Msg 1 of 5: Đã gửi: 14 June 2006 lúc 2:51am | Đã lưu IP

TỨ CHÁNH CẦN VÀ TỨ NHƯ Ý TÚC

I. Giới thiệu:
Phần Đạo Đế trong Tứ Diệu Đế giới thiệu 37 phẩm trợ Đạo- các phương pháp để diệt khổ, giải thoát sinh tử trầm luân và tiến đến sự giác ngộ hoàn toàn như Phật. 37 phẩm trợ đạo diễn bày một lộ trình tu tập, mở đầu bằng Tứ niệm xứ và kết thúc qua Bát Chánh Đạo. 37 bậc thang này tương tự như 51 cấp lên núi trong Hoa Nghiêm kinh của thượng Tài đồng tử. Chúng rất lien hệ mật thiết với nhau. Trong 37 phẩm trợ Đạo, 4 cấp thứ nhất là Tứ Niệm xứ; 4 cấp thứ nhì là Tứ Chánh Cần, và 4 cấp thứ ba là Tứ Như Ý Túc. Như vậy, vị trí của Tứ Chánh Cần và Tứ Như Ý Túc là ở cấp thứ nhì và thứ ba. Nếu không có chánh kiến, không khởi giác niệm từ cấp thứ nhất(Tứ niệm Xứ ) thì không thể bước lên bậc 2 và bậc 3 được. Cho nên, trong bài này sẽ dung Tứ Niệm Xứ để mở lối vào Tứ Chánh Cần và Tứ Như Ý Túc.

II. Giác Niệm-Lối vào:
Nếu Chánh kiến của Phật tử không nhìn nhận “Thân là bất tịnh” thì ở thế cực đoan ham thích thân này trau chuốt hình thức, hương thơm, son phấn, cung phụng cho thân các tiện nghi đầy đủ trong tứ thời ăn, uống, ngủ, nghỉ, du sơn, ngoạn thủy phung phí dư thừa và tìm mọi cách để đạt được các nhu cầu đó cho mình và cho thân tình. Sự thật thì thân bất tịnh, sinh hoại từng giây phút. Đến khi thọ bệnh đau đớn, hôn mê, bị tai nạn máu me kinh sợ. bị chết chóc bất động, xanh xao thì chúng ta mới cảm thấy Thân bất tịnh và chán chê thân này thì lại rơi vào thế cực đoan khác. Ngay trong đời đức Phật đã có một số vị Samôn tự tử vì nhàm chán thân này.

Đến khi chúng ta biết cảm thọ là khổ : Bệnh là khổ, đau đớn là khổ , ăn uống không được là khổ , già nua là khổ vì mình đã từng trải qua những thời kỳ thuận lợi hưởng thụ, vô bệnh, tuổi trẻ, sức khoẻ dồi dào rồi. Đợi lúc tuổi về chiều sẽ rất khó khăn trong việc tu tập.Chi bằng khi tiếp xúc với đời sống , hoặc bản thân hay quyến thuộc bị tai bệnh ta cần phải quán sát các hiện tượng này để sinh giác niệm cảnh tỉnh mình. Tâm vô thường, cái thấy biết, các ấn tượng, khái niệm, tâm tưởng của mình và mọi người đều có sự thay đổi theo hoàn cảnh, thời gian. Không có một vật gì được cho là trường cửu, bất biến trong định lý Duyên khởi của Đạo Phật.

Pháp vô Ngã, chính vì vạn vật đều không có tự ngã , không có chủ thể quyết định, không do tự ngã quyết định nên các Pháp cũng do duyên sinh-lại cũng do duyên diệt. Không còn chỗ bám níu cuối cùng nào vào sự được ai đó cứu rỗi, nếu không phải tự mình.

Nhìn nhận sự thật qua bốn bậc này và tập sống hỷ xả vô chấp, chúng ta mới tiến bước vào Chánh Tinh Tấn-Chánh Định qua Tứ Chánh Cần và Tứ Như Ý Túc.

III. Tứ Chánh Cần:
Chánh Cần: Là cần mẫn không buông lơi ;là sự chuyên tâm ra sức không ngại khó khăn, mặc cho ai khen chê hay nói ra nói vào. Khi xác định việc ta làm là chính đáng đúng đắn, hợp chánh Pháp thì cứ bắt tay mà làm . Việc làm của Tứ Chánh Cần tựu trung là dọn dẹp sạch sẽ các điều ác, niệm ác; Duy trì và phát triển các niệm lành, điều lành:
- Tinh tấn ngăn ngừa những điều ác chưa phát sinh.
- Tinh tấn dứt trừ những điều ác đã phát sinh
- Tinh tấn phát khởi những điều lành chưa phát sinh
- Tinh tấn tăng trưởng những điều lành đã phát sinh.

