Msg 63 of 85: Đã gửi: 28 December 2010 lúc 8:12am | Đã lưu IP

Anh V FOR,

Tui cũng chính là từ khi đọc cuốn "Số TV dưới mắt KH" mà đi tìm hiểu thêm trong lịch pháp, và được 1 người bạn tặng cho cuốn "Lịch và Lịch Việt Nam" nhưng chỉ có 78 trang, lại là bản photocopy nên sau nhiều năm xài chữ nó cũng bị mờ đi ở rất nhiều chỗ, xem không có rõ nữa. May quá, nay đã download được cuốn của anh chia sẻ ở đây, có tới 148 trang lận, mà các phụ trương ở cuối sách cũng hay quá. Cảm ơn anh rất nhiều.

Anh VDTT,

Rất hoan nghênh và cảm ơn những ý tưởng của anh để những người yêu thích TV có thể tập trung vào việc thảo luận đối với từng vấn đề cụ thể, như vậy sẽ tránh được những sự tranh cãi không cần thiết khi thảo luận.

Msg 66 of 85: Đã gửi: 02 January 2011 lúc 9:09am | Đã lưu IP

Đầu năm hay cuối năm? Tản mạn vài dòng.

Qua bài này, ngõ hầu trình bày để giải tỏa được phần nào cho vài người về việc thắc mắc đến sự khởi đầu, tính liên tục trong một năm khi tiếp cận TV và các bộ môn đông phương học khác mà chưa hiểu được phép so sánh “0h và 8h” của anh V FOR.

Tại sao dân gian ta khi nói về thứ tự của các tháng trong năm lại có câu cửa miệng là “Một, Chạp, Giêng, Hai”?

Không tướng tôi lại xin tương khống mấy câu loạn bàn. Hii… Đó có lẽ là do cách tính lịch sau khi được Việt hóa theo ngôn ngữ của người Việt, mà thời cổ thì chúng ta chỉ dùng cơ số đếm thông dụng là hệ cơ số 10 khi tính tháng (tộc người Di cổ ở vùng Nam Chiếu tính lịch tháng là 36 ngày và 1 năm có 10 tháng). Cho nên, khi tiếp thu cách tính tháng trong năm có 12 tuần trăng nên người ta đã dùng thêm 2 chữ “Chạp” và “Giêng” để bù vào cho đủ để mà gọi tên. Vì sao lại bù vào khoảng giữa của tháng Một và tháng Hai, đó là do căn cứ vào tập quán sinh hoạt, thờ cúng, canh tác nông nghiệp,… mà làm cho 3 tháng đó (kể từ tháng Một) tạo thành 1 khoảng thời gian liên tục của sự “xuất phát” cho một năm mới theo thời tiết, ngay sau khoảng thời gian ấy thì mới bắt đầu tính là “tháng Hai”.

Theo khoa lịch pháp (vị thứ 2 trong 6 “vị đại sư phụ” của khoa Tử Vi), một năm thời tiết được bắt đầu từ tuần trăng có chứa tiết Đông Chí (tháng 11 âm lịch ngày nay) và được tính như sau: Tháng Một (Tý), Tháng Chạp (Sửu), Tháng Giêng (Dần), Tháng Hai (Mão), Tháng Ba (Thìn), Tháng Tư (Tỵ), Tháng Năm (Ngọ), Tháng Sáu (Mùi), Tháng Bảy (Thân), Tháng Tám (Dậu), Tháng Chín (Tuất), Tháng Mười (Hợi).

-         Tháng Một – Tháng Tý (tháng 11 âm lịch ngày nay):

Từ xưa, một năm được xác định dựa vào thời tiết, mà lấy mốc là tiết Đông Chí, đó là thời gian mà trong tuần trăng (tháng) đó có chứa ngày Đông Chí. Trong tuần trăng này, khi ấy ở xung quanh lưu vực sông Hoàng Hà (xin xem thêm về Hoàng Hà, Lạc Dương, cái nôi của văn minh Trung Hoa), thời tiết đang kỳ lạnh giá, giáp với tiết Đông Chí thì trước đó có tiết Tiểu Tuyết, Đại Tuyết, còn sau đó lại có tiết Tiểu Hàn, Đại Hàn.

