, trong túi chỉ còn hai đồng , đem cả ra để cúng .   Vị trụ trì đích thân làm lễ bái sám hồi hướng cho. Sau nữ nhân đó được tuyển vào cung, tiền tài phú quý có thừa, đến chùa lễ Phật đem cả ngàn lượng bạc cúng dường. Hoà thượng trụ trì chỉ sai đồ đệ thay mình làm lễ hồi hướng mà thôi. Nữ thí chủ nọ thấy vậy liền hỏi: Trước đây tôi chỉ cúng dường có hai đồng mà phương trượng đích thân làm lễ bái sám hồi hướng cho, nay cúng cả ngàn lượng bạc mà ngài không tự mình làm lễ là sao vậy?

Vị hoà thượng đáp: Trước kia tiền bố thí quả thật ít ỏi nhưng xuất phát từ tấm lòng thật chân thành, nếu bần tăng không đích thân làm lễ thì không đủ báo đáp được ân đức ấy. Nay tiền cúng dường tuy nhiều nhưng tâm bố thí thì không được chí thành như trước, nên bảo đồ đệ thay bần tăng làm lễ cũng đủ.

Với lòng chí thành bố thí cúng dường chỉ hai đồng mà việc thiện được viên mãn, còn bố thí cả ngàn lượng bạc mà lòng không được chí thiết thì công đức đó chỉ được bán phần mà thôi.

Chung Ly Quyền chỉ dạy cho Lã Đồng Tân cách luyện đan điểm sắt thành vàng có thể đem dùng để cứu giúp người đời.

Lã Đồng Tân hỏi rằng vàng đó sau có thể biến chất không?

Chung Ly Quyền bảo 500 năm sau vàng đó sẽ trở về nguyên bản chất là sắt, thì họ Lã nói : Như vậy sẽ gia hại cho người đời 500 năm về sau, ta chẳng học phép ấy làm gì.

Chung Ly Quyền bảo:Muốn tu tiên cần tích luỹ công đức 3000 điều, nhưng chỉ một lời của nhà ngươi nói đó cũng đủ mãn 3000 công đức rồi.
 
Đây lại thêm một thuyết nữa về đầy vơi hay bán mãn vậy.

Lại làm lành mà tâm không chấp trước thì mỗi việc đều được viên mãn, trái lại tuy làm suốt đời mà việc lành cũng chỉ có được một nửa.

Ví như đem của giúp người mà trong không thấy mình giúp, ngoài không thấy người nhận, trung gian không thấy vật đem giúp thì được gọi là bố thí tam luân không tịch hay nhất tâm thanh tịnh.

Bố thí như vậy, dù một lon gạo cũng có thể gây vô lượng phước, một đồng bạc có thể tiêu ngàn kiếp tội. Nhược bằng tâm khư khư chấp trước, thời tuy bố thí cả thoi vàng, phước đức cũng chỉ có được một nửa.

Ðây lại một cách xét việc lành đầy, lưng, nửa, toàn vậy.

---------Thế nào là đại và tiểu

Xưa Vệ Trọng Đạt, một quan chức ở Hàn lâm viện bị nhiếp hồn đưa xuống âm phủ.  Diêm vương sai các phán quan trình những cuốn sổ ghi điều thiện và ác ra để xét.  Nếu đem so sánh thì những sổ ghi điều ác chất đầy một đống còn sổ ghi điều thiện có mỗi quyển mỏng dính.

Diêm Vương cho đem lên bàn cân thì bên một cuốn sổ mỏng dính kia lại nặng hơn tất cả các cuốn ghi điều ác cộng lại.

Trọng Đạt nhân thế mới hỏi : Năm nay tôi mới chưa đến 40 tuổi đời mà sao tội lỗi lại có thể nhiều đến thế? Diêm Vương bảo: Mỗi một niệm ác kể là một tội không cần đợi đến lúc có thực sự phạm phải hay không.

Trọng Đạt lại hỏi trong cuốn sổ mỏng kia có ghi việc thiện gì vậy.

Diêm Vương bảo : triều đình đã từng dự tính khởi đại công tác tu sửa cầu đá ở Tam Sơn, nhà ngươi dâng sớ can gián, sớ văn đó có ghi chép vào sổ vậy. 

Trọng Đạt thưa: Bản chức tuy có dâng sớ,nhưng triều đình không y theo lời tấu trình , thì sự việc đâu có ích gì?

Thì Diêm Vương lại bảo cho hay là tuy triều đình không y theo lời tấu, nhưng một niệm thiện đó của nhà người là vì lợi ích của toàn dân muốn cho họ khỏi bị đi lao công vất vả, khỏi bị sưu cao thuế nặng, nếu mà lời tấu trình được triều đình y theo thì công đức nhà người thật vô cùng lớn lao.  Cho nên nếu có chí nguyện làm việc lợi ích cho quốc gia thiên hạ , cho đại chúng thì tuy việc làm đó có nhỏ mà công đức lại lớn, còn nếu chỉ nghĩ làm lợi riêng cho thân mình thì tuy có làm nhiều mà công đức lại nhỏ vậy.
 
-------------Thế nào là khó và dễ ?

Các vị tiên nho xưa có nói muốn khắc phục mình, muốn thắng được tâm mình thì nên bắt đầu từ chỗ khó khắc phục mà khởi tâm trước.

