thienkhoitimvui
Hội viên
Đă tham gia: 30 November 2004
Nơi cư ngụ: Vietnam
Hiện giờ: Offline
Bài gửi: 2445
|
| Msg 1 of 1: Đă gửi: 04 June 2005 lúc 10:38am | Đă lưu IP
|
|
|
SƯU TẦM:
Nói đến Cổ-nhạc chúng ta ai cũng nghĩ ngay đến bản Vọng-cổ ... cũng đúng thôi v́ bản Vọng-cổ đă quá quen thuộc với chúng ta ... có ai mà không từng nghe nó một lần. Nhưng thật ra nền cổ-nhạc của chúng ta được phân ra làm 2 nhóm là Cải-Lương và Tài-Tử ... Nhạc Cải lương thường được tŕnh diển trên sân khấu cho công chúng xem với tuồng tích hẳn hoi, và bài hát một số được rút ra từ Nhạc Tài tử nhưng được làm phong phú hơn trong nhịp điệu cho hấp dẩn (như Xàng-Xê từ nhịp 4 thành nhịp 8 ... Văn-Thiên-Tường từ nhịp 8 Oán thành nhịp 4 lơi ...) và lẻ dỉ nhiên bài hát chủ lực cho Cải lương vẩn là bài Vọng Cổ ... Trong lúc đó th́ Nhạc Tài-Tử được chơi với tính cách nhạc thính pḥng của những người cùng yêu thích với nhau ... mà người ta thường nói là chơi bài bản ... v́ nó đ̣i hỏi một quá tŕnh học hỏi chuyên cần ... và TD xin lượt qua về nhạc Tài tử cho các bạn có một khái niệm ... và bạn nào muốn t́m hiểu thêm nửa th́ TD rất sẳn sàng chia xẻ cùng các bạn ... và chúng ta chơi nhạc Cải lương đi cho dể .
Cổ nhạc chúng ta có ngủ cung ... nhưng cũng tùy theo bản nhạc ...
... nếu bản nhạc có hơi BẮC th́ ngủ cung là H̉ XỰ XANG XÊ CỐNG
... nếu bản nhạc có hơi NAM th́ ngủ cung là H̉ XỰ XANG XÊ FAN
...nếu bản nhạc có hơi OÁN th́ ngủ cung là H̉ XỰ XANG XÊ OAN
Tổng hợp Nhạc Tài Tử được hệ thống thành các Bộ như sau :
-Bộ NAM : gồm 3 bài NAM XUÂN với Trống Xuân, NAM AI với Mái Ai và NAM ĐẢO hay c̣n gọi là Đảo-Ngủ-Cung với Song Cước .
-Bộ OÁN : gồm các bài Tứ-Đại-Oán, Giang-Nam Cửu-Khúc, Phụng Cầu, Phụng-Hoàng Lai-Nghi, B́nh-Sa Lạc-Nhạn, Nguơn-Tiêu Hội-Oán, Vỏ-Văn Hội-Oán, Thanh-Dạ Đề-Quyên , Vỏ-Tắc-Biệt , Tư-Mă Tương-Như ......
-Bộ ĐIỂM : gồm các bài Lưu-Thủy, Phú-Lục, B́nh-Bán, Xuân T́nh, Tây Thi và Cổ Bản .... sáu bài nầy được giới đàn ca gọi là 6 bài Bắc trường, nhưng hai bản Tây Thi và Cổ Bản trường v́ quá dài đến 52 và 68 câu nên họ thường chơi hai bài Tây Thi và Cổ Bản vắn chỉ có 26 và 34 câu mà thôị Thực ra bộ Điểm nầy rất phức tạp v́ nó gồm có tất cả là 36 bài gồm đoản, trường,thủ, vĩ và tẩu mă ...Thí dụ bản Lưu Thủy th́ có Thủ Lưu-Thủy Đoản, Vĩ Lưu Thủy đoản,Thủ Lưu Thủy trường, Vĩ Lưu Thủy trường, Thủ Lưu Thủy Tẩu Mă, Vĩ Lưu Thủy Tẩu Mă ... quá lộn xộn nên giới đàn ca chỉ chơi bài Vĩ ... Trường mà thôi ... như bản Lưu Thủy thường chơi trong giới đàn ca là bản Vĩ Lưu Thủy trường .
