| Tác giả |
|
tranthanh03
Hội viên
Đă tham gia: 01 November 2004
Nơi cư ngụ: Vietnam
Hiện giờ: Offline
Bài gửi: 84
|
| Msg 1 of 5: Đă gửi: 29 March 2006 lúc 3:21am | Đă lưu IP
|
|
|
ĐẠO PHẬT : ĐẠO DIỆT KHỔ
- Con người sẽ thoát khổ trọn vẹn,
nếu con người tu diệt được Tam độc.
- Đạo Phật trọng thực hành hơn là lư thuyết suông.
- Ăn bánh vẽ không no được ḷng là thí dụ chí lư của đức Phật !
“Tránh khổ t́m vui” là hy vọng chung của người đời. Nhưng có mấy ai là người dám tự hào ḿnh đă thoát khổ, v́ loài thường sợ kết quả mà không sợ nguyên nhơn, sợ khổ mà vẫn tạo nhơn khổ, muốn được vui mà không gieo nhơn vui. Bởi thế, cố lánh khổ mà khổ cứ theo hoài, mong t́m cho được vui mà vui cứ xa lánh. Như ngày nay thế giới đang lo sợ họa chiến tranh, mà mầm chiến tranh không chịu chấm dứt, lại c̣n bỏ phân tưới nước thêm cho nó ngày thêm đơm bông kết trái. Trong kinh có câu : “Chúng sanh sợ quả mà không sợ nhơn, Bồ tát sợ nhơn hơn là sợ quả”. Bồ tát lo tiêu diệt khi c̣n ở trong nhơn, nghĩa là dừng lại tất cả những hành động xấu xa hèn mạt, th́ không có những kết quả khốn khổ đớn đau. Ai cũng lo ngại sự nghèo thiếu mà vẫn cờ bạc suốt ngày, đến khi hết cơ nghiệp, đâm ra thất chí điên cuồng.
Khổ nó đến với tất cả mọi người, không chừa sót một hạng nào ; nghèo có cảnh khổ của người nghèo, giàu có cảnh khổ của kẻ giàu ; sang, hèn, trẻ, già cũng đều chịu chung một số phận là khổ cả. Đời không khổ, nhưng khổ là tại ta quá tham cầu và ích kỷ, nên phải chuốc lấy sự khổ. Có nhiều người rất thèm muốn cảnh sung sướng bề ngoài của cảnh giàu sang v́ họ dựa vào sự ăn mặc sang trọng và nụ cười trên môi, mà họ đánh giá nỗi vui sướng của người sang. Than ôi ! Họ có biết bề ngoài th́ nói nói, cười cười, ăn mặc ra phết, mà những ẩn t́nh bên trong th́ chín ch́u ruột thắt, tan tát nỗi ḷng ; nếu họ biết nh́n sâu th́ họ sẽ thấy sau tiếng cười có ẩn một tiếng khóc than sầu năo ; sự ăn mặc bề ngoài che đậy sự thiếu thốn gian trá bên trong. Người đời chỉ nh́n cái bề ngoài, mà không nhận biết bề trong, nên thường bị đời gạt gẫm.
Nỗi khổ của người đời có thể tóm lại trong hai phương diện : Vật chất và Tinh thần. Về vật chất trên đường mưu sống, con người phải lăn lộn, cực nhọc không giờ phút nghỉ ngơi. ; như thế mà sự nhu cầu vẫn thiếu măi ; có lúc con người ngă gục trên đường t́m lẽ sống, v́ không chịu nỗi gió táp mưa sa ; hay không ngă gục th́ cũng mắc phải bệnh hoạn khổ thân ; đến khi tuổi già, bao nhiêu nhựa sống của tuổi trẻ đă hết, ngồi mà nh́n lại quảng đời oanh liệt đă qua, mà than tiếc ; muốn sống lại đời sống của tuổi trẻ mà không bao giờ t́m lại được nữa, v́ cơi đời xê dịch luôn luôn, chứ không bao giờ dừng đứng cho người ta tận hưởng. Già không khổ, mà khổ là tại người tiếc nuối tuổi thanh xuân ; chết không khổ, mà khổ là tại người muốn chống cự với tử thần, để sống với vợ con, để c̣n hưởng được của thế gian.
Vật chất thiếu cũng khổ thật, nhưng chưa lấy ǵ làm khổ, v́ nếu thiếu vật chất mà lấy làm thật khổ, th́ những người nghèo thiếu, họ làm sao sống nỗi ? Ta vẫn thấy lắm người nghèo thiếu vui cười sung sướng đối với gia đ́nh vợ con.
Khổ về tinh thần mới là nỗi khổ tế nhị sâu sắc lâu dài, có thể giết chết mạng người, v́ chúng ta thấy thiếu cơm ăn, áo mặc, nhà ở không mấy người tự tử, chứ kẻ thất vọng buồn rầu có thể quyên sinh nơi gịng sông lạnh. Đời người có nhiều tiếng khóc hơn là tiêng cười ; trên đường lập nghiệp, nhiều lúc người chịu nhiều thất bại ê chề, tính một đường đi một ngă ; thất vọng, toàn là thất vọng, không bao giờ con người được tḥa măn với ḷng tham không đáy. Hơn nữa, trong khi vật lộn với cuộc sống, người đời c̣n gặp nhiều việc bối rối khổ sở về tinh thần nữa ; có nhiều bài toán đời không sao giải quyết được, dù cho bóp trán nặn đầu, suy nghĩ suốt đêm cũng không thể làm xong. Đang sống một gia đ́nh đoàn tụ đầm ấm vui vẻ, sự vui vẻ chưa thỏa măn th́ sầu chia ly lại đến ; hoặc tản mát bốn phương, hoặc kẻ c̣n người mất. Rồi con người than : “Sanh bất phùng thời” hay là “Họa vô đơn chí”.
Vả lại, có khi c̣n xảy ra sự gay cấn thù hiềm đến nỗi chém giết với bạn đồngnghiệp. Đời người ai lại không có những nỗi khổ như trên.
Đức Phật dạy : “Đời người là một bể khổ bao la” và trong kinh nói : “Ta bà thật khổ, cơi Ta bà thật khổ, khổ ở cơi Ta bà không thể tính kể được, thế mà người đời lấy khổ làm vui, vùi thân chịu khổ, không biết thoát ly”.
Trận chiến tranh vừa qua và hiện nay sẽ tới, đă gieo rắc, hiện gieo rắc, sẽ gieo rắc sự khốn khổ tang tóc cho mọi gia đ́nh ; con quỷ La sát chiến tranh đang hầm hầm đạp đổ những lâu đài nguy nga, gạt hết những mầm non (thanh, thiếu niên) của các dân tộc. Nó chính là tay sai của dục vọng tham tàn. Ai là người có từ tâm không sa nước mắt trước cảnh tang thương đang phủ dày khắp nhơn loại mà đành tâm ngảnh mặt làm ngơ, không t́m phương giải cứu. Cảnh mưa bom, lửa đạn rùng rợn ghê gớm kia, ai gây nên khổ ? Theo đạo Phật quả quyết do ḷng tham, giận và mê mờ của con người gây ra. Cho nên đạo Phật cổ vơ diệt ḷng tham vọng của mọi người ; tham vọng mê mờ đă trừ tuyệt, th́ con người hết khổ được vui. Người đời thường tặng cho đạo Phật là đạo của Từ bi, tức là đạo cứu khổ ban vui. Bởi thế, nên Muốn Biết Khổ Phải Tu Theo Đạo Phật.
Nói đến cảnh khổ th́ ai cũng ngao ngán muốn tránh xa ; nhưng nghe đề cập đến muốn hết khổ phải tu, th́ có rất nhiều người giựt ḿnh e ngại, v́ tưởng rằng, bỏ hết một cuộc đời son trẻ, tươi đẹp, vào chùa am, mặc nâu ṣng, ăn tương dưa, mai kinh, chiều kệ, coi như đời ḿnh đă chết rồi. Chữ Tu như thế chỉ dành riêng cho hạng chán đời thất vọng, hoặc người già cả, hưu quan, hoặc là hạng đă sống giàu sang không c̣n bận tâm về sự sống nữa, hay là việc riêng của các nhà Sư. C̣n chúng ta là những người đang c̣n có gia đ́nh, đang hoạt động để t́m lẽ sống mà Tu nỗi ǵ ?
Quan niệm chữ Tu như trên, đă ăn sâu trong đầu óc của mọi người, cho đến trong thi ca cũng thường lộ những quan niệm ấy. V́ thế nhiều người muốn theo đạo Phật mà không dám theo, v́ sợ chữ Tu của đạo Phật, hay là nghe có người đang sống một cuộc đời sóng gió đầy danh dự mà theo đạo Phật th́ ngạc nhiên thốt lên : “Anh ấy như thế mà Tu được à !”. Đúng nghĩa chữ Tu trong đạo Phật có phải như thế không ?
– Đáp : “Đó, mới chỉ là một phần trong chữ Tu mà thôi”.
(Quư vị muốn biết rơ chữ Tu trong đạo Phật, xin t́m đọc bài Tu là ǵ ở phần trước đây)
Chúng tôi thường nghe nhiều người nói, tu tâm sửa tánh đủ rồi, cần ǵ phải theo đạo Phật. Nếu chúng ta hỏi đến tâm tánh là ǵ, ở đâu ? th́ họ không thể trả lời được ; nếu không biết, làm sao mà tu được ; hơn nữa, tâm ta nó cứ biến đổi luôn luôn, nên đức Phật thường dạy : “Tâm người như vượn chuyền cây, như ngựa chạy rong ngoài đồng rộng ; các ngươi chớ nên quá tin tưởng mà sa ngă không hay, chừng nào chứng đến quả thánh rồi hăy tin”.
Tâm ta như thế nên phải dùng những phương pháp của đạo Phật, gh́m chân nó lại, để nó khỏi bị sa vào hầm hồ trụy lạc ở hai bên đường đời ; vả lại, trên miệng hầm phủ đầy những hoa thơm, cỏ lạ, nếu không cẩn thận, b́nh tỉnh và sáng suốt, sẽ vấp ngă ngay.
Phương pháp của đạo Phật kiến lập trên ba điểm : Giáo lư - Thành thật - Kết quả. Pháp nào đủ ba điểm ấy, mới đem lại sự lợi ích thiết thực cho mọi người ; chúng ta chỉ thấy có đạo Phật. Những người theo đạo Phật cần phải có đầy đủ ba điểm trên ; v́ chỉ hiểu giáo lư mà không làm th́ không bao giờ hưởng được kết quả. Trong kinh tỉ dụ : Người nói rành cách thức nấu ăn mà không chịu bắt tay vào việc làm th́ không bao giờ có thức ăn ngon để dùng. “Trong các phương pháp của đúc Phật dạy có phương pháp ít ham muốn, biết vừa đủ, trị tâm tham rất có hiệu quả và làm cho con người khỏi khổ v́ ham muốn”.
Cảnh nghèo cực của anh phu xe xích lô không phải thực là khổ, mà khổ là v́ sự mong ước được làm người chủ hăng ; có những khi anh ta dệt mộng đẹp, quên đi cả việc ăn ngủ, không c̣n biết thời gian dài ngắn ra sao nữa là. Người nhà giàu nọ bao giờ cũng lo nghĩ toan tính những phương kế để giàu thêm, trằn trọc suốt canh thâu, lăn ḿnh t́m một chỗ êm để dỗ giấc ngủ, nhưng không sao ngủ được, v́ cuốn phim sanh kế cứ quay măi trong đầu óc, rồi đâm ra giận trách người nhà. Hy vọng của con người không biết lấy đâu làm mức cùng tột, v́ khi ở nhà lá, th́ muốn có nhà ngói ; đến khi có nhà ngói th́ ước ao muốn có một ngôi nhà đúc cao ráo, khang trang, nguy nga đồ sộ, ḷng tham cứ thế tiến măi tới không ngừng nghỉ.
Đức Phật dạy : “Ḷng tham con người như thùng không đáy, bỏ vào bao nhiêu cũng không đầy”.
Nghèo, khổ đă đành, mà giàu cũng không tránh khỏi khổ ; v́ không bao giờ thỏa măn ḷng mong ước, mà hễ có mong ước th́ có khổ đi theo. Muốn hết khổ th́ giảm bớt ḷng ham muốn.
Đức Phật dạy : “Chỉ có phương thuốc ít muốn và biết đủ mới trị được bệnh tham lam”. Đức Khổng Tử cũng dạy đời : “Nghèo nên thủ phận trong cảnh nghèo, đừng mơ ước làm giàu mà mang phải khổ”.
