Không biết trên diễn đàn có ai có lá số của Bí thư Kim Ngọc hay không ạ? Tiền vận nhiều thử thách; trung vận nắm đại quyền trong tay, ưa đổi mới cải cách đi đầu; hậu vận bi ai nhiều đau buồn. Chết đi tên tuổi lưu danh hậu thế.
Nhà cải cách Kim Ngọc - cha đẻ khoán 10
TP - Kim Ngọc- tên thật là Kim Văn Nguộc, sinh 10 tháng 10 năm 1917, tại xă B́nh Định, huyện Yên Lạc, tỉnh Vĩnh Phúc. Mất ngày 26 tháng 5 năm 1979.
Tham gia Đảng Cộng sản Việt Nam 1939. Năm 1954, Phó Chính ủy Quân khu Việt Bắc. Năm 1958, Bí thư tỉnh uỷ Vĩnh Phúc. Từ năm 1968 đến 1978, Bí Thư tỉnh Vĩnh Phú. Kim Ngọc được coi là cha đẻ của khoán hộ mà người ta quen gọi là “khoán 10”, và đổi mới trong nông nghiệp ở Việt Nam.
....................................................
Cuộc đời Bí thư tỉnh ủy Kim Ngọc sắp lên phim
| Thứ năm, 12 Tháng ba 2009, 09:50 GMT+7 |
< = =text/>showarticletop("http://vietbao.vn","65160052")
|
|
|
 | |
|
Tags: Kim Ngọc, Vân Thảo, BTV Thùy Linh, đài truyền h́nh việt nam, bí thư tỉnh ủy, phó giám đốc, người nông dân, một con người, đồng chí, Phim Dài, cuộc đời, Bộ phim, đến
 |
| Đồng chí Bí thư tỉnh ủy Kim Ngọc (mặc áo trắng đi bên trái Bác Hồ) sẽ là nguyên mẫu của bộ phim truyền h́nh dài tập | |
|
Vốn ấp ủ ư định làm phim dài tập về đồng chí Kim Ngọc từ năm 2002 nhưng theo BTV Thùy Linh - Phó Giám đốc Hăng phim Đài Truyền h́nh Việt Nam (VFC) th́ phải đến gần đây đơn vị này mới hội đủ yếu tố để biến ư tưởng trên thành hiện thực. Đây sẽ là bộ phim dài tập nhất thuộc thể loại chính thống của VFC.
Xác lập kỷ lục phim chính thống
Phim dự kiến dài hơn 50 tập và sẽ xác lập kỷ lục phim dài tập nhất thuộc thể loại chính thống của VFC. Người được hăng tín nhiệm gửi gắm công việc viết kịch bản lần này là nhà văn quân đội Vân Thảo, người rất có duyên với mảng đề tài nông nghiệp qua nhiều kịch bản được chuyển thể trên màn ảnh nhỏ: Nửa vầng trăng c̣n lại, Vui buồn sau lũy tre, Hương đất...
Cái bắt tay đồng thuận giữa hai bên nhanh chóng đạt được bởi chính nhà văn Vân Thảo cũng đang nung nấu kế hoạch chuyển thể cuộc đời của đồng chí Kim Ngọc lên tiểu thuyết. Kết quả là dự án phim dài hơn 50 tập này rốt cuộc cũng đă được khởi động, kho tư liệu về người Bí thư Tỉnh ủy lỗi lạc năm xưa ngay lập tức được đoàn phim khơi gợi lại: Từ những văn bản giấy tờ c̣n lưu giữ trong pḥng lịch sử của hai tỉnh Vĩnh Phúc, Phú Thọ đến các câu chuyện kể của những nhân chứng sống cùng thời...
“Trước lúc bắt tay vào sưu tầm tài liệu về Kim Ngọc, tôi nghĩ chắc chỉ có người nhà ông mới c̣n nhớ đến những câu chuyện về ông, nhưng khi xuống địa phương tiếp xúc với người dân nơi đây mới thấy kể cả lớp trẻ bây giờ dù chỉ biết đến Kim Ngọc qua lời kể song vẫn nhớ và nhắc đến ông như một huyền thoại” - nhà văn Vân Thảo tâm sự. Sau hơn 3 tháng “cắm chốt” tại địa bàn, tṛ chuyện với các cụ chủ nhiệm HTX xưa, rồi mày ṃ gặp gỡ người nông dân thời bấy giờ... tư liệu về cuộc đời đồng chí Kim Ngọc cứ dày lên và thấm đẫm từng trang viết mà thời lượng có nối dài hơn 50 tập cũng chưa chắc đă đủ sức lột tả hết.
Cùng với đó, đạo diễn Quốc Trọng - người vốn chung ḷng say mê đặc biệt dành cho mảng phim về thời kỳ trước đổi mới, lại từng có vốn liếng nghề nghiệp kha khá qua việc chuyển thể nhiều kịch bản khó lên phim ảnh như: Mùa lá rụng, Hương đất, Ngơ lỗ thủng... cũng được chọn lựa vào vị trí “cầm trịch” trong việc dàn dựng bộ phim dài tập nhất của VFC từ trước đến nay.