Thực hiện Tứ Chánh Cần tức là ra tay uốn nắn sửa đổi từ nguồn gốc, từ nhân. Trước kia, vì nhân xấu nên sinh ra quả chua, chát hay hư thối, khiến chúng ta phải thọ ác báo nơi chánh báo (thân) và y báo (hoàn cảnh). Quán xét lý sự nhân quả nhãn tiền mà chúng ta mạnh dạn từ bỏ những điều ác, cho đến các niệm ác. Từ đây, cõi giới an lành sẽ xuất hiện. Chúng ta phát khởi những niệm lành và phát triển các hạnh lành trên vùng đất ấy. Vạn vật sẽ chuyển mình đổi mới, cây trái xanh tươi hạnh phúc sẽ xum xuê. Đó là những thành quả của sự chuyên cần ra sức dẹp tan ba ác đạo để xây dựng nên các cõi Nhân, Thiên an lành. Được cõi giới an lành để tinh tấn tu tập thì sẽ bớt nhiều chướng ngại ngăn lối, cản đường. Phật Thích Ca được xưng tán là Lưỡng Túc tôn, tức Phúc trí viên minh. Về Phúc thì ngài được ứng cúng vô tận; về trí thì siêu việt lên trên tất cả. Do đó các phái Ngoại đạo hay Đề Bà Đạt-Đa không thể xâm hại.

IV. Tứ Như Ý Túc:
Tứ như ý túc còn gọi là Tứ Định pháp trong Chánh Định, là 4 phương pháp thực hành đầy đủ lối vào Chánh định như ý. Tứ như ý tục gồm:
Dục Như ý túc: Từ sự mong muốn mà được như ý.

Tinh tấn như ý túc: Sự khát khao cháy bỏng thúc giục hành giả tinh tấn không ngừng Nhất tâm như ý túc: Tâm chuyên nhất di đến chỗ nhất tâm như như, đạt Định.

Tư duy như ý túc (Quán như ý túc) Tâm chuyên, ý nhất thời chánh tư duy trực hiện tự tại. Ý khởi do duyên mà thu nhiếp các Pháp. Tùy ý ngưng, tùy ý quán không rơi vào các trạng thái thành kiến ngã chấp như trước.

Một đứa bé đang ham thích chơi dao, kiếm, súng giả… Chúng ta thấy chúng thích những món này là sự hại cho Giáo dục hẳn ta phải tìm thứ khác vô hại hay có lợi ích chuyển hoá tâm tính để thay thế. Sư ham thích là cố nhiên, nhưng thích điều thiện hay thích điều ác là do sự huân tập trong đời sống.

Có nhiều người cho rằng Tu hành theo chánh pháp là chủ trương ly dục mà sao trong Tứ Như ý túc lại giới thiệu câu thoại đầu là Dục như ý túc? Ý nghĩa của chữ Dục là long mong muốn khát khao để quyết làm điều gì đó cho kỳ được.Tu hành mà không có lòng mong muốn tìm cầu giải thoát cháy bỏng thì khó mà hạ quyết tâm công phu tinh tấn. Thiền định mà lúc nào cũng thấy cô đơn trống vắng, chán chường dễ buông lung giãi đãi vì thiếu sự ham thích Thiền Định, thiếu quyết tâm cầu giải thoát. Đức Phật Thích ca dưới cội Bồ Đề phát nguyện: “Ta ngồi toà này, nếu không chứng Đạo thề không đứng dậy” Chứng tỏ một sự quyết tâm không lay chuyển cho đến khi được Như ý túc.

V. Ứng dụng:
Lộ trình 4 cấp Chuyên cần tinh tấn và 4 bậc Như ý của Thiền định đều có mục đích chuyên tâm, luyện tâm, đưa Tâm về lại với cảnh giới rỗng rang, thanh tịnh. Cái thuở mà Tâm chưa sinh chưa có một khái niệm gì , tư duy phân biệt gì, và thành kiến gì. Từ đây Tâm hành sẽ dứt trừ được Nội kết, không còn độn sử do Tham, sân, si, mạn, nghi sai khiển.Ngũ căn (Nhãn, nhĩ tỹ, thiệt,thân) không có chướng ngại nên phát ra Ngũ lực (ngũ thần thông) là điều đương nhiên. Từ đây, diễn biến tinh tấn từ Thất Giác chi đến Bất Thối Bồ tát, từ Tam địa đến Thập Địa là lộ trình vượt lên của 37 phẩm trợ Đạo .tiến đến giải thoát sinh tử là Niết Bàn.