Trong kinh nói : “Người biết vừa đủ, ít ham muốn, dù ăn cơm hẩm ở nhà rách, nằm dưới đất, cũng vẫn sung sướng, an ḷng ; trái lại, người không biết thủ phận, cầu mong măi, th́ dù ở chỗ sang cả sung sướng như thiên đường đi nữa, họ cũng chưa măn nguyện”.
Ta đừng mơ ước tương lai quá tươi đẹp, mà quên ḿnh đang sống trong cảnh thực tế chán chựng của hiện tại : Như có người đi đường cứ cố nh́n những cảnh vật hữu t́nh ở phương trời xa tít mà quên những hầm hố chông gai dưới chân họ. Nếu ta chịu đem hạnh Ít muốn và Biết đủ để thay thế cho ḷng tham ích kỷ, th́ sống trong hoàn cảnh nào, đời ta vẫn sung sướng luôn, tinh thần không bận rộn khổ năo v́ ước mong.
Hơn nữa, chúng ta muốn diệt tận gốc ḷng tham lam nóng giận, ích kỷ thù hiềm, th́ phải áp dụng triệt để ḷng từ bi vào mọi hành động, mới trừ tuyệt nỗi khổ của ḿnh và người, và lại đi đúng theo tinh thần của đạo Phật là từ bi và cứu khổ. Từ bi là nguồn cội của muôn hạnh tốt. Ḷng từ bi không bao giờ xa cảnh khổ của người đời ; chỗ nào có tiếng kêu đau thương th́ chỗ ấy có ḷng Từ hiển hiện.
Người tu theo đạo Phật cần Phải áp dụng ḷng Từ trong đời sống của ḿnh, th́ ít muốn và biết đủ mới hoàn thành được.
Người có ḷng từ bi, th́ không bao giờ ích kỷ, chia rẽ, thù hiềm và ganh ghét.
Người có ḷng từ bi không đành ḷng sống an vui trong sự đau khổ của kẻ khác. Ḷng từ bi sẽ làm cho ḷng dân tộc gặp gỡ nhau trong t́nh thân ái, không thấy có màu da chủng tộc khác nhau mà chỉ thấy là người : Anh đau khổ tức là tôi đau khổ. Cao hơn nữa, chỉ đồng là một trí giác, có tâm từ bi, không thấy có kẻ oán người thân, hay là sự chia cách giữa người với người, giữa người và loài vật. Nhưng từ bi không chỉ dùng lư thuyết suông mà cần phải làm ; một mặt tổ chức những cơ quan từ thiện để giúp cho những người nghèo có được một đời sống vật chất tạm đủ ; một mặt khác đem ngọn đèn giáo lư để cho mọi người cùng soi những chỗ tối tăm mờ mịt, tránh những điều tai hại do mê muội gây ra.
Người Phật tử đừng đem đức từ bi làm bức tranh đẹp để mà ngắm, mà đức từ bi phải là một cái ǵ sống và hoạt động : Toàn thân của người Phật tử phải là hiện thân của đức từ bi. Thật hành hạnh từ bi trong ngày hôm nay không hẹn đến ngày mai, không chọn người, không lựa chỗ. Người thật hành đạo từ bi đến triệt để, th́ đă hoàn thành sáu hạnh (lục độ) tốt đẹp, trừ được sáu tánh hư tệ trong chúng ta.
V́ từ bi nên bố thí, do có bố thí mà dứt được tham lam, bỏn sẻn. Có người cắt nghĩa sở dĩ xảy ra cảnh bóc lột trộm cướp là tại xă hội bất công (kẻ thiếu, người thừa).
Đạo Phật cắt nghĩa ḷng tham lam, bỏn sẻn, ích kỷ, chứ không phải tại người giàu, kẻ nghèo. Muốn không có cảnh bóc lột trộm cướp th́ phải diệt ḷng tham lam, bỏn sẻn. Chỉ có ḷng thương cứu giúp kẻ khốn cùng, mới diệt hết được ḷng tham lam, bỏn sẻn đê hèn.
V́ từ bi nên mới tŕ giới, do giữ giới không c̣n giết hại và hành động trái đạo lư nữa. Giữ giới là v́ thương mến người và vật, không muốn gây tổn thương tai hại cho người hay loài vật.
V́ từ bi nên mới nhẫn nại, do nhẫn nại mà dập tắt được ḷng nóng giận thù hiềm. Bởi thương người nên nhẫn nhịn không muốn tranh đua, chứ không phải thua sức yếu hèn mà nhẫn chịu.
V́ từ bi nên mới tinh tấn, do tinh tấn mà trừ được biếng nhác. V́ tấm ḷng thương người, nên dù trăi qua gian lao khổ sở cũng cố lướt qua, để đem lại sự an vui cho mọi người. Đức Bổn sư ta là một gương mẫu sáng ngời.
V́ từ bi nên mới chuyên tâm định tĩnh, do chuyên tâm định tĩnh mà hết sự bối rối loạn động, không bị mất b́nh tĩnh. Bởi t́nh thương thúc giục, nên chú tâm vào một việc hữu ích cho đời ; đến nơi không thấy có thân, không biết ngày giờ và đói với no ; bao giờ cũng trầm ngâm tư lự, chuyên chú vào vấn đề lợi tha.
V́ từ bi nên mới luyện trí huệ sáng suốt, do có trí huệ sáng suốt mà mê lầm tiêu tan. Ḷng thương giúp cho người luyện trí huệ, để quán sát nỗi đau khổ bộc lộ hay thầm kín ; hành động phải hay trái ; giáo pháp tà hay chánh, th́ sự cứu đời giúp người mới khỏi xen vào những niệm lợi danh ; đă có lợi danh th́ việc làm trở thành v́ ḿnh, chứ không c̣n v́ người nữa.
Như thế là ḷng từ bi điều khiển sáu hạnh cao cả, những cử chỉ tốt đẹp đều phát nguyên từ ḷng thương mà ra.
Từ một cá nhơn cho đến toàn thể nhơn loại đều tu theo đạo Phật th́ sẽ thoát khỏi những khổ năo đau đớn.
Kết luận
Như trên, chúng tôi đă tŕnh bày cảnh khổ của người đời và phương pháp thoát khổ của đạo Phật. Giờ đây chúng tôi xin kết luận : Cảnh khổ của người có hai mặt : Vật chất và Tinh thần. Khổ về tinh thần mới thật là cái khổ sâu sắc lâu bền. Muốn hết khổ phải tu. Tu là trau giồi, sửa đổi những tật hư tánh xấu, trở thành những đức tánh hiền lương, tốt đẹp và rộng răi ; cũng như chiếc áo dơ ta phải giặt cho trắng sạch, chứ không phải tu chỉ gơ mơ tụng kinh, mà không lo đào luyện tâm tính, không chịu giúp ích mọi người. Hơn nữa, tu theo đạo Phật tức là thực hành ḷng từ trong mọi trường hợp. Đạo Phật kết tinh lại chỉ có hai chữ Từ-Bi mà thôi. Đời sống của người tu đạo Phật phải là đời sống nhịp nhàng với ḷng Từ. Đức Bổn sư của chúng ta, được đời ca ngợi và tôn thờ, cũng do Ngài thực hành ḷng Từ Bi triệt để.
Xem như thế, chúng ta muốn hết hổ, được vui, nên tu theo đạo Phật, và khuyên mọi người đồng tu. Được như vậy, chẳng những chúng ta trọn bổn phận Phật tử, nghĩa là hành động ta không phản lại tinh thần của đạo Phật (tinh thần Từ Bi) mà lại c̣n làm cho ngay trong đời hiện tại, ta và người đều được an vui.
Con người là ṇng cốt của gia đ́nh và xă hội, hành động của con người rất có ảnh hưởng lớn trong gia đ́nh cũng như ngoài xă hội.
Con người nóng giận, tàn ác, tham lam và trụy lạc gia đ́nh thường xô xác và sẽ tan nát chia ly. Gia đ́nh đă thế, th́ ngoài xă hội làm sao không sanh ra cảnh tượng bóc lột, trộm cướp chém giết lẫn nhau. Muốn tạo một xă hội mới, trong đó không có mạnh hiếp yếu, không có cướp bóc oán thù giết chóc mà chỉ có sự tương trợ thân ái, b́nh đẳng và thương nhau như anh em một nhà, th́ phải lo đào tạo con người mới, để sống với xă hội mới. Con người mới là con người đủ ba phương diện : Ḷng thương người - Chí cương quyết - Óc sáng suốt. Đạo Phật có thể tạo nên con người đủ ba phương diện nói trên. Chừng nào thần ḥa b́nh hạnh phúc đến với nhơn loại - Khi nào nhơn loại đều tu theo đạo Phật - Ấy là bổn ư của bài giảng hôm nay.
Nam mô Bổn sư Thích Ca Mâu Ni Phật.
|
| Quay trở về đầu |
|
| |
tranthanh03
Hội viên
Đă tham gia: 01 November 2004
Nơi cư ngụ: Vietnam
Hiện giờ: Offline
Bài gửi: 84
|
| Msg 2 of 5: Đă gửi: 29 March 2006 lúc 3:23am | Đă lưu IP
|
|
|
KẾT SANH TƯƠNG TỤC LUẬN
hay VẤN ĐỀ
SỐNG CHẾT TRONG ĐẠO PHẬT
Khi đă hiểu rơ :
“Kết Sanh Tương Tục”, chúng không c̣n khổ sở về vấn đề sống chết nữa, xả thân nầy thọ thân khác nối tiếp măi để diễn thành nghĩa luân hồi, sanh tử, tử sanh ; nhưng chúng ta cần hiểu rơ để t́m phương pháp thoát khỏi cái ṿng vây ấy, cho bánh xe sanh tử ngừng quay, sợi dây luân hồi tung dứt, đó mới là cái chí khí của kẻ đại trượng phu.
Trong thế gian, đối với vấn đề sống chết, đă phát sinh ra nhiều tư tưởng, rất nhiều học thuyết, chẳng phải không ai để tâm nghiên cứu, chỉ v́ thế gian duy biết có đệ lục thức (tức là Ư thức) mà thôi, nên kẻ chấp thường c̣n, người chấp đoạn diệt, không đúng sự thật.
Bên chấp đoạn diệt th́ tin rằng : Chết rồi là mất hẳn và ngoài cái thân thể vật chất ra, không thể có ǵ đáng gọi là tâm thức nữa. Song xét cho kỹ, chính trong một thân người từ nhỏ đến lớn, vật chất thay đổi măi măi mà ta vẫn là ta, chưa hề hóa thành người khác ; nếu thật tâm thức do vật chất tạo thành, th́ đến khi tất cả vật chất trong một thân thể đă thay đổi rồi, tâm thức ắt cũng phải thay đổi ra thành một tâm thức khác ; mà nếu tâm thức thiệt thay đổi hẳn, th́ những sự học hỏi từ khi nhỏ đến khi khôn lớn tất phải quên hết, cho đến phải quên luôn cả tên họ, quên cả thân quyến, không c̣n biết ḿnh là ai, lại cũng không c̣n biết ai là ai nữa. Hiện nay chúng ta dầu tuổi đă đến sáu mươi, bảy mươi cũng c̣n nhớ những việc đă học tập lúc mưới bốn, mười lăm tuổi ; thế đủ biết cái thuyết tâm thức do vật chất tạo thành là không hợp lư. Vả lại, khi chúng ta c̣n nhỏ, nhắm mắt cũng thấy tối đen, đến khi lớn tuổi nhắm mắt cũng thấy tối đen, cái thấy tối đen trong lúc nhắm mắt ấy, thật chưa hề v́ thân thể có trẻ, có già mà thay đổi. Vậy chính nơi thân chúng ta, quyết định có một tánh không thay đổi. Cái tánh ấy quyết định không phải do vật chất trong thân thể tạo thành, v́ hiện nay chúng ta chưa từng thấy, một vật thay thường đổi sanh ra được một cái khác không thay không đổi. Huống chi chúng ta hiện thấy giữa đời, các món vật chất tuy thường thay đổi đi nữa, mà cũng chỉ thay đổi dạng chứ chưa hề mất hẳn, dầu cho món vô h́nh như điện lực đi nữa cũng không lúc nào thật mất hẳn cả. Vậy th́ cái tâm lực chúng ta, dầu thể nào cũng không thể mất hẳn như chỗ chấp của phái đoạn kiến.