Được biết, đến thời điểm này đoàn làm phim cũng hoàn tất việc t́m ra gương mặt có khả năng hóa thân vào vai Kim Ngọc là diễn viên Lê Dũng Nhi, người được đánh giá là một trong số các diễn viên hiếm hoi có tài diễn xuất và ư thức cao trong nghề nghiệp. Đặc biệt anh cũng có gương mặt nhang nhác đồng chí Kim Ngọc lúc sinh thời đến nỗi khiến bà Lê Thị Liên, phu nhân đồng chí Kim Ngọc phải giật ḿnh khi gặp.
Từ tư liệu sống
Theo tiết lộ của nhà văn Vân Thảo, câu chuyện trong phim được bắt đầu từ ngày “gi gỉ ǵ gi” cái ǵ cũng tập trung ở hợp tác xă: Từ ruộng đất, vườn tược, trâu ḅ đến cả cái cày, cái bừa, cái lưỡi hái... Đó là cái ngày mà người xem hôm nay sẽ vừa ngạc nhiên, vừa buồn cười v́ những thứ tưởng chừng đơn giản như con trâu, cái cày, chia ruộng khoán cho nông dân... mà người ta phải họp hành lên xuống, tranh căi gay gắt từ xă đến huyện, từ huyện lên tận tỉnh.
Bối cảnh thời chiến vốn đă nhiều khó khăn, lại thêm cơ chế quản lư quan liêu bao cấp khiến đời sống nông thôn càng thêm sa sút. Lao động không hiệu quả, người nông dân sinh trễ nải, không c̣n làm việc theo cơ chế tự giác mà chỉ trông chờ vào... tiếng kẻng. Ngày đó, ông đội trưởng với nhiệm vụ đánh kẻng giục mọi người ra đồng làm việc sớm nhưng có hôm ngủ quên đến tận 8 - 9h là chuyện b́nh thường. ấy là chưa kể bản thân xă viên cũng làm lụng qua quưt xuề x̣a, cày th́ đường cày, đường bỏ; bừa th́ lượt có, lượt không dẫn đến t́nh trạng đói kém kéo dài triền miên.
Đứng trước t́nh cảnh tiêu điều ấy, đồng chí Kim Ngọc - Bí thư Tỉnh ủy Vĩnh Phú (này là tỉnh Vĩnh Phúc và Phú Thọ) vốn xuất thân từ một gia đ́nh bần cố nông trong vùng và mới chỉ học đến lớp 6, đă trăn trở và nung nấu ư định cải tổ lối làm ăn hiện thời... Qua những thước phim, người xem sẽ thấy h́nh ảnh của một con người cả cuộc đời dành trọn tâm huyết của ḿnh cho đồng ruộng. Con người ấy kể cả khi thức hay ngủ đều đau đáu nỗi lo về mô h́nh hợp tác xă đến nỗi nhiều khi đang ngồi ăn nhắc đến cũng lại lo lắng không yên. Và rồi chính trong thời kỳ khó khăn ấy, ông đă liều lĩnh đưa ra chủ trương khoán hộ, nâng năng suất lúa từ 2-3 tấn lên tới 4-5 tấn, thậm chí có nơi vượt cả chỉ tiêu của “chị Hai năm tấn”...
Đến những thước phim huyền thoại
Nhắc lại một con người có thật đă đi vào lịch sử như một huyền tích song rải đều trong hơn 50 tập phim, người xem c̣n được biết đến ông qua những câu chuyện b́nh dị và rất đỗi đời thường. Đó là chuyện một Bí thư Tỉnh ủy đi thực tế ở đâu cũng gói cơm nắm mang theo để khỏi làm phiền đến người dân, hay như chuyện lúc ông bị ốm, có người quư mến đánh cá lên biếu để ông bồi dưỡng sức khỏe nhưng ông kiên quyết không nhận mà bảo mang về biếu cho những người già neo đơn... Ngay cả những lần đi thực tế, ông cũng cẩn thận tự ḿnh lội xuống ruộng để kiểm tra tường tận.
Không chỉ vậy, phim cũng khắc họa những nhân vật từng là người chí cốt, bạn đồng hành của ông trong suốt sự nghiệp cải cách nông thôn lúc bấy giờ. Đó là bà Thường - nguyên mẫu là cô gái vùng quan họ Nguyễn Thị Đồng, người bạn thân gần như chị gái của Kim Ngọc với đặc điểm chung là hút thuốc lào từ bé và hút không kém ǵ đàn ông; là ông Côn - Trưởng ban Nông nghiệp, người được ví là cánh tay phải của Kim Ngọc; là ông Tŕnh - Trưởng ban Tuyên huấn thuộc trường phái bảo thủ, là cô Bí thư Huyện ủy xinh đẹp, dịu dàng và hết ḷng v́ người nông dân...
Theo nhà văn Vân Thảo, những thước phim huyền thoại lần này cũng sẽ phác họa câu chuyện t́nh yêu giữa đồng chí Kim Ngọc cùng bà Lê Thị Liên - cô gái vùng sơn nữ cùng tham gia hoạt động cách mạng ngày c̣n trẻ. Mặc dù chỉ chiếm thời lượng nhỏ trong suốt chiều dài bộ phim nhưng đó cũng là một phần cuộc đời của Bí thư Tỉnh ủy và qua đó người xem sẽ hiểu hơn về chuyện t́nh yêu giữa thời lửa đạn của Bí thư Kim Ngọc - và rồi trở thành người vợ thủy chung, người đồng chí tận tụy cùng hoạt động cách mạng của ông...
