Msg 1 of 17: Đã gửi: 06 January 2007 lúc 3:21am | Đã lưu IP

"rùa biển từng khinh ếch đáy giếng

đại bàng tung cánh vút trời xanh

ta cừ, có kẻ cừ hơn nữa

giữa chốn nhân gian chớ hợm mình"

  Bốn câu thơ trên nhằm khuyên người đời phải khiêm tốn, chớ tự cao tự đại, cổ nhân nói rất đúng "tự mãn chỉ chuốc lấy tổn thất, khiêm tốn sẽ thu được lợi ích". Ngạn ngữ lại có câu nói về bốn điều không được dùng hết:

"thế không được phô hết

phúc không được hưởng hết

lợi không được chiếm hết

thông minh không được dùng hết."

  Ba điều nói trên đều đúng, nhưng 2 chữ thông minh, cầu còn chả được, sao cũng nói không được dùng hết? cái nhìn không hết, ấy là chuyện thiên hạ. cái đọc không hết, ấy là sách vở trong thiên hạ. điều nghiên cứu không hết, ấy là cái lý của thiên hạ. làm người, thà vẻ ngoài hồ đồ mà thực ra là thông minh còn hơn vẻ ngoài thông minh mà thực ra là hồ đồ. Nay hãy nói về một người thông minh vào bậc nhất xưa nay, ông ta thông minh suốt đời mà hồ đồ trong chốc lát nên đã lưu lại câu chuyện đẹp đẽ, thú vị, có thể dùng làm gương cho những kẻ thích khoe khoang, cậy tài. Con người thông minh tuyệt vời đó là ai vậy?

"ngâm thơ, viết phú, bài bài đạt 

đánh đố, pha trò, lượt lượt tinh

chẳng phải Trọng Ni vừa tái thế

hẳn là Nhan Tử lại hồi sinh"

đó chính là Tô Thức, tự là Tử Chiêm, biệt hiệu Đông Pha, người Mi sơn thuộc Mi châu, Tứ xuyên-Trung quốc, sống ở triều đại Tấn Thần Tông. đỗ đạt bỗng chốc thành danh, ông ta được nhận chức Hàn lâm học sĩ. thông minh tuyệt vời, đọc lướt qua là thuộc, mở miệng là thành thơ, tài hoa phong lưu như Lý Bạch, mẫn tiệp hơn cả Tào tử kiến.

Tể tướng vương triều lúc bấy giờ là Hình công Vương An Thạch, tự là Giới Phủ, hiệu Bán sơn, đậu tiến sĩ, người lâm xuyên, giang tây TQ. Hình công vốn coi trọng người tài nên rất quí Đông pha, ngặt nỗi Đông pha(ĐP) cậy mình thông minh nên hay chế diễu người khác.

và câu chuyện bắt đầu từ đây:

Msg 3 of 17: Đã gửi: 09 January 2007 lúc 7:23am | Đã lưu IP

cảm ơn Oink đã động viên !

Msg 4 of 17: Đã gửi: 09 January 2007 lúc 7:36am | Đã lưu IP

   Sau khi hết hạn 3 năm làm quan ở Hồ Châu, Đông pha(ĐP) trở về kinh, nghĩ đến tướng phủ bèn bảo tả hữu chuẩn bị sổ sách, danh thiếp rồi cưỡi ngựa đến phủ thừa tướng. cách phủ một quãng đường bằng đường bay 1 mũi tên, ĐP xuống ngựa đi bộ. thấy có nhiều quan chức đến nhận lệnh, đang đứng đợi trước cửa tướng phủ. ĐP giơ tay hỏi; "thưa chư vị, lão thái sư đã ra công đường chưa?". quan coi cửa đáp:"ngài còn chưa dậy, xin vào phòng chờ một lát". Người tùy tùng mang một chiếc ghế vào, ĐP ngồi xuống che gần hết nửa mặt cửa. Chốc lát có một người trai trẻ từ trong phủ đi ra, các quan chức đều cúi gập thi lễ. ĐP hỏi ra thì biết đó là Từ luân-quản lý thư phòng trong phủ thừa tướng, người này rất được Hình công yêu mến. Từ luân vốn biết ĐP nên thấy ĐP liền nói: "xin mời ngài vào thư phòng phía đông dùng trà, chờ thái sư". Thư phòng phía đông là thư phòng bên ngoài của Vương An Thạch(VAT), môn sinh, bạn bè qua lại đều đến chỗ này. Từ luân dẫn ĐP vào đây, mời ngồi rồi bảo tiểu đồng hầu trà.