Về phái chấp thường, th́ tuy đă xét biết tâm thức không mất hẳn, nhưng lại tin rằng tâm thức người chết quyết định giống như như khi c̣n sống không có sai khác, nghĩa là sau khi chết, tâm thức cũng biết ḿnh biết người, biết tên biết họ của ḿnh, cho biết thân thể ḿnh thế nào, quyến thuộc xóm làng của ḿnh ở đâu, biết giận biết thương, biết đền ơn, trả oán. Phái nầy nghĩ như vậy, v́ chưa biết rằng cái thức biết ḿnh biết người, biết thương biết ghét đó là Đệ lục Ư thức, một cái thức gián đoạn, chính khi ngủ mê đă không phát khởi, huống nữa là khi chết. V́ cái thường kiến đó, nên các ngoại đạo tin có cái linh hồn, biết phân biệt như ư thức của người sống, khi lên thiên đường hưởng phước, khi xuống địa ngục chịu tội, mà vẫn biết ḿnh là tên Giáp, tên Ất ở chỗ nầy chỗ nọ, v́ đă làm những việc công đức ǵ được lên thiên đường, hoặc đă làm những tội ác ǵ mà phải bị xuống địa ngục. Cái linh hồn của ngoại đạo đó sẽ là thế nào ? Đáp lại câu hỏi ấy, trong các ngoại đạo vốn có nhiều thuyết, nhưng cũng không ngoài hai thuyết là có thân và không thân. Nói rằng không có thân th́ cũng phi lư, v́ nếu thật không có thân, th́ c̣n cái ǵ đụng chạm với cái ǵ mà có cảm giác ; đă không có cảm giác th́ biết nương vào đâu mà cho rằng có hưởng sự vui hay cịu sự khổ. C̣n như nói rằng có thân, th́ cái thân ấy sống hay không sống ; nếu thân ấy không sống, th́ cũng giống như cái thân người đă chết, c̣n biết chi là vui hay là khổ ; c̣n như cái thân ấy như có sống, th́ đă có sống tất nhiên phải có chết, v́ chúng ta thấy từ xưa cho đến nay cái ǵ có sống mà không chết, mà đă có sống chết th́ sao lại c̣n gọi là hưởng phúc chịu khổ đời đời ! Vả chăng người sống, sau khi chết thành ra cái thân linh hồn, vậy đến khi cái thân linh hồn chết rồi th́ nó mới thành một cái thân ǵ ? ?
Lại nữa, cái vui trêen Thiên đường là vui về tinh thần hay vể vật chất ? Nếu như vui về tinh thần th́ chỗ nào lại không vui được, cần ǵ phải lên thiên đường ? Nếu như vui về vật chất th́ vui lâu quá cũng chán, c̣n biết ǵ là vui nữa ? Lại những sự chịu khổ ở địa ngục thường hay vô thường ; nếu như vô thường th́ không thể gọi là thường thường chịu khổ được ; c̣n nếu như thường th́ cái khổ ấy có thể làm thiệt hại đến sự sống, hay không thể làm thiệt hại đến sự sống ? Nếu cái khổ có thể làm thiệt hại đến sự sống, th́ tất nhiên kẻ chịu khổ phải chết, mà đă chết rồi th́ c̣n biết ǵ về khổ nữa ; c̣n cái khổ ấy không bị thiệt hại ǵ đến sự sống, th́ chịu lâu quá hóa quen thuộc như loài cá trê ở trong nước bùn dơ nhớp, cũng không c̣n biết ǵ đến khổ nữa.
Lại cái thân linh hồn ấy giống y như thân người khi c̣n sống hay là không giống ? Nếu như không giống y th́ đă hóa thành thân khác đâu c̣n biết được thân ḿnh lúc trước là thế nào nữa ; mà đă không biết thân trước của ḿnh là người nào, th́ cũng không biết ḿnh đă làm những việc ǵ ; mà nếu thật không biết, không lẽ lại c̣n thưởng công phạt tội, như không ai bắt tội phạm pháp trong lúc điên cuồng ; lại có người điên, tuy một thân mà sự hành động phân biệt, tùy lúc, giống như hai người, vậy th́ cái linh hồn đó sẽ là người nào ? Lại cái linh hồn của người điên đối với khi chưa điên là một cái linh hồn hay là hai cái ? Nếu như một cái, v́ sao đến khi điên lại không tự biết ḿnh là ai nữa, c̣n nếu như hai cái, th́ cái tri giác trong lúc điên đó, cái linh hồn cũ núp ẩn ở chỗ nào ?
C̣n như nói rằng cái thân linh hồn giống y như caí thân người sống, th́ già sẽ có thân già, con nít mới đẻ sẽ có thân con nít mới đẻ, tật nguyền sẽ có thân tật nguyền, phung hủi sẽ có thân phung hủi, có ǵ đâu đáng gọi là vui, là sướng.
Nói tóm lại, những lối chấp cái linh hồn biết người biết ḿnh, biết thương biết ghét (tức là chấp cái Đệ lúc Ư thức) là thường c̣n, thật không đúng lư, v́ cái đệ lục ư thức khi nhỏ khác, khi lớn khác, khi đau khác, khi điên khác, khi vui khác, khi giận khác, không phải nhất định ; lại v́ cái đệ lục ư thức chính khi ngủ mê, khi chết giấc đă không phát khởi, huống nữa là khi chết.
Chúng ta xết rơ những chỗ sai lầm của các phái chấp thường chấp đoạn, vậy đối viớ sự sống chết giữa đời, chúng ta cần phải có cái quan niệm thế nào mới đúng với sự thật ?
Định Danh
Nói đến vấn đế sống chết, trong kinh Phật thường nêu bốn chữ “Kết Sanh Tương Tục”, do các trường hợp ḥa hợp kết cấu mà hóa ra có sanh, nên gọi là Kết sanh ; niệm nầy sang niệm khác, nối kết nhau măi măi không có gián đoạn, nên gọi là Tương tục. Nói đến Kết sanh Tương tục tức là nói đến vấn đề sống chết, tức là nói về cái hiện trạng gây nghiệp chịu báo sau khi chết vậy. V́ đó nên lấy bốn chữ Kế Sanh Tương Tục làm đầu đè cho bài luận giảng nầy, một bài luận giảng nghiên cứu riêng về vấn đề Sống Chết.
Tự Luận
Về phương diện Kết Sanh Tương Tục, đức Phật tùy theo cơ cảm của chúng sanh mà chỉ dạy nhiều cách, như đối với hàng Nhơn Thiên thừa th́ Phật dạy về “Nghiệp cảm Duyên khởi”, đối với hàng Nhị thừa, th́ Phật dạy về “Vô minh Duyên khởi”, c̣n đối với Đại thừa Sơ tâm th́ Phật dạy về “A lại da Duyên khởi”, c̣n đối với các bậc Đại tâm Phàm phu, th́ Phật dạy cái nghĩa “Pháp giới Trùng trùng Duyên khởi” ; bốn lối Duyên khởi ấy đều là Chánh pháp, chúng ta nên lần lượt nghiên cứu rơ ràng, để thấu hiểu cái đạo lư chơn chánh.
1.- Nghiệp Cảm Duyên Khởi
Nghiệp cảm Duyên khởi nghĩa là do sự cảm ứng của cái nghiệp lành, dữ làm nhơn duyên mà phát khởi ra sự Kết sanh Tương tục. Người ta trong một đời, hoặc làm phước nghiệp, hoặc làm phi phước nghiệp, hoặc làm bất động nghiệp, nên cảm ứng ra cái nghiệp quả về sau có khác, như phước nghiệp thời cảm ứng ra phước quả, phi phước nghiệp th́ cảm ứng ra phi phước quả, cho đến bất động nghiệp th́ cảm ứng ra bất động quả. Các nghiệp quả có thể chia ra hai phần là : Y báo và Chánh báo. Chánh báo tức là Căn thân, Y báo tức là Khí giới (hoàn cảnh). Y báo, Chánh báo đều ở trong phạm vi ngũ uẩn là sắc, thọ, tưởng, hành và thức.
Chúng sanh tùy theo nghiệp nhơn mà có ngũ uẩn của nghiệp quả, chấp định ngũ uẩn là thân của ḿnh, là cảnh của ḿnh, mà không biết ngũ uẩn đều duyên khởi như huyễn, nên gọi cái ngũ uẩn đă bị chúng sanh chấp như vậy là ngũ thủ uẩn, hay là ngũ ấm. Ngũ ấm khi mới sanh th́ gọi là sanh hữu, ngũ ấm đương lúc chết th́ gọi là tử hữu, từ tử huữ cho đến sanh hữu đời sau (hậu hữu), Phật v́ thương xót chúng sanh, phá trừ đoạn kiến, nên lập ra trung hữu (trung ấm). Trung hữu là cái chủng tử ngũ uẩ nối nhau không gián đoạn từ tử hữu cho đền hậu hữu. Như trong Du già Sư địa luận đă nói : Do cái ḷng ngă ái không xen hở, do sự huân tập cái nhơn say đắm các danh tướng hư luận vô thỉ, do sự huân tập cái nghiệp nhơn tịnh và bất tịnh mà cái thể của Đệ bát thức biến hiện ra cái Trung hữu Dị thục Vô gián. Trung hữu dị thục vô gián nghĩa là cái Dị thục thức (đệ bát thức) nối luôn không xen hở, từ tử hữu cho đền hậu hữu. Vậy th́ biết trung hữu thân là thúc thân chứ không phải là sắc thân. Lại trong luận có nói : Trung hữu của người làm nghiệp lành như cái đêm trời tạnh trăng sáng, trung hữu của người làm việc dữ như cái đêm mây mù tối tăm, thế là Phật đă chỉ cái tướng phần của dị thục thức trong lúc các chủng tử tịnh hay nhiễm đủ thế lục mà hiện hành, chứ không chi khác. Trong luận lại nói có cái thiên nhăn tột thanh tịnh, đó là chỉ rơ cái kiến phần của đệ bát thức, thời các chủng tử tương ưng với nghiệp quả ấy đă đủ nhơn duyên mà hiện hành, nên trong đệ bát thức, đă sẵn các chủng tử thành thục về căn thân khí giới và đă hiện ra cái vô chất tan1h cảnh của nghiệp quả ấy rồi ; vậy trong luận nói : Trung hữu tuy không có ǵ ngăn ngại, song chỉ có thể đến cái chỗ ḿnh phải thọ sanh mà thôi ; lại các trung hữu về sắc giới cũng sẵn có sắc chủng tử, về dục giới cũng có sẵn dâm dục chủng tử. Lại đệ bát thức là sanh diệt tương tục nên cũng có sanh tử, mỗi tuần bảy ngày, các nghiệp duyên quá khứ có thể chuyển thành quả dị thục của nghiệp khác được. Xét nghĩa như vậy th́ biết, trung hữu là cái dị thục quả đă hiện tiền nơi đệ bát thức trước khi thục sanh, chứ không chi khác. Ví như có người đă tạo hạ phẩm phước nghiệp và cảm ứng cái nghiệp quả Tu La, th́ trong tạng thức người ấy, các chủng tử ngũ ấm về nghiệp Tu la đă đủ nhơn duyên mà phát khởi. Vậy tùy người ấy chưa gặp nhơn duyên thọ sanh trong nghiệp Tu la, mà thức tâm của người ấy đă hóa thành A lại da thức của nghiệp Tu la rồi. V́ cái A lại da thức Tu la ấy, nên người đó chỉ có thể nhận thân Tu la là ḿnh, nhận cảnh Tu la là cảnh của ḿnh, mà không thể nhận thân khác, cảnh khác. Đó là cái nghiệp duyên kết cấu làm cho thọ sanh về cơi Tu la là vậy. Đến khi đă thọ sanh làm Tu la rồi, th́ người ấy chỉ một mặt nhận cái ngũ ấm Tu la là thân của ḿnh, là cảnh của ḿnh, cho đên khi cái nghiệp lực Tu la tiêu diệt th́ người ấy mới chết. Lúc vừa chết, các chủng tư Tu la cùng với các chủng tử cơi khác xen lộn, chưa nhất định chủng tử cơi nào có thế lực hơn, th́ gọi là tử hữu. Lần lần tùy theo sự cảm ứng của các nghiệp, chủng tử cơi nào tương ứng với nghiệp cảm ấy, th́ đủ nhơn duyên mà đàn áp các chủng tử khác và chuyển đổi cái thức tâm hóa thành cái thức tâm cơi đó khi ấy gọi là Trung hữu.
Cứ theo cái nghiệp cảm duyên khởi mà nói, th́ sự kết sanh tương tục, toàn căn cứ nơi sự chiêu cảm của các nghiệp đă làm chứ không chi khác.