Như chúng ta biết, Nghiệp Thiện hay nghiệp ác đều sinh khởi từ Thân, khẩu, ý. Thân có 3 điều nên tránh là Sát-Đạo-dâm; khẩu có 4 điều không nói là Vọng, ác, thêu dệt, lưỡng thiệt; Ý có 3 điều nên buông là Tham-Sân-Si. Nếu 10 nghiệp này được cải thiện thì cảnh giới của cõi trời an lành sẽ mở và ba đường ác sẽ bít lối. Không những được hưởng phước của Nhân, Thiên mà đây cũng là nhân lành để phát Bồ đề tâm cầu giải thoát.

Cho nên, nếu chúng ta đang làm những nghề nghiệp có tính gây oán đối (Sát sanh, Trôm cắp,chăn nuôi, nấu rượu, mại dâm, bán heroin, nói thách để bán giá cao…) thì phải suy nghĩ lại mà quyết tâm thay đổi để ngưng sự tạo tác các nghiệp ác. Hoặc như nhưng khi nóng giận nổi lên, ta biết mình đang phạm vào nghiệp ác của Ý thức, từ đây sự si mê diễn tiến kế tiếp làm mình sa vào ác đạo. Những khi ta nói những điều xấu ác có thể hại người thì mình phải tự cảnh tỉnh, xin chấm dứt tại đây. Có những lúc ta bị người xúc phạm thô tục, tự mình rõ biết nguyên nhân thì bình tâm hỷ xả. Dù có oan khuất cũng không nên nóng nảy biện minh , đợi đến thời cơ thì mọi việc sẽ tỏ bày .Cho dù không có dịp minh bạch thì lòng mình cũng phải thường an nhiên tinh tấn không viện dẫn lý do (Có khi vì nợ nghiệp tiền khiên mà mình phải trả!!!)

VI. Kết luận:
“Thắng trăm vạn quân không bằng tự thắng mình” Tự thắng mình là chiến công oanh liệt nhất mà suốt 25 thế kỷ qua đức Phật và Liệt đại tổ sư đã chứng minh qua chánh Pháp truyền lưu và Trí tuệ siêu việt của Phật Đà. Chúng ta càng biết nhiều câu chuyện nêu gương tinh tấn, dõng mãnh của các Ngài tự khắc sẽ hoá giải được những lời dèm xiểm, cho rằng giáo lý nhà Phật là bi quan, yếm thế. Nhưng nếu trong cuộc đời này mà không có những hiện trạng Cầu bất đắc khổ, Ái Biết ly khổ, Oán Tắng hội khổ, Ngũ ấm xí thạnh khổ… thì con người cũng khó nhận chân đời là bể khổ rồi biết tìm vui nơi chốn nào? Cho nên, ngoại đạo rất lạ lung trước Phật Pháp. Khuyên người ta ly dục nhưng vui sống trong cõi dục; khuyên người ta cầu Niết bàn nhưng không lìa Thế gian!!! Chúng ta là Phật tử, không phải người ngoài. Hãy dung sức chuyên cần học Phật mà cảm nhận những lời huyền vi thấu suốt này cho khỏi uổng công tham cứu tam tạng kinh điển, tu sửa bản thân để vững bước vào Tứ Như Ý Túc sẽ tìm về một “Bản lai diện mục” không xa.

Msg 3 of 5: Đã gửi: 14 June 2006 lúc 3:08am | Đã lưu IP

Khổ là một sự thực của cuộc sống con người, nếu bạn không biết đùa chơi với nó là bạn đã mất đi rất nhiều cơ hội để tiếp xúc và nhận diện sự thực, đồng thời bạn cũng đã mất đi rất nhiều cơ hội để trưởng thành và hiểu được ý nghĩa đích thực của hạnh phúc.

Một nhạc sĩ nào đó đã hát:” Đường trần gian đầy ải thương đau, ai chưa qua chưa phải là người”. Như vậy, theo nhạc sĩ, con người đích thực phải là con người đã từng trải khổ đau và phải trưởng thành ngay trong khổ đau. Nhưng sự khổ đau của con người dưới cách nhìn của các Nhà Tôn Giáo là những thiên thần bị đọa.

