| Tác giả |
|
nhatminh
Hội viên
Đă tham gia: 10 September 2004
Nơi cư ngụ: Vietnam
Hiện giờ: Offline
Bài gửi: 89
|
| Msg 1 of 2: Đă gửi: 18 August 2005 lúc 3:44am | Đă lưu IP
|
|
|
Mấy ngày vào mạng, thấy có trang chưyên về Kinh Dịch.
(ĐỊA CHỈ http://www.nckinhdich.web1000.com/main.htm)
Xin trích chép ra đây chia sẻ cùng những ai quan tâm. (Có h́nh nhưng tôi không post được).
--------------
QUẺ THUẦN CÀN
Quẻ Thuần Càn, 111111, c̣n gọi là quẻ Càn (乾 qián), tức Trời là quẻ số 01 trong Kinh Dịch.
Nội quái là: Càn (111 乾 qián) hay Trời (天).
Ngoại quái là: Càn (111 乾 qián) hay Trời (天).
Giải nghĩa: Kiện dă. Chính yếu. Cứng mạnh, khô, lớn, khỏe mạnh, đức không nghỉ. Nguyên Hanh Lợi Trinh chi tượng: tượng vạn vật có khởi đầu, lớn lên, toại chí, hóa thành.
Thoán từ
CÀN, NGUYÊN HANH LỢI TRINH
Dịch: Càn có 4 đức: đầu tiên và lớn, hanh thông, thích đáng, chính và bền.
Càn có nghĩa là Thuần dương cực kiện; Nguyên có nghĩa là đầu tiên, cũng có nghĩa là lớn; Hanh là thông thái, cũng là thuận tiện, cũng là nên, là phải; Trinh là chính, cũng là bền chặt, cho đến cuối cùng.
Giảng: Văn Vương cho rằng bói được quẻ này lá rất tốt; hanh thông, có lợi và tất giữ vững được cho tới lúc cuối cùng.
Càn gồm sáu hào đều dương cả nên có nghĩa rất cương kiện, tượng trưng cho Trời.
Trời có đức "nguyên " v́ là nguồn gốc của vạn vật; có đức "hanh" v́ làm ra mây, mưa để cho vạn vật sinh trưởng; có đức "lợi" và "trinh" v́ biến hoá, khiến cho vật ǵ cũng giữ được bản tính, giữ được nguyên khí cho thái hoà (cực hoà).
Đă nguyên tất nhiên là Hanh, Lợi; đă lợi sẽ dẫn đến Trinh. Trái lại, nếu ban đầu đă bất trung, bất chính, đă không tốt th́ sẽ dẫn đến bất bất hanh, bất lợi và cuối cùng là bất trinh.
Bậc thánh nhân đứng đầu muôn vật, theo đạo Càn th́ thiên hạ b́nh an vô sự.
Theo Văn ngôn truyện, Càn c̣n tượng trưng cho người quân tử. Người quân tử có bốn đức : Nhân - Lễ -Nghĩa - Trí.
Thoán truyện
1. ĐẠI TAI CÀN NGUYÊN, VẠN VẬT TƯ THỈ, NĂI THỐNG THIÊN: Ngĩa là Lớn vậy thay đức Nguyên của Càn, bao nhiêu sinh vật trong vũ trụ, tất thảy đều nhờ đức Nguyên ấy, mà bắt đầu nảy nở; Đức Nguyên ấy mới thực là thống quát hết thiên hạ.
2. VÂN HÀNH VŨ THÍ, PHẨM VẬT LƯU H̀NH: nghĩa là Khi vạn vật đă bắt đầu sinh dục rồi, nhờ nguyên khí của Càn, ngày càng phát triển, làm ra mây mà có biến hoá, làm ra mưa mà khắp nhuần thấm, bao nhiêu phẩm vật, nào giống phi, giống tiềm, giống động, giống thực, giống thai sinh, giống noăn sinh giống hoá sinh, tất thảy h́nh thành sắc mà trưởng dục măi măi.