Khi đó, trên mặt đất thì tuyết rơi gió lạnh buốt còn dưới sông thì mặt nước nhiều chỗ đa phần là bị đóng băng hết, ấy vậy cho nên cây cối thì không sinh sôi mà cũng khó lòng trồng trọt được, chim muông và thú vật cũng di trú ẩn nấp cả. Do đó mà hầu hết các sinh hoạt của con người thời đó (trồng trọt, săn bắn, đánh bắt cá,…) đều bị đình trệ, tạm ngừng lại cả. Tháng (tuần trăng) đó được quy định và đặt tên là “tháng MỘT” (tháng 11 âm lịch ngày nay) để đánh dấu nó là tháng đầu tiên của sự bắt đầu của một năm.

Thời nhà Chu, phép lấy lịch là Kiến Tý, lấy tháng Tý đế xác định làm chính sóc, khởi đầu cho một năm, vì Tý là chi khởi đầu cho 12 chi (từ Tý, Sửu,… Hợi) và do người ta nhận thấy cứ sau 12 tuần trăng thì thời tiết lại lặp lại giống như vậy mà thành chu kỳ. Đến thời Hán Vũ Đế thì đổi thành lịch Kiến Dần.

-         Tháng Chạp, tháng Sửu (tháng 12 âm lịch ngày nay) là tuần trăng có chứa tiết Tiểu Hàn và Đại Hàn. Trong tuần trăng này, công việc sinh hoạt chủ yếu của người dân khi đó là phơi muối, làm phô và phơi thức ăn, cúng tế và tổ chức các đám giỗ đối với tổ tiên,... Từ “Chạp” và âm của nó có lẽ được xuất phát từ từ “Lạp” với nghĩa gần với các hoạt động kể trên và có âm được tổng hợp từ các phương ngữ của các bộ lạc thuộc các tộc Tày, Nùng, Mân, Ngô, Quảng, Quan thoại,…

-         Đến tháng Dần, tháng Giêng - tuần trăng có chứa tiết Lập Xuân. Như ta đã biết rằng, chỉ từ khi sang tiết Lập Xuân thì cây cối mới đâm chồi nảy lộc (tương ứng là hình tượng của con người được sinh ra) vạn vật lại bắt đầu 1 chu kỳ sinh, sống mới. Vì từ đây mới là thời gian chính thức khởi đầu cho các sinh hoạt của người dân như trồng trọt, săn bắt, đánh cá,… nên các tháng (tuần trăng) tiếp theo mới được gọi tuần tự là tháng Hai, tháng Ba,…

Trong khoa Tử Vi, Mệnh và Thân được khởi lập từ cung Dần, đó là khi con người bắt đầu được sinh ra trên thế gian thì hình thành được Mệnh thực (mệnh cụ thể), cũng như vậy khi mà con người hình thành tương đối hoàn thiện về nhân cách là lúc “tam thập nhi lập” thì người ta xông pha ra đời để lập Thân. Cung Dần cũng là vị trí của Tràng Sinh và cũng chính là ứng với tháng hai (của năm âm – năm thời tiết), đó là tuần trăng có chứa tiết Lập Xuân. Trong vòng Tràng Sinh, giả sử khi sao Tràng Sinh được an tại cung Dần thì trước đó tại cung Hợi sẽ là Dưỡng và tại Tý sẽ là sao Thai. Mà theo y học thì sự sống của con người và động thực vật được bắt đầu tính từ khi xuất hiện bào thai, phôi, nhưng sự sống trên nhân gian thực sự chỉ bắt đầu khi chúng được sinh ra, nảy mầm,… mà thôi.

Happy (Tây lịch) new year!

Msg 68 of 85: Đã gửi: 02 January 2011 lúc 9:49am | Đã lưu IP

He he, anh Chín đi lòng vòng hành lang bắt quả tang có kẻ dấu thức ăn đem dấm dúi ăn vụng . Cái đó, có lẽ do người ta đã nắm được quy luật thời tiết như vậy nên chuẩn bị từ trước, đến lúc ấy mí đem ra chế biến. "làm khô và phơi thức ăn" là do tui chơi nguyên nghĩa theo giải nghĩa của từ "lạp xưởng" theo tiếng Quảng Đông.

Hè hè, băn khoăn xem bác Chín nhằm khi trời lạnh thì làm gì nhẩy, chắc lại chơi món độc huyền cầm cửu kiếm đây ta.

Msg 71 of 85: Đã gửi: 03 January 2011 lúc 12:42am | Đã lưu IP

Anh không tướng, không biết anh nói về nguồn gốc lịch, đó là lịch nào. Còn âm lịch theo mình nghĩ thì do người Trung Quốc phát minh ( Có ý kiến cho rằng do người Việt cổ), chia thành 12 tuần trăng, tính vòng quay của mặt trăng xung quanh mặt trời. Một năm hết 355 ngày , mỗi tuần trăng biểu hiện bằng một lần trăng tròn và khuyết, tính bằng thượng tuần, trung tuần và hạ tuần.Mỗi năm lại vênh 10 ngày nên 3 năm lại phải nhuận 1 tháng... 