Các Thiên thần vốn sống thênh thang nơi cõi trời thơ mộng, bỗng theo hương, nên bị gió ngàn cuốn vào đồng nội, chạm thanh sắc và xúc nếm vị trần, thoáng chốc gãy cánh và bị sà xuống nơi cõi đời lận đận, đi giữa đường trần với những tháng ngày cát bụi gió bay, nên sống và chết chỉ cách nhau trong một hơi thở; khổ và vui chập chùng theo nhau trong từng ý niệm; rủi và may cùng gợn lên trong một dòng chảy đục trong, nụ cười và tiếng khóc ẩn hiện thay nhau trên một vẻ mặt con người và thành công hay thất bại của một đời người đã có ngay nơi dấu hiệu co duỗi của một bàn tay hay nó có ngay nơi khởi điểm và sự chuyển động của mỗi bước chân đi!

Sống trong những sự thế thiên diễn và bị động như vậy, con người làm sao có hạnh phúc, không có hạnh phúc tất nhiên khổ đau có mặt, nên khổ đau là một sự thực của cuộc sống con người, bạn làm sao mà có thể chối từ chúng. Bạn không chạm tráng với khổ đau, bạn sẽ không bao giờ hiểu được giá trị đích thực của hạnh phúc là gì.

Bạn hãy thực tập đùa chơi với khổ đau như ngày xưa Đức Phật đã từng đùa chơi với chúng. Tại Vườn Nai Đức Phật đã nói với năm anh em Kiều Trần Như rằng:“ Đây là khổ. Đây là tập. Đây là diệt. Đây là đạo. Đây là khổ nên biết. Đây là tập nên đoạn. Đây là diệt nên chứng. Đây là đạo nên tu. Đây là khổ ta đã biết. Đây là tập ta đã đoạn. Đây là diệt ta đã chứng. Đây là đạo ta đã tu”.

Đức Phật nói: “Đây là khổ”. Như vậy, Ngài đã nắm trọn vẹn cái khổ như nắm trọn vẹn một trái cam trong lòng bàn tay và thanh thản nhẹ nhàng đưa nó lên và xoay nó mọi chiều cho mọi người cùng thấy. Không những Ngài chỉ nắm trọn vẹn mọi hình thái biểu hiện của khổ đau mà còn nắm trọn vẹn bản chất và mọi đặc tính của nó nữa, để chỉ rõ cho những ai có mắt thì có thể thấy, và những ai có trí thì ngay đó, có thể nhận ra mọi sự thực của vấn đề.

Đức Phật nói: “Đây là khổ”, nghĩa là Ngài muốn ta mở to đôi mắt ra để trực diện và đùa chơi vớùi khổ đau như đùa chơi với những trẻ thơ, hoặc đùa chơi với trái cam trong lòng bàn tay, hay đùa chơi với một chiếc bong bóng mà không phải nhắm đôi mắt lại, hay tránh né và quay lưng với nó.

Đức Phật nói: “Đây là khổ”, nghĩa là Ngài muốn ta mở to đôi mắt để nhìn và trực diện với nó như trực diện với người yêu. Bởi lẽ trong mỗi chúng ta không bao giờ có cái yêu đơn thuần mà yêu là do liên hệ. Liên hệ giữa bên nầy và bên kia; liên hệ giữa người nầy và người kia; liên hệ giữa chủ thể và đối tượng; liên hệ giữa khát ái với âm thanh, sắc tướng, mùi vị và xúc chạm; liên hệ đến những khát khao, tìm kiếm và đuổi bắt, liên hệ với những ảnh tượng tồn đọng trong tâm thức đã biến thái, để trở thành chủng tử nhân duyên không phải chỉ một đời, hai đời mà nhiều đời và sự liên hệ ấy, không phải chỉ ở cõi nầy mà còn ở cõi kia; không phải chỉ ở thế giới nầy mà còn ngay cả ở thế giới của bên kia nữa. Khi tình yêu trào dậy, ta mở to đôi mắt để trực diện với người yêu như thế nào, thì khi khổ đau trổi dậy trong ta, ta phải mở to đôi mắt để trực diện với những khổ đau trong ta, cũng đúng như thế ấy. Ta mở to đôi mắt thấy rõ khổ đau không phải là để sợ hãi, không phải là để tránh néù mà để thương và để đùa chơi với nó, và giúp nó cùng ta sánh vai để đi lên.

Ta hãy nhìn sâu vào sự hiện hữu của những nỗi khổ đau trong ta, để thấy rõ nó vốn không có tự tính, nó hiện hữu cũng cần phải có điều kiện, hễ có điều kiện thích hợp với nó thì nó phát sinh và tồn tại; nếu không có điều kiện thích hợp với nó thì tự nó ẩn diệt và tiêu vong. Khổ đau là vô thường như bất cứ sự vô thường nào của mọi sự hiện hữu, vì biết chắc như vậy, nên ta nhìn nó để mỉm cười và thương yêu.