2.- Vô Minh Duyên Khởi
Tâm tánh của chúng ta vốn là diệu minh, vẫn rất sáng suốt, chúng ta nhơn nơi sáng suốt nhận có cái sở minh, nên cái tánh minh của tâm chúng ta trở lại hóa thành năng minh. Đă có năng minh, thời có sở minh và cái tánh minh hóa ra giới hạn, hóa ra hẹp ḥi chấp nê, không giữ được cái bản tánh diệu minh ; v́ đó nên gọi là vô minh, nghĩa là không sáng suốt. Tâm của chúng sanh đă phân biệt có năng có sở th́ làm ǵ mà không khỏi nhận cái năng là ḿnh, nhận cái sở là các vật khác, và đó mà có thân, có cảnh, thân đối với cảnh, cảnh đối với thân, sanh ra có chỗ thân, chổ sở, chỗ đồng, chỗ dị, rồi nhơn nió thân, sơ, đồng, dị mà hóa ra có phiển năo, có già, có đau, có sống, có chết. Các hàng Nhị thừa xét rơ chúng sanh có khổ đều do ḷng tham ái chấp trước - có tham ái chấp trước kia là v́ có lănh thọ, có lănh thọ là v́ có căn có cảnh - có căn có cảnh là v́ cái thức tâm phân biệt - có thức tâm phân biệt là v́ niệm niệm nối luôn không hỏ, mà cái nguyên do niệm niệm nối luôn đó là v́ vô minh vậy. Xét ra cho thật kỹ th́ chính nơi Năm ấm, Sáu nhập, Mười hai xứ, Mười tám giới, t́m một cái chi có tánh cách tự tại, chủ tể đáng gọi là ngă, thật không có thể t́m được. Ngă vốn không có, chỉ v́ vô minh nên in tuồng như có, rồi nhơn nơi chấp ngă mà phân biệt chỗ thân, chỗ sơ, chỗ ưa, chỗ ghét, nhơn có thân của ḿnh, có cảnh của ḿnh, gây nghiệp nhơn chịu nghiệp quả, thật ra chưa hề có cái ǵ đáng gọi là thân hay là cảnh của ḿnh ? Xét như vậy th́ biết, tuy chúng sanh luân hồi măi măi, thật ra chưa hề lúc nào có sanh, chưa hề lúc nào có diệt, chỉ v́ chúng sanh chấp ngă, nên in tuồng có luân hồi sanh tử đó thôi. Hàng Nhị thừa xét như vậy, nên thường tu tập phép quán vô ngă, đến khi ngă chấp tiêu trừ, vô minh đoạn diệt th́ không c̣n ǵ đáng gọi là ḿnh, là thân ḿnh, và cảnh ḿnh nữa, lại cũng không ai gây nghiệp, cũng không ai chịu báo. Nên phá được cái nguồn gốc của sự Kết sanh Tương tục và chứng được cái quả vô sanh của các bậc La hán.
3.- A Lại Da Duyên Khởi
Các pháp môn trước tuy đă chỉ rơ nhơn quả của sự kết sanh tương tục nhưng chưa chỉ đích cái nguồn gốc nhơn quả, nên khó bề phát khởi tín tâm cho những bậc Thượng căn Thượng trí. V́ vậy nên trong các kinh Phương đẳng, Phật lại khai thị cho biết cái nghĩa “A lại da Duyên khởi”. Theo nghĩa ấy th́ sự sự vật vật đều do chủng tử trong đệ bát thức (A lại da) phát khởi ra cả.
Nơi tâm chúng ta hiện nay, chúng ta chỉ biết có Năm thức là nhăn, nhĩ, tỷ, thiệt, thân và có Đệ lục ư thức là cái thức biết ḿnh, biết người, biết ưa, biết ghét mà thôi ; nay nghe nói cái thức thứ Tám th́ không khỏi có người nghi hoặc, vậy trước khi nghiên cứu cái nghĩa A lại da thức Duyên khởi, chúng ta cũng nên suy xét v́ sao mà nhận biết được rằng : Chúng ta thật có Đệ thất thức và Đệ bát thức.
Trước hết chúnhg ta phải rơ phạm vi của đệ lục ư thức cho khỏi sự lầm lạc. Đệ lục ư thức là cái thức phân biệt rơ ràng muôn sự muôn vật, biết suy nghĩ, biết t́m ṭi, biết thế nầy là ḿnh, thế kia là người, vật nầy là cái bàn, vật kia là cái ghế, biết nhớ tưởng các vật quá khứ, biết ức đạt các việc vị lai, cho đến biết lo, biết buồn, biết thương, biết giận. Nói tóm lại, hiện nay chúng ta biết các cảnh vật một cách rành rẽ, thật đều nhờ đệ lục ư thức cả. Đệ lục ư thức của chúng ta vẫn biết rành rẽ thật, song từ nhỏ đến lớn, cái lối biết rành rẽ đó, tùy chỗ học hỏi, tùy chỗ kinh nghiệm có thay đổi nhiều, như người học chữ Hán th́ biết chữ Hán, người học chữ Pháp th́ biết chữ Pháp, người học kế toán th́ biết kế toán, người học vật lư th́ biết vật lư, thật không thể quyết định cái đệ lục ư thức của chúng ta về sau ra thế nào cả.
Song xét lại, th́ thời kỳ chúng ta học tập khác với thời kỳ chúng ta thực dụng, vậy trong thời gian giữa hai lúc đó, những sự chúng ta đă học tập rồi, chúng ta cất giữ vào chỗ nào mà đến khi thực dụng lại có thể đem ra mà thi thố ?
Chúng ta cất giữ những sự học ấy trong đệ lục ư thức chăng ? Đệ lục ư thức là một thức gián đoạn như đến khi ngủ mê, không phân biệt rành rẽ th́ đă không có đệ lục ư thức nữa. Vậy nếu chúng ta cất giữ trong đệ lục ư thức, đến khi ngũ mê đệ lục ư thức không có, những điều đă cất tất nhiên phải theo đệ lục ư thức mà mất luôn, th́ làm sao lại nhớ được mấy mươi năm về trước ?
Hay là chúng ta cất giữ trong ngũ thức chăng ? Ngũ thức cũng gián đoạn, lại mỗi cái mỗi phần việc làm sao cất đủ mọi sự đă kinh nghiệm giữa hoàn cảnh ?
Chúng ta xết như vậy th́ biết, thế nào chúng ta cũng có một thức khác, một cái không gián đoạn để làm cái kho cất chứa những sự đă học tập của chúng ta. Cái thức kho chứa ấy, trong đạo Phật gọi là Tạng thức tức là A lại da thúc. Song tùy Tạng thức nắm giữ đó chắc không phải thật như lối nắm giữ của một cái kho cất giữ vật hạn ; v́ tạng thức là vô h́nh, làm sao lại cất chứa được những vật hữu h́nh. Lại nếu tạng thức thật như một cái kho, th́ lớp trước lớp sau không thể xen lộn, mà đến khi chúng ta muốn nhớ một việc ǵ mười năm về trước, tất nhiên lại phải ôn lại tất cả các công việc trong mười năm ấy, chứ có đâu lại gặp việc nhớ liền cho được. Vậy lối nắm giữ sự học tập trong A lại da thức là về lối huân tập. Huân nghĩa là ướp, tập nghĩa là luyện thành thói quen. Ví như một gói trà, ướp bông sen th́ nước trà có mùi sen, ướp bông lài th́ nước trà có mùi lài, mà bản chất gói trà vẫn không thay đổi ; A lại da thức cũng vậy. A lại da thức là A lại da thức mà tùy chỗ luyện tập hằng ngày, A lại da thức có cái năng lực thế nấy hay năng lực thế khác ; như luyện tập làm toán th́ A lại da thức phát sanh ra cái ư thức biết làm toán, tập học luận lư th́ A lại da thức có cái năng lực phát sanh ra có cái ư thức biết luận lư, v..v... A lại da thức chẳng những chịu huân tập về mặt hiểu biết, lại c̣n chịu huân tập về mặt tánh hạnh, như một người tập lối kiêu mạn thành thói quen th́ người ấy hóa ra có tánh kiêu mạn, một người tập lối khiêm tốn thành thói quen th́ người ấy hóa ra có tánh khiêm tốn.
Hiện nay chúng ta biết thật có A lại da thức chịu huân tập như trên, song A lại da thức ấy cần phải có tánh cách ǵ mới có thể chịu huân tập ? V́ nếu tánh nó là lành th́ tất nhiên không thể chịu huân tập đủ cả điều lành, điều dữ, th́ tất nhiên A lại da thức phải có tánh cách không nhất định là lành, là dữ và không phân biệt sự lành, sụ dữ. Lại nữa, những sự học tập lâu năm hiện chúng ta có thể nhớ được, vậy A lại da thức tất nhiên phải tiếp tục măi, không gián đoạn mới đủ cái năng lực bảo tồn các sự huân tập về quá khứ.
Lại A lại da thức cần phải có quan hệ mật thiết với các thức trước, mới có thể phát khởi ra các thức và lănh thọ những sự huân tập nơi các thức trước. A lại da thức đă có những tánh cách như vậy, th́ chính nơi A lại da thức, quyết không thể có các sự chấp trước, các món thành kiến, quyết không có phân biệt điều lành điều dữ, điều ô nhiễm, điều thanh tịnh, như một cái kho gặp vàng th́ chứa vàng, gặp đá th́ chứa đá. Đệ bát thức đă vậy, th́ v́ sao trong lúc đệ lục ư thức chúng ta phát ra các thiện niệm, quán cái lư vô ngă, vậy cái thầm thầm chấp ngă bề trong đó về thức nào ? Về đệ lục thức chăng ? Không lẽ như vậy, v́ đệ lục ư thức lúc ấy đang phát thiện niệm, đang quán vô ngă, lẽ nào lại c̣n chấp ngă, Về A lại da thức chăng ? Cũng không phải, v́ A lại da thức phải có cái tánh cách không phân biệt lành dữ, không thiện, không ác, mới có thể chịu huân tập về các phương diện, chứ nếu đệ bát thức thật có chấp ngă, th́ làm sao các vị quán vô ngă lâu ngày lại được cái tánh không chấp ngă, gọi là vô ngă trí. Vậy cái thức làm cho chúng ta trong lúc phát thiện niệm, quán vô ngă mà vẫn thầm thầm chấp ngă đó là cái ǵ ? Xét cho kỹ thời biết phải có một cái thức riêng cái thức ấy tuy không giao tiếp với ngoại cảnh, tuy không phân biệt rành rẽ, nhưng vẫn thường thường chấp ngă, cái thức chấp ngă đó tức là Đệ thất thức. Trong khi chúng ta ngủ mê vẫn không biết ǵ, nhưng xét cho kỹ vẫn thầm thầm chấp ngă, đó là do công năng của đệ thất thức.
Đệ thất thức cũng có tên là Mạc na thức. Chúng sanh luân hồi trong lục đạo, hết nhận thân nầy, đến nhận thâ khác làm ḿnh, đèu v́ cái đệ thất thức của chúng sanh thường chấp ngă vậy.
Có người lạ nghi ràng : Đệ thất thức đă không gián đoạn, th́ cứ cho rằng đệ thất thức chịu huân tập cũng được, cần ǵ phải lập thêm đệ bát thức. Nghĩ như vậy không đúng, v́ đệ thất thức có thành kiến, nghĩa là đă thầm thầm chấp ngă, th́ quyết định không thể chịu huân tập theo cái lối quán vô ngă ; nếu vậy th́ người mê cứ mê măi, làm sao lại có người được giác ngộ ; xét như vậy nên biết quyết định có Đệ bát thức.
Đệ thất thức đă thường thường chấp ngă, khi ngủ cũng chấp, khi thúc cũng chấp, khi chủ ư cũng chấp, khi không chủ ư cũng chấp, vậy đệ thất thức đă là năng chấp tất nhiên phải có cái ǵ làm sở chấp. Lại năng chấp đă không gián đoạn, th́ sở chấp quyết định không thể gián đoạn ; sở chấp không gián đoạn đó xét ra duy có đệ bát thức là đủ tánh cách mà thôi ; vậy Đệ bát thức chính là thức đă bị đệ thất thức chấp làm ngă.