Đức Khổng Tử bàn về nhân ái cũng nói bắt đầu từ chỗ khó mà thi hành trước, tức là từ chỗ phải thắng được lòng mình vậy, bởi lẽ khó mà làm được thì dễ ắt cũng làm xong.

Chẳng hạn như ở Giang Tây có ông già họ Thư làm nghề dạy học, nhân gặp một người nghèo thiếu tiền quan, vợ người ấy sắp bị quan bắt làm tôi tớ, ông liền bỏ số tiền nhập học của học trò mà ông đã dồn được trong hai năm ra chuộc, nhờ đó vợ chồng người kia khỏi bị ly tán. Ông già họ Trương ở tỉnh Trực Lệ, nhân gặp một người bị nợ khốn, phải đem cầm vợ con.  Ông liền bỏ số tiền mình để dành được trong 10 năm ra chuộc, nhờ đó vợ con người kia được an toàn. Bỏ tiền cứu người như hai trường hợp trên thật là hiếm có, ít ai làm nổi.  Lại như ông già họ Cận ở Trấn Giang tuổi đã cao, không có con nối dõi, lân gia có người đem đứa con gái còn trẻ đến nạp cho lam thiếp , nhưng ông không nhẫn tâm thu nạp mà đem hoàn trả lại.  Đó là chỗ khó có thể nhẫn mà nhẫn được. 

Vậy nên phúc báo trời cho hưởng sẽ hậu.

Phàm những người có tiền tài, có quyền thế mà họ muốn làm phúc thì thực là dễ , dễ mà chẳng làm là tự huỷ hoại mình.  Người nghèo hèn khốn cùng muốn làm phúc thật là khó , khó nhưng mà làm được ,đó mới thực là đáng quý vậy .

3.Tuỳ duyên hết sức tu thập thiện

Tuỳ lúc gặp duyên lành cứu giúp người, hay tuỳ hỷ công đức mà hành thiện, nếu phân biệt ra từng loại thì rất nhiều, nhưng đại khái có mười loại như sau: trợ giúp người cùng làm thiện, giữ lòng kính mến người, thành toàn việc thiện của người, khuyến khích người làm thiện, cứu người gặp nguy khốn, kiến thiết tu bổ có lợi ích lớn, xả tài làm phúc, gìn giữ bảo hộ chánh pháp, kính trọng tôn trưởng, thương tiếc mạng sống loài vật.

-------------- Thế nào là trợ giúp người cùng làm thiện?

Xưa vua Thuấn lúc chưa tức vị thấy những người đánh cá ở đầm Lôi Trạch, đều tranh chiếm chỗ nước sâu dầy nhiều cá, còn người già yếu phải tìm chỗ nước nông cạn chảy xiết ít cá mà đánh, nên có lòng trắc ẩn bất nhẫn, bèn cùng tới đánh cá.  Thấy người nào tranh dành chỗ thì ông im lặng không đá động gì đến tánh xấu ấy, còn thấy người nào mà có lòng nhường chỗ thì ông hết lời khen ngợi mà theo gương đó cũng nhường chỗ cho người khác.  Một năm sau những người đánh cá ở chỗ nước sâu ai cũng có lòng nhường chỗ cho nhau mà không tranh dành nữa.

Ôi vua Thuấn thực sáng suốt, há chẳng phải mất lời mà khuyên bảo giáo hoá được người sao! Tuy không dùng lời mà dùng chính bản thân mình làm gương mẫu cho người khác sửa đổi. Đây là chỗ khổ tâm và khéo dụng công của vua Thuấn vậy.

Bọn chúng ta ở thời mạt pháp nầy chẳng nên thấy mình có chỗ sở trường mà khinh khi chèn ép người, chẳng nên lấy chỗ hay giỏi của mình mà đem so sánh xét người. Ẩn ác dương thiện tức là thấy người ta dở, có lỗi lầm thì gặp riêng khuyên bảo đừng ra ngoài nói xấu làm người ta mất hết danh dự, gặp được việc làm tốt của ai thì nên ghi nhớ mà học theo đồng thời hết sức ca ngợi để mọi người cùng được biết .

---------------Thế nào là thành toàn việc thiện của người?

Một hòn đá trong có ngọc nếu bị ném bỏ ắt sẽ vỡ tan như hòn ngói, nhưng nếu đem mài dũa chạm trổ ắt sẽ thành khuê trượng hốt ngọc. Cho nên phàm thấy người làm việc thiện hoặc thấy ý chí và tư chất của họ có thể tiến thủ thành công thì đều nên khuyến dụ trợ giúp họ; hoặc khen ngợi khích lệ hoặc gìn giữ bảo bọc họ; hoặc biện bạch hộ cho họ hay chia xẻ cùng họ nỗi oan ức bị người ghen tị mà vu hoạ phỉ báng họ, cốt sao giúp cho họ được thành công mà thôi.  

Đại khái con người thường không ưa thích những người không giống như mình, chẳng hạn như ác không ưa thiện, tiểu nhân không thích quân tử.  Người trong một xóm làng, thiện thì ít mà xấu ác thì nhiều, vì thế người thiện ở đời bị kém thế khó có thể tự lập được vững vàng.