  Từ luân đi rồi, ĐP thấy các giá sách trên tường đều khóa, trên bàn văn chỉ có bút và nghiên, tuyệt không có gì khác. mở hộp đựng nhiên, ĐP thấy 1 chiếc đoan nghiên rất đẹp, phía trong mực còn chưa khô. định đậy nắp lại thì thấy dưới đáy hộp lộ ra tờ giấy trắng gấp đôi, giở ra xem, hóa ra là một bản thảo của 1 bài thơ mới chỉ có 2 câu. ĐP nhận ra bút tích của Hình công, đề bài thơ là "vịnh cúc", ĐP cười và tự nói: "kẻ sĩ xa nhau 3 ngày , cần phải thay đổi cặp mắt nhìn nhận. xưa lúc ta làm quan ở kinh, lão già này hạ bút viết liền mấy nghìn chữ mà chẳng phải phí sức suy nghĩ, giờ sau 3 năm thì đã khác, chẳng lẽ tài đã hết chỉ viết nổi 2 câu thơ còn dang dở". đọc lên 1 lần ĐP lại nói " mà ngay 2 câu thơ này cũng viết lung tung".

hai câu thơ đó viết như thế nào:

"tây phong tạc dạ quá viên lâm

xuy lạc hoàng hoa mãn địa kim"

(đêm qua gió thu qua rừng vườn

thổi rụng hoa cúc vàng khắp mặt đất)

vì sao Đp nói 2 câu thơ này viết lung tung? một năm 4 mùa, gió mỗi mùa đều có tên riêng, về xuân là hòa phong, hạ là huân phong, thu là kim phong, trong đông là sóc phong. bốn loại gió ứng với 4 mùa. câu trong bài thơ nói về gió tây, phương tây thuộc kim, "kim phong" thổi vào tiết thu, khi gió thu thổi thì lá ngô đồng rụng, muôn hoa tàn úa. câu thứ 2 "xuy lạc hoàng hoa mãn địa kim", "hoàng hoa" là hoa cúc, loại hoa này nở vào cuối thu, tính nó thuộc hỏa nên dám chống chọi với sương thu, rất giỏi chịu đựng, dù cho cành khô cháy, cánh hoa vẫn không rơi rụng. Nói "thổi rụng hoa cúc vàng khắp mặt đất" chẳng phải là sai lầm sao? cao hứng không kiềm chế nổi, ĐP vung bút châm mực, theo vần viết tiếp 2 câu:

"thu hoa bất tỉ xuân hoa lạc

thuyết dữ thi nhân tử tế ngâm"

( hoa thu chẳng rụng như hoa xuân

xin nhắc thi nhân chớ nên khinh xuất lúc ngâm vịnh)

viết song ĐP gấp lại bản thảo bai thơ, đặt dưới nghiên mực, đậy nắp lại như cũ rồi ra khỏi thư phòng.

  Một chốc, VAT ra công đường, sau khi lo liệu công việc, nhớ tới bài thơ làm chưa xong bèn trở vào thư phòng. yên vị, mở nắp hộp nghiên lấy bản thảo bài thơ ra xem, vừa lúc Từ luân trở vào, VAT bèn hỏi "có ai mới vào đây?", Từ luân quì thưa:"có ĐP phủ hồ châu đợi ngài đã vào đây". xem bút tích, VAT nhận ra bút tích Tô học sĩ, tuy không nói gì nhưng trong lòng lại lấy làm đắc ý  "thằng nhãi Tô thức này vẫn không sửa được bản tính ngạo mạn, không biết mình học thấp tài mọn lại còn chế diễu lão phu" nhưng rồi lại nghĩ "có thể hắn chưa từng biết cúc ở Hoàng châu cũng rụng cánh nên không đáng trách". bèn bảo Từ luân mang sổ ghi các địa điểm còn khuyết chức quan ở Hồ quảng ra xem, thấy còn khuyết chân đoàn luyện phó sứ, Hình công nhẩm bụng nhớ rồi bảo Từ luân dán bản thảo bài thơ lên cột.