3. ĐẠI MINH CHUNG THỈ, LỤC VỊ TH̀ HÀNH, TH̀ THỪA LỤC LONG, DỈ NGỰ THIÊN, nghĩa là Bậc Thánh nhân có đức sáng suốt cả chung cả thỉ, thấy được sáu hào của quẻ Càn, mỗi th́ một hào thành một vị, Thánh nhân mới thuận th́ Trời mà hành đạo, th́ nên ẩn mà ẩn, th́ nên hiện mà hiện, th́ nên tịnh mà tịnh, th́ nên động mà động, như sáu con rồng mà thống ngự khắp cả vùng trời.
4.CÀN ĐẠO BIẾN HOÁ, CÁC CHÍNH TÍNH MỆNH, BẢO HỢP THÁI HOÀ, NĂI LY TRINH, nghĩa là Đạo Càn biến hoá khiến cho những vật ǵ , thảy chính được tính mệnh, mà lại giữ được nguyên khí thái hoà, như lúc đầu trời phú cho. Thế mới là Ly, Trinh.
5. THỦ XUẤT THỨ VẬT, VẠN QUỐC HÀM NINH, nghĩa là Đức Thánh nhân có đức có tài hơn hết muôn vật, lúc ấy phong hành hưởng ứng, vạn quốc tất thảy nghe theo, nước nào cũng tương an vô sự. Thế thời vạn quốc hàm ninh là ly trinh của Thánh nhân vậy.
Đại tượng truyện
THIÊN HÀNH KIỆN, QUÂN TỬ DĨ TỰ CƯỜNG BẤT TỨC.
Dịch: Trời vận hành mạnh mẽ, quân tử lấy đó mà tự cường không thôi.
Quẻ sáu hào dương này là quẻ Càn. Nội Càn, ngoại Càn là cương kiện rất mực.
Xem quẻ ấy th́ biết được trời đi rất mạnh. Theo độ chu thiên, mỗi ngày chạy giáp ṿng trời một lần, không phút giây nào nghỉ.
Người quân tử học Dịch nên bắt chước Trời, học như cách trời đi mà tự cường bất tức.
Tự cường nghĩa là ḿnh tự dốc sức ḿnh, dưỡng thành một sức mạnh mà chẳng chờ ai giúp đỡ.
Bất tức nghĩa là chẳng nghỉ, là nói người đă tự cường tất phải từ trẻ tới già, già tới chết, chẳng bao giờ gián đoạn.
Hào từ
Sơ Cửu
TIỀM LONG VẬT DỤNG
Dịch: Rồng c̣n ẩn náu; chưa đem tài ra dùng được.
Giảng : Rồng c̣n nấp dưới vực sâu, chưa thể biến hoá được, c̣n phải đợi thời.
Chưa gặp thời th́ nên tu đức, luyện tài.
Cửu Nhị
HIỆN LONG TẠI ĐIỀN, LỢI KIẾN ĐẠI NHÂN
Dịch: Rồng đă hiện ra ở cánh đồng ra mắt đại nhân th́ lợi.
Giảng : Hào Hai dương, đắc trung, đă gặp thời, tài đức giúp cho đời được. Lại thêm ứng hào Năm cũng dương, đắc trung nên như rồng đă rời vực mà hiện lên cánh đồng, như người tài đức đă gặp thời, nên kiếm người đồng tâm, đồng đức mà làm việc lớn.
Cửu Tam
QUÂN TỬ CHUNG NHẬT CÀN CÀN ; TỊCH DỊCH NHƯỢC, LỆ, VÔ CỮU
Dịch: Người quân tử suốt ngày hăng hái tự cường, đến tối vẫn c̣n thận trọng như lo sợ. Nguy hiểm nhưng không tội lỗi.
Giảng : Hào Ba dương ở vị ngôi dương, vậy là rất cương,Vị trí của nó là chông chênh, khó xử, nguy hiểm (lệ). Người quân tử này phải giữ trung tín để tiến đức, sửa lời nói giữ vững ḷng thành để lập nghiệp.
