Msg 1 of 1: Đã gửi: 22 June 2007 lúc 2:59am | Đã lưu IP

Học thuyết Âm Dương mênh mông như thế, nhưng thâu tóm lại chỉ có bốn quy luật căn bản, cần nắm vững:

1/ Quy luật đối lập: Âm Dương là hai mặt đối lập. Âm đối lập với Dương, Dương đối lạp với Âm. Đối lập nhưng không những không loại trừ nhau, mà còn tồn tại cùng nhau.

2/ Quy luật hỗ căn: Âm Dương nương tựa vào nhau để tồn tại.

3/ Quy luật tiêu trưởng: cứ cái này mất đi thì cái khác tăng trưởng; tăng trưởng đến mức nào đó lại mất đi; mất đi cũng không mất hẳn, mất đến mức nào đó, lại tăng trưởng trở lại!

4/ Quy luật bình hành: sự quân bình giữa hai mặt Âm Dương đối lập.

Trong bốn quy luật trên, đáng chú ý nhất và cũng mang tính chất tiêu biểu nhất, là quy luật Âm Dương tiêu trưởng. Quy luật này phản ảnh sự khác nhau cơ bản giữa hai luồng tư tưởng triết học Đông, Tây: trong khi phương Tây nhìn Thế giới như một tập hợp các sự vật riêng biệt, gom lại mà thành (Thuyết Chủ biệt); thì phương Đông – tiêu biểu là học thuyết Lão Trang và Ấn Độ giáo, lại có tính Chủ toàn, nghĩa là quan niệm Thế giới là một "Tổng thể toàn vẹn", một "Toàn thể", trong đó sự vật là những yếu tố nảy sinh, tồn tại, vận động và phát triển không ngừng trong và do mối quan hệ hữu cơ với cái "Toàn thể" ấy cũng như các yếu tố khác.

Bốn quy luật của Học thuyết Âm Dương quy định bản chất sự vật theo các nội dung chủ yếu sau:

           - Âm Dương đối lập nhưng không loại trừ nhau mà hài hoà nhau, khi Âm xướng thì Dương hoạ; khi Âm xướng thì Dương hoạ. Dương trưởng thì Âm tiêu, Âm trưởng thì Dương tiêu!

           - Không có cái Âm tuyệt đối, cũng không có cái Dương tuyệt đối mà "trong Âm có Dương, trong Dương có Âm".

           - Âm Dương có  tiêu có trưởng, nhưng trưởng không phải cứ thế mà trưởng mãi. Trưởng đến cực đại thì bắt đầu tiêu. Tiêu cũng không tiêu đến tuyệt diệt, mà tiêu đến mức độ cùng cực thì bắt đầu hồi phục.

           - Dương sở dĩ tồn tại là nhờ có quan hệ đối lập với Âm; Âm cũng vậy, Âm sở dĩ tồn tại, cũng nhờ có quan hệ đối lập với Dương. Như vậy, nếu không có Âm thì Dương cũng không thể có; ngược lại nếu không có Dương thì Âm cũng không thể có. Đó chính là nguyên lý tồn tại của Âm Dương: "tương phản nhi bất tương vô - đối địch nhau, phủ định nhau, nhưngkhông thể không có nhau"!

 Bảng 1 dưới đây cho ta khái niệm về các "đối tượng" Âm và Dương:

III.   Học thuyết ngũ Hành - những kiến thức cơ bản cần thiết.

           Học thuyết này cho rằng, mọi vật chất trong vũ trụ đều do năm "Hành" Kim, Mộc, Thuỷ, Hoả, Thổ tạo ra. Nội dung của Học thuyết được phản ảnh qua ba quy luật:

           1/ Ngũ Hành Sinh nhau: Tương Sinh nghĩa là cùng bồi bổ, trợ giúp, thúc đẩy nhau. Hành sinh là "Mẹ", Hành được sinh là "Con". "Sinh" là hoạt động mang tính tự nhiên của muôn loài: nhờ "Nước", "Cây" xanh mới mọc lên... (Quy luật "Thuỷ" sinh "Mộc") – "Cây" cỏ làm mồi nhen "Lửa" đỏ (Quy luật "Mộc" sinh "Hoả") – Tro tàn tích lại, "Đất" vàng thêm (Quy luật "Hoả" sinh "Thổ") – Lòng "Đất" tạo nên "Kim loại" trắng (Quy luật "Thổ" sinh "Kim") – "Kim loại" vào lò, chẩy "nước đen" (Quy luật "Kim" sinh "Thuỷ").