Ta hãy nhìn sâu vào những nỗi khổ đau ở trong ta, để ta có thể đồng cảm với những nỗi khổ đau của người khác, của đồng loại và ngay cả mọi loài mà đừng bao giờ có những lời nói, có những hành động hay có những ý nghĩ khiếm nhã đối với tất cả họ. Và ta mong rằng, trong thế giới con người đừng ai khiếm nhã với ai, và trong thế giới của muôn loài đừng có loài nào đối xử khiếm nhã với loài nào. Loài mạnh thì biết bảo vệ loài yếu, người giàu thì biết giúp đỡ người nghèo, người trí thì biết tìm đủ mọi cách để nâng đỡ kẻ ngu.

Bởi vậy, ta hãy mở to đôi mắt để nhìn sâu vào trong lòng của mọi sự khổ đau để biết một cách chắc chắn rằng, khổ đau là ở đây mà không phải ở nơi kia, biết vậy là ta đã có khả năng để đùa chơi với nó mà chẳng có chút gì là sợ hãi.

Đức Phật nói: “Đây là tập”, tức là những tập khởi của khổ đau. Như vậy, Đức Phật đã thấy, biết và nắm trọn vẹn tất cả sự huân tập và lưu hiện của những chủng tử khổ đau. Ngài muốn ta không phải chỉ nhìn những hình thái biểu hiện của khổ đau mà hãy mở to đôi mắt nhìn sâu, nhìn xuyên suốt vào trong lòng của những khổ đau, để thấy rõ và ôm lấy những hạt giống khổ đau đang huân tập và vận hành ở trong ta, để soi sáng, thương yêu và chuyển hóa. Nếu ta không mở to đôi mắt nhìn sâu vào trong lòng của khổ đau, thì làm sao ta có thể thấy rõ và ôm lấy những hạt giống khổ đau để soi sáng, thương yêu và chuyển hóa, và nếu ta không chuyển hóa được những hạt giống khổ đau trong lòng ta, thì làm sao ta có thể thoát ly được những tính chất và mọi hình thái biểu hiện của nó, và thử hỏi ta chạy đường nào cho thoát khỏi?

Đức Phật nói: Đây là tập khởi của những khổ đau, chứ không phải những tập khởi của khổ đau có từ nơi nào. Như vậy là Ngài muốn chỉ cho ta thấy rằng, tập khởi của những khổ đau, nếu có mặt thì chúng đang có mặt ở trong thân tâm nầy, chứ không phải ở nơi thân tâm nào khác. Nghĩa là ở nơi thân tâm nầy có vô minh, có tham ái, có sân hận, có si mê, thì ở nơi thân tâm nầy có những tập khởi của khổ đau, chứ không phải tập khởi của những khổ đau nằm ở nơi thân tâm nào khác.

Ta hãy nhìn sâu vào tập khởi của những khổ đau ở trong thân tâm ta, để ta ôm ấp, soi sáng và chuyển hóa. Ta có khổ đau, vì trong ta có vô minh. Ta có khổ đau, vì trong ta có tham dục. Ta có khổ đau, vì trong ta có những hạt giống giận hờn và trách móc. Ta có khổ đau và thất vọng, vì trong ta có những tri giác sai lầm về một bản ngã cố hữu ở nơi sắc thân, về một bản ngã cố hữu ở nơi mọi cảm giác, về một bản ngã cố hữu ở nơi tri giác, về một bản ngã cố hữu ở nơi những chủng tử tâm hành và về một bản ngã cố hữu ở tận chiều sâu của tâm thức. Và ta có khổ đau là do ta có những tri giác sai lầm về một bản ngã cố hữu ở nơi tự thân, ở nơi con người, ở nơi mọi chúng sanh và ở nơi mọi sinh mệnh. Ta có khổ đau và thất vọng, vì do vô minh và tri giác trong ta đã vẽ ra cho ta một cái ta hư ảo. Không những hư ảo trong hiện tại mà còn hư ảo ngay cả quá khứ và tương lai; không những vẽ ra sự hư ảo ở nơi thế giới nầy mà còn vẽ ra cho ta những sự hư ảo ở tận nơi thế giới bên kia. Ta khổ đau và thất vọng, vì tri giác sai lầm của ta đã tách ta ra khỏi thế giới hòa điệu nhất như tuyệt đối, để khiến ta đuổi bắt một bản ngã ở trong thế giới ảo tưởng, phù hư.