Đệ bát thức trong khi đă chịu huân tập hóa ra có nhiều thói quen, có nhiều năng lực gọi là chủng tử, như chủng tử tham th́ sanh ḷng tham, chủng tử nghi th́ sanh ḷng nghi, song các chủng tử lại cần phải nhờ nhiều trường hợp giúp đỡ mới phát khởi ra hiện hành, nghĩa là sanh ra cái tự quả của ḿnh. Ví dụ như c̣ người sẵn có tánh hay giận, đó là sân chủng tử, đến khi người ấy phát ra cơn giận th́ gọi là sân hiện hành. Sân chủng chủng tử mà phát ra sân hiện hành, tất nhiên cần phải có các trường hợp giúp đỡ, phụ trợ vào, như thấy điều chướng mắt, nghe trái tai, chứ không lẽ tự nhiên mà nổi cơn giận. Các trường hợp vẫn có ảnh hưởng thật, nhưng đối với một trường hợp như nhau, mà có người không giận, có người giận ít, có người giận nhiều đều do huân tập sân chủng tử nơi đệ bát thức từ trước.
Đă thành lập đệ bát thức rồi, chúng ta nên nghiên cứu thế nào là A lại da Duyên khởi ?
Theo nghĩa A lại da thức Duyên khởi, th́ tất cả các sự vật giữa đời, đều do các chủng tử nơi A lại da thức phát khởi ra. Trong một thời kỳ sống c̣n, A lại da thức nằm giữa căn thân, khí giới cho khỏi hư nát và thâu góp các sự huân tập. Đến khi cái quả của sự huân tập đời trước hết rồi, th́ đệ bát thức không chấp cái thân đó nữa, nên thân đó phải chết và lần lần hư nát (những bậc vào định Tứ thiền không có hơi thở, những bậc vào định Vô tưởng không có Ư thức, những bậc vào Diệt tận định không có Thất thức, mà thân thể không có hư nát là nhờ có đệ bát thức chấp tŕ vậy). Khi đă chết th́ các thức ngoià đều bị tiêu diệt, duy chỉ c̣n Đệ thất thức và Đệ bát thức mà thôi. Đệ thất thất thức chỉ một mặt chấp đệ bát thức làm ngă chứ không biết ǵ, c̣n đệ bát thức th́ tùy chỗ huân tập mà biến ra cơi nầy cơi khác. Nói cho đúng th́ từ vô thỉ cho đến nay, đệ bát thức xoay vần trong lục đạo, vẫn đủ tất cả các chủng tử, nghĩa là đủ tất cả các năng lực phát sanh ra căn thân, khi giới của các nghiệp, song tùy chỗ mới huân tập, có chủng tử đủ trường hợ mà phát khởi hiện han2h, lại có chủng tử không đủ trường hợp mà phát khởi hiện hành. V́ các chủng tử đủ trường hợp phát khởi hiện hành kia, mà các trường hợp của A lại da thức mà phải biến đổi than2h ra thức cơi nầy hay ra thức cơi khác. Ví dụ như một người vùa chết, A lại da thức của người ấy vẫn đủ tất cả các chủng tử của nghiệp trời, nghiệp A tu la, v..v...song v́ người ấy trong một đời đă tạo các thượng phẩm phước nghiệp, nên chủng tử nghiệp trời đủ trường hợp mà phát khởi hiện hành ; A lại da thức nhơn đó mà đổi thành thức của cơi tṛi và người ấy được thọ sanh lên cơi trời ; trái lại, nếu trong một đời người ấy làm ccá nghiệp độc dữ th́ chủng tử địa ngục đủ thế lực mà phát khởi hiện hành. A lại da thức của người ấy biến thành A lại da thức của địa ngục và người ấy lại phải chịu quả báo địa ngục. Theo nghĩa A lại da thức duyên khởi tùy chỗ huân tập chủng tử về nghiệp nào có thế lực hơn, th́đệ bát thức biến thành đệ bát thức của nghiệp ấy ; rồi đệ bát thức, thức của nghiệp, có các chủng tử biến ra thân cảnh của nghiệp ấy ; nhờ đó mà có Kết sanh Tương tục.
Chúng ta đă rơ nghĩa A lại da thức duyên khởi rồi, th́ chúng ta hằng ngaỳ cần phải huân tập đệ bát thức y như chánh pháp, để cho các chủng tử thanh tịnh nới đệ bát thức chúng ta đủ thế lực mà hiện hanh mới có thể phá cái ngă chấp nơi đệ thất thức (làm cho không đủ nhơn duyên mà hiện hành th́ gọi là phá) và chứng được Duy thức tánh.
4. – Pháp Giới Duyên Khời
Toàn thể pháp giớ đối đăi nhau mà phát khởi. Cả pháp giới làm duyên phát khởi mtộ pháp, một pháp làm duyên khởi cả pháp giới, duyên qua duyên lại, trùng trùng vô tận, dầu sự ǵ vật ǵ cũng đều do toàn thể pháp giới làm duyên mà phát khởi ra cả. Theo nghĩa nầy th́ một tâm niệm đă do toàn thể pháp giới duyên khởi mà phát sanh ra và toàn thể pháp giới cũng đều do cái duyên của tâm niệm ấy mà phát khởi, cho đến sự ǵ vật ǵ cũng vậy, từ vật hết sức lớn, cho đến vật hết sức nhỏ, từ cái tâm niệm toàn thiện cho đến caí tâm niệm cực ác cũng đồng là pháp giới duyên khởi cả pháp giới, nghĩa là cũng đồng một pháp giới tánh. Pháp nào đă đồng một tánh th́ không có tự có tha, không có nhơn có ngă, không có thời gian, không có không gian, không có sống có chết, không có nhiễm có tịnh, chính nơi một pháp mà xét, th́ toàn thể pháp giới làm duyên phát khởi ra pháp ấy chứ pháp ấy không tự tánh, mà chính cái pháp không tự tánh đó lại làm duyên phát khởi ra toàn thể pháp giới. Trong đó một pháp tức là hết thảy các pháp, hết thảy các pháp tức là một pháp thật không có chỗ nói phô, không có chỗ nghĩ ngợi.
Song một tâm niệm đă cùng khắp pháp giới, th́ sự sự là tâm, vật vật là tâm, thân là tâm, cảnh là tâm, cho đến do tâm niệm mà có nhơn ngă, do tâm niệm mà có sống chết, nhơn như vậy th́ quả như vậy, không có trước không có sau, không có năng, không có sở. Do tâm niệm duyên khởi pháp giới, pháp giới duyên khởi tâm niệm mà in tuồng có thức, in tuồng có chủng tử, in tuồng có mê, in tuồng có ngộ. Lại tùy chỗ tâm niệm duyên khởi mà hết, duyên khởi cái sống thân nầy lại duyên khởi cái sống thân khác, đối đăi với nhau in tuồng có đi lên đi xuống, đi qia đi lại, nhưng thật ra đâu đâu cũng là tâm, đâu cũng là pháp giới tánh, cùng ba đời, khắp mười phương vẫn một pháp giới tánh, không có chi đáng gọi là sanh, không có chi đáng gọi là diệt, cho đến không có chi đáng gọi là thân, không có chi đáng gọi là cảnh.
Tam thế chư Phật chứng rơ pháp giới tánh, nên không thấy có ḿnh, không thấy có vũ trụ, ḿnh là vũ trụ, vũ trụ là ḿnh ; một chúng sanh sống là ḿnh sống, một chúng sanh biết là ḿnh biết, cái nhơn trong một niệm cững cùng khắp pháp giới, nhơn với quả đồng một thời, nhơn với quả đều viên măn, thật không ǵ đáng gọi là Kết sanh, cho đến không có ǵ đáng gọi là Tương tục. Dầu cho chúng sanh không nhận được pháp giới tánh, không nhận chỗ trùng trùng duyên khởi, phát ra cái tâm niệm sai lầm nó duyên ra có nhơn có ngă, có sống có chết, mà tâm niệm ấy vẫn cùng khắp pháp giới, pháp giới vẫn duyên khởi tâm niệm ấy, không một pháp ǵ ra ngoài pháp giới tánh. Nhận được chỗ nầy rồi th́ ư thức là một pháp, mạt na là một pháp, A lại da thức là một pháp, thế giới là một pháp, cho đến hội bụi cũng là một pháp, diệu danh của các vị Đại Bồ Tát là một pháp, mê chấp của chúng sanh cũng là một pháp, pháp nàp pháp nào cũng là trùng trùng duyên khởi, cũng đồng là một pháp giới tánh như như b́nh đẳng. Như vậy là Pháp thân, như vậy là Phật tánh, trong ấy thật không có ǵ là sanh tử, thật không có ǵ là khứ lai, cho đến thật không có ǵ là ngộ, là mê, là vô minh, là Phật tánh.
Vậy cái lối Kết sanh Tương tục của chúng sanh đồng là cảnh giới của chư Phật, thật khôngcó ǵ đáng gọi là chúng sanh cả.
Kết Luận
Trong thời kỳ Phật ra đời, tùy theo căn cơ thuyết pháp, về phương diện Kết sanh Tương tục, Phật vẫn dạy nhiều cách, nhưng đại ư không ngoài bốn món duyên khởi đó. Trong bốn món ấy, chúng ta tùy theo căn cơ mà lănh thọ, không nên v́ danh tự sai khác mà sanh ḷng phân biệt, nhưng một điều cốt yếu là chúng ta cần phải y như chánh pháp mà suy xét để cho khỏi lạc vào thường kiến và đoạn kiến của các ngoại đạo.
|
| Quay trở về đầu |
|
| |
tranthanh03
Hội viên
Đă tham gia: 01 November 2004
Nơi cư ngụ: Vietnam
Hiện giờ: Offline
Bài gửi: 84
|
| Msg 3 of 5: Đă gửi: 29 March 2006 lúc 3:27am | Đă lưu IP
|
|
|
PHƯƠNG PHÁP HỌC PHẬT
Sách nói:
- Mộc chi hữu dưỡng, tắc căn bản cố nhi chi diệp mậu.
- Nhân chi hữu dưỡng, tắc chí khí đại nhi kiến thức tinh.
Nghĩa là:
- Cây mà biết cách trồng, thời gốc sâu chắc và cành, lá mới sum sê.
- Người lập thân có phương pháp thời chí khí mới to lớn mà kiến thức mới tinh vi.
Sách có câu : “Mộc chi hữu dưỡng, tắc căn bản cố, nhi chi diệp mậu, nhơn chi hữu dưỡng, tắc chí khí đại, nhi kiên thức tinh”. Đại ư nói : Người trồng cây nếu biết cách thức, cây mới mạnh, cành, lá mới sum sê, người lập thân có biết phương pháp thời chí khí, kiến thức mới được lớn lao, rộng răi. Trên bước đường tu học của chúng ta, lẽ tất nhiên cũng không thể vượt qua ngoài công lệ ấy. Công phu tu học của ta sẽ giảm bớt rất nhiều hiệu lực, nếu ngay lúc đầu, ta không đạt ngay vào đó những nhận thức đúng đắn, và sức cố gắng của ḿnh. Sáng suốt về ư niệm và cố gắng trên bước đường đi là nền tảng chánh cho mọi thành tích trong xă hội. Trên bước đường đạo đức, những điều kiện ấy lại càng cần thiết hơn nữa. V́ thiếu sáng suốt và cố gắng, nên một số đông đă đi vào con đường nầy, hoặc con đường khác, gây thành những hành động và ư niệm tương phản nhau, đă không lợi ǵ cho công huân đạo đức của ḿnh, mà tạo nên nhiều ảnh hưởng xấu xa cho Phật giáo.
V́ quan niệm hay v́ tập quán, một khi nói đến Phật, người ta chỉ thấy đó là một vị thần trong bao nhiêu vị thần linh khác có quyền năng ban phước, giáng họa.
Cũng v́ thế, một số đông tín đồ Phật giáo đều có quan niệm thần quyền, nên ngoài công việc cúng vái thờ lạy, không nhận thấy một trách nhiệm ǵ về vấn đề tu thân, hoằng đạo. Từ xu hướng thần quyền đến những hành vi mê tín, một số đông tín đồ đă đi sai đường lạc nẽo, trong lúc mà họ vẫn cho ḿnh là đệ tử chơn chánh của đức Phật.
Một số khác lại cho rằng : Đức Phật chỉ là một con người đă t́m ra con đường đạo đức như ông Khổng Tử đă xương minh luân lư và ông Lăo Tử thành lập thuyết vô vi, v́ thế nên họ đem con mắt của nhà học giả để nh́n Phật giáo với những hiểu biết cạn cợt của ḿnh.
Chúng ta c̣n nhớ, cách đây mấy năm, trên một tập san, một nhà học giả đă viết : “Tôi rất phục và mến đạo Phật, v́ Phật tổ đă t́m ra con đường cứu khổ một cách thiết thực, song tôi không phải là tín đồ Phật giáo”.
Nghe câu đó, chúng ta không lấy ǵ làm ngạc nhiên lắm, v́ “biết phải” là một việc mà “làm phải” là một việc khác.