Cửu Tứ
HOẶC DƯỢC, TẠI UYÊN, VÔ CỮU.
Dịch: Như con rồng có khí bay nhảy trên vực sâu, không có lỗi.
Giảng : Hào này bất chính lại bất trung, ở vị trí chông chênh. Cho nên phải thận trọng xem xét thời cơ để tiến hay thoái. Nó hơn hào Ba là tiến thuận lợi hơn. Tuy bất chính, bất trung nhưng tính cương kiện, nên cũng như hào Ba, hào Tư là bậc quân tử; biết tuỳ thời, và rốt cuộc, không có lỗi.
Cửu Ngũ
PHI LONG TẠI THIÊN, LỢI KIẾN ĐẠI NHÂN.
Dịch: Rồng bay trên trời, ra mắt kẻ đại nhân th́ lợi
Giảng : Hào Năm dương, ở vị dương cao nhất trong quẻ, vừa cao quí, vừa chính trung. Nó là hào tốt nhất trong quẻ, ví như con rồng bay lên trời. Chữ Đại nhân là trỏ hào Năm này và hào Hai; hai đại nhân nên gặp nhau, hợp sức để lập nên sự nghiệp lớn, có lợi.
Thượng Cửu
KHÁNG LONG HỮU HỐI.
Dịch: Rồng bay lên cao quá, có hối hận.
Giảng : Hào Sáu dương ở vị trí cao nhất của quẻ, cương kiện đến cùng rồi, như con rồng bay cao quá, không xuống được nữa. Nếu tiếp tục hành động e rằng khó tránh khỏi điều đáng tiếc. Đến cực thịnh rồi tất đến thời suy.
Phụ chú
Quẻ tháng 4 (Tỵ), tiết Lập hạ, khí Tiểu măn.
--------------
DỤNG CỬU: KIẾN QUẦN LONG VÔ THỦ, CÁT
Dịch : Dùng hào dương: Thấy bầy rồng không có đầu, tốt.
Giảng: Gặp quẻ Càn mà 6 hào đều biến (ra âm) cả, cương biến ra nhu, th́ tốt.
Tượng bầy rồng: 6 hào dương mà không đầu: 6 hào âm.
Văn ngôn: Khi Càn, cao cả, biến cả sáu hào th́ thế gian được chỉnh đốn, người ta nhận ra luật trời.
Hệ từ hạ truyện bàn thêm: THẦN NÔNG THỊ MỘT, HOÀNG ĐẾ, NGHIÊU, THUẤN THỊ TÁC, THÔNG KỲ BIẾN, SỬ DÂN BẤT QUYỆN, THẦN NHI HOÁ CHI, SỬ DÂN NGHI CHI. DỊCH CÙNG TẮC BIẾN, BIẾN TẮC THÔNG, THÔNG TẮC CỬU; THỊ DĨ TỰ THIÊN HỰU CHI, CÁT VÔ BẤT LỢI. HOÀNG ĐẾ, NGHIÊU, THUẤN QUẢI Y THƯỜNG NHI THIÊN HẠ TRỊ, CÁI THỦ CHƯ KIỀN KHÔN.
Dịch : Họ Thần Nông mất, họ Hoàng Đế, Nghiêu, Thuấn lên thay; làm thông suốt sự biến đổi, khiến dân chúng không mỏi mệt; đem tinh thần mà cải hoá, khiến dân được toại ư.Theo đạo Dịch, hễ cùng tất biến, biến tất thông, thông tất lâu dài. Cho nên: Trời giúp cho. Tốt. Không có ǵ mà không có lợi". Hoàng Đế, Nghiêu, Thuấn rũ áo xiêm mà thiên hạ được trị. Có lẽ lấy tượng quẻ Càn, Khôn.