-Bộ XUẤT : gồm các bài : Văn-Thiên-Tường , Trường-Tương-Tư, Tứ Đại Vắn, Chinh-Phụ Ly T́nh, Hội Nguơn Tiêu và Bắc Bản Chấn .
-Bộ CHÍNH : gồm các bài nhạc lể hay c̣n gọi là các bài C̣ v́ chơi những bài nầy phải có đàn c̣ mới hay ... : Xàng-Xê, Ngủ Đối Thượng, Ngủ Đối Hạ, Long Đăng, Long Ngâm, Vạn Giá và Tiểu Khúc ... sau nầy giới đàn ca c̣n chơi thêm hai bài nửa là Ngủ Đối Ai và Chiết Tứ Vĩ ...
-Bộ NGỰ : gồm 8 bài ngự sau : Đường-Thái-Tôn, Vọng Phu, Bắc Man Tấn Cống, Chiêu-Quân, Duyên Kỳ Ngộ (ngự), Aí Tử Kê (ngự), Quả Phụ Hàm Oan và Tương-Tư (ngự) ...
-Bộ NHỈ : gồm 2 phần ... phần A gọi là Tứ Bửu gồm có 4 bài là Minh-Hoàng Thưởng Nguyệt, Ngự Giá Đăng Lâu, Pḥ Mă Giao Duyên và Ái Tử Kê (tứ bửu) ... phần B gọi là Ngủ Châu gồm có 5 bài là Kim Tiền Bản, Ngự-Giá, Hồ Lan, Vạn Liên và Song Phi Hồ Điệp ...
-Bộ THỦ : gồm 10 bài liên huờn là Phẩm Tuyết, Nguơn Tiêu, Hồ Quảng, Liên Huờn, B́nh Nguyên, Tây Mai, Kim Tiền, Xuân Phong, Long Hổ và Tẩu Mă ...
Về sau nầy để dể dàng dạy cho học tṛ các nhạc sư gọi hệ thống nầy như sau, thêm vào 2 Bộ mà phần lớn được dùng cho Cải lương là Bộ Lư như Lư Vọng Phu, Lư Giao Duyên, Lư Con Sáo .... và Bộ Ngâm như ngâm Tao Đàn, Sa Mạc ....
Nhất LƯ Nh́ NGÂM Tam NAM Tứ OÁN Ngủ ĐiỂM Lục XUẤT Thất CHÍNH Bát NGỰ Cửu NHỈ và Thập THỦ LIÊN HOÀN
Trong tất cả những bài nầy thông dụng nhất là các bài bản ở các bộ Nam Điểm Oán Chính mà các nhạc sư thường gọi là 20 bản Tổ gồm 3 bài Nam 6 bài Bắc 7 bài C̣ và 4 bài Oán ( Tứ Đại Giang-Nam Phụng Cầu và Phụng Hoàng) ... biết được 20 bài nầy là đủ đi chơi nhạc tài tử , biết hơn nửa ... càng tốt ...
Xuất thế lăo thông nhị thập huyền bản tổ
Thậm đa quán thế Thất thập nhị huyền công
*** ***
Nếu bạn thích cổ nhạc chắc cũng biết lai rai vài câu vọng cổ , biết nhịp càng tốt ... hổng biết cũng không sao ... v́ tui ca đâu có ông thầy đàn đâu mà sợ chứ , cứ như vậy đi nha ... chơi vui mà ...
...Thực ra trong cổ nhạc bài Vọng cổ là bài khó NHỨT v́ bạn thữ nghĩ người ca và người đờn đều hồn ai nấy giữ trong suốt 32 nhịp ... để khi cùng dứt câu một lượt ngay chóc không ló không thụt thiệt không phải dể dàng với người mới học , nên theo TD nghĩ nếu các bạn muốn ca được bài Vọng cổ cho trúng các bạn cần nên học trước một số bài nhỏ cho nhuần nhuyển để có chất giọng và giữ nhịp được đều ... những bài nhỏ đó như Lư Ngựa Ô Nam, Trăng Thu Dạ Khúc, Lư Con Sáo ... khó hơn chút nửa như Sương Chiều Tú Anh, Phong Ba Đ́nh, Tô Vỏ Mục Dương, Giang Tô Điểu Ngử ......