Chúng ta chỉ lấy làm lạ, có một số tín đồ tự nhận ḿnh là Phật tử, mà cũng có quan niệm học giả ấy, nên dững dưng đối với công việc cải tân đời sống của ḿnh trên bước đường tu học.
Quan niệm thần quyền đă không phải là quan niệm chánh đáng, th́ cho rằng : Phật là một nhà học giả, hay một triết gia lại càng sai lầm.
Để tránh xa mọi sự sai lầm, để gây thành nguyên nhơn chánh đáng trên bước đường tu học, người Phật tử phải nhận thế nào là Phật, và sao gọi là Phật giáo ? Xem qua lịch sử của Phật, chúng ta đều nhận thấy rằng Phật là một vị đă giác ngộ và đă t́m ra con đường giải thoát để đưa muôn loài đến chỗ hạnh phúc cao tột về tŕnh độ trí thức cũng như đạo đức, Phật đă đến địa vị cùng cực do những công đức huân tập trong vô lượng kiếp. Đối với chúng sanh, Phật là một vị lương y của người bệnh, đang cầm đuốc trong đường tối, người thức tỉnh trong đêm trường mênh mộng, một vị đạo sư đối với kẻ lầm đường.
Đức Phật không bao giờ cưỡng bức tín ngưỡng, bắt buộc hay quyến rũ tín đồ với những h́nh thức bao phủ bằng quyền năng của Thượng đế, Ngài dạy chúng sanh nên tin đạo ta bằng lư trí. V́ thế nên một đệ tử Phật không bao giờ chịu nô lệ, hay phục tùng theo những quyền năng không bằng cớ, với những tánh cách dua nịnh thần quyền. Người Phật tử trung thành với Phật giáo một cách sáng suốt, người Phật tử đă nhận thật rằng : Đức Phật là một vị đạo sư, giáo pháp của Phật là bó đuốc sáng để đem chúng ta qua khỏi đoạn đường sanh tử vô biên, sang bên bờ giác ngộ. Với tất cả ḷng thành khẩn, hết sức cố gắng, tâm vọng cầu, người Phật tử lần tiến theo con đường đạo đức mà Ngài đă vạch sẵn.
Khế kinh có câu : “Vô lượng sanh tử ngô kim dĩ tận” là lời nói của vị giác ngộ, sau khi đă xa ĺa và dứt sạch các phiền năo mê lầm, bánh xe sanh tử ngừng quay, quả vị niết bàn đă chứng được.
V́ thế, hiểu đức Phật qua những quan niệm hẹp ḥi, đem lời Phật dạy để làm tài liệu nông cạn về lư thuyết, là một điều sai lầm nên tránh. Không phải thiêng liêng, huyền bí, độc tài như thần quyền, cũng không phải cạn cợt theo kiểu học giả chỉ biết lư thuyết suông. Tín đồ Phật giáo hiểu và tin Đạo Phật theo đúng lư trí sáng suốt của ḿnh, nhận thức rơ ràng sự hiểu biết và những lời vàng ngọc của Ngài để phù hợp theo sự hiểu biết và những lời nói cũng như việc làm của ḿnh, gây thành một đời sống thanh cao, tốt đẹp như đức Phật.
Hàng Phật tử luôn luôn nhận chân rằng : Chúng ta là những người bệnh và chỉ lành bệnh khi nào chịu uống thuốc đắng của lương y, chỉ có thể tạo thành một đời sống tốt đẹp của ḿnh khi đă thực hành theo phương pháp Phật đă dạy. Để làm nền tảng thứ hai trên bước đường tu tập, chúng ta phải nhận rơ thế nào là dường lối của Phật đă vạch ra, và làm thế nào để đi đến mục đích cao tột ấy ? Phật giáo là những phương pháp nhiệm mầu mà Thái tử Tất Đạt Đa đă áp dụng trên đường tu hành, để đi đến một địa vị cao tột : Giải thoát, thành Phật
Chính ba tạng giáo điển của Phật là những câu trả lời, là những sự thí nghiệm của Phật về trạng thái tâm cảnh phức tạp của nhơn sanh, vũ trụ, một lời dạy là một phương thuốc đối với bệnh căn.
Toàn bộ Phật giáo là một phần khoa học cụ thể của nhà y học. Đau ǵ ? V́ sao phải đau ? Chữa bằng cách ǵ để đi đến một kết quả tốt đẹp nào ?
Đức Phật đă dạy : Đời là đau khổ, thân mạng là vô thường, quốc độ là nguy thúy (Khổ), do nguyên nhơn nào gây ra (Tập), làm thế nào để giải thoát nỗi thống khổ ấy (Đạo), để đi đến một cảnh giới hoàn toàn sáng suốt tốt đẹp (Diệt). Phật pháp tức là những nguyên lư của nhơn sanh, vũ trụ, là những bài học kinh nghiệm trong vô lượng kiếp, về nội thân, ngoại cảnh mà chính Ngài đă thân chứng, tức là con đường sẽ đưa chúng ta đến chỗ giác ngộ hoàn toàn mà chính Ngài đă đi. Phương pháp ấy, tuy vô lượng, song có thể chia ra làm hai bộ phận :
a.- Những Lư Thuyết Về Nhơn Sanh, Vũ trụ (Lư Pháp) :
Muốn chỉ nhơn sanh từ đâu mà đến, sau khi chết sẽ ra thế nào, Ngài nói pháp Thập nhị nhơn duyên để chỉ rơ sự quan hệ ṿng quanh liên tiếp của sắc, tâm, đă dệt thành những lượng sóng trong bể cả vô biên. Muốn chỉ cái ǵ có thể chi phối và hướng dẫn thành những đời sống sai khác cách biệt. Ngài dạy lư nhơn quả, để chỉ rơ sự quan hệ của những công năng thiện, ác, chơn, ngụy, chính nó đă làm thành những đời sống tốt đẹp hay xấu xa.
Đạo Phật không bao giờ thừa nhận một quyền năng thiêng liêng không hiểu ở đâu đem lại. Để hiểu rơ chơn tướng của vạn vật, Ngài đă dạy lư nhơn duyên ḥa hợp biến động như huyễn, để chỉ rơ vạn pháp hoàn toàn là không, - không có tự tánh, có, - mà không phải thật có, không, - nhưng không phải thật không, - v́ giả có, như ảo thuật, tức là chơn tướng như thật của nhơn sanh, vũ trụ.
b.- Những Đường Lối Trở Về Với Bản Giác Thanh Tịnh Của Ḿnh (Chúng Pháp) :
Sau khi đă t́m ra bản lai diện mục của sự vật, chơn tướng sanh mạng của nhơn sanh, để kết luận, Ngài dạy : Đời là một bể khổ vô biên, chúng sanh phải ra vào hụp lặn, từ cái khổ nầy đến cái khổ khác, nối liền không ngớt, là v́ không biết cách diệt trừ nguyên nhân đă gây ra sự thống khổ ấy, phương tiện để trở về với tự tánh sáng suốt của ḿnh tức là con đường đạo, nghĩa là những phương pháp thực t́ễn trên đường tu học. Làm thế nào để diệt trừ những tham lam ích kỷ, nguyên nhơn làm cho chúng sanh quay cuồng trong nguồn danh bể lợi, để khó nhọc trong sự t́m cầu, nghi ngờ khi được và đau khổ khi mất.
Một mặt, đức Phật đă chỉ rơ huyễn tướng của sự vật, một mặt khác, tích cực hơn, Ngài lại dạy mở rộng ḷng thương để sang sớt hạnh phúc, gây thành một đời sống thanh cao tốt đẹp, mà muôn loài là một đại ngă. Cứ như vậy, Ngài dạy cho chúng sanh thấy ḷng tham lam ích kỷ băng một tâm lượng rộng lớn vị tha, đổi sự sầu hận, ghét ganh ra đức độ thương người quảng đại.
Một phương diện khác, Phật dạy trừ bỏ những tập nhơn phiền năo, thu nhận vào những đúc tánh hiền lương sáng suốt và tùy theo sự thay đổi, người Phật tử dần dần được phát triển về hai phương diện : Trí thức và đạo đức, một cách hoàn toàn.
Đến đây, mỗi một chúng ta đều nhận chân ra rằng : Duy có đức Phật là người đă giác ngộ, sớm t́m ra con đường giải thoát và pháp của Phật là phương tiện để đưa mọi loài đến chỗ giác ngộ, song nếu không tự ḿnh thực hành lấy, th́ khác nào anh chàng chỉ nói ăn mà trông cho no bụng, không uống thuốc mà mong lành bệnh.
V́ thế, đ́ều kiện thứ ba của người học Phật là chính ḿnh phải thực hành những phương pháp của Phật đă dạy, áp dụng Phật pháp trong sự cải tân đời sống xấu xa hiện tại về ba mặt : Ư nghĩ, lời nói và việc làm.
1.- Ư nghĩ : Ư nghĩ không thanh tịnh là một nguyên nhơn sâu xa gây ra tội lỗi đau khổ, tạo ra sự bất b́nh của ḷng tham dục, hờn ghét, tối tăm. Người Phật tử sáng suốt trong ư niệm mở rộng tâm tư nhỏ hẹp và luôn luôn phát ḷng từ bi b́nh đẳng, không bến hạn, bằng cách giúp đỡ cứu vớt muôn loài.
2.- Lời nói : “Nhứt ngôn táng bang, nhứt ngôn hưng bang”, sức mạnh của lời nói có ảnh hưởng rất lớn đối với đời sống của người, của ḿnh, v́ thế người Phật tử phải tránh xa ngôn từ có thể hại đến sự thật, gây điều bất ḥa, và, thay vào đó những lời chắc thật, nhu ḥa, hữu ích, ...
3.- Việc làm : Căn cứ vào ư niệm rộng lớn sáng suốt, người Phật tử phải tran1h xa mọi hành động giết hại, giành giựt và phi pháp, khi nào cũng nhắm ngay vào mục tiêu lợi ḿnh, ích người, lấy ḷng từ bi làm phương châm tiến thủ và cố gắng xây dựng hạnh phúc chung trên nền tảng đạo đức, ư chí từ bi của đức Bổn sư.
Tóm lại, người Phật tử học theo ư niệm, ngôn ngữ và hành vi của Phật để gây thành một đ̣i sống cao quư tốt đẹp, giải thoát cho ḿnh, sáng suốt trong tâm tưởng, chơn thật trong lời nói và hữu ích ở việc làm.
Được như vậy mới gọi là người Phật tử và học Phật một cách chơn chánh.
|
| Quay trở về đầu |
|
| |
tranthanh03
Hội viên
Đă tham gia: 01 November 2004
Nơi cư ngụ: Vietnam
Hiện giờ: Offline
Bài gửi: 84
|
| Msg 4 of 5: Đă gửi: 29 March 2006 lúc 3:30am | Đă lưu IP
|
|
|
PHẬT TỬ
CẦN PHẢI CÓ MỘT
THÁI ĐỘ CHƠN CHÁNH
- Hiểu đúng và Hành đúng theo lời đức Phật đă chỉ dạy.
- Nh́n thẳng và đi thẳng theo đường lối giải thoát và giác ngộ của đáng Đại giác ngộ đă vạch.
*****
* Không tấp vào hai bên bờ sanh tử,
không ghé vào bến Nhị thừa,
chỉ một mặt tiến thẳng đến
bến Đại giải thoát Phật quả.
1.- Thái Độ Không Chân Chánh Của Phật Tử
Chữ Từ Bi đă bị một số tín đồ Phật giáo hiểu lầm, hay lạm dụng một cắch đáng tiếc.
Hiểu lầm ; - Người ta tưởng rằng : Hễ đă theo đạo từ bi là lim dim đôi mắt lại và niệm “Nam Mô Phật” trước mọi bất công, mọi tàn ác, tham dục, đă đạt con người xuống hàng thú tánh. Từ bi không phải là để mặc cho dục vọng đê hèn hoành hành, không phải là để cho ma vương chiếm lại cơi đời nầy mà đức Phật đă ra công phá màn hôn ám ? Từ bi không phải là thụ động. Nhẫn nhục không phải là đầu hàng. Một hôm, đức Phật Thích Ca đang thuyết pháp trong vườn Lộc uyển, bỗng thấy một con nai đang ăn cỏ gần đấy, Ngài lấy gậy đuổi đánh nó đi. Các đệ tử ngạc nhiên nh́n Ngài, không hiểu tại sao đức Phật lại có thái độ lạ lùng như vậy. Phật mới bảo: “Nếu ta không đuổi đánh nó đi, nó c̣n trở lại đây nữa th́ thế nào cũng bị người ta bắt mất”.