Chú giải: Rũ áo xiêm có nghĩa là ngồi yên lặng mà sự vật tự điều chỉnh. Đạo Càn Khôn vô vi mà hoá.
-----------------
Thơ rằng;
Vận Càn công nghiệp ai b́
Rồng bay chín cơi, Nam nhi thoả ḷng.
|
| Quay trở về đầu |
|
| |
nhatminh
Hội viên
Đă tham gia: 10 September 2004
Nơi cư ngụ: Vietnam
Hiện giờ: Offline
Bài gửi: 89
|
| Msg 2 of 2: Đă gửi: 20 August 2005 lúc 1:33am | Đă lưu IP
|
|
|
THUẦN KHÔN
Quẻ Thuần Khôn, 000000, c̣n gọi là quẻ Khôn (坤 kūn), tức Đất là quẻ số 02 trong Kinh Dịch.
Nội quái là: (000 坤 kūn) Khôn là (地) Đất.
Ngoại quái là: ( 000 坤 kūn) Khôn là (地) Đất.
Giải nghĩa: Thuận dă. Nhu thuận. Thuận ṭng, mềm dẻo, theo đường mà được lợi, ḥa theo lẽ, chịu lấy. Nguyên Hanh Lợi Trinh chi tượng.
Thoán từ
KHÔN, NGUYÊN, HANH, LỢI, TẪN MĂ CHI TRINH.
QUÂN TỬ HỮU DU VĂNG, TIỀN MÊ HẬU ĐẮC, CHỦ LỢI.
TÂY NAM ĐẮC BẰNG, ĐÔNG BẮC TÁNG BẰNG. AN TRINH, CÁT.
Dịch : Khôn có đức đầu tiên và lớn, hanh thông, thích đáng đức chính và bền của của con ngựa cái. Người quân tử có việc làm mà chủ xướng th́ lầm, để người khác chủ xướng mà ḿnh theo sau th́ được, chỉ cốt lợi ích cho vạn vật. Đi về phí tây nam th́ được bạn; đi về phí đông bắc th́ mất bạn. An ḷng giữ đức bền vững, tốt.
Giảng : Quẻ Khôn có cả 6 hào đều làm âm; là tượng đất. Nếu Càn cương kiện th́ Khôn nhu thuận. Càn tạo ra vạn vật ở vô h́nh thuộc phần khí; nhưng phải nhờ Khôn th́ vạn vật mới hữu h́nh, mới sinh trương, cho nên công của Khôn cũng lớn như công của Càn, tuỳ theo Càn, bổ túc cho Càn; do vậy các đức nguyên, hanh, lợi, trinh Khôn có đủ như Càn. Ởû Khôn có đức chính , bền và thuận (đức trinh).
Cũng v́ Khôn có đức thuận nên khởi xướng phải là Càn, Khôn chỉ tiếp tục công việc của Càn.
Chu Công khuyên đi về phía Tây Nam (v́ theo hậu thiên bát quái, Khôn ở phía Tây-Nam) th́ được bạn hoặc được tiền bạc (chữ "bằng" có thể hiểu là bằng hữu hoặc là bằng bối).
Câu "quân tử hữu du văng, tiền mê hậu đắc" có thể hiểu là "Người quân tử có đi đâu th́ trước lầm sau đúng" là đạo "thuận ṭng th́ tốt".
Thoán truyện
CHÍ TAI KHÔN NGUYÊN, VẠN VẬT TƯ SINH, NĂI THUẬN THỪA THIÊN.
Dịch: Đức nguyên của Khôn hoàn hảo thay! Vạn vật nhờ đó mà sinh ra, v́ thuận theo trời.
Đoạn này giải thích chữ Nguyên của Thoán từ. Sự cao cả của Khôn được xem như hoàn hảo. Cái ǵ đạtb tới lí tưởng là hoàn hảo.
Khôn có đức dày, chở được vạn vật. Đức của Khôn hoà hợp vô biên. Sinh khí của Khôn bao trùm vạn vật, sự cao cả của Khôn soi sáng vạn vật, qua đó vạn vật đạt tới hanh thông.