  Buổi chầu sang hôm sau, VAT chỉ thị ĐP xuống làm chức đoàn luyện phó sứ ở Hoàng châu, các quan khắc nơi về kinh, kẻ thăng, người giáng chức ai cũng thấy ổn, duy chỉ có ĐP không tâm phục vì nghĩ rằng mình sửa thơ súc phạm Hình công nên ông ta dùng việc công báo thù riêng. tuy nhiên k làm được gì nên cũng đành tạ ơn. Hình công còn dặn "quá trưa đến dùng cơm với ta ".

Xế trưa, ĐP khăn áo chỉnh tề đến tiếp kiến, hình công bảo mời vào phòng lớn tiếp đón, Hình công dùng lễ nghi thày trò đối đãi. Hình công nói " tử chiêm bị giáng xuống hòang châu là chủ ý của thánh thượng, lão phu rất ái mộ tiểu đệ cũng k giúp gì được, xin chớ trách". ĐP đáp "kẻ học trò này tự biết tài lực bất cập đâu dám trách thái sư". VAT cười nói "tử chiêm tài cao dường ấy đâu có chuyện bất cập, chỉ có điều đến hoàng châu lúc rảnh rỗi cần đọc thêm nhiều sách vở để mở rộng học vấn". ĐP đã đọc kỹ hàng vạn cuốn sách, tài năng vượt hàng nghin người, giở lại khuyên đọc thêm sách thì đọc sách gì nhỉ? tuy miệng nói "đa tạ lão thái sư chỉ giáo" nhưng bụng lại càng không phục.

  Cơm xong Đp cáo từ, VAT tiễn quá mái hiên rồi cầm tay ĐP nói "lão phu lúc còn trẻ đèn sách vất vả nên mắc phải 1 chứng bệnh, muốn chữa phải dùng trà dương tiễn, dân vùng kinh khê đã biếu trà, tuy vậy nứoc sắc trà phải dùng nước vùng trung giáp(kẽm ở giữa) của kẽm cù đường sắc mới hiệu nghiệm. kẽm cù đường thuộc tứ xuyên, quê hương Tử chiêm, nếu tiện qua đó thì đem cho lão phu 1 vò nước ở trung giáp nhé." ĐP vâng mệnh, hôm sau từ biệt triều đình lên đường đến Hòang châu.         & nbsp;         & nbsp;         & nbsp;         & nbsp; 

                                                                            (còn tiếp)

Msg 5 of 17: Đã gửi: 13 January 2007 lúc 2:01am | Đã lưu IP

  Đông pha vâng mệnh triều đình đến Hoàng châu làm quan, quan chức ở Hoàng chau biết ĐP là tài tử nổi tiếng trong thiên hạ, lại là 1 vị hàn lâm bị giáng chức nên rất coi trọng, đều ra khỏi thành đón tiếp. Đp ở Hoàng châu kết bạn với Trần Quý Thường(TQT), ngày ngày dạo chơi núi sông, uống rượu ngâm thơ, cuộc sống vui vẻ an nhàn chẳng mấy đã quên đi chuyện với Hình công.

 Thời gian thấm thoắt đã được vài tháng, bấy giờ là sau tết trùng dương, gió thổi lớn suốt ngày. một hôm gió ngưng lặng. một mình ngồi trong thư phòng, ĐP sực nhớ "vị trưởng lão viện đinh huệ gửi tặng ta mấy thứ cúc vàng, ta đem trồng ở vườn sau, sao hôm nay k ra thưởng ngoạn nhỉ?", chưa cất bước thì Trần quí thường đến, ĐP vui lắm, bèn kéo ra vườn sau xem cúc. đến nơi chỉ thấy các cánh hoa cúc rắc vàng khắp mặt đất, trên cành k còn 1 đóa. Đp giật nảy mình, trừng mắt cứng miệng, k nói được nửa lời. TQT hỏi "Tử chiêm sao kinh ngạc đến thế?" ĐP bèn thuật lại chuyện mình đã viết thơ diễu Hình công thế nào rồi nói "tiểu đệ nào có ngờ đâu ở Hoàng châu hoa cúc lại rụng cánh, thì ra ông già này giáng tiểu đệ xuống Hoàng châu là để dược xem hoa cúc rụng". TQT cười nói:

"việc đời biết rộng đừng mau miệng

hiểu sớm hơn người chỉ gật đầu

ví thử ngay đầu cũng chẳng gật

trăm năm k giận cũng k sầu"

Đp nói "lúc mới bị giáng chức, tiểu đệ cứ cho là do đệ vach ra cái sai của thừa tướng nên ông ấy đem chuyện công báo thù, nay mới biết mình sai. ta cần nhớ kỹ là k được tùy tiện chế diễu người khác, quả như người đời thường nói: sai 1 lần thì trí lớn lên 1 phần". nói rồi cùng TQT ngồi ngay nơi hoa cúc rụng, bày rượu đàm đạo.