Hơn nữa nguời hào kiệt, thông minh tài cán, tính tình cương trực không trọng bề ngoài, không ưa tiểu tiết nên hay bị người ta hiểu lầm mà chỉ trích phê bình; vì thế cho nên việc thiện thường dễ bị hư hỏng mà người thiện thường bị nhạo báng, cười chê, chỉ duy có người trưởng giả nhân hậu mới hiểu rõ được sự tình mà khuông phù trợ giúp cho họ được thành công.  Thành toàn cho người thì công đức thực là lớn lao vô cùng.

-------------Thế nào là khuyến khích người làm thiện

Con người ta sinh đã sinh ra làm người, ai mà không có lương tâm.

Đường đời mênh mông mù mịt rất dễ bị sa đoạ chìm đắm vì lợi danh.

Đối với những người còn mải mê tham danh tham lợi tạo thành nghiệp ác, ta nên tìm cách cảnh tỉnh họ cho thoát khỏi sự mê hoặc, cũng giống như họ đang trải qua một giấc mộng lớn trong đêm dài mà ta giúp họ đoạn diệt , bạt trừ hết thì ân huệ đó thật vô biên vô lượng .

Hàn Dũ đời nhà Đường có nói : dùng lời thì khuyên người được một đời, làm sách thì khuyên người được trăm đời. Việc khuyên người làm lành ở đây đem so với việc cùng người làm lành ở trên có phần sút kém, song theo bệnh cho thuốc, theo thời khuyên răn vẫn thâu được hiệu quả rất nhiều. Còn như dùng chính bản thân mình hành động làm mẫu mực, làm gương cho người trông thấy để họ tự nhiên tỉnh ngộ biết được lỗi lầm mà sửa đổi thì hiệu quả cũng chẳng kém mà không để lại hình tích gì; có hai phương tiện nầy đều chẳng thể bỏ qua. Muốn giúp người, khuyên người cần phải thông minh sáng suốt , biết tuỳ thời, tuỳ người không để mất lời tức phí lời mình nói mà người không nghe, cũng không để mất người, tức là gặp người có thể khuyên cải được mà mình không hành động để lỡ mất dịp làm lành, như thế là kém hiểu biết không có trí tuệ vậy.

------------Thế nào là cứu người nguy cấp

Người ta ai cũng có lúc gặp phải sự tai ương hoạn nạn xảy ra. Vậy khi gặp ai lâm cảnh ách nạn hãy xem như chính mình lâm nạn mà lo vội vã cứu trừ, hoặc lấy lời biện bạch an ủi, hoặc dùng phương chước khôn ngoan giải trừ. 

Thôi Tử có nói: Làm ân không cần phải đợi lớn lao mới làm, chỉ cần cứu kịp người lúc cấp nạn là quý.

Ðó thật là lời của kẻ có lòng nhân vậy .

Người đời lấy cơm ăn áo mặc làm mạng sống, cho nên rất quý trọng đồng tiền, nay chúng ta có thể xả bỏ được tức là trong lòng bỏ được tính keo kiệt , ngoài mặt thì cứu giúp được người lúc cần cấp; lúc mới bắt đầu thì có vẻ miễn cưỡng mà làm, nhưng rốt cuộc xả bỏ quen rồi thì an nhiên tự tại hành động, có thể rửa sạch được lòng riêng tư, vị kỷ, trừ bỏ được tính biển lận.
 
-----------Thế nào là giữ gìn bảo hộ chánh pháp?

Góp phần công đức xây dựng chùa chiền, chăm làm việc Phật sự, ấn tống kinh điển, lưu truyền sách báo bài giảng của quý thầy là bảo hộ chánh pháp.

Bản thân mình thì học, hiểu và thực hành đúng chánh pháp rồi đem chánh pháp đó lan truyền đi cho những người khác, ấy cũng là bảo hộ chánh pháp.

Đọc bài viết của Nguyễn Phúc Vĩnh Tung do Mạnh Thường Quân loát về, tôi thấy hết sức thú vị, bổ ích và các bạn hãy nên tham khảo. Tuy vậy, với topic Cải số của Tiên sinh Vuivui áp dụng cho từng lá số, cho mỗi một cuộc đời bất hạnh cũng là một chủ đề rất đáng để chúng ta quan tâm, suy ngẫm.

Bể học thật là mênh mông vô tận, ai giám nói đã nắm vững hết kiến thức của nhân loại ? Nhất là mấy môn Lý số huyền bí này, hậu nhân muốn chiếm lĩnh nắm bắt được kiến thức, kinh nghiệm cũng như ý tứ của người xưa đâu phải là dễ ? Nó lại càng khó hơn bởi khoa Tử vi được dựa trên nền dịch lý và sự quan sát thực nghiệm mấy ngàn năm của những người đi trước đúc kết lại…

Diễn đàn TVLS có thể nói là diễn đàn qui tập được nhiều “anh hào” nhất và mỗi bậc cao nhân đều có những lĩnh vực chuyên sâu thể hiện mặt mạnh riêng của mình. Ví như bàn về lĩnh vực cải số thì trên diễn đàn này duy nhất chỉ có hai bậc cao nhân quan tâm nghiên cứu - đó là Tiên sinh Vuivui và Thầy ThienKyQui !