Ta hãy nhìn sâu vào những tập khởi của những khổ đau trong ta, để thấy rõ chúng vốn không có tự tính, chúng tập khởi cũng cần phải có những điều kiện thích ứng, nếu không có những điều kiện thì chúng cũng không thể nào huân tập và khởi hiện. Chúng là vô thường như bất cứ sự vô thường nào của mọi sự hiện hữu, vì biết chắc như vậy, nên ta ôm ấp nó để mỉm cười và chuyển hóa.

Ta không những chỉ nhìn sâu vào những tập khởi của khổ đau, mà còn nhìn sâu vào mọi hình thức huân tập và biểu hiện của chúng, cũng như những cá tính và bản chất của chúng để thay chốt. Ta thay chốt vô minh bằng tỉnh giác, tham ái bằng buông xả là tức khắc những tập khởi của mọi khổ đau đều được chuyển hóa.

Mỗi khi vô minh và tham ái trong tâm ta đã được thay chốt, thì vô biên phiền não trong ta cũng tùy theo đó mà được tảo trừ.

Vậy, Đức Phật nói: “Đây là tập” là Ngài muốn ta mở to đôi mắt không phải chỉ để nhìn trực diện mà nhìn sâu, nhìn xuyên suốt mọi hình thái huân tập và biểu hiện của những chủng tử tạo nên khổ đau, cũng như những cá tính và bản chất của chúng, để ôm ấp, mỉm cười, đùa chơi và chuyển hóa.

Đức Phật nói: “Đây là diệt” là Ngài muốn cho ta thấy rõ hạnh phúc và an lạc là ở đây, ở ngay nơi thân tâm nầy, ở ngay nơi hiện thế và ở ngay nơi cuộc đời nầy. Ở ngay nơi thân tâm ta vắng bặt hoàn toàn những tập khởi của khổ đau, thì hạnh phúc và an lạc đích thực có mặt. Hạnh phúc và sự an lạc đích thực không phải là mọi hình sắc, âm thanh, hương thơm, mùi vị, xúc chạm bên ngoài hay những ảnh tượng tồn đọng trong tâm thức ta, mà ta phải biết đình chỉ những chủng tử vô minh và khát ái ở trong ta, vì chúng là tác nhân, khiến ta đang bị vướng mắc vào những cái đó. Ta hạnh phúc là ta sống giữa lục trần mà tâm ta không bị điều động bởi vô minh và không hề bị vướng mắc bởi tham ái.

Đức Phật nói: “Đây là diệt” là Ngài muốn ta mở to đôi mắt để thấy rõ, tập khởi của những khổ đau có mặt ở chỗ nào thì ta phải dập tắt chúng ở chỗ đó. Chủng tử khổ đau đã bị diệt tận, thì mọi hình thái khổ đau không còn biểu hiện, nên tự tính của diệt là vô sinh hay Niết bàn.

Như vậy, Đức Phật nói: “Đây là diệt” là Ngài muốn ta mở to đôi mắt để nhìn sâu vào những tập khởi của khổ đau, để thấy rõ bản thể của chúng xưa nay vốn là tịch diệt để ta mỉm cười và thong dong vui chơi trước muôn ngàn hiện tượng diệt sinh của vạn hữu.

Đức Phật nói: “Đây là đạo” là Ngài muốn ta mở to đôi mắt để nhìn thấy đạo chính là đây, chính ngay ở nơi thân tâm nầy, chính ngay ở nơi mỗi phút giây của sự sống trong ta, quanh ta và chính ở ngay nơi cuộc đời nầy đây, chứ không phải ở bất cứ nơi nào xa lạ.

Chính ngay ở nơi mọi hình sắc, mọi cảm giác, mọi tri giác, mọi chủng tử tâm hành, và mọi nhận thức mà thấy đạo, thực nghiệm đạo và chứng nghiệm đạo và cũng chính từ đó mà giải thoát. Chính ngay ở nơi sáu quan năng của nhận thức, sáu đối tượng của nhận thức và ngay nơi sự biểu hiện của các nhận thức mà thấy đạo, thực nghiệm đạo, chứng nghiệm đạo và thành tựu đạo giải thoát. Nói rõ hơn là ngay ở trong lòng của những khổ đau, của những tập khởi của khổ đau mà thấy đạo, thực nghiệm đạo, chứng đạo và thành tựu đạo giải thoát.