 Hôm sau ĐP đến bái kiến Thái thú Hoang  châu, ĐP thuật lại chuyện năm trước có đề thơ diễu thừa tướng, thái thú mỉm cười nói:"tiểu sinh lúc mới đến đây cũng không biết HC có hoa cúc rụng cánh, có tận mắt nhìn thấy 1 lần mới tin, đủ thấy lão thái sư học vấn thật uyên bác, hoài bão thực rộng lớn. do 1 lúc khinh suất mà học sĩ gây nên xích mích, sao k đến cửa thái sư ở kinh thành để tạ lỗi? thái sư nhất định sẽ đổi giận làm vui". ĐP đáp "tại hạ cũng muốn đi, chỉ có điều chưa có cớ gì". thái thú nói "theo lệ cứ đến đông chí phải mang biểu chúc mừng tới kinh đô, nếu học sĩ k cho là việc vặt vãnh thì lấy cớ dâng biểu đến kinh cũng tốt". ĐP liền nói"tại hạ xin đi".

 Quay về nhiệm sở chuẩn bị lên kinh, chợt nhớ khi trước thái sư có dặn lấy nước ở trung giáp thuộc kẽm cù đường. lúc đầu vì k phục nên cũng quên bẵng đi, nay phải hết sức làm để chuộc tội ăn nói bậy bạ. nghĩ việc quan trọng nên tự mình suy tính lo liệu.     

Msg 6 of 17: Đã gửi: 14 January 2007 lúc 7:17am | Đã lưu IP

  Lại nói về kẽm cù đường, gồm 3 kẽm: kẽm tây lăng là thượng giáp, kẽm vu là trung giáp, kẽm quy là hạ giáp. Hai bên vách núi dựng đứng, ở giữa có dòng sông xuyên qua, tổng chiều dài cả 3 kẽm là trên 700 dặm. đôi bờ núi liền núi, liên miên không dứt, che kín cả ánh sáng mặt trời. gió k thể thổi theo hương bắc nam, chỉ thổi được theo hướng đông tây. địa thế vô cùng hiểm trở, do vậy lấy được nứoc ở kẽm cù đường cũng là kỳ công lắm.

  Đp thuê thuyền đi theo dòng sông, khởi hành sau tết trùng dương, bấy giờ là cuối thu đầu đông, song vì là năm nhuận nên thế nước còn rất lớn.lúc ngược dòng đi rất chậm, khi xuôi dòng thì rất nhanh. Khi đi vì sợ k kịp nên đã rời thuyền đi bộ, lúc về nhờ thế nước, thuyền đi rất nhanh. Lúc về mệt quá ĐP dựa lưng vào thuyền chợp mắt lúc nào k biết, lại quên k dặn tuỳ tùng lấy nước vùng trung giáp nên loáng 1 cái khi thuyền đã qua vùng trung giáp mới giật mình tỉnh giấc, khi đó thuyền đã đến vùng hạ giáp mất rồi. Đp vội hạ lệnh “ta cần lấy nước vùng trung giáp, hãy quay thuyền lại”. thuỷ thủ thưa“ bẩm cụ, ba kẽm liền nhau, nước chảy như thác, thuyền bay như tên, quay lại là đi ngược dòng, ngày chỉ đi được vài dặm, rất mệt sức”. trầm ngâm 1 lát ĐP hỏi “ chỗ này có thể ghé thuyền k?, trên bờ có người ở k?”. thuỷ thủ thưa “hai kẽm ở phía trên, vách núi dựng đưng, thuyền k thể dừng, nhưng kẽm qui thì nuớc êm nhẹ, có thể ghé thuyền, cách vách núi k xa có khu phố xá chợ búa”. Đp liền bảo ghé thuyền rồi nói người hầu đi tìm 1 cụ già am hiểu trong vùng hỏi chuyện. cụ già đến Đp chọn lời khéo vỗ về “ta chỉ là quan khách quá vãng, không phải người cai trị vùng này, muốn hỏi trong 3 kẽm cù đường thì nước ở kẽm nào tốt?” cụ già đáp “ba kẽm thông nhau, giữa chẳng có gì ngăn cách. Ngày đêm nước từ thượng giáp chảy xuống qua trung giáp rồi tới hạ giáp, đều là cùng 1 thứ nước, sao phân biệt được tốt xấu?” ĐP cũng cho là phải, bụng thầm nghĩ “hình công thật là cố chấp, câu nệ, ba kẽm thông nhau, cùng 1 thứ nước, sao cứ nhất định phải lấy ở kẽm giữa”. ĐP liền bảo thủ hạ lấy 1 cái vò sứ sạch sẽ, tựmình múc nước vùng hạ giáp vào vò, dùng giấy da mềm phong kín lại, rồi lại tự mình đánh dấu ký tên vào. việc xong lập tức nhổ thuyền đi cho kịp.