Với Tiên sinh Vuivui, cải số là “phải hiểu các nguyên lý nền tảng Tử vi, nắm được các vận động và biến hóa của chúng trên bức tranh của một bảng số tử vi. Phải nói bằng chính cái lý tử vi để chữa cho cái mệnh lý tử vi…

Cải số là phải nắm được phép gắn tam tài với lý số tử vi, mà thực ra, khi xây dựng tử vi, cổ nhân đã để một khoảng trống bao la cho hậu thế chuyển tam tài vào rồi. Gắn được tam tài, số lá số tử vi, về lý thuyết là có thể tăng vô hạn. Giới hạn đến đâu, còn tùy vào công lực của người nghiên cứu và giải số tử vi….”

Còn với Thầy ThienKyQui, cải số là áp dụng phương pháp Tử bình để tìm ra những biện pháp cần bằng trong mệnh lý, đồng thời nghiên cứu sâu về lá số tử vi để nắm rõ bệnh tật tai hoạ mà áp dụng những diệu pháp của Phật giáo tiêu trừ những nghiệp chướng…

Tôi luôn tin rằng, mỗi khi những bậc cao nhân ấy đã bỏ ra bao nhiêu công sức trí tuệ thời gian để nghiên cứu chuyên sâu về một lĩnh vực nào đấy thì chắc chắn ít nhiều họ đã đạt được những thành tựu khả quan đáng kể qua kiểm nghiệm và áp dụng thực tế rồi. Chỉ có điều chính kiến thức chúng ta còn quá nông cạn nên u mê chưa hiểu hết đấy thôi.

Vậy thì, tại sao chúng ta không thử lắng nghe và suy ngẫm để cập nhật trau dồi thêm kiến thức của mình trên tinh thần “gạn đục khơi trong” thay cho thái độ phản ứng có phần hơi bất nhã, khiến các bậc cao nhân đôi khi mất cả hứng trình bày ?

Bác Kim hạc đã từng nói "Con đường ngắn nhất để nâng cao trình độ Tử vi là chúng ta phải biết đứng trên vai những người khổng lồ, dùng những thành quả của các bậc Tiền bối đốt cháy từng giai đoạn trong tiến trình nâng cao tầm độ Tử vi của mình chứ không phải cứ đi đến đâu là phải đào đường đào giếng đến đấy…”  

Nên chăng, hậu học hãy luôn biết trân quí những cống hiến về mặt học thuật cũng như tấm lòng nhân ái với tha nhân của các vị tiền bối đáng kính… 

Khi nhắc đến nhân vật Khổng minh khiến tôi nhớ đến Nguyễn Trãi, bởi giữa hai tư tưởng lớn ấy có cái gì đó gặp nhau. Vậy nên - tôi muốn tản mạn đôi chút về hai ông trong chủ đề cải số này.

Xin lỗi Tiên sinh Vuivui, hãy cho phép Mơkhach nhé…!

Những sự lựa chọn

trong cuộc đời Nguyễn Trãi

Nguyễn Trãi hiệu là Ức Trai sinh năm 1380 tại Thăng Long là vị anh hùng không những đã để lại sự nghiệp cứu nước thành công rực rỡ trong công tác đánh vào lòng người nổi tiếng mà còn để lại rất nhiều tác phẩm nói lên tư tưởng của ông về các mặt quân sự, chính trị, triết học và nhiều thơ văn hết sức giá trị. Nhờ những tác phẩm ấy, thế hệ mai sau mới hiểu được sâu sắc về một cuộc đời tài đức vẹn toàn nhưng không mấy thanh thản của ông. Những sự lựa chọn sau đây trong cuộc đời Nguyễn Trãi chỉ là một phần nhỏ, giúp cho chúng ta thấy được con người ông chẳng những có công lớn, tài cao mà lại có đức cả. Cái đức của ông lớn quá, cơ hồ như muốn phá vỡ khuôn khổ quá ư chật hẹp của chế độ phong kiến ngay trong buổi thịnh thời của nó.

 1 - Lựa chọn triều đại để phục vụ :

Ngày 28-2 năm canh thìn (1400) Hồ Quí Ly lật đổ nhà Trần, dựng ra nước Đại Ngu. Hầu hết các quan lại và những người thân thích nhà Trần đều mưu chống lại Hồ Quí Ly, kết quả là một vụ tàn sát đẫm máu xảy ra, trên dưới 300 người bị giết chết. Trong khi đó Nguyễn Trãi là con cháu thần dân của nhà Trần nhưng lại đi theo Hồ Quí Ly. Đi theo họ Hồ không phải bởi lý do tham sống sợ chết (cuộc đời của ông đã minh chứng điều đó) mà bởi tư tưởng Hồ Quí Ly có sự gặp gỡ trong tư tưởng Nguyễn Trãi - ông thấy được đường lối cải cách về chính trị, kinh tế và văn hoá cuả Hồ Quí Ly hết sức tiến bộ nhằm đưa xã hội Việt Nam sang một giai đoạn phát triển hơn. Với sự lựa chọn này cho chúng ta thấy Nguyễn Trãi không đi theo một xu hướng phổ biến đương thời hay một đạo lý sách vở khuôn sáo của chế độ phong kiến, mà ông đã có một tầm nhìn vượt qua thời đại .