... Trong cổ nhạc chúng ta sẽ thường nghe nói đến nhịp tư trong những bài ca Bắc, Nam , nhịp tư lơi trong những bài như Trường Tương Tư, nhịp tư lơi tám thúc như trong bài Phụng Hoàng Cải Lương , nhịp tám trong những bài Oán Tài Tử .... và tên gọi nhịp tư, tư lơi, tám ... là căn cứ vào nhịp 32 của bài Vọng cổ ... nhịp 32 tức nhịp 2 chân trái phải bắt đầu từ chân phải nhưng chỉ tính nhịp của chân phải mà thôi ...
... Một bài ca Vọng cổ ngày nay ... tác giă thường chỉ viết 4 câu là 1,2 và 5,6 ... đôi khi viết 5 câu 1,2 và 4,5,6 chứ it' khi nào viết đủ 6 câu là 1,2,3 và 4,5, 6 ... nên nếu tính theo nhịp 32 th́ mỗi câu vọng cổ sẽ có 32 nhịp trừ câu vô vọng cổ sẽ chỉ có 15 nhịp rưởi mà thôi ... và cứ mỗi 4 nhịp trong câu người ta gọi là 1 lái ... người ca phải tập nghe cho được chữ đờn cuối của mỗi lái để control nhịp của ḿnh ... và để giúp cho người đờn và ca điều chỉnh nhịp ... khi c̣n 2 lái nửa dứt câu tức c̣n 8 nhịp sẽ có 1 tiếng gỏ song-loan báo ... và khi dứt câu th́ gỏ 1 tiếng nửa ... Và nếu dứt câu không đàn câu kế tiếp th́ khi gỏ song loan báo rồi, 2 nhịp kế sẽ gỏ thêm 1 tiếng ... như vậy câu kết thúc sẽ có tất cả là 3 lần gỏ song loan ... tiếng song-loan nầy do người nhạc-sĩ leader dàn nhạc gỏ ... Song-loan rất quan trọng ... không có nó ... hoặc gỏ sai ... cả nhóm đờn ca sẽ lost control ngay ...
... Sau khi đă biết nhịp rồi th́ tự ḿnh sẽ phân nhịp cho bài ca vọng cổ mà ḿnh muốn hát ... sao cho ḿnh dứt bài ca th́ người đàn cũng vừa gỏ song loan dứt một lượt với ḿnh ... v́ vậy nên cùng một bài ca vọng cổ mà thường không ai hát giống ai ...
... TD sẽ ghi chữ đờn như dưới đây cho một bài vọng cổ 4 câu 1,2 và 5,6 mà hai câu 1 và 5 là hai câu vô vọng cổ ... thường được người ta gọi là vô ḥ ...
Câu 1 : ..... vô ḥ ..-------3 nhịp rưởi----->H̉ ---------4nhịp----->CỐNG (SLbáo)
--------4 nhịp----------->XANG----------4 nhịp ----->CỐNG (SL dứt câu)
Câu 2 : ------4 nhịp-------->XỀ -------4nhịp--------->XANG
------4 nhịp--------->XANG -----4 nhịp -------> H̉
-------4 nhịp-------->H̉ --------4 nhịp --------->CỐNG (SL báo)
------- 4 nhịp ------> XÊ -------- 4 nhịp -------> XANG (SL dứt câu)
Câu 5 : ....vô ḥ .....-----3 nhịp rưởi ---> H̉ -------4 nhịp ---> CỐNG (SL báo)
------4 nhịp ----> XÊ ---------4 nhịp -------> XỀ (SL dứt câu)
Câu 6 : ------4 nhịp ---->Xề --------4 nhịp -------> CỐNG
-------4 nhịp ---->XANG ------4 nhịp ------> CỐNG
-------4 nhịp ----> XÊ --------4 nhịp -------> XỀ (SL báo)
--------4 nhịp ---> XÊ --------4 nhịp -------> LIU (SL dứt câu)
....những chữ đờn cuối lái ghi trên ... không có tính cách cố định mà nó sẽ thay đổi tùy theo người nhạc sĩ ... cũng như chữ CỐNG chổ SL báo ... có nhạc sĩ cũng dùng chữ XÊ ... nhưng quan trọng là có gỏ SL là OK ...