Những thước phim sẽ nhắc lại chuyện xưa, nhắc lại một con người có suy nghĩ đổi mới đi trước thời đại và đi vào lịch sử như một huyền thoại sau này!
| |
....................................................
1. Thời ăn bo bo
|
| Đồng chí Bí thư tỉnh ủy Kim Ngọc (mặc áo trắng đi bên trái Bác Hồ) sẽ là nguyên mẫu của bộ phim truyền h́nh dài tập |
|
| Đồng chí Bí thư tỉnh ủy Kim Ngọc (mặc áo trắng đi bên trái Bác Hồ) sẽ là nguyên mẫu của bộ phim truyền h́nh dài tập |
Năm 1980, rằm tháng Giêng, tôi, anh lính binh nh́ viết văn phong trào của Trung tâm huấn luyện chiến sĩ mới - Sư đoàn 411, nằm khoèo nơi trạm khách dưới chân tháp cảnh giới của người Pháp sót lại trên đồi Ga Vĩnh Yên.
Những cơn đói quằn quại ẩn trong mỗi nơ ron thần kinh, mỗi tế bào tuổi 20 khát thèm tinh bột và protein, cấu xé rùng rùng từ đầu tới chân. Tiêu chuẩn lính chiến đấu 24 kg lương thực, nhưng bữa ăn đại táo bày ra trên chiếc vung xoong quân dụng chỉ là những cục bo bo ră rời hăng mùi cứt mọt (thứ mà ở Đông Âu người ta cũng không dám cho gia súc ăn) và rúm rau muống luộc ố vàng như gốc rạ.
Gió trung du đồi sỏi khan lạnh lùa qua kẽ nứa thưa đan, tôi ngắm cánh đồng chưa kịp cấy lúa lơng bơng nước, mấp mô luống cày. Đám nông phu c̣m cơi, uể oải níu vai chiếc bừa đeo bám đít trâu ḅ gầy mơ bương đi dật dờ trong cơn mê ngủ.
Sát hàng rào kẽm gai, vạt ruộng rau muống váng phèn ám đỏ như ngấm a-xít, lơ phơ màu hoa trắng tím. Bà già trùm áo tơi lá và đứa cháu trai áo sợi quân dụng, nhưng quần lửng đùi chừa ra đôi chân như ống tre c̣i. Bà và cháu khua liềm làm cỏ rau muống. Bà và cháu cùng mót những cọng rau muống trụi lá, cứng dai như tay tre gai đồi sỏi. Bà và cháu trịnh trọng bỏ từng cọng rau vào chiếc rổ thưa méo miệng…
Bỗng tôi nhận được lệnh tháp tùng hai sĩ quan: Thiếu tá Nguyễn Ngọc Chiển - Trưởng Ban tuyên huấn và trung tá Phạm Quế Dương- Chủ nhiệm chính trị Sư đoàn ra bên ngoài doanh trại.
Cho đến bây giờ, tôi cũng chẳng hiểu tại sao hai sĩ quan trải qua hai cuộc kháng chiến đó, giỏi tiếng Pháp, thích ô-pê-ra, chơi vi-ô-lông, rèn luyện bóng bàn lại chiếu cố đến tôi. Quân phục mới nức, hai viên sĩ quan quân hàm quân hiệu sáng chói khoác va-rơi màu cỏ, bước nhanh ra khỏi tầng hầm trại lính cũ, nghiêm trang, trịnh trọng và trầm buồn. Tôi giập gót, giơ tay lên đầu, đáng lẽ nói: Chào các thủ trưởng ạ, th́ tôi lại cháu chào hai bác ạ. Thiếu tá Nguyễn Ngọc Chiển cau mày.
- Cậu định làm nông dân đến bao giờ nữa đây. Gần quá tuổi quân rồi.
Trung tá Phạm Quế Dương mải nghĩ ǵ đó nhưng tâm vẫn dính vào vụ việc. Ông phẩy tay.
- Chậc, nước Việt ta th́ có làm vua 13 đời th́ cắt gân gót vẫn c̣n máu nông dân. Có lẽ tại chúng ta sắp đi thắp hương cho anh Kim Ngọc - một đảng viên của những đảng viên - một nông dân của những nông dân nên linh ứng chăng.
Thiếu tá Nguyễn Ngọc Chiển nh́n cấp trên đắn đo.
- Có gọi xe không anh ? Tôi sợ anh sẽ lạnh…
- Đi thăm Kim Ngọc mà đi ô tô được sao. Kim Ngọc từng xắn quần lội ruộng lầy mùa đông thăm lúa, thăm ngô quanh năm. Ta cuốc bộ. Sĩ quan bộ đội Việt th́ khác ǵ Chủ nhiệm HTX nông nghiệp.