 2 - Lựa chọn đi với khởi nghĩa Lam Sơn :

Sau khi quân của Hồ Quí Ly bị giặc Minh đánh bại, đất nước ta lại rơi vào thảm hoạ xâm lăng. Nhiều cuộc khởi nghĩa đã dấy lên, trong đó có những người dương cao ngọn cờ khôi phục nhà Trần. Là con cháu nhà Trần, là quan lại của triều đại họ Hồ, nhưng Nguyễn Trãi không nghĩ đến việc khôi phục nhà Trần, cũng không nghĩ đến khôi phục nhà Hồ - lý tưởng lớn lao nhất của cuộc đời ông là lý tưởng vì dân vì nước. Vậy nên ông đã quyết định đi theo Lê Lợi để thực hiện mục đích và lý tưởng của mình. Có thể nói đây là sự lựa chọn hết sức sáng suốt và có ý nghĩa nhất trong cuộc đời Nguyễn Trãi. Đi với khởi nghĩa Lam Sơn, ông mới có một "Bình ngô đại cáo" - áng thiên cổ hùng văn ( bài văn hùng tráng của muôn đời) vừa là bản tuyên ngôn độc lập, vừa là một kiệt tác văn chương .

 3 - Lựa chọn đường lối kháng chiến :

 Giặc Minh lẫn cướp đất nước ta với một chính sách hết sức tàn bạo, chúng muốn phá hoại nền văn hoá dân tộc ta, muốn cho dân mọn xóm làng không có cuộc sống yên ổn bằng nhiều hình thức như: thuế nặng, hình phiền vơ vét của quí, giết hại kẻ vô tội, hãm người vào chỗ chết mà không xót thương...

Lịch sử dân tộc không thể chấp nhận thực tế đau thương tang tóc như thế mãi ? Một vấn đề vô cùng khẩn thiết mà lịch sử đòi hỏi ở những người lãnh đạo kháng chiến là phải đánh tan lũ giặc ngoại xâm, giải phóng đất nước. Bao nhiêu đường lối mưu binh của các nghĩa sĩ tài hiền được đưa ra xung quanh vấn đề: dùng bạo lực chống lại bạo lực.

Vậy mà Nguyễn Trãi lại muốn dùng đường lối kháng chiến: Mưu phạt tâm công. Bản "Bình ngô sách" Nguyễn Trãi dâng lên cho Lê Lợi đã vạch ra chiến lược chiến thuật đánh quân Minh và được Lê Lợi chấp nhận. Theo bài tựa của Ngô Thế Vinh Trong "Ức trai di tập" thì "Bình ngô sách" hiến mưu chước lớn, không nói đến việc đánh thành mà lại khéo nói đến việc đánh vào lòng người. Cuối cùng nhân dân và đất nước của mười lăm đạo quân nước ta đều đem về cho ta cả. Đây chính là công lao lớn nhất trong cuộc đời Nguyễn Trãi và lịch sử đã ghi nhận ông - một trong những vị anh hùng dân tộc lỗi lạc nhất.

4 - Lựa chọn kết thúc chiến tranh :

Tháng 10 năm 1947, Liễu Thăng bị diết ở gò Mã Yên. Tình thế bọn Vương Thông ở thành Đông Quan vốn đã khốn quẫn nay lại càng thêm khỗn quẫn. Thông cho người cầm thư đến bản doanh quân Lam Sơn giảng hoà. Các tướng khuyên Lê Lợi nên tiếp tục đánh thành để giết cho hết quân giặc. Nhưng ý kiến của Nguyễn Trãi lại khác: "Phục thù báo oán là chuyện thường tình của người ta, nhưng giết một lúc hàng vạn như vậy là không nên" và ông khuyên Lê Lợi tìm cách dụ bọn địch đầu hàng rồi sau đó tha về, đi thuỷ ta cho thuyền, đi bộ ta cho ngựa. Sau thắng lợi của khởi nghĩa Lam Sơn, đất nước Việt Nam có thời gian hoà bình kéo dài trên 300 năm - phải chăng đó chính là cái hậu của đường lối kết thúc chiến tranh bằng nhân nghĩa, không khoét sâu vào lòng hận thù dân tộc của Nguyễn Trãi ?

5 - Lựa chọn đường lối trị nước :

Quan điểm nhân nghĩa là sợi chỉ đỏ xuyên suốt trong cuộc đời và sự nghiệp của Nguyễn Trãi. Tư tưởng nhân nghĩa của ông lại một lần nữa thể hiện rất rõ trong chính sách cai trị nước lúc bấy giờ: "Thời loạn dùng võ, thời bình dùng văn, ngày nay định ra lễ nhạc, chính phải thời lắm. Song cây không có gốc không thể đứng vứng, không có văn không thể lưu hành. Hoà bình là gốc của nhạc, thanh âm là văn của nhạc, thần phụng chiếu định ra âm nhạc, không dám không gắng hết tâm lực. Song học vấn sơ sài nông cạn, sợ trong áng thanh luật, khó làm cho được hài hoà. Dám mong bệ hạ rủ lòng yêu thương và chăn nuôi muôn dân, khiến cho trong chỗ thôn cung xóm vắng , không có một tiếng hờn dận oán sầu, đó là giữ được cái gốc của nhạc". 