  ĐP lên đường đem theo tờ biểu và vò nước Tứ xuyên đi gấp ngày đêm về tới kinh thành. thấy trời còn trưa tối, Đp liền bảo thủ hạ gánh vò nước còn mình thì cưỡi ngựa đến phủ thừa tướng.

  Nghe quan coi cửa báo lại, Hình công cười bảo “thế là đã 1 năm trôi qua, hãy bảo ông ta chờ ta ở thư phòng”.

Msg 8 of 17: Đã gửi: 14 January 2007 lúc 12:29pm | Đã lưu IP

  Đp thuê thuyền đi theo dòng sông, khởi hành sau tết trùng dương, bấy giờ là cuối thu đầu đông, song vì là năm nhuận nên thế nước còn rất lớn.lúc ngược dòng đi rất chậm, khi xuôi dòng thì rất nhanh. Khi đi vì sợ k kịp nên đã rời thuyền đi bộ, lúc về nhờ thế nước, thuyền đi rất nhanh. Lúc về mệt quá ĐP dựa lưng vào thuyền chợp mắt lúc nào k biết, lại quên k dặn tuỳ tùng lấy nước vùng trung giáp nên loáng 1 cái khi thuyền đã qua vùng trung giáp mới giật mình tỉnh giấc, khi đó thuyền đã đến vùng hạ giáp mất rồi. Đp vội hạ lệnh “ta cần lấy nước vùng trung giáp, hãy quay thuyền lại”. thuỷ thủ thưa“ bẩm cụ, ba kẽm liền nhau, nước chảy như thác, thuyền bay như tên, quay lại là đi ngược dòng, ngày chỉ đi được vài dặm, rất mệt sức”. trầm ngâm 1 lát ĐP hỏi “ chỗ này có thể ghé thuyền k?, trên bờ có người ở k?”. thuỷ thủ thưa “hai kẽm ở phía trên, vách núi dựng đưng, thuyền k thể dừng, nhưng kẽm qui thì nuớc êm nhẹ, có thể ghé thuyền, cách vách núi k xa có khu phố xá chợ búa”. Đp liền bảo ghé thuyền rồi nói người hầu đi tìm 1 cụ già am hiểu trong vùng hỏi chuyện. cụ già đến Đp chọn lời khéo vỗ về “ta chỉ là quan khách quá vãng, không phải người cai trị vùng này, muốn hỏi trong 3 kẽm cù đường thì nước ở kẽm nào tốt?” cụ già đáp “ba kẽm thông nhau, giữa chẳng có gì ngăn cách. Ngày đêm nước từ thượng giáp chảy xuống qua trung giáp rồi tới hạ giáp, đều là cùng 1 thứ nước, sao phân biệt được tốt xấu?” ĐP cũng cho là phải, bụng thầm nghĩ “hình công thật là cố chấp, câu nệ, ba kẽm thông nhau, cùng 1 thứ nước, sao cứ nhất định phải lấy ở kẽm giữa”. ĐP liền bảo thủ hạ lấy 1 cái vò sứ sạch sẽ, tựmình múc nước vùng hạ giáp vào vò, dùng giấy da mềm phong kín lại, rồi lại tự mình đánh dấu ký tên vào. việc xong lập tức nhổ thuyền đi cho kịp.

  ĐP lên đường đem theo tờ biểu và vò nước Tứ xuyên đi gấp ngày đêm về tới kinh thành. thấy trời còn trưa tối, Đp liền bảo thủ hạ gánh vò nước còn mình thì cưỡi ngựa đến phủ thừa tướng.

  Nghe quan coi cửa báo lại, Hình công cười bảo “thế là đã 1 năm trôi qua, hãy bảo ông ta chờ ta ở thư phòng”.