Tắt qua đại đội vận tải đă là Xí nghiệp nung vôi liền kề ga Vĩnh Yên. Khói than. Bụi vôi. Bụi than. Bụi từ người lính, bụi người dân tứ xứ đứng, ngồi dồn ứ hai bên đường ke thành màn sương xám tê tái lơ lửng nhấn ch́m mọi vật vào âm u.
Bộ đội quân phục nhàu nḥ, súng đạn lấm lem. Nông dân th́ vàng ệch, bao tải, quang sọt, đ̣n sóc, thừng chăo quấn ngang lưng. Sắn tươi, sắn khô, su hào, bắp cải, cá mắm, măng khô, chè tươi, cắp nách, bưng bê, giấu giếm đâu đó. Mùi thối rữa. Mùi tanh ngắt.
Pḥng thuế, công an thi thoảng lại thổi c̣i choe choé đuổi bắt. Tiếng chân chạy thục mạng. Hơi thở hồng hộc. Vấp, ngă. Xin xỏ. Van lạy. Thề thốt. Đầu tàu già cỗi, oằn oại kéo theo những toa hàng han rỉ…
Ngôi nhà lè tè nhưng vẫn có cảm giác chênh vênh bởi sự đơn độc của nó. Tường trát thiếu vôi, thiếu xi nổi cát. Ngói lợp khập khiễng, lệch xô. Đống sạn cát, gạch vỡ, ngói thủng được chủ nhân tận dụng để chờ xây dựng tiếp chỗ nào đó, xếp gọn gàng phía sau nhà. Xung quanh là nước đầm Vạc đục ngầu và nghĩa địa nhấp nhô.
Con chó gié từ đâu xộc ra oẳng lên rủa ngân nga, sầu muộn.
Hai vị sĩ quan chỉnh đốn quân phục, trước khi bước qua cánh cổng khép hờ. Ven bờ rào, căng dây thép gai rỉ, ngang thân cọc tre, dăm cây xoan, dăm cây mít mới độ bén đất ấm rễ. Hàng chè để hái lá tươi vươn cao, nhưng c̣n mảnh mướt lả ngọn. Vườn táo lai Thiện Phiến bắt đầu trổ búp mới.
Người đàn bà trắng xanh, tầm ngoại ngũ tuần, khăn len kẻ trùm đầu, kính râm, áo len dài tay màu mận, quần lụa đen óng, đôi dép nhựa xanh ngọc. Hai cánh tay đặt trước bụng, người đàn bà từ tốn cất giọng trầm, và ấm. Nhưng sao tôi vẫn cảm được sự xa cách, hờ hững thấp thoáng nỗi buồn không thể cởi gỡ. Bà Lê Thị Liên, người bạn đời của Bí thư Kim Ngọc.
- Các ông đến thăm nhà ạ. Xin mời các ông vào.
Tiếng dép lạch xạch lướt đi chầm chậm.
Bà đi ra từ cửa ngách, nhưng lại ṿng ra trước rẻo sân lát gạch, xanh rêu, có cửa gian khách. Hai cánh cửa sơn xanh, khẽ một cái đẩy tay, hai cánh cửa sơn xanh đă lật úp vào hai bên tường. Mùi hương trầm ào ra. Một bàn thờ đơn sơ. Mâm ngũ quả. Bát hương, dày đặc chân nhang. Những que hương cháy hết uốn cong cong ôm lấy bát hương y như những bông lúa cháy đen ôm gốc rạ sau vụ hỏa hoạn.
Bức chân dung Kim Ngọc trịnh trọng trong bộ vest. Tóc rẽ ngôi lệch cổ điển. Khuôn mặt chữ điền, mắt sáng, hồn hậu. Đâu đó ẩn trong khoé miệng nụ cười hơi diễu cợt nhưng viên măn.
Kim Ngọc đang chào một ai đó. Kim Ngọc đang khuyến khích một ai đó. Kim Ngọc đang chờ đợi một ai đó. Rơ ràng người trong ảnh đang rất tự tin và chẳng hề lo nghĩ bất cứ điều ǵ. Có vẻ như ông đă chụp ảnh trước khi đi dự hội nghị hay là chuẩn bị bước lên máy bay. Bay cao.
Tôi có cảm giác nghi ngờ về những thông tin ông xuất thân từ nông dân, am hiểu nông dân như là hiểu những vết sước trên mỗi ngón tay ḿnh. Trông ông cứ như là cán bộ đối ngoại chuyên nghiệp.
Cởi áo khoác, hai sĩ quan nh́n quanh t́m chỗ treo áo. Tôi nhanh nhảu định đỡ áo, th́ người đàn bà đă vội đón trước tôi, móc lên chiếc móc áo gắn trên tường ngoài hiên. Tôi nghĩ thầm, đó là chiếc móc áo những ngày trước bà Lê Thị Liên vẫn thường treo móc áo cho chồng. Trung tá Phạm Quế Dương nói:
- Thưa chị Kim Ngọc. Tôi quen anh nhà. Từ hồi anh làm Cục trưởng dân quân tự vệ. C̣n anh Chiển vốn là chiến sĩ cũ của anh ấy. Năm ngoái anh mất, tôi ở xa. Hôm nay nhân ngày rằm, và cũng là dịp tôi được điều về nhận nhiệm vụ ở gần đây, hai chúng tôi xin chị, cho phép chúng tôi được thắp cho anh Kim Ngọc nén hương. Những mong linh hồn anh phù hộ độ tŕ cho đất nước. Phù hộ độ tŕ cho người nông dân cơm no ấm áo. Mong anh siêu thoát.