Kinh Dịch , Tứ trụ dùng hàng ngàn năm nay, đều lấy lập xuân , tức là đầu tháng Dần làm đầu năm để tính thái tuế và kỵ sát trong phong thủy cũng không ngoại lệ. Ngày Đông Chí được các quan coi lịch xem xét hết sức cẩn thận, nếu sai bị chém đầu , đó còn là ngày biểu thị trên cung Thiên La , mặt trời mọc muộn nhất vì vướng lưới "Thiên La", ngày này Hoàng Đế tế trời nên là ngày đặc biệt quan trọng. Có tể noói đó là ngày khí âm cực thịnh, bắt đầu suy, khí dương bắt đầu khai mở, nên là ngày đơợc chọn để tế trời đất.

Mình đọc nhiều sách liên quan đến làm lịch, ví dụ như " Cách tính lịch vĩnh cửu" của Lê Thành Lân v.v.. Chắc gọi đông chí là đầu 1 năm chỉ là truyền thuyết. Luật xem ngày có 2 trường phái : Sau đông chí miễn trừ Kim Lâu và sau Đại Hàn 6 ngày. Nên có lẽ vì thế người ta hiểu nhầm.

Msg 74 of 85: Đã gửi: 03 January 2011 lúc 10:38am | Đã lưu IP

Anh mtA, tôi đang nói chính là về âm lịch (hay dùng đúng ngôn từ của Hồ Ngọc Đức là âm-dương lịch), và cũng không có ý muốn minh định hay tranh giành về nguồn gốc xem dân tộc nào đã phát minh ra nó.

Tôi hiểu ý câu hỏi của anh, có lẽ anh muốn chỉ cái ví dụ mà tôi đưa về lịch của tộc người Di dùng lịch "1 năm có 10 tháng, mỗi tháng 36 ngày"??? Xin lưu ý rằng, người Di là người Di, tuy rằng họ cũng có nguồn gốc thuộc Bách Việt nhưng người Việt ta là tộc người Kinh. Chỉ có văn hóa của các tộc người này (trong đó có cách tính lịch) là có sự giao thoa lẫn nhau. (Người Di sống ở Vân Nam, suốt 1 dải từ giáp biên giới với Việt Nam cho tới Côn Minh, Đại Lý trước kia).

Cái vd đó tôi dùng chỉ lấy để mà minh họa cho việc mà tôi cho rằng: "tên gọi của hệ cơ số đếm tháng" lúc đó nó bị ảnh hưởng nặng của hệ đếm đến mười. Chứ người Tàu dùng ốp tên 12 con vật cho tháng chắc từ lâu lắm rồi.

Về người Việt (Kinh), người anh em gần gũi nhất của họ chính là người Mường và họ đều dùng cách tính lịch theo trăng, một năm có 12 tuần trăng và một tháng có 30 ngày.

minhthuanA đã viết: Kinh Dịch , Tứ trụ dùng hàng ngàn năm nay, đều lấy lập xuân , tức là đầu tháng Dần làm đầu năm

Vì sao các môn này lấy lịch Kiến Dần, tiết Lập Xuân thì trong bài trên cũng đã có bàn qua, có lẽ anh chưa đọc kỹ. Xin lưu ý, vì Tử Vi và các môn bói toán khác đều sinh ra sau và có dựa trên lịch pháp nên không thể dùng đặc điểm của nó mà quy kết điều khẳng định ngược lại cho lịch pháp được.

minhthuanA đã viết: ví dụ như " Cách tính lịch vĩnh cửu" của Lê Thành Lân v.v.. Chắc gọi đông chí là đầu 1 năm chỉ là truyền thuyết.

Không hề là truyền thuyết vì theo lịch sử của lịch pháp thì:

- Ở Tàu, từ thời nhà Chu đã dùng lịch Kiến Tý (lấy tháng Tý - tháng có chứa Đông Chí làm chính sóc).