Msg 9 of 17: Đã gửi: 16 January 2007 lúc 6:46am | Đã lưu IP

một giai thoại thật hay và bài học từ nó cũng thật là bổ ích!

xin mời bác Tây Bắc tiếp tục  

Msg 10 of 17: Đã gửi: 17 January 2007 lúc 8:37am | Đã lưu IP

xin cảm ơn ThienViet, Chindonco, Whynot đã chia sẻ !

Msg 11 of 17: Đã gửi: 17 January 2007 lúc 8:45am | Đã lưu IP

  Nghe nói sẽ gặp Hình công tại thư phòng, nghĩ tới nơi mình đã sửa thơ, ĐP hết sức ngượng ngùng, miễn cưỡng bước vào phủ. bước vào thư phòng, thấy bài thơ năm trước vẫn còn dán trên cột, Đp đỏ mặt thẹn thùng, Hình công bước vào, Đp thi lễ, Hình công đỡ dậy nói “ta k tiếp kiến ở đại lễ đường vì nghĩ Tử chiêm đi đường xa vất vả, bất tất phải câu nệ lễ nghi”. Bèn bảo tiểu đồng bố trí chỗ ngồi, pha trà đàm đạo. Hình công cầm chiếc phất trần chỉ sang phía trái nói “tử chiêm, thời gian trôi nhanh quá, năm ngoái làm bài thơ này, thế mà đã 1 năm rồi”. ĐP đứng lên rồi phủ phục xuống đất, VAT đưa tay nâng dậy nói “tử chiêm làm gì vậy”. Đp đáp “kẻ hậu sinh này xin vui lòng chịu tội”, VAT nói “tiểu đệ đã thấy cánh hoa cúc rụng ở hoàng châu rồi chứ?”, Đp đáp “vâng”. Hình công bảo “chưa mục kích hoa, làm sao trách tử chiêm được”. Đp nói “kẻ học sinh này tài hèn sức mọn, xin thái sư rộng lòng tha thứ”.

  Trà xong VAT hỏi “ lão phu nhờ túc hạ lấy hộ nước ở kẽm giữa của kẽm cù đường, đã có chưa?” Đp đáp “đã đem đến ngoài phủ”. VAT sai 2 quan hầu phòng đưa vò nước vào thư phòng. Hình công đích thân lau sạch bụi bặm, bóc giấy niêm phong, rồi bảo tiểu đồng nhóm lò, lấy chiếc ấm bạc múc nước đun sôi. Hình công bỏ 1 nhúm trà Dương tiễn vào ấm, đợi nước sôi nổi bọt như mắt cua mới rót vào chén, hồi lâu sắc trà mới hiện lên.

  Hình công hỏi “nước này lấy ở đâu đây?”, Đp nói “nước ở kẽm vu”, Hình công nói “thế đúng là kẽm giữa rồi”, Đp nói “chính vậy”. Hình công cười bảo “lại nói dối lão phu rồi, đây là nước ở kẽm dưới sao lại giả mạo nước kẽm giữa?”. ĐP giật mình sửng sốt, bèn thuật lại lời dân địa phương “ba kẽm thông nhau, cùng 1 thứ nước,..”, rồi thú nhận “kẻ học trò này đã sai lầm nghe theo và quả là đã lấy nước vùng kẽm dưới, xin hỏi vì sao thái sư phân biệt được?”. Hình công đáp: “người có học k được bộp chộp, xốc nổi, phải quan sát, lý giải cẩn trọng. nếu chưa đích thân đến hoàng châu nhìn cánh hoa cúc rơi, thì lão phu đâu dám nói bừa là nhìn thấy cánh hoa cúc rụng. về nước ở kẽm cù đường thì tính nước ở kẽm trên là quá cấp, ở kẽm dưới là quá hoãn(chậm), chỉ có tính nước ở kẽm giữa là vừa phải. lão phu đau phần giữa phía bên trong dạ dày nên dùng nước ở kẽm giữa để dẫn khí huyết. trà Dương tiễn, pha nước kẽm trên thì quá đậm, pha nước kẽm dưới thì quá nhạt, pha nước kẽm giữa thì vừa. nay thấy sắc trà hồi lâu mới xuất hiện nên biết đó là nước ở kẽm dưới”. ĐP nghe xong lấy làm phục lắm, bước ra khỏi chỗ ngồi tạ lỗi. Hình công bảo “nào có nỗi gì, tất cả chỉ vì Tử chiêm quá thông minh mới đến nỗi khinh suất như thế”.  

thật đúng là:

“bị hiềm chỉ tại đa ngôn

buồn phiền đều bởi nhỡ mồm mà ra”.