Đặt đồ cúng lên mặt bàn thờ đơn sơ. Hai viên sĩ quan dàn ngang, rập gót giơ tay chào kiểu quân sự. Tôi đứng sau nên lúng túng giây lát mới có thể lóng ngóng làm theo. Bà Lê Thị Liên bất ngờ ngẹn ngào, chắp tay đáp lễ.
Tôi lặng quan sát. Nhiều ảnh đen trắng trong khung kính. Mấy tấm bằng khen, giấy khen, huân, huy chương. Gắn dọc hai bên bức tường lồi lơm, của gian khách chật hẹp. Trong nhà chỉ có bộ bàn ghế kiểu Minh triện, đơn giản, trang nhă làm bằng gỗ gụ là trau chuốt. Nước vối nóng hổi rót liền trong ấm giỏ. Đĩa kẹo chanh Hải Châu đă lọt gió, thuốc lá Tam Đảo trịnh trọng mời khách. Bà Liên nh́n sang tôi:
- Gày xanh như thế này th́ đi giữ chốt làm sao. Ăn đi con…Tuổi này th́ bữa cứ phải bảy bát cơm trắng, niêu cá kho, nửa rổ xề rau muống th́ khoẻ như ông voi hết…
Hai thủ trưởng của tôi lảng cái nh́n đi đâu đó.
Câu chuyện rời rạc, khó ăn nhập. Toàn chuyện gạo, lúa, bo bo, thời tiết, sức khoẻ họ hàng đôi bên. Họ cứ muốn nói to một điều ấm ức nào đấy mà không tiện. Không thể kết thúc ngay câu chuyện. Nhưng để kéo dài câu chuyện th́ lại không biết bám víu vào đâu.
Trong ánh mắt ba người từng trải qua hai cuộc chiến gần suốt cuộc đời, tôi thấy bao nhiêu là sự ngậm ngùi, cam chịu mà sẻ chia thông cảm. Họ vẫn c̣n giữ được niềm tin vững chắc vào những chân lư thuộc về lẽ công bằng. Tin vào sự thiêng gọi là t́nh đồng chí.
Người đàn bà nh́n lên di ảnh chồng, tĩnh lặng.
- Ông nhà cháu đă bảo với tôi rằng, ông như cây lúa trổ bông cho hạt rồi. Chỉ c̣n rạ với rơm. Rạ th́ cày ải úp xuống cho đất ruộng thêm tơi nhuần. Rơm th́ phơi khô dự trữ cho trâu ḅ tăng sức cày kéo mùa vụ.
Thiếu tá Nguyễn Ngọc Chiển ái ngại.
- Vĩnh Yên c̣n mênh mông ruộng đất. Sao anh chị không chọn điểm nào bằng phẳng, gần đường, gần chợ sinh hoạt cho tiện sinh hoạt. Đây tuy cao, nhưng là chỗ ḷ chum vại cũ, xung quanh hăy c̣n mồ mả, lối vào lầy thụt…Già cả rồi mà anh chị lại chọn chỗ chông gai để ở…
Bà Lê Thị Liên cười hồn hậu.
- Ông Kim Ngọc bảo ruộng đất rồi sẽ quí lắm. Không phải vô cớ ông cha nói tấc đất tấc vàng. Nếu thích lấy chỗ bằng phẳng đông vui th́ phải xén vào ruộng đất canh tác. Ông ấy thích có vườn rộng. Mơ sẽ có một vườn táo sum suê. Muốn tự ḿnh thực hiện khoán quản cho ḿnh ngay trên mảnh đất ḿnh khai hoang vỡ rậm…
Dường như hồn Kim Ngọc đă trở về. Nụ cười bỗng rạng trên gương mặt héo khô của cô sơn nữ xứ Tuyên thuở nào. Hào hứng bà bước ra hiên chỉ tay ra mấy phía vườn.
- Trước khi về hưu, ông Kim Ngọc đă nhờ mấy chú bên Xí nghiệp cơ khí Vĩnh Yên rèn nào cuốc bàn, cuốc chim, nào xẻng. Mấy ông già Sán D́u bạn thân thuở tá điền trong Thanh Lanh mang cho mấy khúc tre đực làm cán.
Tôi và ông ấy, tự khoán mỗi ngày cuốc 4 mét vuông vườn, nhặt sạch sỏi đá, mảnh sành, mảnh vại. Đứa cháu gái con thằng cả cũng theo ông bà ra vườn. Cháu nhỏ nhưng cũng biết gom nhặt mảnh sành, mảnh vại giúp ông giúp bà. Chẳng may, tay cháu bị cứa đứt, máu chảy tóa ngón tay. Cháu cứ giơ lên trời kêu khóc sợ hăi.