Trong bài thơ chữ Hán nhan đề  "Hạ qui Lam Sơn" ( mừng nhà vua về thăm Lam Sơn ) ông viết :                

Quyền mưu bản thị dụng trừ gian

           Nhân nghĩa duy trì quốc thể an

Có nghĩa quyền mưu vốn là dùng để trừ gian ác, nhưng để giữ cho thế nước yên ổn thì chỉ có chính sách nhân nghĩa mà thôi .

Có thể nói tư tưởng nhân nghĩa lấy dân làm gốc của Nguyễn Trãi là một điểm sáng tạo hết sức tiến bộ so với thời đại trong ý thức hệ giai cấp thống trị lúc bấy giờ.

6 - Lựa chọn văn hoá :

Nguyễn Trãi là người chứng kiến âm mưu đồng hoá tiếng việt của nhà Minh, chúng muốn huỷ diệt văn hoá việt Nam và dân tộc Việt Nam . Điều đó đã làm cho ông đau lòng và căm phẫn, trong "Dư địa chí" ông  tỏ rõ quan điểm của mình về văn hoá nước nhà: "Người trong nước không được bắt chước ngôn ngữ và y phục của các nước Ngô, Chiêm, Lào, Xiêm, Chân lạp để làm loạn phong tục trong nước". Và ông đã bảo vệ quan điểm của mình một cách khẳng khái khi vua sai cùng Lương Đăng soan nhã nhạc (tức là nhạc trong cung đình) ông từ chối vì Lương Đăng chủ trương mô phỏng nhạc cung đình của Trung Quốc.        

Như vậy Nguyễn Trãi đã thể hiện là một con người có tinh thần tự tôn dân tộc rất cao và luôn luôn ý thức bảo tồn gìn giữ, phát triển bản sắc văn hoá đất Việt .

7 - Lựa chọn xuất và  xử : (xuất là ra làm quan ; xử là ở ẩn )

Học thuyết nho giáo chuẩn bị cho người quân tử hai tình thế: một là nhập thế một cách tích cực, hai là rút lui một cách cao đạo "dụng chi tắc hành, xả chi tắc tà" (dùng đến thì giúp đời, thất thế thì ở ẩn giữ cho riêng mình trong sạch). Thực tế lịch sử cho chúng ta thấy đa số các nhà nho Việt Nam đã đi theo học thuyết này, tiêu biểu nhất là Trạng trình Nguyễn Bỉnh Khiêm. Nhưng đối với Nguyễn Trãi, xuất và xử trở thành một cuộc đấu tranh thường xuyên trong con người ông. Mặc dù ông rất chán ghét cảnh triều quan đến ghê sợ "hoạn tình dị kiếm thương cung điểm" (tình cảnh chốn triều quan dễ làm cho người ta khiếp sợ như con chim bị thương vì cung tên) và biết rằng ở ẩn thì tính mạng được bảo toàn, tinh thần được trong sạch, nhưng lại trái với lý tưởng sống của ông. Vì vậy ông phải nhẫn nhục ở lại triều đình để đấu tranh cho đường lối chính trị của mình, cho cái chí lớn của kẻ sĩ thức thời, tức là cái chí vì dân vì nước. Có thể nói suốt cuộc đời ông ôm mối tiên ưu, không ngủ được vì lo trước thiện hạ, tấm lòng ưu quốc ái dân  đến chết vẫn thắm như son, nỗi niềm thao thức vì nước vì dân "cuồn cuộn như nước triều đông" của ông thể hiện qua từng lời thơ sau hơn sáu trăm năm đến với chúng ta như một lời xót xa, gửi gắm và nhắn nhủ . 

Có thể sự lựa chọn này là nguyên nhân dẫn đến kết cục cuộc đời của Nguyễn Trãi hết sức bi thảm - vụ án Lệ Chi Viên ? Cho đến bây giờ vẫn là nỗi đau và sự căm phẫn của dân tộc ta đối với những cái ung nhọt bất công trong chế độ phong kiến. Nhưng cũng chính sự lựa chọn này đã cho chúng ta thấy công lao của Ngyễn Trãi không chỉ là tham gia  vào sự nghiệp cứu nước vĩ đại, tham gia tích cực vào việc xây dựng đất nước sau ngày giải phóng,  mà còn ở chỗ nêu cao được bài học yêu nước yêu dân , dũng cảm chiến đấu cho đại nghĩa đến chết mà thôi. Những tình cảm vĩ đại và những đức tính cao quí ấy đã thuộc về truyền thống dân tộc mà chúng ta phải luôn phát huy .

Bài viết này, tôi đã tổng hợp từ những kiến thức lịch sử mình đã đọc được, chứ hoàn toàn không có ý “sáng tạo”. Dĩ nhiên, khi tôi viết thì luôn lồng theo quan điểm nhìn nhận đánh giá chủ quan của bản thân, vậy có gì sai - kính mong mọi người lượng thứ góp ý trên tinh thần học hỏi…

Khổng Minh : 

Khi Lưu bị ở Tân Dã có đến Tư Mã Đức Tháo bàn việc thiên hạ. Tư Mã Đức Tháo có nói: "Bọn nho sinh đời nay chỉ là một phường tục sĩ, hạng tuấn kiệt chỉ có hai người, đó là Ngoạ Long và Phượng số. Ngoạ Long tức Gia Cát Khổng Minh, Phượng Sồ tức Bàng Thống tự Sỹ Nguyên."