- Tại Việt Nam, Đại Nam thống nhất chí có chép: “ Thổ dân ở huyện Bất Bạt và Mỹ Lương, hàng năm lấy tháng 11 làm đầu năm, hàng tháng lấy ngày 2 làm đầu tháng, gọi là ngày lui tháng tiến, lại gọi là ngày nội, dùng trong dân gian, còn ngày quan lịch, thì gọi là ngày ngoại, chỉ dùng khi có việc quan”. Đó là đoạn nói về lịch Đoi của người Mường Bi, một tộc Mường lớn nhất ở VN, chỉ có điều ngày của họ lui lại và tháng của họ sớm hơn tháng so với âm lịch ta 4 tháng. Vì vậy mà người Mường có câu cửa miệng là "Cơm đồ nhà gác, nước vác lợn thui, ngày lui tháng tới".

Có 1 bài viết về việc đi tìm lịch cổ của Việt Nam cũng hay, tôi tìm không thấy bài gốc của ông Khánh nên chép tạm link này, bạn nào có thời gian đọc chơi http://www.vusta.vn/Temps/Home/template2/default.asp?nid=119 7

Msg 75 of 85: Đã gửi: 03 January 2011 lúc 10:46am | Đã lưu IP

V FOR đã viết: Ừ thì không khui, để đó lâu lâu hé hé nhìn vui hơn. Song hao là lười biếng ham zui, cách này tui xí rồi, chỉ còn cách Điếu khách + Thiên Hư là phần của lão

he he, lão Vịt Cồ có Điếu Khách + Thiên Hư thì thành "bội bạc" à lão V. Ây da, vậy chắc năm nay lão Đại xài món bầu cua sẽ kiếm bội cả bạc vì "hứa xong là chuồn" nhỉ,  Kế Đô chiếu mạng thì ngồi KẾ bên đống ĐÔ rùi

Cung hỉ phát tài, cung hỉ phát tài nha lão Đại!

Msg 76 of 85: Đã gửi: 03 January 2011 lúc 11:23am | Đã lưu IP

minhthuanA đã viết: ...Mình đọc nhiều sách liên quan đến làm lịch, ví dụ như " Cách tính lịch vĩnh cửu" của Lê Thành Lân v.v.. Chắc gọi đông chí là đầu 1 năm chỉ là truyền thuyết. Luật xem ngày có 2 trường phái : Sau đông chí miễn trừ Kim Lâu và sau Đại Hàn 6 ngày. Nên có lẽ vì thế người ta hiểu nhầm.

Gọi Đông Chí là đầu một năm không phải truyền thuyết đâu vì khi đổi sang Lập Xuân (tháng Dần) như hiện tại thì đã có chính sử từ lâu, và sử ghi rõ là chuyện này xảy ra năm Hán Vũ Đế nguyên phong thứ bảy, tức năm 104 trước tây lịch.

(Nguồn: Trang 46 sách "Âm Dương ngũ hành nhập môn", Bạch Vân sơn nhân, nxb Vũ Lăng, Đài Bắc, Đài Loan, 1983.)

Vả lại, như ông khongtuong đã viết và ta thử nghĩ: Tại sao người ta gọi tháng là MỘT (thay vì 11), CHẠP, GIÊNG. Tôi đồng ý với thuyết cho rằng chữ "Chạp" liên hệ đến chữ "Lạp" (hiện sách chữ Hán vẫn dùng để chỉ tháng 12 ta) mặc dù khó biết chữ nào là gốc, chữ nào là ngọn. Còn "Giêng"? Tôi cho rằng vì muốn giữ chữ MỘT, saui khi đổi đầu năm sang tháng Dần thì phải gọi tháng này bằng chữ khác với "một". "Giêng" khác "một" thỏa điều kiện này, còn tại sao gọi "Giêng" mà không dùng chữ khác thì (???), hy vọng có người biết tại sao.

Vài hàng góp ý.

Msg 77 of 85: Đã gửi: 03 January 2011 lúc 5:45pm | Đã lưu IP

Lảo V ơi !

Coi đệ đánh số đề nè:

Số dương là 3 : 3x6 =18 - 3 (3 cung không dùng) = 15

Sô âm là 2 : 2x8 =16  -1 (1 cung không dùng) =15

Vậy là Âm dương cân bằng nên bảng dưới cân bằng.

Còn 4 cung trống “Điền Thật” Tứ Hóa vô thì đủ (Tại chỉ có Tứ Hóa mới đủ tư cách nói chiện với chính tinh , đầy đủ 4 món ăn chơi: Can năm, tháng, ngày, giờ) Hic

Ngồi buồn Library giết được như zị thôi… Hic Zị Cửu Tinh Huyền Không thuận nghịch có đầy đủ rùi hén…Lấy TV luận Phong Thủy không bị “quánh” hén …