... c̣n 1 bài Vọng-cổ có 5 câu là 1,2 và 4,5,6 th́ cách cấu trúc của các câu 1,2 và 6 th́ giống như trên ... c̣n câu 4 và 5 th́ như sau đây :
Câu 4 : .... vô ḥ ------3 nhịp rưởi ---->H̉ -----4 nhịp ---->CỐNG (SL báo)
---------4 nhịp ------> XANG -------4 nhịp -------> H̉ (SL dứt câu)
Câu 5 : ------- 4 nhịp -------> XỀ ------- 4 nhịp ------> H̉
-------4 nhịp --------> H̉ ---------4 nhịp ------> H̉
--------4 nhịp -------> H̉ ----------4 nhịp ------> CỐNG (SL báo)
--------4 nhịp --------> XÊ ----------4 nhịp ------> XỀ (SL dứt câu)
*** ***
Bài Vọng Cổ :
DUYÊN HĂI TRONG TÔI ... KHÔNG CÓ LỜI TỪ BIỆT
Thanh-Diệp
Lối : ... Cầm quyết định xa rời nhiệm sở
Tôi thấy ḷng tràn ngập nỗi bâng khuâng
Đi bên tôi chân bước ngập ngừng
Em khẻ hỏi, tôi nghĩ ǵ trước khi rời xa ... Duyên Hăi
1- Lời từ biệt vấn vương từng câu nói, An Thới Đông vang vọng tiếng ve ...... sầu ... Phượng vĩ đơm bông thắm mộng ban đầu . Nhịp cầu ván lắc lư ngày mới đến tới bây giờ mở lối mộng t́nh yêu . C̣n lại trong tôi bóng nắng ban chiều, cơn mưa lớn ướt dầm mái lá , làm rối tóc em cô giáo nhỏ hiền ḥa của các cháu thơ nơi miền Duyên Hăi .
2- Lúc sắp xa nhau biết nói sao lời từ biệt ai biết ḷng tôi vẫn ươm nắng sân trường . Như nhớ những hôm thức viết báo treo tường . Tập văn nghệ cho kịp ngày hội Tết, bên chén trà nghi ngút khói sương khuya . Rồi có những hôm tôi tiển bước em về nghe hương đất mới thắm qua từng nỗi nhớ, để biết hôm nay vẫn c̣n nhiều gian khổ , nhưng đời sẽ trao ḿnh hạnh phúc những ngày sau .
... Lúc sắp chia tay càng thấy ḷng thiết tha cùng Duyên Hăi
Mỗi khi cơn gió về thổi nhẹ bóng trăng ....
Ca Nam Xuân : ................... tan
Đứng lặng nh́n .----- sóng gợn lung linh
2- Trong kư ức miên man .-----
Những tháng ngày bên nhau .-----
7- Nên dễ đâu nói lời ly biệt
Khi tâm hồn lạc nẽo suy tư
8- Xa xa từng tiếng sóng xô bờ
Đưa tôi về với ước mơ .-----
4- B́nh Khánh ơi, bao năm qua sống giữa vùng trời Duyên Hăi ngày lại ngày qua gió biển ngát hương ...... đời ... Điệu hát ru em ngọt mát trong lời . Tôi thầm hỏi hàng cây cho bóng mát khi xa tôi rồi c̣n nhớ đến tôi không . Tôi hỏi biển khơi nước chảy xuôi ḍng, cơn gió nhẹ có làm ḷng em dậy sóng , rồi tôi hỏi em tương lai và ước vọng, em nh́n tôi khẻ mím môi cười .
5- Tôi hiểu rồi, dù đêm nay tôi trở về thành phố nhưng vẫn theo tôi những đôi mắt học tṛ . Tha thiết nh́n tôi như muốn nói hẹn ḥ . Viên phấn trắng sẽ ṃn trên tấm bảng, tóc sẽ bạc màu theo bụi phấn thời gian . Để từng ngày quyển vỡ lật sang trang, chỉ c̣n lại trong tôi từng trang giáo án, kể cả phút giây buồn vui lăng mạn với t́nh em son sắc dịu dàng .
6- Xin cho tôi một chút phấn vàng để tôi vẽ cành hoa trinh nữ, bên cạnh cánh mai vàng đang rực nỡ một góc trời hạnh phúc gỡi cho em . Cô giáo tôi yêu bé nhỏ dịu hiền, để nói cùng cô một lời tha thiết ... cô giáo ơi, Duyên Hăi trong tôi không có lời từ biệt dù mai đây thành phố đón tôi về .
"Xin được chia vui cùng anh một nửa
Xin được chia buồn một nửa cùng anh ..."
Lời em nói, trang sách đời rộng mở, viên phấn hồng vẽ đẹp những mùa Xuân .
Thanh Diệp
|
Diễn đàn bị khoá)
Chủ đề: Vài nét về cổ nhạc Miền Nam