Lúc bấy giờ là năm 208 Lưu Bị 47 tuổi, Gia Cát Lượng chỉ mới 27 tuổi và ông 3 lần đến Long Trung mời Khổng Minh ra giúp, tôn làm quân sư

Khổng Minh nói:
- Tôi đã đọc thư của tướng quân, cứ xem ý tứ trong thư đủ thấy tướng quân có lòng lo cho dân, cho nước, chỉ hiềm 1 nỗi Lượng tôi tuổi trẻ tài hèn..
Huyền Đức nói:
- Tư Mã Đức Tháo và Từ Nguyên Trực 2 ông ấy đều tiến cử tiên sinh, rất mong tiên sinh đừng bỏ kẻ hèn này. Xin tiên sinh cho 1 lời khuyên.
Khổng Minh nói:
- Lượng tôi chỉ là 1 thợ cày đâu dám lạm bàn việc lớn trong thiên hạ. 2 ông ấy đã tiến cử với tướng quân sai lầm rồi.
Huyền Đức nói:
- Đại trượg phu phải đem tài ra giúp nước, há chịu chết già ở chôn lâm tuyền hay sao ? Xin tiên sinh lấy việc cứu muôn dân trong thiên hạ đang chịu lầm than làm trọng, chỉ bảo mở mang sự ngu hèn của Bị này mà nhận lời thỉnh cầu.
Khổng Minh cười nói:
- Vậy thì xin Tướng quân cho nghe chí hướng của mình.
Bị nói:
- Nay nhà Hán Đang ngiêng ngã, gian thần chia quyền, Bị này chẳng lường sức mình, muốn đứng lên làm nghĩa lớn với thiên hạ. Nhưng hổ thẹn vì trí thiển, tài hèn, mãi đến nay vẫn long đong chưa thành sự nghiệp, nay mong tiên sinh chỉ bảo cho những điều ngu muội, để cứu vớt vận nguy của nhà Hán, thật lấy làm may mắn.
Khổng Minh nói:
- Từ khi Đổng Trác làm loạn đến nay, các hào kiệt trong thiên hạ đều đứng lên khởi ngiệp. Tào Tháo tuy thế lực không bằng Viên Thiệu, nhưng lại bị Tháo diệt, đó chẳng phải do thiên thời mà còn do có cả sức người. Nay Tháo có trong tay hàng trăm vạn quân, hiếp đáp thiên tử, sai khiến chư hầu, nơi này thật không nên cùng nó tranh dành. Tôn Quyền thì chiếm cứ Giang Đông đã được 3 đời, thế nước hiểm yếu, nhân tâm qui phục, nơi này chỉ nên dùng làm bạn tương trợ lẫn nhau, chớ không thể thôn tính được.
- Còn đất Kinh Châu, Bắc có sông Hán, sông Miện chạy dài đến tận Nam Hải, phía  Đông liền Ngô Hội, phía Tây thông Ba Thục, nơi ấy là đất dụng võ, nếu không có 1 vị minh chủ hùng cường, thì không thể giữ được. Theo tôi nơi đó là trời cho Tướng quân đó. Ích Châu hiểm trở, đât đai ngàn dặm phì nhiêu, thực là vựa thóc trời cho. Hán Cao Tổ xưa kia cũng dựng nghiệp đế từ nơi ấy. Nay Lưu Chương nhu nhược, dân đông, nước giàu mà không biết trông nom, nên các bậc chí sĩ tài ba đang muốn có một minh chủ để thờ. Tướng quân là dòng dõi nhà Hán, tín nghĩa lừng vang bốn bể, kết nạp anh hùng, cầu hiền tài như người khát nước. Nếu tăng quân thu về được Kinh Châu và Ích Châu giữ vững nơi hiểm yếu, phía Tây hòa với các dân tộc it người, phía Nam thu phục được các nước Di Việt. Ngoài liên kêt với Tôn Quyền, trong sữa sang việc cai trị, đợi lúc thiên hạ có biến, sai 1 viên thượg tướng, từ Kinh Châu tiến sang Uyển Lạc, Tướng quân thân đêm quân chính nghĩa từ Ích Châu ra Tây Xuyên, sẽ được trăm họ đem gạo thịt đón tướng quân, lúc đó sự nghiệp sẽ thành, nhà Hán có thể hưng vượng. Lượng này vì tướng quân đề ra quyêt sách cũng không ngoài như thế. Tướng quân có ý ấy chăng ?
Khổng Minh nói xong sai tiểu đồng đem ra 1 bức bản đồ treo giữa nhà, chỉ dẫn cho Lưu Bị:
- Đây là vùng Tây Xuyên gồm 54 châu. Nếu tướng quân muốn nên nghiệp bá thì Bắc nhường Tôn Quyền chiếm địa lợi, còn tướng quân thì chiếm lấy nhân hoà. Trước hết lấy Kinh Châu làm nhà, sau đó lấy Tây Xuyên dựng nên cơ nghiệp, như vậy tạo thành thế chân vạc, mới hay bình định được Trung Nguyên.
- Lượng tôi xem thiên văn, thấy Lưu Biểu chẳng bao lâu nữa thì mất, còn Lưu Chương thì không phải minh chủ làm nên cơ ngiệp.
Huyền Đức nghe xong chắp tay lạy tạ và mời Khổng Minh ra giúp nước, nhưng Khổng Minh không nhận lời, Bị khóc nói rằng:
- Tiên sinh không chịu ra giúp nước thì trăm họ không biêt sống ra sao ? Nói xong 2 hàng tuôn rơi ươt cả vạt áo. Khổng Minh thấy vậy mới vui vẻ nhận lời.