           2/ Ngũ Hành Khắc nhau: Tương Khắc là chế ngự, khống chế nhau: "ngũ Hành tương Khắc lẽ xưa nay: "Rễ cỏ" đâm xuyên lớp "đất" dầy (Quy luật "Mộc" khắc "Thổ") – "Đất" đắp đê cao, ngăn "Nước lũ" ("Thổ" khắc "Thuỷ") – "Nước" đổ nhanh, nhiều, tắt "Lửa" ngay (Quy luật "Thuỷ" khắc "Hoả") – "Lửa" lò nung chẩy "Đồng, Chì, Thép" (Quy luật "Hoả" khắc "Kim" – "Thép" cứng rèn dao, chặt "Cỏ Cây" (Quy luật "Kim" khắc "Mộc")".

           3/ Ngũ Hành bình hoà (tỷ hoà): Khi hai đối tượng cùng "Hành", thì quan hệ giữa chúng là "Tỷ hoà" hay "Bình hoà", là "Ngang vai" nhau, là "Anh em với nhau": Kim tỷ hoà Kim, Mộc tỷ hoà Mộc,... Tỷ hoà cũng có trường hợp Tốt, trường hợp xấu:

                        a- Tôn nhau lên, làm mạnh thêm: Mỗi "Hành" chỉ có một cặp:  "Lưỡng Hoả thành Viêm": lư trung Hoả với phúc đăng Hoả - "Lưỡng Mộc thành Lâm": bình địa Mộc với đại lâm Mộc – "Lưỡng Thổ thành Sơn": đại trạch Thổ với sa trung Thổ  - "Lưỡng Kim thành Khí: sa trung Kim với kiếm phong Kim – "Lưỡng Thuỷ thành Giang": thiên hà Thuỷ với Đại hải Thuỷ.

                        b-  Triệt phá nhau, tổn hại nhau: Các Cặp còn lại của mỗi "Hành": "Lưỡng Hoả, Hoả diệt", "Lưỡng Mộc Mộc chiết", "Lưỡng Thổ, Thổ liệt", "Lưỡng Kim, Kim khuyết", "Lưỡng Thuỷ, Thuỷ kiệt".

           Trong ba quy luật Sinh, Khắc và Tỷ hoà của ngũ Hành, chúng ta cần hiểu một cách biện chứng, tránh suy diễn cứng nhắc, máy móc. Cụ thể, cần nắm các nguyên lý sau:

           + Ngũ Hành chế hoá: Hành này "Khắc" Hành kia, nhưng coi chừng: con của Hành bị khắc đó sẽ "Khắc" lại Hành khắc "Mẹ nó"! Ví dụ: Mộc khắc Thổ, nhưng con của Thổ là Kim sẽ khắc Mộc - Thổ khắc Thuỷ, nhưng con của Thuỷ là Mộc lại khắc Thổ - Hoả khắc Kim nhưng con của Kim là Thuỷ lại khắc Hoả,... Vấn đề Sinh cũng vậy: Hành này "Sinh" Hành khác, nhưng không phải là cứ Sinh một chiều như thế mãi. Bởi về phía Hành Sinh, Sinh mãi, sẽ tàn, nghĩa là sẽ không còn gì để Sinh! Còn về phía Hành được sinh, được mãi sẽ quá vượng. Cho nên Hành "bị sinh" có Hành khác sinh cho, nuôi dưỡng sinh lực cho; Hành được sinh lại phải sinh cho Hành khác, để bớt vượng đi... cứ thế mà luân hồi, chuyển hoá không ngừng!...