Khôn là tượng đất, tính Khôn vẫn thuận, như thể đất vẫn lăn chuyển không ngừng nghỉ, tượng như con ngựa đi đường xa không nghỉ. Khôn là chất thuận, mà có tính kiện, tượng như con ngựa cái. V́ Khôn có đức như thế, người quân tử học theo, cũng nhu thuận và ly trinh.
Người quân tử có hành động việc ǵ nên thủ xướng trước thời mê, mà đến nỗi lạc đường, biết thừa thuận ở sau, th́ được đạo lí thường. Tây Nam thời đắc bằng là đi với người cùng chí hướng với ḿnh. Biết kén chọn phương hướng như thế, th́ phương lành ta theo, phương dữ ta tránh, mới được kết quả tốt. Nhưng phải giữ được đức trinh th́ mới được cát, như địa đạo vô cương vậy.
Đại tượng truyện
ĐỊA THẾ KHÔNQUÂN TỮ DĨ HẬU ĐỨC TẢI VẬT.
Dịch : Đất dày lại thuận. Quân tử từ đó mà lấy đức rộng răi đỡ mọi vật.
Trời đất chuyển động mạnh mẽ. Đất h́nh thành . Hai quẻ Khôn chồng lên nhau, cho thấy một khối dày, rất cần thiết để tự cung hiến mà không làm mất bản tính của ḿnh. Vậy con người phải có sức mạnh nội tại. Sức nặng của đức và quan điểm rộng răi để có thể chịu đựng thế gian mà không bị đời làm lung lay.
Hào từ
Sơ Lục
LÍ SƯƠNG, KIÊN BĂNG TRÍ.
Dịch: Đạp lên sương th́ biết băng dày sắp đến.
Giảng : Hào âm đầu tiên của quẻ. Aâm th́ lạnh nên Chu Công ví với sương lạnh mới kết lại thành sương, rồi dần dần lạnh hơn, nước sẽ đông lại thành băng.
Hào này hàm ư phải thận trọng ngay từ bước đầu.
Văn ngôn truyện khuyên :"Nhà nào tích luỹ điều lành th́ tất có thừa phúc (để đến đời sau); nhà nào tích luỹ điều chẳng lành th́ tất có thừa tai vạ".
Lục Nhị
TRỰC PHƯƠNG ĐẠI, BẤT TẬP VÔ BẤT LỢI
Dịch: Thẳng, vuông, lớn th́ chẳng phải học tập mà cũng không có ǵ là không có lợi.
Giảng : Hào này rất tốt, thế là âm mà vị cũng là âm, thế là đắc chính, nên bảo là có đức thắng, nó lại đắc trung. Nó vuông vức, lại ở trong quẻ Khôn, có qui mô lớn nên chẳng cần học tập khó khăn nhiều mà hành động nào cũng đều hợp thời, hợp đạo.
Cụ Phan Bội Châu phụ chú: Lời hào này là tận thiện tận mỹ, nhưng được vậy là do hai chữ Trung, Chính th́ mới thành đạo người quân tử.
Lục Tam
HÀM CHƯƠNG KHẢ TRINH, HOẶCT̉NG VƯƠNG SỰ, VÔ THÀNH HỮU CHUNG.
Dịch: Ngậm chưá đức tốt mà giữ vững được, có khi theo người trên mà làm việc nước, đừng chiếm lấy sự thành công th́ sau cùng sẽ có kết quả.
Giảng : Hào không chính nhưng vốn có đức nhu thuận. Ở vị trí này, có nên nhu thuận, nhún nhường, chỉ làm tṛn nghĩa vụ mà đừng ham tranh công th́ sau cùng sẽ đạt kết quả.
Lục Tứ
QUÁT NĂNG, VÔ CỮU, VÔ DỰ.