Nguyễn Trãi và Khổng Minh đều có chung sự lựa chọn trong cuộc đời đó là xuất và xử. Cuối cùng, hai ông đã chọn con đường đi là ra làm quan cho tới lúc qua đời.

Nếu đem cuộc đời của Nguyễn Trãi ra so với cái tài của Khổng Minh thì có phần hơi khập khiễng. Nên ở đây tôi chỉ muốn nói đến sự lựa chọn mà thôi ! Dẫu rằng Nguyễn Trãi chưa phải là người trên thông thiên văn, dưới tường địa lý, giữa rõ nhân thế như Khổng Minh, nhưng chắc chắn ông sinh ra trong đời Trần, học hết sách thánh hiền, thấm nhuần dịch lý, thấu hiểu tạo hoá, đạo của trời đất thì tất phải biết rõ số phận và cái giá lựa chọn con đường đi của mình ?

Chẳng phải bàn nhiều mà làm gì, khi đọc về cuộc đời hai ông, thiết nghĩ rằng - Nguyễn Trãi và Khổng Minh không hề có ý định cải số, bởi họ biết rất rõ ở Ẩn thì tính mạng được bảo toàn. Tâm nguyện duy nhất của Nguyễn Trãi và Khổng Minh là nhập thế để giúp vua ổn định giang sơn xã tắc.

Vậy, khi đưa câu chuyện Khổng Minh vào chủ để cải số và bảo rằng ông muốn cải số nhưng không cải được số là thiếu chính xác. Cái phép cầm sao bổn mạng của Khổng Minh khi ấy là một chuyện chẳng đặng đừng chứ không thể nói là cải số. Phải chăng ông phóng lao đành phải theo lao mà thôi ?

Có thể nói Khổng Minh là một con người  học rộng biết nhiều, thông kim bác cổ, chuyện trên trời dưới đất và thế sự đều nắm trong lòng bàn tay, khiến Chu Du trước lúc chết ngửa mặt mà than “sao trời đã sinh ra Du còn sinh ra Lượng ?”.

Nhưng như vậy, không có nghĩa tài ba lỗi lạc của ông có thể cải được mệnh số của một Quốc gia ? Có lẽ đúng ! Khổng Minh muốn cái khí số nhà Hán và xưa nay thời thế tạo anh hùng chứ có bao giờ anh hùng tạo được thời thế đâu ?

Về quan điểm đó tôi hoàn toàn nhất trí với nhận định của Tiên sinh Vuivui !

Vài dòng chia sẻ !

Thân ái !

Thời Tam Quốc, Khổng Minh được xem là đệ nhất kỳ viên trên cả Tào Tháo cũng là 1 dị nhân văn võ song toàn.  Không có KM, Lưu Bị không thể giữ được đất Thục trong thế chân vạc nhiều năm.

Người tài có chí lớn cùng tấm lòng trung nghĩa, KM đã phò Lưu đến hơi thở cuối cùng.  Đó là cái tình nghĩa ngày trước và thân phận của KM bắt ông làm như vậy.  Ông cũng làm nhiều sai lầm có tính chiến lược như nhiều lần xuất phát Kỳ Sơn thất trận đi về tay không, nếu cho rằng ông giỏi độn toán thì tại sao kô biết trước kết quả hành quân đầy tổn thuơng (KM là thủy tổ của môn Lục Nhâm Diệu Toán vẫn lưu truyền tới ngày hôm nay, dùng bởi đệ nhất kỳ viên chốn này ! ) ?.

Người tính sao bằng trời tính, cầm lá số chính mình lên, lý số gia có đoan chắc mình đã hiểu, đã đoán trúng các vận hạn theo mong đợi ? Đã định giờ sai trái như thường thấy trên diễn đàn này và luận giải mênh mông, lấy tư cách gì cãi / sửa số ?  KM tài ba quán thế như vậy (nhiều khi do thêu dệt bởi ngoại sử) mà chỉ giúp được Lưu Bị làm bá vuơng 1 khu mà thôi chứ không thể thống nhất sơn hà, điều đó cho thấy cái khung định mệnh áp đặt cho chính tập thể mà ông phù trợ (Lưu Bị và các huynh đệ kết nghĩa Đào Viên) chính là cái cộng nghiệp bị uốn nắn trong 1 khuôn mẫu nào đó để dòng sử mệnh trôi chảy là sự tuơng tác giữa ý người và lòng trời !

HC

Chủ đề này hay quá ! Cảm ơn các bác, các cô chú, anh chị đã bỏ thời giờ viết bài.

Cảm ơn bác VuiVui đã lập chủ đề "Cải Số" rất có giá trị.

Cảm ơn anh ĐongBaoOi đã posted bài "Cải Đổi Vận Mệnh" rất hay.