Đức Phật nói: “ Đây là đạo” là Ngài muốn ta mở to đôi mắt để thấy rõ “đạo” ngay trong lòng của các pháp duyên khởi, và cũng thấy rõ“diệt” ngay từ nơi các pháp duyên khởi ấy. Và Ngài nói “Đây là đạo” là Ngài muốn ta mở to đôi mắt nhìn sâu vào tâm ta, để thấy rõ ngay “đạo là bồ đề”. Tu đạo là hành bồ đề. Chứng đạo là chứng nhập bồ đề. Hành đạo là chuyển tải hạt giống trí tuệ và từ bi đi vào cuộc đời, nhằm tạo mọi cơ duyên để cho mọi người và mọi loài phát triển tâm bồ đề và chứng nhập tâm ấy một cách toàn vẹn.

Như vậy, Đức Phật nói “Đây là đạo” là Ngài muốn ta mở to đôi mắt để thấy, để biết khổ đau ở đâu thì những tập khởi của những khổ đau ở đó; khổ đau và những tập khởi của khổ đau ở đâu, thì đạo ở đó. Và đạo ở đâu thì chứng nghiệm tịch diệt và thể nhập Niết bàn, hạnh phúc và an lạc ở đó.

Bởi vậy, bấy giờ tại Vườn Nai, Đức Phật đã nói cho năm anh em Kiều Trần Như rằng: Đây là khổ; đây là tập; đây là diệt; đây là đạo, là đã bao hàm trọn vẹn mọi ý nghĩa của cuộc sống con người và đã giải quyết mọi vấn đề của con người một cách tích cực để thăng hoa.

Do đó, thăng hay trầm, khổ đau hay hạnh phúc của cuộc sống con người, khi mà ta chưa biết rõ gốc rễ và ngọn ngành của nó, thì nó khiến cho ta có nhiều nỗi băn khoăn và kinh hãi, nhưng khi ta đã biết rõ mọi gốc rễ và ngọn ngành của chúng, thì những nỗi băn khoăn và kinh hãi ngày ấy, sẽ biến làm mây lành che mát và tưới tẩm trần gian. Những giận hờn và trách móc ngày hôm qua, nay đã trở thành nụ cuời an lạc ngay trong từng phút giây của sự sống.

Vậy, ta xin chắp đôi tay búp sen an trú hoàn toàn trong chánh niệm để cám ơn Đức Phật, cám ơn đời và cám ơn những nỗi khổ đau một cách sâu xa!

Msg 4 of 5: Đã gửi: 14 June 2006 lúc 3:15am | Đã lưu IP

Kinh Chuyển Pháp luân nói như thế này:

"Này các vị tỳ kheo, đây là Diệu Đế về Khổ: sinh là khổ, già là khổ, chết là khổ; ưu sầu, than khóc, đau đớn, buồn rầu, và tuyệt vọng là khổ; liên kết với những điều không ưa thích là khổ, cách ly những điều ưa thích là khổ; không đạt được những gì mong muốn là khổ; tóm lại, cả ngũ uẩn để tham thủ là khổ".

Khổ là một Diệu đế nằm trong Tứ Diệu Đế của Phật giáo, bao gồm: Khổ, Tập, Diệt, Đạo, còn ngũ uẩn ở đây là sắc, thọ, tưởng, hành, thức là những thứ gắn liền với nhân sinh, khiến cho nhân sinh nhận thức được thế giới quan.

Đối với Phật giáo thì không có bất kỳ sinh vật gì có thể thoát được khỏi cái Khổ, kể cả thần tiên, ma quỷ, tiên thánh, con người...Chỉ đến khi nào sinh vật đó tu thành chánh quả, lên được Niết Bàn thì mới vượt được vòng luân hồi, đắc được chánh đẳng chánh giác.

Con người khi chìm trong vòng luân hồi, thì không khác gì người lữ hành mệt mỏi, chẳng biết nơi đâu là điểm dừng, không khác gì một kẻ mang hàng trăm thứ bệnh trong người mà bản thân không nhận ra điều đó. Đấy chẳng phải là nỗi Khổ lớn nhất đó sao ? Phật giáo như một liều thuốc vậy, giúp ta vượt qua được cái khổ. Nhưng để vượt qua được thì cần một tinh thần sắt đá, một quyết tâm cao độ, một sự hy sinh đến tuyệt đối ...