Ông Kim Ngọc nhà tôi lấy vạt áo lau sơ qua bùn đất trên ngón tay cháu rồi đưa vào miệng ngậm một lúc rồi mới băng bó. Lúc sau cháu gái hỏi tại sao ông lại ngậm ngón tay đầy những máu. Ông cháu bảo rằng: Cháu là máu thịt của ông bà. Máu của cháu cũng là máu của ông bà. Tay chảy máu ngậm vào miệng măi cũng hết chảy cháu ạ…
Gió thổi bùng mái tóc pha sương thoát khỏi vành khăn len, xoà kín mặt người đàn bà. H́nh như trong khóe mắt bà có nước mắt, nhưng trên môi bà sao tôi lại thấy nụ cười rạng niềm tin.
Câu chuyện tôi nghe bập bơm ngày xưa về khoán trong nông nghiệp và số phận người đảng viên Kim Ngọc, khai sinh ra nó là đề tài lúc rầm ŕ lúc công khai có ở mỗi tổ đội sản xuất, ở mỗi quán nước chè, quán cà-phê trong suốt mấy chục năm, suốt từ Móng Cái đến mũi Cà Mau.
Và, cho đến thời điểm này, khi người nông dân toàn quốc, đă thừa lúa gạo xuất khẩu, họ dù không biết chữ, hay nghễng ngăng điếc lác c̣n biết Kim Ngọc là ai, th́ dường như vẫn chưa có hồi kết câu chuyện về ông. Người ta đang hồi cố về Kim Ngọc với bao nhiêu niềm vui và nỗi buồn.
Người ruột thịt xung quanh tôi phần đông là nông dân. Nên ít nhiều tôi thấm hiểu thế nào là sự biết ơn của họ với nhà cải cách Kim Ngọc. Và, chính tự thân tôi cũng muốn một lần chính thức cảm ơn ông, với tư cách là một con người với một con người.
Ông đă làm vợi bớt đi bao nhiêu là gánh nặng trách nhiệm lo toan bất lực của tôi với người thân ở làng ở xóm, v́ thóc nghĩa vụ v́ chỉ tiêu lợn hơi. Và, những người thân cuả tôi ở xóm ở làng cũng không c̣n thắc thỏm thương các con cháu ở thành phố ăn gạo hẩm, ăn sắn khô mốc.
Ở mỗi bến tàu bến xe không c̣n cảnh bà mẹ nông dân c̣ng lưng van xin quản lư thị trường khi mang theo một vài cân chè khô. Những chuyện thật mà ngỡ như không có. Không ngờ phải mất khoảng thời gian tính cho một thế hệ trưởng thành, tôi mới có lư do để trở lại ngôi nhà mà nhà cải cách nông nghiệp Kim Ngọc đă sống mấy tháng cuối đời.
Tham vọng lư giải hiện tượng Kim Ngọc với vô số câu hỏi và nhiệm vụ tự đặt ra, tôi những mong điều đó khiến ḿnh yên ḷng. Và, phần nào giúp bạn đọc phác họa chân dung một ngưỡi Cộng sản, dám xác quyết hy sinh sinh mạng chính trị đang thăng tiến v́ bát cơm của mỗi người nông dân.
Một người dám nói ngược chân lư chính thống nuôi dưỡng ư chí thích công to, việc lớn và ḷng tự hào của cả một quốc gia đang nồng nàn, phăng phăng cuộn chảy, phấn đấu cho thế giới đại đồng.
2. Mối t́nh đầu của cô sơn nữ
Với cô sơn nữ Lê Thị Liên sinh năm 1921 ở làng Sơn Nam ven sông Lô của huyện Sơn Dương tỉnh Tuyên Quang th́ buổi chiều mùa xuân năm 1943 là buổi chiều định mệnh. Người thiếu nữ, tóc dài da trắng, tính t́nh bộc trực, thẳng thắn con gái út của hào phú yêu nước Lê Khắc Cần từ ngoài băi dâu ven sông Lô về nhà, treo cái cuốc lên đầu hồi tường bếp vừa buông quần, bỗng lúng túng.
Một người trai lạ đang đứng trước sân.
Người trai tầm thước, tóc ngắn, vẻ ưu tư, khắc khổ, quần áo nâu sờn ṃn, đôi bàn chân trần nứt nẻ, choăi ngón bám chặt lấy mặt sân, tay khoanh trước ngực. Chiếc túi vải chàm đeo chéo hông. Đôi mắt sáng trầm. Anh ta khẽ gật đầu chào. Phong thái đàng hoàng tự chủ, cứ y như anh ta mới là chủ nhà, c̣n cô là khách. Người con trai ấy chính là Kim Ngọc.
Anh được Việt Minh phân công về vùng Sơn Nam, tổ chức và huấn luyện chính trị và quân sự cho lực lượng cách mạng ở đây. Cô không dám đáp lễ mà chạy ngay vào bếp hỏi mẹ.
- Bầm ơi. H́nh như lại có cán bộ Việt Minh đến ở nhà ḿnh.
- Anh Nguộc sẽ ở nhà ta lâu lâu. Con nhớ cơm nước chu đáo. Việc ǵ cần hỏi th́ hăy hỏi, không ṭ ṃ. Người lạ thắc mắc th́ bảo anh họ ở dưới quê lên tậu trâu chọi…
Vừa lúc ấy, người thanh niên ngó vào khuôn cửa bếp chập chờn ánh lửa, lễ phép.