Ông A Nậu Lâu Đà khi mới xuất gia, v́ nghiệp nặng quá ham mê ngủ nghỉ, mất rất nhiều th́ giờ tu tập. Một hôm, đức Phật kêu ông và quở ngay giữa đại chúng : Ông sao ngủ nghỉ nhiều như thế, như vậy có khác nào là loài ṣ, vọp, óc, trai?
Cũng nhờ Phật quở dạy, mà ông A Nậu Lâu Đà tinh tấn tu tập đến đui cả hai mắt. Phật lại dạy cho phép: Nhạo kiến chiếu minh Kim cang Tam muội, ông cố gắng hết sức và sau cùng, ông chứng được Thiên nhăn thông đệ nhất, mắt ông có thể thấy tất cả ba ngàn đại thiên thế giới như xem trái Yêm la trong ḷng bàn tay.
Đấy, ḷng từ bi không phải bao giờ cũng thụ động, không dám làm trái ư người, dù có lợi cho họ - không phải bao giờ cũng nhắm mắt làm ngơ, để mặc cho cơi đời mỗi ngày trở nên ô uế.
Sự hiểu lầm của ư nghĩa từ bi trên đây, tuy thê vẫn c̣n tha thứ được, v́ dù sao nó cũng do nguồn thương thành thật mà ra. Chứ nếu lợi dụng danh nghĩa từ bi hỷ xả như một lớp men để che dấu ḷng lo sợ, hèn nhác trước một sức mạnh tham tàn, độc ác mà không phản đối, không ra công hoán cải để khỏi mang lụy vào ḿnh, nếu lạm dụng như thế th́ thật là một sự tự dối ḿnh, dối người, không đẹp đẽ chút nào với một Phật tử. Đạo Phật không phải là một nơi để che đậy những tấm ḷng vị kỷ, những lo sợ thấp hèn cho bản thân hay quyền lợi ngắn ngủi của ḿnh, mà bề ngoài vẫn lên mặt đạo đức: “Tôi tu” hai chữ ấy càng đẹp đẽ bao nhiêu ở miệng, một kẻ thật tâm tu luyện, th́ trái lại, càng xấu xa bấy nhiêu ở đầu lưỡi một kẻ rắp tâm lợi dụng đạo đức để bảo tồn quyền ích kỷ của ḿnh.
Những thái độ trên là những thái độ không chân chính, đă khôngích lợi ǵ cho ḿnh - v́ không có một sự thiếu thành thật nào mà được ích lợi thiết thực cả - lại c̣n nguy hại chung cho cả sự truyền bá đạo Phật nữa là khác.
2.- Vậy Thái Độ Chân chính Của Phật Tử Phải Như Thế Nào ?
Sáng Suốt: - Trước hết, một Phật tử cần phải sáng suốt. Đức Phật là một bậc Giác ngộ hoàn toàn, th́ con Phật, nếu không theo kịp cha, ít ra cũng phải được giác ngộ một phần nào. Giác ngộ rằng: Quyền lợi của ḿnh và quyền lợi của người là một ; rằng sự sống có một nguồn gốc chung cùng với mọi h́nh thức khác nhau ; rằng giữa người và ḿnh, giữa ḿnh và vũ trụ có một sự tương quan mật thiết, ảnh hưởng lẫn nhau, sự sáng suốt rất cần cho người Phật nhận thấy đâu là ma, đâu là Phật, đâu là chánh, đâu là tà, đâu là quyền lợi nhỏ nhoi cần phải hy sinh cho đại cuộc. Hơn bao giờ hết, sự sáng suốt rất cần cho người Phật tử trong giai đoạn hiện tại để nhận định t́nh thế ; để khỏi đi ngược lại trào lưu tiến triển chung của dân tộc, để khỏi vô t́nh làm tay sai cho những phần tử thoái bộ, phản tinh thần b́nh đẳng tự do, bác ái của đạo Phật, mà cũng ta hại cho nhân loại nữa.
Vị tha: - Có sáng suốt mới có thể vị tha, một đức tánh thứ hai của người theo Phật, chỉ có thể vị tha ở những người thấy rộng. Tự bưng bít ḿnh trong cái vỏ vị kỷ, những người ấy đă không làm lợi cho ai mà trái lại phản quyền lợi của ḿnh mà không tự biết. Kẻ vị kỷ chỉ là người mù quáng, không thể nhận thấy được mạch lạc giữa ḿnh và toàn thể mọi người chung.
Có lẽ nhân loại chỉ chung hưởng được an vui, khi nào mỗi người chung quanh đều góp sức để xây dựng, vị kỷ chỉ là sự phân ly. Không có một sự phân lư nào là không đáng tiếc. Phật tử là những người may mắn hơn ai hết, đă đưọc giác ngộ rằng : Cái tâm rất b́nh đẳng phổ biến chung cùng như nước đại dương, th́ lẽ nào c̣n đi làm việc trái đạo, là phân chia, nhân, ngă, phân chia thân, sơ để bản nhạc đời phải lỗi nhịp, bức tranh đời phải nḥa lệ đau thương.
Bác ái: - Nhưng vị tha chưa đủ. Vị tha mới là phần lư trí, do sự hiểu biết mối tương quan cần thiết giữa quyền lợi chung cùng và riêng biệt của ḿnh mà ra. Nó là kết quả của sự tính toán phải lẽ, sáng suốt. Nhưng cái ǵ thuộc lư trí cũng khô khan và có khi trái với con tim ḿnh nữa. Có những sự hy sinh rất đẹp đẽ, nhưng cũng rất đau khổ, cần phải có một t́nh thương. Có bao giờ người mẹ hy sinh cho con mà nghe đau khổ đâu ? Có bao giờ, trong một t́nh yêu thành thật, sâu xa, mà người yêu nghĩ đến ḿnh trước đâu ? T́nh yêu càng rộng lớn th́ những cử chỉ ḥa hiệp càng dễ dàng, t́nh thương càng mănh liệt th́ công phá những thành tŕ ngăn che giữa ḿnh và người càng hùng hậu. Chỉ có kẻ thiếu t́nh thương mới ích kỷ. Chỉ có kẻ thiếu t́nh thương mới dửng dưng được trước nỗi khổ của mọi người.
Phật tử thiếu t́nh thương không phải là một Phật tử chân chính. Đạo Phật được nhân loại chú ư v́ đă chủ trương một t́nh yêu triệt để, không bờ bến như hư không. Phật tử không có ḷng thương rộng lớn là một sự vô lư. Làm ngơ nhắm mắt trước những cảnh đau thương, những cảnh tàn sát dă man, những cảnh ức hiếp bất công đă làm rơi bao nhiêu máu đào, lệ nóng, Phật tử như thế chỉ có tên mà không có thực. Đức Phật đă v́ t́nh thương mênh mông mà đi t́m đạo và cuối cùng chứng được đạo. Chúng ta nay muốn theo Phật, lẽ nào lại bỏ sót t́nh thương ?
Đại Hừng Đại Lực: - Phật tử cần phải trao đổi nung nấu một t́nh thương, một t́nh thương mănh liệt, hoạt động, hùng dũng như sóng đại dương, chứ không động và ẻo lả như một nỗi ḷng đa cảm. Trước cảnh đau thương, nếu chỉ nhỏ vài gọt nước mắt bi cảm rồi thôi, th́ những những giọt nước mắt ấy cũng vô dụng, lạt lẽo như nước ốc, đáng để cho Trang tử cười măi trong câu :
“Thế sự nhược hoàn khốc đắc chuyển,
Ngă diệc nhiên hàng lự vạn hàng”.
Nghĩa là:
Nếu khóc mà chuyển được thế sự th́ ta đây cũng đổ xuống đến hàng ngàn lệ.
Không, t́nh thương của Phật tử phải là một t́nh thương hữu ích, một động lực chánh để hoán cải cuộc đời, san phẳng những nỗi bất công, hàn gắn những vết thương của tâm hồn, hay xác thịt. T́nh thương ở đây, phải là một t́nh thương Đại Hùng Đại Lực, như ngọn triều lên, như gịng thác đổ, có thể kéo phăng đi tất cả những chướng ngại trên đường hạnh phúc của giống ṇi, của nhân loại và của chúng sanh.
Hởi các bạn Phật tử ! Bao nhiêu con mắt tin tưởng hay ngờ vực đang nh́n thái độ của chúng ta đây. Thái độ của chúng ta phải rơ ràng. Là Phật tử, chúng ta cần phải sáng suốt vị tha, từ bi và hùng lực, những đức tánh căn bản của đức Bổn sư chúng ta. Với những đức tính ấy, chúng ta có thể đối phó với mọi trường hợp, mọi hoàn cảnh, trong lúc vẫn tiến dần lên trên con đường giải thoát. Thái độ ấy đă thuận theo ḷng người mà không trái với lẽ đạo cao cả. Nó nâng cao giá trị của người Phật tử, và kẻ đối lập bất kỳ ở phía nào lại, dù có ghét cũng phải kính nể chúng ta là một Phật tử ở trên hàng triệu tín đồ, chúng ta là một sức mạnh có thể gây ảnh hưởng tốt hay xấu cho cuộc diện nước nhà, tùy thái độ của chúng ta.
Và ảnh hưởng tốt hay xấu, sẽ trở lại gây một phản ứng lợi hay bất lợi cho sự truyền bá Phật giáo hôm nay và ngày mai.
Đấy là một điều mà chúng ta cần phải suy nghĩ kỹ.
|
| Quay trở về đầu |
|
| |
tranthanh03
Hội viên
Đă tham gia: 01 November 2004
Nơi cư ngụ: Vietnam
Hiện giờ: Offline
Bài gửi: 84
|
| Msg 5 of 5: Đă gửi: 29 March 2006 lúc 3:32am | Đă lưu IP
|
|
|
TÂM TỊNH QUỐC ĐỘ TỊNH
Kinh Đại Danh
Ư nghĩa và giá trị nhơn gian, th́ các sách xưa của Tàu đă có nói rơ, cùng các nhà Triết học ngày nay cũng đă luận thuyết nhiều rồi.
Song đối hay không đối với chánh lư, chúng ta không quản đến việc ấy làm chi, mà chỉ nên đặt vấn đề : Về ư nghĩa cùng giá trị của nhơn gian, trong kinh Phật giảng nói thế nào ?
Muốn giải đáp về vấn đề nầy, chúng ta căn cứ trên cái “Đắc” của nhơn sanh nhỏ như đất đóng trên đầu móng tay, và cái “Thất” của nhơn sanh lớn bằng quả địa cầu, mà trả lời cũng đủ để hiểu. Nếu muốn nói đến nhơn gian, th́ phải cần thiết đến Phật giáo, là v́ nhơn gian c̣n khuyết điểm nhiều, ḷng dục vọng của nhơn gian không thể đầy đủ, nên phải nhu yếu Phật pháp mới được.
Nếu nói cho dễ hiểu th́ vậy, chứ phân tích theo luật nhơn quả th́ nhiều chuyện, biết bao nhiêu lời để mô tả cho cùng tận được. Bây giờ xin chỉ về quốc độ để làm thí dụ, nào là : Thiên tai, hạn hán, nào là băo lụt, v..v... thỉnh thoảng xảy ra liên miên như mấy năm về trước, làm cho con người lo sống, lo chết, đói không cơm ăn, rách không vải mặc, ngoài ra cũng c̣n gặp gỡ hoàn cảnh khắc khe, những cái đau đớn ép ngặt, so với sự vui sướng trên đường đời của người Âu Mỹ thật chẳng biết nói thế nào !
Không những thế mà thôi, chúng ta lại c̣n chịu thảm với nỗi gió mưa sái tiết, sấm sét giết người, cho đến sanh, già, bệnh, chết, hết lớp nầy đến lớp khác, phô diễn không biết bao nhiêu tấn tuồng khổ ách giữa sân khấu vũ trụ. Như thế mà ai chẳng đau ḷng !
Con người sanh ra ở đời, trong lúc mày xanh tuổi trẻ, vẫn muốn thỏa thích khoái lạc cho bền lâu, nhưng đâu ngờ chỉ được sống gởi trong một thời gian ngắn ngủi, sáng tối như tên bắn, ngày tháng tợ thoi đưa, may mà khỏi chết non chết héo, có khó khỏi với thời tiết nắng hung lạnh lắm, nó giục giă cho con người phải chóng già cả lụm cụm, phải tật bệnh rét run, rồi cái chết gần kề thúc giục.