Dịch: Như cái túi thắt miệng lại (kín đáo giữ ǵn) th́ khỏi tội lỗi mà cũng không danh dự,
Giảng: Hào Tư âm ở vị âm trong một quẻ toàn âm mà không đắc trung như hào hai, ví như người quá nhu thuận, vô tài mà ở sát hào Năm nên phải thận trọng th́ mới khỏi tội lỗi, an thân mặc dầu không có danh dự ǵ.
Hào này có cái tượng "âm cự tuyệt dương ", trời đất không giao nhau.
Lục Ngũ
HOÀNG THƯỜNG, NGUYÊN CÁT.
Dịch: Như cái xiêm màu vàng lớn, tốt (rất tốt).
Giảng: Hào Năm âm, đắc trung nên không bất chính, nhưng v́ ở trong quẻ Khôn, có chút cương, không thuần nhu, là tốt. Aâm c̣n có ngĩa văn vẻ nữa, trái với cương kiện là vơ. Chu Công cho là hào này có cái tượng rất tốt, và tượng bằng cái xiêm màu vàng. Vàng là màu của đất, của trung ương; thời xưa, chỉ vua chúa mới được dùng y phục màu vàng.
Thượng Lục
LONG CHIẾU VU DĂ, K̀ HUYẾT HUYỀN HOÀNG
Dịch: Như rồng đánh nhau ở đồng nội, đổ máu đen màu vàng.
Giảng : Hào Sáu âm đắc chính, âm đến điểm cực thịnh. Khi âm cực thịnh, và dương cũng vậy, th́ hai bên tất tranh nhau và cả hai đều bị hại. Đạo đến đó là cùng rồi.
Phụ chú
Quẻ tháng 10 (Hợi), tiết Lập đông, khí Tiểu tuyết.
----------------------
Người quân tử nếu ở vào địa vị của Khôn. Phải tuỳ thuộc người trên th́ làm việc cũng đừng nên khởi xướng để khỏi lần lẫn, chờ người khởi xuớng rồi mới theo th́ được việc, như vậy là có đức dầy như đất, chở được muôn vật.
Hệ từ hạ truyện bàn thêm: THẦN NÔNG THỊ MỘT, HOÀNG ĐẾ, NGHIÊU, THUẤN THỊ TÁC, THÔNG KỲ BIẾN, SỬ DÂN BẤT QUYỆN, THẦN NHI HOÁ CHI, SỬ DÂN NGHI CHI. DỊCH CÙNG TẮC BIẾN, BIẾN TẮC THÔNG, THÔNG TẮC CỬU; THỊ DĨ TỰ THIÊN HỰU CHI, CÁT VÔ BẤT LỢI. HOÀNG ĐẾ, NGHIÊU, THUẤN QUẢI Y THƯỜNG NHI THIÊN HẠ TRỊ, CÁI THỦ CHƯ KIỀN KHÔN.
Dịch : Họ Thần Nông mất, họ Hoàng Đế, Nghiêu, Thuấn lên thay; làm thông suốt sự biến đổi, khiến dân chúng không mỏi mệt; đem tinh thần mà cải hoá, khiến dân được toại ư.Theo đạo Dịch, hễ cùng tất biến, biến tất thông, thông tất lâu dài. Cho nên: Trời giúp cho. Tốt. Không có ǵ mà không có lợi". Hoàng Đế, Nghiêu, Thuấn rũ áo xiêm mà thiên hạ được trị. Có lẽ lấy tượng Càn, Khôn.
Đạo khôn đơn giản mà tác thành vạn vật.
Chú giải: Rũ áo xiêm có nghĩa là ngồi yên lặng mà sự vật tự điều chỉnh. Đạo Càn Khôn vô vi mà hoá.
--------------------
Thơ rằng:
Cá đầy nước, hoa đầy đường
Giai nhân ngọc đẹp, dong cương ngựa thuần
|
| Quay trở về đầu |
|
| |
|
|
Diễn đàn bị khoá)
Chủ đề: KINH DỊCH