           + Sinh và Khắc là hai mặt đối lập nhưng gắn bó và là điều kiện sinh tồn của nhau: Không có Sinh thì sự vật không thể phát sinh, phát triển; không có Khắc thì không thể duy trì sự cân bằng và điều hoà của sự vật. Tác dụng qua lại ấy mang tính hai chiều và nằm trong một hệ thống lớn bao trùm cả ngũ Hành, để cuối cùng dẫn đến nguyên lý cân bằng, nguyên lý bảo đảm sự tồn tại của van vật trong vũ trụ.

           + Quan hệ hai mặt của tương sinh và tương khắc: Cái sinh ra "Tôi" là "cha mẹ tôi"; cái Tôi sinh ra là "con cháu". Tôi sinh, thì Tôi là "sinh xuất"; Tôi được sinh thì Tôi là "Sinh nhập" – Cái khắc Tôi là "Quan quỷ", cái Tôi khắc là "Thê tài". Tôi khắc thì tôi là "Khắc xuất"; Tôi bị khắc thì Tôi là "Khắc nhập".

           Sinh nhập tốt hơn sinh xuất (vì được thêm chứ không bị mất bớt) – tương tự,  Khắc nhập xấu hơn khắc xuất.

           Hai Hành cùng "tính" Âm hoặc cùng "tính" Dương: Quy luật Sinh, Khắc có tác dụng mạnh hơn. Còn với trường hợp hai Hành khác tính Âm, Dương, một Âm, một Dương: Quy luật Sinh, Khắc có tác dụng yếu hơn.

           Cũng có quan điểm cho rằng: tác động sinh, khắc của ngũ Hành nhiều hay ít, mạnh hay yếu còn tuỳ thuộc vào tương quan lực lượng giữa hai Hành. Ví dụ: Thuỷ khắc Hoả, nhưng "giản hạ thuỷ" (nước dưới khe) làm sao dập tắt (khắc) được " tích lịch hoả" (lửa sấm sét)?

           Trong cùng một Hành cũng có sự sinh khắc lẫn nhau: ví dụ trong Hành Thuỷ, nước ở rạch nhỏ chảy ra suối, suối chảy ra sông, sông chảy ra biển; vậy rạch hay suối phải cạn!

           +  Trạng thái của ngũ Hành cũng ảnh hưởng đến quan hệ sinh, khắc:

           Kim: Kim vượng gặp Hoả sẽ thành vũ khí có ích (Hoả không còn khắc Kim). Kim do Thổ sinh, nhưng khi Kim vượng quá, thì Thổ bị giảm, bị khắc. Kim sinh Thuỷ, nhưng khi Kim nhiều, sẽ làm Thuỷ đục (khắc Thuỷ).

           Hoả: Hoả vượng sinh Thuỷ (nước yếu, lửa càng cháy to Thuỷ không còn khắc Hoả nữa). Hoả do Mộc sinh, nhưng khi Hoả vượng, rừng cũng cháy (Hoả khắc lại Mộc); Đất (Thổ) cũng cháy luôn (Hoả không sinh mà  khắc Thổ).

           Thuỷ: Thuỷ vượng khắc Kim, vì Thuỷ nhiều làm Kim chìm (Kim không sinh Thuỷ nữa). Thổ khắc Thuỷ nhưng khi Thuỷ nhiều, nước chảy thì đá cũng phải mòn, nên Thuỷ lại khắc Thổ. Thuỷ vốn sinh Mộc, nhưng khi Thuỷ lớn, cuốn trôi cả cây cối, Thuỷ thành khắc Mộc.

           Thổ: Thổ vượng khắc Kim vì Thổ nhiều thì Kim bị vùi lấp. Thổ vượng cũng khắc Hoả vì Thổ nhiều thì lữa tắt, Hoả không sinh Thổ nữa.

           Mộc: Mộc vượng khắc Kim vì Mộc nhiều thì rìu búa cũng mẻ.