                                                                        (còn tiếp)

Msg 14 of 17: Đã gửi: 29 January 2007 lúc 8:40am | Đã lưu IP

MatKieng và ThienThạch! tôi xin tiếp tục ngay đây:

Msg 15 of 17: Đã gửi: 29 January 2007 lúc 8:48am | Đã lưu IP

  Chuyện vui, Hình công vừa cười vừa bảo Đp “trước đây chúng ta đã từng ở 1 nơi song lão phu chưa rõ thực học của Tử chiêm ra sao, hôm nay nhân lúc thanh nhàn, chẳng lượng sức mình lão phu cũng muốn kiểm tra Tử chiêm 1 lần xem sao”. Đp hớn hở nói “xin mời thái sư ra đề cho”, Hình công bảo “hãy khoan, nếu lão phu bỗng nhiên kiểm tra tiểu đệ, e người ta nói lão phu cậy mình hơn tuổi, chi bằng tiểu đệ kiểm tra lão phu trước, sau đó lão phu sẽ xin thỉnh giáo”. Đp cúi đầu thưa “kẻ hậu sinh này đâu dám thế”, Hình công bảo “tử chiêm k chịu kiểm tra lão phu mà lão phu cũng k muốn lạm quyền làm điều k hay, thôi được ta sẽ bảo Từ luân mở tất cả các giá sách trong thư phòng ra, tất cả 24 giá bên trái, 24 giá bên phải đều đầy sách. Cho tiểu đệ rút bất cứ cuốn sách nào, tầng trên hay dưới, trái hay phải, giở phần trước hay phần sau, nếu tiểu đệ đọc lên 1 câu mà lão phu k nói được câu liền sau thì coi như lão phu là kẻ vô học”. Đp thầm nghĩ “lão già này quá vu vơ, làm sao  thuộc làu làu được tất cả các cuốn sách này”.

 Đp tinh quái nhằm ngay vào chỗ sách đầy bụi, nghĩ rằng sách lâu ngày k xem thì nhất định quên. Bèn rút 1 cuốn bất kỳ, chẳng xem tên sách mở quãng giữa ra, thuận miệng đọc 1 câu “như ý quân an lạc phủ”, Hình công đọc tiếp luôn “thiết dĩ đạm chi hĩ, khả thị ?” Đp thốt lên “đúng rồi”. Hình công cầm sách hỏi “câu này nói về việc gì đấy?”. ĐP chưa đọc kỹ thầm nghĩ “người đời lúc chế giễu Võ tắc thiên từng gọi Tiết ngao tào là vua như ý, có thể khi Võ tắc thiên sai người đến hỏi thăm Tiết ngao tào đã nói câu này chăng?” lại nghĩ “câu tiếp theo là thiết dĩ đạm chi hĩ, lời với ý chẳng ăn khớp nhau”. trầm ngâm 1 lát lại nghĩ “chả nên gây sự với lão già này, chi bằng cứ nói thực”, bèn đáp “tiểu sinh k hiểu ạ”, Hình công bảo “đây chẳng phải là sách gì bí hiểm, sao lại k hiểu? có 1 câu chuyện như sau:

 thời Linh đế cuối triều Hán, sau núi Vũ lương quận Trường sa có 1 động hồ ly sâu đến mấy trượng, trong đó có 2 con cáo tu luyện lâu ngày nên có tài biến hoá, thường biến thành mỹ nữ. thấy đàn ông đi lại lừa vào động để hành lạc, nếu k được như ý thì xé xác ra ăn liền.có người họ Lưu tên tỉ, giỏi thuật âm dương, vào núi hái thuốc bị con yêu bắt đi. Đêm đến 2 con yêu tinh đòi hành lạc, lưu tỉ bèn dùng phép”thêm bớt củi lửa” khiến cả 2 con đều thoả mãn nên gọi Lưu tỉ là “vua như ý”. Con yêu lớn ra núi kiếm ăn thì con yêu nhỏ ở lại trông giữ và ngược lại. ngày ngày cứ thế, có lần sau tiệc rươu hai con yêu hiện nguyên hình, Lưu tỉ sợ hết vía nên tinh lực suy kiệt. một hôm con yêu lớn ra ngoài kiếm ăn, con nhỏ ở hang đòi mây mưa. Lưu tỉ kh làm nó thoả mãn được, nó bèn nổi giận, nuốt sống Lưu tỉ vào bụng. yêu lớn về kh thấy lưu tỉ đâu hỏi “như ý quân an lạc phủ”vua như ý có được bình yên, vui vẻ?). yêu nhỏ đáp “thiết dĩ đạm chi hĩ”( đã nuốt nó rồi). hai con yêu đuổi nhau kêu thét vang cả đồi núi. Có người tiều phu nghe được ngọn ngành liền ghi vào cuốn Hán mạt toàn thư.