Ôi thôi ! Ruộng sâu, trâu đàn, bạc triệu cũng chẳng cứu ḿnh được, vợ đẹp con cưng, ruộng vườn, lúa má cũng không cứu chuột được thân mạng ! Vậy th́ cái ư nghĩa của nhơn gian, tưởng đến thế là rơ ràng cùng tột.
Cho nên từ xưa đến nay, người ta tưởng sự làm ăn cho gặp thời, đặng chơi với đời, cho sung sướng xác thân, đó chính là nhơn nơi khổ thống mà sanh ra sự mong cầu vậy.
Song nói như thế, hẳn không phải là quá thiên về sự cực khổ, mà chỉ v́ nhơn gian thật c̣n lắm điều khuyết điểm, nên cần nhu yếu Phật pháp ra giúp đời. Chúng ta hẳn tịnh tâm mà thử nghĩ : V́ ư ǵ con người xuẩn động đến đổi dắt nhau lên đường tiêu diệt như thế ? Có phải là v́ miếng ăn, tấm mặc, canh cánh bên ḷng, dành trâu, cướp ruộng, đoạt lợi, tranh danh, mà lường gạt với nhau hay không ?
Nói cho sát đề, th́ ư nghĩa cùng giá trị của nhơn sanh, chính ở nơi sự tàn hại và đồ sát nhau chứ ǵ ?
Nếu ai c̣n không chịu tin, xin cứ mở ngay pho lịch sử của thế giới ra xem th́ thấy không tờ nào, chữ nào không phải là giọt máu của nhơn sanh, cũng không một chuyện nào là chẳng phải cái thảm trạng đau đớn của quần chúng.
Đến như ngày nay, là ngày mà người ta đều trầm trồ khen ngợi rằng : Văn minh rất cực điểm của thế kỷ hai mươi, mà sao chúng ta thường thấy trên mặt báo, thống kê những việc áp bức, cướp của, đốt nhà, ám sát lẫn nhau, cho đến chỗ nầy chết đói mấy trăm người, chỗ kia tàn sát mấy mươi mạng ?
Nói cho đúng lẽ, nếu con người sanh trong thế kỷ hai mươi nầy, quả là văn minh thật và tiến bộ thật, th́ đâu c̣n những quái tượng lạ lùng đó ?
Nếu ai là người có chút tâm linh c̣n sống, xin coi có phương thế nào toan chuyển cơi đời ác trược khổ năo, tức tối và gian tà nầy, cho trở nên chơn chánh an lạc ḥa b́nh hay không ?
Theo trí ngu của chúng tôi tưởng, th́ phải dùng Phật pháp mà cứu tế mới được. Phật giáo đă là một món cần thiết cho thế gian, v́ vậy cần phải dùng Phật giáo để cứu tế ; song người ở giữa để giới thiệu đó là ai ? ?
Điều đó các vị Trụ tŕ Ṭng lâm đủ tài hoạt bát, làu thông Tam tạng, giới hạnh tinh nghiêm mới có thể gọi là người giới thiệu được.
Thuở trước những Đại đức trong nhà Phật, chẳng những không vận động về nhơn gian Phật giáo, nhưng ngặt phải bị nhiều cách trở làm cho ngăn ngại bước đường thực hiện, nên tinh thần lực lượng của các Ngài, tất nghiệp chỉ gom vào lối dịch kinh, viết sách mà thôi.
Cho nên công việc lo thực hiện nhơn gian Phật giáo trong giai đoạn hiện tai, cốt cần có người chủ trương hay không mà thôi, chẳng luận là bên phái xuất gia hay tại gia, ư cũng giống như trong sách xưa nói rằng : Đạo chẳng hay hoằng, chỉ người mới hay hoằng đạo vậy.
Đây nói đến nhơn gian đọa lạc mà sao lại cần cầu Phật pháp ra cứu tế làm ǵ ?
Việc ấy chẳng thể không đem chỗ yếu nghĩa của Phật giáo mà lần lượt giải rơ ra trước, rồi sau mới biết nhơn gian cần phải nhu yếu.
Nếu nhơn địa không chơn chánh, th́ kết quả phải cong co, trong luật nhơn quả cũng nói như vậy, hễ trồng dưa th́ đặng dưa, trồng đậu th́ đặng đậu, ấy là cái lẽ tất nhiên không bao giờ sai chậy.
C̣n “động cơ” sanh ra Phật pháp, ta có thể dùng câu “v́ một nhơn duyên lớn mà Phật phải xuất hiện ra nơi đời” làm đại biểu cho hết thảy (Xin xem Phật học Phổ thông, khóa 1, bài 1).
Nếu phật không v́ lẽ cứu độ chúng sanh, th́ Phật cần ǵ phải xuất hiện ra thế gian.
Việc đó trong kinh luật thường nói, mà nhất là trong kinh Phạm vơng, có mấy câu như thế nầy :
1.- Phật văng lai trong thế giới nầy tới tám ngàn lần.
2.- Nếu cứu độ chúng sanh chưa hết, Phật thề không thành Phật.
3.- Phật chẳng vào địa ngục, th́ ai vào địa ngục ?
Vậy thử hỏi : Nếu không phải v́ cứu độ chúng sanh, th́ Phật tới lui, lui tới cơi nầy làm ǵ cho đến tám ngàn lần và vào làm ǵ trong địa ngục ?
Cho nên, Phật sở dĩ chứng được ngôi Vô thượng Chánh đẳng Chánh giác, thiệt không phải là ngẫu nhiên vậy.
Đến đời sau, các vị Tăng già làm đại biểu cho Ngài, trước tác những sách luận lư, như bộ A Tỳ Đạt Ma, th́ cũng thường nói rằng : Phật pháp ở thế gian, chẳng phải xa ĺa thế gian mà có giác ngộ, ĺa thế gián mà cầu đạo Bồ đề, giống như đi t́m sừng thỏ, lông rùa, là một việc không thể có được.
Lại như chí nguyện của các Ngài viết sách, lập luận, tóm lại th́ cũng đều đă nói rằng : “V́ muốn cho chúng sanh hết thảy được xa ĺa khổ ách, được phần vui cứu cánh, nên góp nhiều pháp uẩn mà khắp thí cho chúng sanh”.
Cái chí nguyện cứu đời rất vẻ vang to lớn như thế, đủ chứng minh rằng : Phật pháp rất thiết thực v́ chúng sanh, lẽ ấy không ai c̣n nghi ngại được nữa.
Nguyên nhơn sinh ra Phật pháp đă nói rơ như trên đây rồi, nhưng phương pháp của Phật dạy, chúng sanh làm người th́ phải như thế nào ?
Về đạo làm người, th́ Phật đă dạy chuyên làm việc tự lợi mà cũng phải làm những sự nghiệp lợi ích cho quần sanh, như Mười việc lành sau đây :
1.- Không sát sanh,
2.- Không trộm cắp,
3.- Không dâm dục,
4.- Không nói dối,
5.- Không hai lưỡi,
6.- Không ác khẩu,
7.- Không thêu dệt,
8.- Không tham,
9.- Không sân,
10.- Không si.
Và Sáu hạnh Ba la mật nầy :
1.- Bố thí,
2.- Tŕ giới,
3.- Nhẫn nhục,
4.- Tinh tấn,
5.- Thiền định,
6.- Trí huệ.
Trong kinh sách dạy những người học Phật phải phát tâm bồ đề, tức là khởi ḷng cứu thế cứu nhơn vậy.
Chẳng phải lên núi moi rễ cây, đào củ ngăi, hay là học bùa luyện chú, rồi trở về đi cùng làng mút xóm, tới tỉnh nầy, qua huyện nọ, mà bán hay cho người uống bị đau, rồi trở lại chữa bệnh như nh́ều kẻ ngoại đạo kia vậy, mà gọi là “cứu thế cứu người”.
Muốn đạt tới mục đích ấy, th́ phải phát tâm nhẫn khổ, nại lao, cố làm được những việc rất khó làm, chứ không phải hô hào những tiếng từ bi ra cửa miệng, dầu môi chót lưỡi, mà trong tâm tư cứ tham cứ sân cứ gạt người lấy của, ganh hiền ghét ngơ, mà gọi là người tu hành, người có học Phật.
Về sự cứu thế cứu nhơn, Phật lại muốn bố thí cả đầu, mất, tay chân của ḿnh cho chúng sanh là tại làm sao ?
Bởi v́ trí huệ và ḷng thương xót cực điểm lên rất mạnh, mà Phật phải làm những hạnh siêu nhơn xuất chúng để cứu độ quần sanh ra khỏi ṿng khổ ách.
Lại c̣n thêm một nỗi nầy nữa : Phật rơ biết suốt cả sự lư trong vũ trụ dinh hoàn, biết “Ta” và “Người” tuy thấy rơ ràng là hai, mà thậ khôngphải hai. Phật và chúng sanh vẫn một mặt b́nh đẳng, cho nên, không chúng sanh ắt là không chư Phật, mà than2h Phật tức là tu chứng ngay từ trong chúng sanh.
Bởi vậy, Phật thấy chúng sanh chịu những khổ năo, trong tâm của Ngài lấy làm bức rức xống xang, in như Ngài đang bị khổ vậy, nên Ngài ra sức cứu độ quần sanh trong ṿng khổ hải, tức là Ngài tự cứu lấy Ngài vậy.
Ví như một người kia, đương lúc hưởng những sự vui thú khoái lạc, mà thấy vợ con, anh em cùng cô bác, gặp cơn hoạn nạn, năo nề th́ trong ḷng cũng thảm thiết ngậm ngùi, nhứt định không chịu hưởng an vui một ḿnh mà để cho ca thân tộc phải chịu những điều đau khổ.
Phật đối với chúng sanh tuy đă giải thoát hết đau khổ của phần Ngài rồi, nhưng thấy chúng sanh c̣n đang mang khổ ách, th́ không lúc nào Ngài vui ḷng quên lo cho họ được.
Bởi vậy nên khi Phật c̣n tại thế, thường quở trách bậc Tiểu thừa là chỉ lo bề tự tu tự lợi, nghĩa là lo tu cho phần ḿnh nhờ mà thôi, mà Ngài khuyên dạy phải thật han2h Mười điều lành và gắng làm Sáu hạnh Ba la mật, là những phương pháp lợi tha, nghĩa là lợi ích cho cả thảy quần chúng.
Nếu do theo đó mà nói, th́ Phật giáo dạy về phương pháp làm người, tức là chỗ chẳng hư ngụy, chẳng dối trá, phải rơ biết ta với người chẳng phải là hai, rồi sau phát khởi ḷng đại từ đại bi, tâm bồ đề, bơi thuyền đại nguyện ra giũa biển “Hoặc, Nghiệp, Khổ” mà cứu vớt chúng sanh đang ch́m đám trong lúc gió to sóng lớn, đặng qua bờ cứu cánh niết bàn.
Nói tóm lại, phương pháp làm người bên nhà Phật, tức là dạy một nhóm người ra tay giúp đỡ lẫn nhau, phải thương yêu nhau, phải tán thành nhau, đặng cùng nhau chung hưởng hạnh phúc, trong lúc sống c̣n mà vui phần chức nghiệp.
Ư nghĩa ấy cũng giống như trong Tứ thơ nói về đạo lư rằng : “Muôn vật đều nuôi mà không hại nhau, các đạo đều hành mà không trái nhau”.
Vả lại Phật đă sáng suốt cả mọi lẽ, biết thấu cả chơn đế của hết thảy mọi sự vật và mọi vật trong vũ trụ, đều là chẳng trái nhau, cho nên Ngài dạy tất cả mọi người đều phải giúp đỡ lẫn nhau, phải làm hết cái trách nhiệm của ḿnh, nghĩa là phải thực hành trọn Mười điều lành và các hành như sáu pháp Ba la mật, và Tứ nhiếp pháp, nhẫn đến các phẩm trợ đạo pháp, v..v...
Nếu được như vậy, th́ những tấn tuồng hư ngụy giả dối, thường phô diễn lắm tṛ trái tai gai mắt trên sân khấu dinh hoàn bấy lâu nay, sẽ lần lần bặt tích, th́ nhơn sanh mới được chung hưởng hạnh phúc ḥa b́nh, chừng đó đâu c̣n những sự khổ như bây giờ nữa.
V́ sao vậy ? Bởi v́ tâm mọi người trong sạch, th́ thế giới ác trược nầy thỉnh thoảng do theo ḷng người hiền lương mà trở nên một cơi Tịnh Độ Phật Quốc.
|
| Quay trở về đầu |
|
| |
|
|
|
|
Diễn đàn bị khoá)
Chủ đề: ĐẠO PHẬT : ĐẠO DIỆT KHỔ