-Thưa bá, bá cho cháu mượn con dao rựa.
Người thanh niên lặng đến gốc mít cuối vườn, dựng đống củi cảnh, xắn tay làm việc. Củi dài th́ anh chặt ngắn. Củi to th́ anh chẻ ba, chẻ tư. Đống củi được xếp lại chẳng mấy chốc đă cao ngang thắt lưng. Cả hai mẹ con cô, bỗng như bị thôi miên v́ sự thuần thục công việc nhà nông của người thanh niên có tên Nguộc.
Từ bữa đấy, hôm nào không bận đi tuyên truyền, vận động, giác ngộ bà con quanh xóm Sơn Nam tham gia Việt Minh, anh Nguộc lại theo chân cô Liên ra cánh băi làm cỏ hái dâu. Vốn con nhà khá giả, cô Liên tham gia việc đồng áng như một sự tuỳ hứng thích th́ làm, không thích th́ chơi.
Cô không quá chú tâm đến việc phải làm cỏ như thế nào, hái dâu như thế nào. Hái dâu cô vít cả ngọn dâu mà tuốt trơ trụi cả lá bánh tẻ lẫn búp non. Cô chạy ngang dọc băi dâu, bắt cào cào châu chấu. Lá dâu tươi nhựa vương văi kín lối đi.
C̣n anh Nguộc giỏ sau lưng đầy lèn chặt tay, th́ giỏ trước ngực cũng tới miệng. Dơi theo Liên chạy nhảy, Nguộc chau mày vẫy vẫy tay.
- Cô Liên lại đây tôi bảo tí.
- Có ǵ mà bảo tí mới lại bảo nhiều. Anh không thấy em đang bận đây à ?
- Bận cũng bỏ đấy.- Nguộc đă hơi sẵng giọng.- Cô không thể làm ăn tắc trách, cẩu thả như thế này được…
Mồ hôi mướt tóc mai, Liên hớt hơ chạy đến.
- Đây cô mở to mắt mà xem. Cô hái dâu mà như bóp cổ cây dâu thế này th́ làm sao nó sống được. Làm sao có đủ lá dâu cho tằm lứa sau đây. Tằm mà chết th́ có khác ǵ cô đốt nhà ḿnh không ? Trông đây này, người ta phải nắm phần thân cứng, ngắt từng chiếc lá bánh tẻ một, hiểu không ?
Liên ngỡ ngàng, nhưng v́ ngượng nên cố căi cùn:
- Ơ hay, cái nhà anh Nguộc này, đây là dâu nhà em, th́ em muốn hái thế nào mà chẳng được. Ai khiến anh…
Nguộc nổi nóng, giậm chân.
- Phải, cô không khiến tôi. Tôi tự khiến tôi đấy. Nhưng đă là người nông dân làm ruộng chăn tằm th́ phải biết thương biết xót con giống cây của chứ. Như thế th́ mới ḥng có miếng mà ăn chứ. Cô không biết là bố mẹ, anh em nhà cô đă vất vả bao nhiêu mới dư chút ít đồng tiền bát gạo đóng góp cho Việt Minh không. Của riêng mà cô thịa thế này, th́ mai mốt cô làm ăn chung th́ sẽ ra sao đây?
Dỗi anh Nguộc, Liên bỏ ra bờ sông Lô nghịch cát. Nh́n theo cô gái, thở dài, Nguộc cúi xuống nhặt hết những lá dâu rơi văi vào sọt của ḿnh. Ra vẻ thế, nhưng Lê Thị Liên đă thầm cảm mến người cán bộ Việt Minh, giỏi việc huấn luyện quân sự, giảng dạy chính thông thạo, sành sỏi việc nhà nông từ lúc nào không hay.
Mùa kén ươm tơ vàng năm ấy, cô đă khâu bộ quần áo đũi và mua một đôi dép cao-su trắng tặng anh. C̣n anh, chép lại những bài học chính trị trên những trang giấy trắng trong vở ghi của cô đầy đủ hơn. Biết cô ưa h́nh thức, anh Nguộc đă lựa khẩu súng mới nhất dành cho cô luyện tập.
Nương dâu băi bồi ven sông Lô vào mùa cắm hom mới. Nguộc và Liên tranh thủ cuốc đất đêm trăng, bởi việc rèn luyện chiến thuật quân sự và học tập đă chật kín thời gian ban ngày. Nhưng hồi chiều, anh Nguộc nói nhỏ với cô, rằng, đêm nay có chuyện quan trọng muốn tâm sự. Nhưng trăng đă chếch đầu núi xa, mà anh Nguộc vẫn h́ hụi cuốc, không đả động đến chuyện quan trọng kia.
Nh́n mồ hôi thẫm đen, ngực áo, cô linh cảm anh đang có điều khổ tâm, vướng bận. Đă mấy lần anh chống cuốc, ấp ứ định nói. Liên phải ư tứ nhắc khéo.
- Anh Nguộc, anh xem trăng đă gác núi kia ḱa.