Có lẽ Tử chiêm chưa đọc qua chăng?

Đông pha đáp: lão thái sư học vấn uyên bác, kẻ hậu sinh k thể sánh kịp.

Hình công mỉm cười nói “coi như thế là đã kiểm tra lão phu xong rồi, lão phu phải trả lễ xin cũng được kiểm tra Tử chiêm”

Msg 16 of 17: Đã gửi: 01 February 2007 lúc 9:05am | Đã lưu IP

Đp nói “xin thừa tướng ra đề dễ một tý”. Hình công nói “kiểm tra chuyện khác lại bảo lão phu gây khó dễ, từ lâu đã nghe Tử chiêm làm câu đối rất giỏi. năm nay nhuận tháng 8, tháng giêng là lập xuân, tháng 12 cũng là lập xuân, thế là 2 lần đầu xuân. Lão phu xin lấy việc đó ra đề, xuất đối để tử chiêm đối lại xem biệt tài của tử chiêm đến đâu”. Bèn bảo tiểu đồng mang giấy bút ra, Hình công ra vế đối như sau:

nhất tuế nhị xuân song bát nguyệt

nhân gian lưỡng độ xuân thu

(một năm 2 lần lập xuân, hai tháng 8, thế gian trải qua 2 lần mùa xuân, 2 lần mùa thu).

ĐP tuy có biệt tài song câu đố trên rất nhiêu khê. một lúc sau vẫn chưa đối được, ngượng đỏ mặt.

VAT hỏi tiếp “từ Hồ châu đến Hoàng châu chẳng phải qua Tô châu và Nhuận châu đó sao?” Đp đáp “đó là con đường thuận lợi nhất”. VAT lại tiếp “đoạn đường từ phía ngoài cửa xương môn của Tô châu đến Hồ khâu gọi là sơn đường, dài khoảng 7 dặm, chỗ ở giữa có tên là Bán đường. tên cổ của Nhuận châu là Thiết ung thành. ở sát trường giang có Kim sơn, Ngân sơn, Ngọc sơn gọi chung là tam sơn, tất cả đều có điện thờ phật, có lẽ Tử chiêm đều đã từng đến?”. Đp đáp “thưa vâng”. Hình công nói “lão phu ra 2 câu đối, 1 về Tô châu, 1 về Nhuận châu để Tử chiêm đối lại nhé?”.

  câu về Tô châu như sau “thất lý sơn đường, hành đáo bán đường tam lý bán”( đoạn đường đi đến sơn đường là 7 dặm, đi đến bán đường là 3 dặm rưỡi).

câu về Nhuận châu như sau “thiết ung thành tây, kim ngọc ngân sơn tam bản địa” (phía tây thành thiết ung có kim sơn, ngân sơn, ngọc sơn là 3 địa danh quý báu).

Hai câu đối quả thật hiểm hóc, đối từ, đối nghĩa chặt chẽ. Nghĩ rất lâu ĐP vẫn chưa tìm được câu đối lại, đành tạ lỗi mà cáo từ ra về.

VAT biết Đông pha chẳng vui lòng nhưng vẫn mến tài Đp nên hôm sau vẫn tâu lên Tống Thần Tông khôi phục cho Đp chức hàn lâm học sĩ.

người đời sau truyền tụng” có thiên tài như Đp còn 3 lần bị Hình công làm cho mất mặt nữa là người không có tài bằng ĐP” nhân đó có thơ răn rằng:

 Hạng Thác từng làm thày Khổng Tử

 Hình công đã chế diễu Đông pha

 Làm người quí nhất là khiêm tốn

 Biển học mênh mông vô tận mà

Msg 17 of 17: Đã gửi: 03 February 2007 lúc 8:14am | Đã lưu IP

cảm ơn bác Tây Bắc, bài hay quá, bốn câu thơ cuối thật sâu sắc!