Đời là bể khổ".
Thường sinh mệnh và tồn tại của chúng sinh trên đời là khổ. Đó không chỉ bao gồm những thống khổ bình thường, còn bao gồm những bức bách của tinh thần tình cảm, ví như những phiền não, âu sầu. Phật giáo cho rằng, tất cả mọi sự vật là biến thiên không ngừng, vô thường, vô ngã. Trong vũ trụ rộng lớn bao la, phải chăng thấy nổi lên một chữ "vô". Do chúng sinh không thể tự mình làm chủ chỉ có thể rượt theo sự vô minh bị các nỗi khổ dày vò, cho nên nói đời người là biển khổ vậy.

Nói rằng "nhị khổ" là chỉ "nội khổ" và "ngoại khổ". "Nội khổ" bao gồm mấy phương diện thống khổ từ bệnh tật, tình cảm và tư tưởng; "ngoại khổ" thì chỉ nỗi khổ đến từ bên ngoài. Nói rằng "tam khổ" một là "khổ khổ", chỉ gặp phải việc khổ sở mà cảm thấy thống khổ, là nỗi khổ do bức bách mà sinh ra, hai là "hoại khổ", gặp chuyện vui mừng cản tốt đẹp biến đổi, ví như từng đã phú quý mà lại đến nỗi nghèo hèn nên khổ não sinh ra. Ba là "hành khổ", chúng sinh do bở sự vật lưu chuyển, biến hoá vô thường không thể trường tồn lâu bền mà sinh ra khổ. Nói rằng "tứ khổ", là chỉ Sinh, Lão, Bệnh, Tử. Nói rằng "bát khổ" là gồm bốn nỗi khổ bên trên, lại thêm nỗi khổ do thù oán mà phải sống với nhau, quý mà phải biệt ly, cầu không được mà thấy khổ và thân thể không được điều hoà mà sinh ra bệnh tật rồi khổ.

1. Sinh khổ: Sở dĩ người ta sinh ra là khổ, nguyên nhân bởi vì nó là cơ sở của mọi nỗi khổ, nếu người ta chẳng sinh ra thì cũng không có những nõi khổ khác, cho nên nói sinh là khổ. Ngoài những nỗi khổ khi còn là thai nhi trong bụng mẹ, lúc giáng sinh còn phải chịu một nỗi khổ có thể tưởng tượng mà thấy. Đến với cõi nhân gian, gió lạnh cứa da thịt như dao cắt, lúc mới ra đời đã phải chịu khổ rồi. Sau này, để duy trì sinh mệnh, các nỗi khổ như Sinh, Lão, Bệnh, Từ lại theo gót mà đến nữa.

2. Lão khổ: Khi tuổi già đàu bạc răng long, độ thanh xuân qua đi, hình thể lụ khụ còn đủ thứ bệnh và các nỗi khổ trong lòng, bởi thế mà nói "già là khổ".

3. Bệnh khổ: Một là thân bệnh, bị từ đầu đến chân, đi từ trong núi ra mé ngoài, nóng lạnh thất thường mà sinh bệnh. Âu sầu bi phẫn, đủ thứ dày vò con người.

4. Tử khổ: Tử biệt sanh ly có hai loại, một là sinh mệnh vô thường, mệnh chung thọ tận mà chết. Một nữa là tai nạn sự cố bất ngờ mà dẫn đến cái chết đột ngột. Tử sanh hữu mệnh không thể khống chế, thành ra lại khổ.

5. Oán hận khổ: Người ta thường là ở hai mặt chủ quan và khách quan có chỗ không phù hợp, đối với việc thù oán thừơng chán ghét, phiền muộn, muốn thoát ra, vượt càng xa càng tốt. Song lối thoát thì hẹp, kẻ thù lại cũng chẳng phải vừa, những sự việc không vừa ý lại luôn ập đến, khiến con người thường bực bội, không thoát được nỗi khổ.

6. Biệt li khổ: Cái không muốn thấy thì lại đến, cái yêu mên lại phân li không đâu, không toàn vẹn được. Có thể nói là là "Có ý trồng hoa, hoa chẳng nẩy
Vô tâm ươm liễu, liễu loà xoà".

7. Cầu bất đắc khổ: Con người đối với những yêu cầu, tham muốn trong cuộc sống luôn luôn khó được thoả mãn, thậm chí cầu mà chẳng thể được, lại thêm tham tiểu thất đại, ví như có những việc như vậy, cầu mà chẳng được, không nghi ngờ gì nỗi thống khổ trong lòng tăng lên vô hạn.

Từ một chữ "khổ" mà khiến người người khổ, khổ đủ đường và để giải nghĩa được thì cũng đến khổ. Nhưng Đức Phật cũng đã nói "Khổ hải vô biên, hồi đầu thị ngạn". Biển khổ tuy là mênh mang nhưng nếu quay đầu lại thì thấy bờ giác.