Người thanh niên bỗng run lên, bổ một nhát cuốc phập xuống lút cán. Xoa hai bàn tay lấm bụi phù sa mờ mờ bốc lên như khói trong ánh trăng.
- Tôi muốn hỏi đồng chí làm vợ. Đồng chí…Liên…Liên thấy thế nào?
Bên tai dường như vẫn c̣n vang tiếng mẹ cô, nhắc khéo, mươi hôm trước.
- Bầm thấy anh Nguộc là muốn thương yêu con thực ḷng. Mà con th́ chắc cũng mến nó rồi. Con gái mà lấy nhầm chồng th́ …cuộc đời... Nhưng con lựa khéo mà hỏi han gia cảnh nhà người ta xem. Bầm nghe đâu, ở dưới quê anh Nguộc đă có vợ. Nhưng chị ta phản đối anh Nguộc đi theo Việt Minh. Con liệu bề mà ḍ nguồn suối lạch sông xem thế nào…
Người thiếu nữ miền sơn cước ngơ ngàng. Người thanh niên Việt Minh dập dồn nói trong hơi thở.
- Thú thực, là tôi cũng đă một lần cưới hỏi, nhưng người ta không thể cùng tôi trên con đường tôi đang đi. Nhà người ta đă trả lại lễ chạm hỏi cho nhà tôi rồi. Nhà tôi nghèo, không có bao lăm ruộng đất. Năm anh em trai đều xa làng từ nhỏ làm tá điền khắp các cửa nhà giàu.
Tôi sinh ra là để cho đất đai. Tôi yêu đất đai hơn bao giờ, tôi mê trồng lúa, trồng cây. Tôi đi theo Việt Minh là để kiếm mảnh đất cho ḿnh. Khẩu hiệu của Việt Minh là người cày có ruộng. Mai này đất nước thoát khỏi ách Nhật- Tây, tôi sẽ về trang Sơn Nam ở rể cày ruộng chăn tằm cùng Liên…
Cô hỏi anh về cái họ Kim lạ lùng, th́ anh tần ngần cho hay. Họ Kim nhà anh chính là họ Lê. Anh là con cháu nhóm những người trung thành với nhà Lê phản đối Tây Sơn nên đă phải rời kinh thành, mai danh ẩn tích…Lê Thị Liên ngỡ ngàng, th́ ra anh Nguộc là người cùng họ. Nhưng họ Lê nhà cô th́ lại từ vùng Lập Thạch chuyển cư lên Sơn Nam.
Lê Thị Liên học xong lớp quân chính 3 tháng do đồng chí Song Hào giảng dạy và phụ trách vừa lúc Cách mạng tháng 8 thành công. Trong niềm vui chung, Kim Ngọc và Lê Thị Liên đính hôn. Lễ cưới ở Tân Trào, chủ hôn là đồng chí Hoàng Quốc Việt. Gia đ́nh nhà vợ giết ḅ, mổ lợn khao cả trang Sơn Nam v́ cưới được rể hiền là cán bộ Việt Minh.
Kim Ngọc ở nhà vợ chừng vài tháng, nhưng do công tác đ̣i hỏi thi thoảng mới đập đểnh đáo qua nhà vợ được mươi tối. Người vợ trẻ Lê Thị Liên cũng bị cuốn theo vào công tác đoàn thể. Vợ chồng mới cưới, nhưng hóa ra vẫn không thể sống chung một nhà. Thi thoảng hai vợ chồng gặp nhau ở đâu đó trên đường công tác. Nhưng cả hai cũng chỉ biết nh́n ngắm nhau suông. Ngủ nhà cơ sở, mỗi người ở mỗi giường.
Thấy con dâu muộn cháu, mẹ chồng đă toan bắt Kim Ngọc lấy vợ khác để có người nối dơi tông đường. Chuyện đó rồi cũng đến tai tổ chức, từ đó bà Liên được bố trí bên cạnh Kim Ngọc vui cùng cái vui, buồn cùng cái buồn để giúp đỡ và chăm sóc người bạn đời, người đồng chí cho đến tận giây phút ông hấp hối trên giường bệnh.
Năm 1947 đứa con trai đầu ḷng của họ chào đời trong kháng chiến, tên là Kim Sơn, người con trai thứ là Kim Nam. Tên hai người con trai, mang tên làng Sơn Nam, nơi chứng kiến t́nh yêu, và t́nh đồng chí gắn kết hai con người chung vào một số phận đặc biệt.
Từ một cô gái con phú nông giàu có, không phải lo toan miếng cơm manh áo, bây giờ lấy Kim Ngọc, bà Lê Thi Liên bỗng nhiên phải lo toan chăm nuôi các con, kề vai bên người chồng đau yếu luôn luôn. Vậy mà bà đă vượt qua bao nhiêu cam go thử thách không lời ấy, để làm tṛn bổn phận, người vợ thủy chung, người đồng chí tận tụy của Kim Ngọc. Đặng để ông không bận ḷng, dồn toàn tâm huyết lo việc nước…
(C̣n nữa)
Nguyễn Tham Thiện kế
Chủ đề: Bí thư tỉnh ủy KIM NGỌC
Đă bị đóng)
